ዝኸበርኩም ኤርትራዊያን ኣሕዋተይን ኣሓተይን፡ ኩልና ከም እንርደኦ ሓንቲ ዓባይ ኦም ከም ሳግላ ወይ ዳዕሮ በታ ሓጺን ፋስ ጥራይ ክትቁረጽን ክትወድቕን ኣይትኽእልን’ያ።ነታ ሓጺን ሓኽሊ ወይ ለዓት ምስ እትገብረላ ግን ሓይሊ ረኺብካ ነታ ዓባይ ኦም ክትቆርጻ ትኽእል።መሲልካ እንታይ ኣምጻእካ ስለ ዝኾነ፣

ናብ ስሳታት ተመሊስና ናይ ኤርትራ ታሪኽ ምስ እንርኢ ኤርትራ ናብ ትሕቲ ባዕዳዊ መግዛእቲ ናይ ኢትዮጵያ ከም እትቑረን ዝገበሩዋ እቶም ካብ ማህጸና ዝወጹ ደቃ በዓል ተድላ ባይሩ፣ተድላ ዑቕቢት፣ኣስፍሃ ወልደሚካኤል፣ደጃዝማች ገብረዮሃንስ ተስፋማርያምን ቀሺ ዲመጥሮስ ወዘተ ኢዮም። ኣብ ምሉእ ኤርትራ ብኢትይጵያዊያን ብዝተዋፈሩ ሰለይቲ ብፍላይ ተጋሩ ብዝተዋህቦም ሓበሬታ፣ ኤርትራዊያን ሰበ-ስልጣን ነቶም ኤርትራ ንኤርትራዊያን ኢሎም ብትብዓት ዝቃለሱ ዝነበሩ ኣሲሮምን ቀጥቂጦምን ሃገሮም ሓዲጎም ከም ዝስደዱ ጌሮምን።ኣብ ግዜ ምፍራስ ፈደረሽን ንኤርትራ ንምጥፋእ ዓቢ ሚና ