ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ነዊሕን ተኻታታሊ መግዛእታትን ንልዕሊ 30 ዓመታት ብርቱዕ ቃልሲ ድሕሪ ምክያዱ መዘና ዘየብሉ ከቢድ መስዋእቲ ምእንቲ ሃገሩን ሓርነቱን ከፊሉ ነጻነቱ አረጋጊጹ።
ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ነዊሕን ተኻታታሊ መግዛእታትን ንልዕሊ 30 ዓመታት ብርቱዕ ቃልሲ ድሕሪ ምክያዱ መዘና ዘየብሉ ከቢድ መስዋእቲ ምእንቲ ሃገሩን ሓርነቱን ከፊሉ ነጻነቱ አረጋጊጹ።
ባይቶ ጸጥታ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ብዕለት 23 ታሕሳስ 2009 ብቑጽሪ መዝገብ (ውሳነ) 1907/2009 ኣብ ልዕሊ ስርዓት ህግደፍ ክጸንዕ ወሲንዎ ዘለዎ እገዳ፡ ብደገፍትን ተቓወምትን እቲ ስርዓት ዝተፈላለየ ግብረ-መልስታት ክወሃቦ ቀንዩ ኣሎ። እቲ ስርዓትን ደገፍቱን ከምቲ ወትሩ ግዜ ዝገብርዎ፡ ካብ ሓቂ ሓኪሎም፡ ዝጥዕሞምን ክኸውን ዝደልይዎን ትንተናታት ይህቡሉ ከም ዘለዉ ንሰምዕ ኣለና።
ስርዓት ህግደፍ : “ኣብ ሶማልያ ወተሃደራዊ ምትእትታው የብለይን” ኢሉ ብተደጋጋሚ ኣብ ዝኽሕደሉ ዘሎ እዋን ፡ ክልተ ወተሃደራውያን ኣማኸርቱ ኣብ ሶማልያ ተሸሪቦም ከምዘለዉ ምንጭታት ሓቢሮም።
ባይቶ ጸጥታ ሕቡራት መንግስታት ኣብ ርእሲ ስርዓት ኤርትራ ውሕሉል ማዕቀብ ካብ ዝወሰነሉ እዋን ጀሚሩ፡ እቲ ካብ ዓለም ዝተነጸለን ብኡ መጠን ዝተኾነነን መሪሕነት ስርዓት ኤርትራ ከይሓነኸ፡ ባይቶ ጸጥታ ዘይሕጋዊ ብይን ከምዝገበረሉ ከምስል ብናህርን ዲፕሎማሲ ብዝጎደሎን ኣገባብ ይጓየ ኣሎ።
ኣቲ ስርዓት እንታይ ግብሩ ትገብሪ__ ፈገግር ትሾሚ ጸለይትን ትኣስሪ እቲ ዝኣቶኽዮ ቃል ዘይትዝክሪ__ኣብ ልዕሊ መሳኪን ትንድሪ ሓቛቑኦም ኣስፊንክሉ በትሪ__ክሳውዶም ምስ ኣጉናድ ትጠምሪ ንኹሉ ግና ይርእዮ’ሎ ፈጣሪ። ክህውኹ ኣይተረኽቡ ክሰኽሩ__ክሰርቁ ኣይተታሕዙ ክኸትሩ ክዕምጹ ኣይተረኽቡ ወይ
‘ዶባት ኤርትራን ኢትዮጵያን ክሕንጸጽ’ዩ’ ተባሂሉ ኣብ ኤርትራ ተላቢዑ ዝነበረ ወረ ሓሶት ምዃኑ ኣፈኛ ስርዓት ህግደፍ ዓሊ ዓብዱ ምስ ድምጺ ኣመሪካ ኣብ ዝገበረኦ ምልልስ ተኣሚኑ።
