ኤርትራውያን፡ ብፍላይ ድማ ብሄረ ትግርኛ፡ ከምኡ’ውን ትግራዎት፡ ጓይላ ኣዚና ኢና እንፈቱ። ካብዚ እተላዕለ ኢዩ መስለኒ ኣምሓሩ፡ ኣባጅጎ ጓይላ ዊን ምስ ዚብሎ ንትግራዎት ወይ ንትግርኛ ተዛረብቲ ኢዩ መጀመርታ ዘጽግብ ዚብሉና።

ኣብዘን ውሑዳት መዓልታት፣ ኣብ ሙሉእ ዓለም ካብ ዘለዉ ኤርትራውያን፣ ከምኡ’ውን ካብ ኢትዮጵያውያን ኣሕዋት ብዙሕ መልእኽቲ ተቐቢለ።

መነሊክ ንጣልያን ኣብ ዓድዋ ምስ ሰዓሮም፡ ኣብ ኤርትራ ውሑዳት ወትሃደራት ጣልያን ኢዮም ተሪፎም ነይሮም ይብሃል። ኣትዩ ከሳጉጎም ይኽእል ነይሩ። ግን ንኤርትራ ገጹ ኪቕጽል ኣይደልየን። ዓሻኽሩ ኣኻኺቡ ንሽዋኡ ደኣ ተመልሰ።

ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ንነዊሕ ዓመታት ኣንጻር ኤርትራውያን ቀጭ-ሕርሙ ኣነጻጺሩ፣ ጎበዝ ሃገር ዝወድአ ሕሱም ሰብ ኢዩ።

ኣብ ሓሙሻይ ክፋል ትልሚ ንዘርኢ ክርዳድ ኣትየዮ ብዝነበርኩ መብጽዓ፣ ቅንጸላ ተጋዳላይ ኢብራሂም ዓፋ ብዓቕመይ ክትርኽ እየ።

ኣብቲ ኣብ ኣዲስ ኣበባ እተጋብአ ሃገራዊ ዋዕላ በጺሐ ምስ ተመለስኩ፡ ኣስታት ክልተ ኣዋርሕ ይገብር፡ ሓንቲ ሰበይቲ ከምዚ ክትብል ሓቲታትኒ፣

”እሞ ኸመይ ረኺብካያ ኢትዮጵያ? ምስ ለመንታን ምስ ርስሓታን ክኢልካያዶ? ስርቂኸ ገዲፎምዎ ዶ? ጥምየትከ ከመይ ነይሩ?” ዘይሓሰብኩዎ ሕቶ ኢዩ ነይሩ።

እዛ ሓሙሸይቲ ክፋል ናብ መርበብ ኢንተርነት ክሳብ ዝሰደላ ዝነበርኩ ሰዓት፣ ካብ ሙሉእ ዓለም እንኮላይ ካብ ውሽጢ ኤርትራ ብዙሕ ናይ መተባብዒ ጽሑፋት ተቐቢለ።

ሕቡእ ታሪኽ ውልቀ-መላኺ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ምጅማሩ’ምበር ኣብዚ ግዜ’ዚ ምውድኡ ዝከኣል ኣይኮነን። እቶም ክሳብ ሎሚ ሰሚዕናዮም ዘለና ጉዳያቱ ከኣ ካብ ግምጃ እከይ ተግባራቱ ሓደ ዕሽር ጥራይ ኢዮም፣ ትሽዓተ ዕስሪት (9/10) ድማ ተሪፎሙና ኣለዉ እንተተባህለ ምግናን ኣይኮነን።

ሓቂ ክብርትን ብቐሊሉ ዘይትርከብን ጥሪት ስለ ዝኾነት፡ ብቝጠባ ክንጥቀመላ ይግበኣና። ስለዚ ኣብ ሓደ ብሓሶት እተጋዕተ ምግቢ፡ ቅሩብ ጨው ሓቂ ፈይ ኣቢልካ እንተ ዘይኮይኑ፡ ንሓቂ ብኹላ ብሓደ ግዜ እንተ ደኣ ተጠቒምካላ፡ ቀልጢፋ ኢያ እትውዳእ።

