ህዝቢ ኤርትራ ንዓመታት ብሰንሰለታውያን ገዛእቲ ክሳቐ ድሕሪ ምጽናሕ ኣብ 1991 ሓርነት ዘይኮነ ነጻነት ተጐናጺፉ። እቲ ቐደም፣ “ድሕሪ ሓርነት ህዝባዊ መንግስቲ ክትከል’ዩ፣ ህዝቢ ኤርትራ ይትረፍ ብመነባብሮ ክከላበት፣ ጽንጽያ ዓይኑ ዘንፍረሉ’ኳ ኣይክህሉን’ዩ፣” ይበሃል ከም ዘይነበረ ግን ገና ደም ስዉኣት ከይነቐጸ ሲቪላውያን ይኹኑ ተጋደልቲ ብማዕረ ኣደዳ ማእሰርትን መግረፍትን ክኾኑ ርኢና። እቲ ዝገደደ ግን ሰኣን ቅኑዕ ኣመራርሓ ኣብ ዘየድሊ ኵናት ኣብ ርእሲ ምእታውና፣ ብዶብ ብምምስማስ ህዝቢ ነቕ መበሊ ስኢኑ ነዛ ኣፉ ሒዙ ከም ጊላ ኮይኑ ዝነብረላ ባይታ’ውን ስኢኑ ኣሎ። ብዙሓት ሰባት፣ “ህዝቢ ኤርትራ ድኹም’ዩ! ንመሰሉ ዘይቃለስ ህዝቢ’ዩ! ወዘተ” እናበሉ ንህዝቢ ከከሻምሹ ይስምዑ’ዮም። ነዞም ሰባት’ዚኦም ዘቕርቦ ሕቶ፣ “ንስኻትኩምከ እንታይ ትገብሩ ኣሎኹም? ነቲ ስርዓት ንምውዳቕ እንታይ ዝገበርኩሞ ጭቡጥ ነገር ኣሎ?

ኣብታ ቀዳመይቲ ዘመሓላለፍክዋ ጽሕፍተይ ገለ ናይ ፊድላት ጌጋታት ምንባሮም ደጊመ ኣብ ዘንበብኩሉ ግዜ ረኺበ። እቲ ዘገርም ድማ ኣብ ኩሉ ዝሰዶ ጽሑፋተይ’ውን ከምኡ ምንባሩ በሪሁለይ። እዚ ጉድለታት’ዚ ንብዙሓት ዘጋጥም ዘሎ ኢዩ። እቲ ናይ ግእዝ ፊደላት፣ ንሓንቲ ፊድል ምስ ኣድመጽታ ተወቂጣ ድምጺ ክትህብ ዘጋጥም ተደጋጋሚ ምውቃጣ ዘምጽኦ ተክኒካዊ ሽግር ከም ዝኾነ ርዱእ ኢዩ። ኮይኑ ግን ግዜ ወዲድካን ሃሰስ ኢልካን ክዕረ ይከኣል።

ኤርትራውያን ተቓወምቲ ኣብላት በርገሳዊ/ሲቪክ ማሕበራት ካልኦት ግዱሳት ኤርትራውያንን ተቐማጦ ከተማ ኤድመንተንን ከተማ ካልጋርን ናይ ሎምዘበን ናይ ምዕራብ ካናዳ ህግደፋዊ ፈስቲቫል  ከምቲ ናይ 2007ን 2008ን ንሳልሳይ ግዜ ዕለት 18ን 19ን  ወርሒ 07-2009 ኣፍሺሎማ።

ኣብዛ እንነብረላ ዓለም መብዛሕትና ደቂ ሰባት ብተስፋን እምነትን ኢና እንነብር።  ደቂ ሰባት እታ ሃገረይ ኢሎም ዝኾርዑላን ዝንየቱላን ንኹሎም ዜጋታት ብማዕረ መሰሎም ተሓልዩ ክኸብሩላን ክጽዕሩላን ክከላኸሉላን ናይ ነብስወከፍ ሃገራዊ መሰልን ግቡእን እዩ። ኣብታ ሃገር ሰብኣዊ መሰላት ምስ ዘይከብርን ምእኩል ምሕደራ ምስ ዘይህሉን ወይ ውን ብሰንኪ ዘይምዕሩይ ምጣኔ ሃብታዊ ዝርገሐን ሕማቕ ምሕደራን ዝስዕብ ስእነት ሰላምን ዓጸቦን ምስ ዘጋጥም እምነትን ተስፋን ኣብቂዔን፡ ዜጋታት ሃገሮም ራሕሪሖም ናብ ስደት ሃጽ ክብሉ ይራኣዩ።