ዘተ ድምጺ ኣመሪካ ነቲ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ልዕሊ ስርዓት ህግደፍ ዝወሰኖ እገዳ ምስ ዝድግፉ ኤርትራውያን
ካብ ዝሓለፈ ቅንያት ኣትሒዙ “ ዶባት ኤርትራን እትዮጵያን ንምሕንጻጽ ኣብ ባይታ ግብራዊ ንጥፈታት ተጀሚሩ ‘ሎ፡ ምእንቲ ‘ዚ ኢትዮጵያ ሰራዊታ ካብ ዶባት ስሒባ፡ ሰራዊት ኤርትራ ‘ውን ናብ ባረንቱ ተሳሒቡ ‘ሎ ፡ ካርታ ዝስእላ ነፈርቲ ኣብ ዶባት ይዝንብያ ኣለዋ፡ ጸረነፈርቲ ከይትኩሰለን ‘ውን ንሓይልታት ምክልኻል መምርሒ ተዋሂቡ፡ ደጊም ሲ ዶባት ክሕንጸጽ ‘ዩ” እናተባህለ ኣብ ኣስመራ ታሕቲ ታሕቲ ተላቢዑ ዘሎ ወረ፡ ስርዓት ህግደፍ ምእንቲ ውሽጣዊ ፖለቲካዊ ሃልኪ፡ ኮነ ኢሉ ህዝቢ ንምድንጋር ዝዘርግሖ ናይ ሓሶት ወረ ምዃኑ ምንጭታት ሓቢሮም።
ኣብ ዝተፈላለየ ኣጋጣሚታት ንተወፋይነትን ጅግንነትን ስውኣት ደቀንስትዮን ደቂተባዕትዮን እናኣልዓልካ ኣብቲ እትደልዮ ዕላማ መብጽሕን መደልደሊ ጨቋኒ ስርዓት ህግደፍ ምግባርን ልሙድ ኮይኑ’ሎ።
ስርዓት ህግደፍ ንኹሉ ናይ ብሕቲ ጀራዲን ኤርትራ ኣብ ወርሒ ሚያዝያ 2010 ክህገሮ (ክምንዝዖ) መምርሒ ኣመሓላሊፉ ከምዘሎ ምንጭታትና ካብ ኤርትራ ሓቢሮም።
ኣብ ኤርትራ ዝርከባ ኩለን ብሕታዊ ክሊኒካት ካብ ዝሓለፈ ረቡዕ 4 ሕዳር 2009 ኣትሒዘን ብትእዛዝ ስርዓት ህግደፍ ከምዝተዓዘዋ፡ ምጭታት ኣሰና ካብ ኣስመራ ሓቢሮም። ብመሰረት እቲ ሓበሬታ፡ እቲ ንህዝቢ ኣገልግሎት ጥዕና ከቕርባ ንዝጸንሓ ኣብ መላእ ኤርትራ ዝርከባ ክሊኒካት ንምዕጻው ካብ ሚኒስትሪ ጥዕና ዝተላእከ መምርሒ ሰለስተ መስመር ብዝተጻሕፎ፡ ምኽንያት ዘይገልጽ ደብዳበ እዩ ናብተን ብሕታውያን ኣብያተ ክሊኒክ ተላኢኹ።
ስርዓት ህግደፍ ኣብዚ ሰሙን ‘ዚ ልዕሊ 20 ኣመንቲ ናይተን ዝኣገደን ሃይማኖታት ክርስትና ኣሲሩ ከምዘሎ ተገሊጹ።
እቶም ንናጽነት ህይወቶም ዝኸፈሉ
ሕድሮም ተጠሊሙ ብብጾትና ዝብሉ
ብባዓል ሓጎስ ክሻ ብባዓል ወዲ ክፍሉ
(ስእሊ፡ ሓላፊ ሓለዋ ፕረዚደንት ኢሳይያስ፡ ኮለኔል ተስፋልደት – ካብ ርሑቕ ዝተሳእለ – ስእሊ ንዝለኣኸልና ምንጪ ነመስግን)