ኢሳይያስ ንዝገበቶ በትረ-ስልጣን ብሰላማዊ መንገዲ ናብ ረብሓ ህዝቢ ኤርትራ ክንቅይሮ ኢና ኢልካ ምሕሳብ፤ ድግምጋም ዕሽነት ኤርትራውያን ጥራይ ኢዩ።

ስርናይ ዝተተለመት ጽግኢ፣ ስርናይ ኢያ እትፈሪ። ክርዳድ ዝተተለመት ቃድራ ድማ ከም ትልማ ክርዳድ። እነሆ’ምበኣር ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ቅድሚ 40 ዓመታት ብዝተለሞ ዘርኢ ክርዳድ ንሕና ኤርትራውያን ክርዳድ ፈሪና።

ሓደ እዋን ሓደ ብጻየይ ዘጻወተኒ ትዝ ይብለኒ። ወኻርያ ብዛዕባ ናይ ቀረባን ናይ ርሑቕን ቍጠባዊ ራኢኡ ኣመልኪታ ንዝብኢ ከምዚ ዚስዕብ ሓቲታቶ፣

ብቀዳምነት እቲ ምውቕ ዘዀነ ኤርትራዊ ሰላምታይ ተቐበሉ። ስመይ ገብረሚካኤል ኪዳነ (ጻዕደ) ይበሃል። ምቕማጠይ ኣብ ሕቡራታት መንግስታት ኣመሪካ ኮይኑ ትውልደይን ወይ መበቆለይ ኣብ ቅንሓየላ እትበሃል ዓዲ ኣውራጃ ሰራየ ወረዳ ተኸላ ኣብ ኤርትራ ይኸውን።

ህዝቢ ኤርትራ ካብ ድሕሪ ናጽነት ጀሚሩ አብ ኣዝዩ ከቢድ ዝኸነ ማዕቀብ ኢዩ ዝርከብ። ቅድሚ ናጽነት ከም ሃብታማት ዝቑጸሩ ዝነበሩ ሰባት ናብ ፍጽም ድኽነት ከምኡ ድማ እቲ ዝበዝሕ ህዝቢ አብ ድኽነት ዝነበረ ናብ ፍጹም በተኽ ክምዝተቐየር ኩሉ ዝፈልጦ ሓቂ ኢዩ። ብስርዓት ህግደፍ ዝኸተሎ ናይ ጥፍኣት ፖሊሲ አብዚ ሎሚ በጺሕናዮ ዘለና ናይ ውድቀት ደረጃ በጺሕና አለና።

ዎ ኩብርህዝቢ ኤርትራ ብሉጻት ደቅካን የሕዋትካን ኣቦታትካን ኣዴታትካን ንራህዋ ፍትሕን  ሰላምን ንሓርነትን ናጽነትን ዝኸፈልናዮ ኩቡር መስዋእትን ስንክልናን ሃልኽ ጻዕርን ንኸተዘንትወሉ ንሰማዒኡ ዘደንጹ ጅግንነት ህዝብና፤ሎሚ በዞም ህዝብና ዘይ መረጾም መሪቁ ቆጽሊ ኣውዲቁ ዘይ ባረከሎም ባዕሎም ብምልኪ ኣብ ስልታን ጥልመት ተወጢሖም ንብሕታዊ ተአቅሞም ክብሉ ንሃገርን ህዝብን ኣብ ሕሰመ መከራ ዘሳጥሑ ጃንዳ ህግደፍ 2 (ክልተ) ግዜ ትሃሲናን ተጨፍሊቕናን፡ እቲ ቀዳማይ ብ ባዕዳውያን ገዛእቲ እቲ ካልኣይ ግዜ ኻኣ ኢዚ ሕጂ ዘሎ መግዛእቲ ህግደፍ እቲ ቀደምሲ ዝኮነ ምኾነ ናይ ሕጂ ገሪሙኒ ኣነ እቲ ኣምሪርካ ዘሕዝንነካ  ድማ ህዝቢ ኤርትራ ደቅናዮም ኢሉ ኣሚኑ ኣብ ሞንጎኦም ኮይኑ ተቃልሱ ከይ ጠምዩ እና ኣብለዔን እና ኣስተየን ከስንቆም ኮሎ ደቅናን የሕዋትናን ኢሉ እምነት ስለ ዘንበረሎም ጥራሕ እዩ ዎዮ እምነት ድኣ ኣበይ ኣሎ።

 ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ብ 18 ነሓሰ ከካይዶ ኣቐዲሙ ሒዙዎ ዝጸንሐ ናይ ሃገረ – ቐጠር መገሻ ከምዝቦኾረ ምንጭታት ካብ ኣስመራ ሓቢሮም።

ብመጀመርያ ሰላምታይ ተቐበሉ። ቀጺለ ክዛረበሉ ደልየ ዘለኹ ጉዳይ፡ ነዚ ሎሚ ቕነ ኣብ ኣስመራ ፐራዲዞ ዝርከብ ብ ‘ቁጠባ’ ዝፍለጥ ናይ መንግስቲ መንበሪ ኣባይቲ ብዝምልከት ብስርዓት ህግደፍ ዝውሰድ ዘሎ ኣዝዩ ኣሻቓሊ ስጉምቲ እዩ። እዚ ገዛውቲ ብግዜ ደርግ ንህዝቢ ተባሂሉ ዝተሰርሐ ናይ ክራይ ገዛውቲ እዩ። ክልተ ዓይነት ገዛውቲ እዩ፡ እቲ ሓደ ናይ 60 ዝብሃል 3 ክብልን ሽቓቕን ክሽነን ዘለዎ፡ እቲ ካልኣይ ድማ ናይ 40 ዝብሃል 2 ክፍልን ሽቓቕን ክሽነን ዘለዎ እዩ። ህዝቢ ክሳብ 1995 ብሰላም ይነብር ነይሩ። ብድሕሪኡ ግን ሰላም ዝብሃል የልቦን። ብ1996-1997 ስርዓት ህግደፍ ትካል ኣለኩም መኪና ኣለኩም እናበለ ብዙሓት ካብቲ መንበሪ ኣስገዲዱ ብምልቃቕ፡ ኣብ ክንድኦም ኣብ ስልጣን ዘለዉ ሓለፍትን ኮለኔላትን ኣትዮሞ ይርከቡ።

ሚኒስተር ሚኒስትሪ ፍትሒ ፎዝያ ሃሽም፡ ከም ቆጸራኣ ናብ ቤት ጽሕፈት ህዝባዊ ግንባር ደሞክራስን ፍትሕን ኢያ ተመርቂፋ፡፡ ካብ’ቲ ልምድ ኣካይዳኣ ብዝተፈለየ መንገዲ ነታ ሒዛታ ዝነበረት መኪና ባዕላ ኢያ ተሽከርኪራ ነይራ። እቲ ካብ ጎና ዘይፍለ መራሕ መኪናኣ ንሎሚ ምስኣ ኣይነበረን።

ኣብዚ ዝሓለፈ ወርሒ ጥራይ መጥን ሸርፊ ዶላር ብ መንጽር ናቕፋ ብ 50% ከም ዝወሰኸ ምንጭታት ሓቢሮም። በዚ መሰረት፡ ኣብ ጸሊም ዕዳጋ ዋጋ ሓደ ዶላር ኣሜርካ ኣብ መንጎ 19ን 21 ክገላበጥ ድሕሪ ምጽናሕ ኣብዚ ዝሓለፈ ወርሒ ናብ 28 ክብ ኢሉ ኣሎ። ዋጋ ናቕፋ ብ መንጽር ኤሮ ድማ ናብ 39 ደይቡ።

ሓደራ ግን ክንዲ ‘ምባ
ን “ዋያ ከይትህባ! ”
ከም መርዓት ሓብሕባ
ከይጎድላ ዓጅባ
‘ዛ ብርቂ ዕምባባ
ሓንሳብ’ ተሓሪራ
ጋዶ’ዩ ምርካባ፡