ናይ ባህልን ታሪኽን ኤርትራ ተመራማሪ ኣባ ይስሃቕ ገብረኢየሱስ ኣብ ኤውሮጳ ኣብ ሃገር ስዊዘርላንድ ብ18ሓምለ 2009 ዓ/ም ብዝሓደሮም ሕማም ልቢ ዓሪፎም፡፡

የማነ ገብረኣብ (ማንኪ) ኣካያዲ ሚኒስትሪ ዜና ኮይኑ ተመዚዙ

ሓላፊ ፖለቲካዊ ጉዳያት ህግደፍ የማነ ገብረኣብ (ማንኪ) ምስ ስርሑ ደሪቡ ንሚኒስትሪ ዜና ከካይድ ብኢሰያስ አፈወርቂ ክምዘዝ ክሎ፡ ግዝያዊ ሚኒስትሪ ዜና ኮይኑ ከገልግል ዝጸነሐ ዓሊ ዓብዱ፡

ኣገልጋሊ ስርዓት ህግደፍ ዳዊት መጎስ፣ ንብዙሓት ንጹሃን ኤርትራውያን ኣብ ቤት ማእሰርቲ ይኹን ካልእ ዝነበሩ ከበሳብስ ዝጸንሐ እዩ።

 ክቡራት ኣሓትን ኣሕዋትን፡-

ኣቶ ዮውሃንስ (ሃንስ) ፍረዝጊ ዝተባህለ፡ ትውልዲ ዓዱ ሰሳሕ ዝኾነ ዜጋ ኣብ ዓላ ዝርከብ ብዘመናዊ ኣገባብ ዝለምዐ ናይ ሕርሻ ቦታኡ፡ ብሳላሳ ሚልዮን ናቕፋ ንማሕበር ኣከለ ስንኩላን ተጋደልቲ ክሸጠላ ድሕሪ ምውዕዓልን ምፍራምን፡ እቲ ናይ መሸጣ ውዕልን ናይ ንብረት ምርኽኻብን ኣገባብ ምስ ተፈጸመ፡ ብውዕል መሰረት ድማ ገንዘብ ናብ ባንክ ምስተመሓላለፈ፡ ብትእዛዝ ውልቀ መላኺ ኢሳያስ፣ ኣባላት ጸጥታ ሃንደበት መጺኦም፡ ንዮውሃንስ ፍረዝጊ ከምዝኣሰርዎ እቲ ዝተኸፍለ ገንዘብ ካብ ባንክ ንኸይወጽእ ከምዝተኣገደን ምንጭታት ካብ ኣስመራ ሓቢሮም።

ኣብ ዘሎካ አሊካ መክት ኤርትራዊ ብዕምቈት መርምሮ ናይ ወገንካ ግፍዒ ርኢካ ሰሚዕካ አይትበል እንድዒ ናብ ህግደፍ አይትስገድ  ናብ በላዒ።   ፈርካሽ ጃንዳ ህግደፍ ጻሕታሪ መከራ  ይበታትነን አሎ እንዳታት ኤርትራ  ብግቡእ ንረደአዮ ናይ ተንኰሎም ሽጣራ  ካብ ቦታ ናብ ቦታ

ኤርትራዊ ሲቪካዊ ማሕበር ስኒት-ሰላም ፍራንክፎርት ስሩዕ ዓመታዊ ሓፈሻዊ ጉባኤኡ ብዕለት 04.07.2009 ብዓወት ኣሰላሲሉ። ጉባኤ ናይ ዝመጽእ ዘሎ ዓመት ማሕበር ከንጣጠፈሎም ዘለዎ መደባት ድሕሪ ምሕንጻጽ ሓድሽ መሪሕነት መሪጹ ብዓወት ደምዲሙ። 

ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ፕረዚደንት ዝነበረ የማነ ገብረመስቀል፡ (ቻርሊ) ካልእ ሰብ ዝምደብ ንሚኒስትሪ ንግድን እንዳስትሪን ብግዝያውነት ክመርሕ ብኢሳያስ ከምዝተመዘዘ ምንጭታት ሓቢሮም። በዚ መሰረት ድሮ ስርሑ ጀሚሩ ‘ሎ።  