ስርዓት ህግደፍ ምስቲ ብሓሙስ ዕለት 13 ነሓሰ ኣብ ልዕሊ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ኣብ ማይ-ኣጣል ዝተኻየደ ናይ ቅትለት ፈተነ ብዝተኣሳሰረ ምኽንያት ሰለስተ ኣባላት ፖሊስ ከምዝኣሰረ ኣብ ፓሪስ ዝመደበራ ድምጺ-ኢሬና ንምንጭታታ ብምጥቃስ ሓቢራ።
መንነቶም ዘይተፈልጠ ሰባት፡ ሰኑይ 12 ሓምለ ሰዓት ሰለስተ ወጋሕታ፡ ኣብ ከባቢ ዓላ፡ ባዚት ኣብ ዝተባህለ ቦታ ኣብ ዝርከብ ቤትማእሰርቲ ብዘካየዱዎ ስርሒት፡ 500 እሱራት ኣምሊጦም ከምዘለዉ ምንጭታት ሓቢሮም።
ስርዓት ህግደፍ ኣማኑኤል መሓሪ (ወዲ መሓሪ) ንዝተባህለ ኣብ ዩኒቨርሲቲ ኣስመራ ብፊዝክስ ዝተመረቐ መንእሰይ ኣብ ዶብ ሱዳን ብተመልከትለይ ተኵሶም ከምዝቐተሉዎ ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ሓቢሮም።
ኣማኑኤል መሓሪ፡ ብ2001 ዓመተ ምህረት ካብ ኣስመራ ዩኒቨርሲቲ ድሕሪ ምምራቑ፡ ኣብ Eritel ዝተባህለ ትካል ከም ናይ ኢንተርነት ቴክኖሎጂ ክኢላ ንሸውዓተ ዓመታት ኣገልጊሉ።
ትማሊ ሰንበት ‘ዩ። ‘ቲቢ ኤረ’ ፡ ካብኡ ናብኡ፡ ካብቲ ፖለቲካዊ ፕሮፖጋንዳ ዝወረሶ ኣሰልቻውን ተደጋጋምን ብምዃኑ ውሑድ ተኸታታሊ ዘለዎ ናይ ሽዱሽተ መዓልቲ መደባታ፡ ብተዛማዲ እቲ ናብ ምዝንጋዕ ዝዘምበለ ፕሮግራም ሰንበት ዝሓሸ ተኸታታሊ ከምዘለዎ ተገንዚባ ሓደ ‘ኩሉ ሰብ ክሰምዖ’ ኣለዎ ተባሂሉ ብህግደፍ ዝተዋህባ መታለሊ መደብ ከተአንግድ ተራእያ።
ስርዓት ህግደፍ ነዚ ዓድታት ዘብርስ ብታሕቲ ታሕቲ ክሰርሓሉ ዝጸንሐ ውጥን ህዝቢ ብጠለቡ ይትግብሮ ከምዘሎ ንምምሳል ይፍትን ኳ እንተሎ፡ ሰስብሑ መሬት ህዝቢ እናመንዘዐ፡ ህዝቢ ንዘፍረዮ ኣእካል ካብ ቆፎታቱን ብሎኮታት ከተማትትን እናመንዘዐ ብዓቢኡ ድማ ነቶም ከልምዑን ከፍርዩን ጉልበት ዘለዎም መንእሰያት ደቁ ኣብ ሃገራዊ ኣገልግሎት ጸሚዱ ስድራቤታት ብምልማስ እዩ ነቲ ህዝቢ ብጥምየትን ድኽነትን ናይ ምንብርካኽን ጽግዕተኛ መንግስቲ ናይ ምግባርን መደብ ተተሓሒዙዎ ጸኒሑ። ስለዚ ጠንቂ ናይዚ ምፍንቓል ‘ዚ ለውጢ ኩነታት ኣየር ዘይኮነ፡ ኣዕናዊ ፖሊሲ ናይቲ ስርዓት እዩ።
ከም ኣመለይ ንኹሉ ክገናጽል ነዛ እትስዕብ ሕታም ጋዜጣ ሓዳስ ኤርትራ ምስ ኣንበብኩ: ምኽንያት ምዕዝምዛም ናይዚ "መውረርያ ይገበረሉ" ብዝብል ኣርእስቲ ጥርዓን ዘቕረበ ሰብ እንታይ ምዃኑ ንምፍላጥ ናብ ወግዓዊ መጽሔት ህግደፍ "ሕድሪ" ኣምራሕኩ። ነቲ ኣብኡ ዝኸብኩዎ "ኩሉ ዝደግሞ ውሑድ ዝፈልጦ" ብዝብል ኣርእስቲ ዝሰፈረ ጽሑፍ ከኣ፡ "ህግደፍ ዲዩ ቀርኑ ጎዲሙ ወይስ ህዝቢ ቀርኒ ኣብሊሑ" እናበልኩ ተመሲጠ ነበብኩዎ። እምብኣር ጆባእ፡ ግዴኹም ተኻፈሉ። ፈለማ ግን፡ ብ "ኣራፋይነ እልፉ" ኣብ ሓዳስ ኤርትራ ዝሰፈረ "ምዕዝምዛም" እንሀልኩም።
ውልቀምልካዊ ስርዓት ህግደፍ፡ ኣብ ዝሓለፈ ሳምንቲ ጀሚሩ ንህዝቢ ዓዲ ገብራይ፡ ቆልዓ ሰበይቲ ከይተፍረፈ ብጅምላ፡ ኣብ ከባቢ ጋሕቴላይ ኣብ ኣጻምእ ኣብ ዝተደኮነ ማሕዩር ዳጕኑዎ ከምዘሎ ምንጭታት ኣፍሊጦም።
መላኺ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘውርዶ ዘሎ ሕሰም ንምግላጽን፡ ዲሞክራሲን ስርዓተ ሕግን ኣብ ኤርትራ ዝጠልብን ዉዕዉዕ ሰላማዊ ሰልፊ፡ ብ20 ግንቦት ኣብ ጀርመን ከተማ በርሊን ተኻይዱ።
ስርዓት ህግደፍ ንኹሎም ኣብ ውሽጢ ኣብያተ ጽሕፈት ኤምባሲ ኤርትራ ክሰርሑ ንወጻኢ ሃገራት ልኢኽዎም ዝነበረ ወከልቲ ህግደፍ ኣብ ሓጺር እዋን ኩሉ ሰነዳቶም ጠርኒፎም ናብ ውሽጢ ሃገር ክኣትዉ መምርሒ ከመሓላልፈሎም ኣብ ምድላው ከምዝርከብ ምንጭታትና ሓቢሮም።
እቲ ንኤርትራ ምስ ህግደፍ፡ ንኤርትራዊ ዜግነት ከኣ ምስ ደገፍቲ ህግደፍ ጥራይ ኣዳሪጉ ዝርኢ፡ ሃገር እናጥፍአ ብስም ሃገራውነት ክሽቅጥ ዝነብር ስርዓት ህግደፍ፡ ካብቲ ንሱ ዝወደቦ ደገፍቱ ጥራይ ዝሳተፉዎ ጽምብል ናጽነት ወጻኢ ብኻልኦት ሃገራውያን ንዝካየድ በዓል ናጽነት፡ “ ናይ ምምቕቓል” ካኼባ ምዃኑ ብምዅናን፡ ኤርትራውያን ከይሳተፉዎ ከምዝወገዘ፡ ብመንገዲ ኤምባሲታቱ ብዝዘርግሖ ደብዳበ ተረጋጊጹ።
ከም ኣብነት ናይዚ ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ሰሜን ኣመሪካ ናብ ሽማግለ ብዓላት ኣትላንታ ዝለኣኾ ደብዳበ ተመልከቱ።