እቶም ብ13 ሰነ ብህግደፍ ካብ ኣባይቶም ተለቒሞም ዝተኣስሩ  ሽማግለታት ኣቦታት ሓሰን ኬክያን ዓብዱ ዮኑስን  ድሕሪ ናይ ሓደ ወርሒ ማእሰርቲ ዝሓለፈ ሰሙን ከምዝተፈትሑ ምንጭታት ሓቢሮም።

መጀመርያ ነዚ ሎሚ መዓልቲ ብስም ኤደኪን ብስም ሲቪካውያን ማሕበራት ዝተጸውዔ ሰፊሕ ሰላማዊ ሰልፊ ንምስታፍ ካብ ርሑቕን ቀረባን ብምምጻእ፡ ንኣብ ሕቖን ማእገርን ናይ ህዝብኹም ተጻዒኑ ዘሎ ጨካን ግፍዕን ጭቆናን ናይ ስርዓት ህግደፍን ውልቀ መላኺ ኢሰያስን ካብ ስሩ ንምምሓው እዩ። ስለቲ ተባዕን ቆራጽን ዝኾነ ህዝባዊ ሓላፍነትኩምን ተወፋይነትኩምን ድማ እንዳ ኣመስገና እንኳዕ ብደሓን መጻእኩም ንብል።

ቆልዓ እንከሎኹ ኩሉ ዓብዪ ሰብ ወረጃ፡ ኩሉ ምሁር ሰብ ለባም፡ ኩሉ ቀሺ ወይ ሸኽ ኃይማኖታዊ፡ ኩሉ ተጋዳላይ ሓቀኛ… ወዘተረፈ እዩ ዝመስለኒ ዝነበረ። ሎሚ ምልስ ኢለ እንተገምገምክዎ ግና ኣብ ሓደ ሽም ተቓራኒ ትሕዝቶን መንነትን እዩ ዘሎ። ኩሉ ሰብ ዝጽዋዕ ሰብ ኣይኮነን። ንኣብነት እዞም ንህዝብና ካብ ደርጊ ከፊኦምዎ ዘሎዉ ሰባት (ሕጊ-ግደፍ) ተጋደልቲ ዝብል ስም ኣለዎም፡ እቲ ሓቀኛ መንነቶም ግን ዓመጽትን ጎሓላሉን ስለዝኾኑ ነቶም ኣብ ፈቐዶ እኽራናትን ጎላግልን ዝገደፍዎም ስውኣት ጠሊሞም፡ ንስድራን ውሉድን ስውኣት ከኣ ደም ክሳብ ዝጎስዑ የሳቕይዎም ኣሎዉ።

ክቡራት ተኸታተልቲ ኣሰና: ድምጺ ኣሰና ሳላ ‘ቶም ዘይሕለሉ ደገፍታ ብዘይተጕላባነት ዘወፈዩዎ ፋይናንሳዊ ኣበርክቶ ካብ ወርሒ ናብ ወርሒ ሰለይ እናበለት ን 6 ኣዋርሕ ኣገልግሎት ፈነወ ራድዮ ናብ ኤርትራ ክትህብ ጸኒሓ ‘ላ። ኣብ ውሽጢ ሃገርን ኣብ ወጻእን ዝነብር ተኸታታሊኣ፡ ብኣድማዕነት መደባታ ተመሲጡ ‘ድምጸይ ድምጺ ልበይ፡ ደው ትበለለይ’ ክብላ ጸኒሑ ‘ሎ። ኒሕን ሞራልን ቀጻልነታ ድማ እዚ ተዓቢሱ ዝጸንሐ ቅዱስ ድምጺ ውጹዓት እዩ።

ስርዓት ህግደፍ ሃይማኖት የብሉን፡ ኣውራጃ የብሉን፡ ዓዲ የብሉን። ዘመዱ ስልጣኑ እዩ። መበቆሉ፡ ሃይማኖቱ ብዘየገድስ፡ ካብ ቆላ ይምጻእ ካብ ከበሳ፡ ኩሉ እቲ ስልጣኑ ንምንዋሕ መጋበርያ ክኸውን ዝተቐረበ ፈታዊኡ እዩ። ጸላኢኡ ድማ ከምኡ፡ ጆግራፉን መንፈሳዊ እምነቱን ብዘየገድስ፡ ንስርዓቱን ዓመጹን ዝተቓወመ።