ትማሊ 28 ሚያዝያ ዝተሓትመት ኣፈኛ ፕሮፖጋንዳ ህግደፍ ዝኾነት ጋዜጣ ሓዳስ ኤርትራ፡ “ኣብ ስዊዘርላንድ ተዓጊቱ ዝርከብ ንሰብ ስልጣን ናይጀርያ ዝተዋህበ ናይ 150 ሚልዮን ዶላር ጉቦ ናብ ናይጀርያ ክምለስ ከምዝኽእል ሰበ ስልጣን ስዊዘርላንድ ኣፍሊጦም፣ ሃሊበርተን ዝተባህለ ትካል ናይ 6 ቢልዮን ዶላር ጨረታ ወፍሪ ምእንቲ ክዕወት ንሰበ ስልጣን ናይጀርያ 180 ሚልዮን ዶላር ብላዕ ዓዲሉ ምንባሩ ‘ውን ብልሽውና ብእተጻሪ ሽማግለ ከም እተኸሸሐ ይፍለጥ፣” ክትብል ኣብ ዜናዊ ዓምድታታ ኣስፊራ።
ኣብ ውሽጢ፡ እንተላይ ኣብ ወጻኢ ብዝነብር ህዝቢ ኤርትራ መንነቱ እናተፈልጠን እናተኻዕበን ዝመጸ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍ፡ ብልቢ ዝቐርቦን ከም ናይ ቀደም ዝምእዘዞን ብምስኣኑ፡ ኣብዚ እዋን እዚ ኣተኲሩሉ ዘሎ ዕዮ፡ ብናይ ውሽጢ ሃገር ጸገማት ዘይተጸልዉን፡ ንኤርትራ ብመገሻ ጥራይ ዝፈልጥዋን ገርህኛታት ምምልማል ኢዩ።
ዲክታቶርያዊ ስርዓት ኢሳያስ ካብ መንደፈራ ክሳብ እምኒ ሓይሊ ዘሎ 15 ኪ.ሚ. ዝኸውን መሬት፡ ብዘይካ ጐቦታትን ጀራዲንን ካብ ዋናታቱ ዝዀኑ ሓረስቶት መንዚዑ፡ ባዕሉ ብዝመጽአን ብዓሰርተታት ዝቝጸራ ትራክቶራት ክሓርሶ ጀሚሩ ኣሎ።
ሓደ ካብቶም ዝኸፍኡ ውልቀመለኽቲ ስርዓታት ኣፍሪቃ ኮይኑ ንህዝቢ ኤርትራ ዘሳቒ ዘሎ ስርዓት ህግደፍ፡ ካብዚ ዓመት’ዚ ጀሚሩ ክሳብ 2013 ዝኽፈል ናይ 120 ሚልዮን ይሮ ሓገዝ ካብ ኤውሮጳዊ ሕብረት ክቕበል ምዃኑEuropeanVoice.com ዝብሃል ናይቲ ሕብረት መርበብ ኢንተርነት ኣፍሊጡ።
ስርዓት ህግደፍ 80ታት ዝዕድሚኦም ሰለስተ ኣረጋውያን ኣመንቲ ክርስትና ካብ ወተሃደራዊ ቤትማእሰርቲ ከምዝፈትሐ ‘ቦስ ኒው ላይፍ’ ዝተባህለ መርበብ ሓበሬታ፡ ተጣበቕቲ መሰል እምነት ክርስትና ንዝሃቡዎ መረዳእታ ብምጥቃስ ኣፍሊጡ።
ከም ውጽኢት ናይዚ ስጉምቲ ‘ዚ፡ እቲ ስርዓት ሰራዊት ኣዋፊሩ ንኹለን ናይ ዘይመንግስታውያን ማሕበራት፡ ማለት ኮድ 4 ናእሽቱን ዓበይትን መካይን ድሮ ኣኪቡወን ከምዘሎ እቲ ሓበሬታ የረድእ። ካብዚ ቐጺሉ ነተን ብኮድ 3 ዝንቀሳቐሳ፡ ናይ ትካላት ተሽከርከርቲ ኣብ መፈተሺ ንቝጣታት ደው ብምባል ክእክብን ጀሚሩ ምህላዉ ተፈሊጡ።
ኣብ’ዚ ናይ ሎሚ ዜና ኣሰና ከምዝተኸታተልኩሞ፡ እቲ ህድግለነ ዘይብሉ ውልቀምልካዊ ስርዓት ህግደፍ፡ ከም መቐጸልታ ናይቲ “ድሕረይ ሳዕሪ ኣይትብቆላ” ብምባል ኣንጻር ኤርትራን ህዝባን ድግዲጊቱ ዓጢቑ ተተሓሒዙዎ ዘሎ እከይ ተግባር፡ ን 22 ገዳማትን ኣብያተ ክርስትያንን ኦርቶዶክስ ንብረተን ራስዩን ኣብሪሱን ናብ ቤትማእሰርትን ወተሃደራዊ መዓስከርን ንምቕያር ውዲት ኣሊሙ ‘ሎ።
ውልቀምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ኣብ ሙሉእ ኤርትራ ዝርከባ 22 ገዳማት ኦርቶዶክሳዊት ቤተክርስትያን ንብረተን ዝኾነ ጥንታውን ታሪኻውን ቅርስታት ብምህጋር፡ ነተን ገዳማት ናብ ወተሃደራዊ መዓስከራትን ኣብያተ ማእሰርትን ክቕይረን መዲቡ ከምዘሎ ምንጭታትና ካብ ኣስመራ ሓቢሩ።
ስርዓት ህግደፍ ቆጸራ ህዝቢ ብዝብል ምስምስ ኣብ ኣስመራ ገዛ ገዛ እናኣተወ ወግዓዊ ተፍትሽ የካይድ ከምዘሎ ምንጭታት ሓቢሮም።
ስርዓት ኢሰያስ፡ ብተግብራቱ ንዝኾነ ኣብ ኤርትራ ዝዓንተረ ባዕዳዊ መግዛእቲ ኣብዚ ትረፍ ከምዝበሎ እቶም ምስ ጥዕናና ኣለና ንብል ንኣምነሉ ጉዳይ ይመስለኒ፡፡ ንኹሉ እከይ ተግብራት ገዛእቲ ሓይልታት በብሓደ የተግብሮ ኣሎ፡፡ እቲ ዝተረፈውን ክሳዕ ኣብ ስልጣን ዘሎ ከማልኦ እዩ፡፡ ሓደ ካብቲ ግፍዓዊ ፖሊሲታቱ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ዝመጽእ ዘሎ ሓበሬታት፡ ዓሰርተታት ዓድታት ካብ መበቀሎላዊ ቦትአን ብሓይሊ ከግዕዘን ይሸባሸብ ከምዘሎ ይፍለጥ፡፡
ኣባላት ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ነቲ ስርዓት ህግደፍ 88 ዓድታት ብሓይሊ ንምፍንቓል ዘውጽኦ ኣዕናዊ መደብ ኣብ ጎድኒ ህዝቦም ኮይኖም ክቃወሙዎ ጀሚሮም ከምዘለዉ ምንጭታትና ሓቢሮም።
ንስርዓት ህግደፍ ኣብ ቀረባ እዋናት ዝራሕረሐ፡ ኣብ ቤትጽሕፈት ፕረዚደንት ብዝተፈላለየ ጽፍሕታት ዘገልግል ዝነበረ ተጋዳላይ ግርማጼን ዘርአ ባይራይ፡ ህቡብ ድምጻዊ ኣብርሃም ኣፈወርቂ ብውሳኔ “ፕረዚደንት” ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ከምዝተቐትለ ምስ ድምጺ ወጋሕታ ኣብ ዝገበሮ ቃለመጠየቕ ኣረጋጊጹ።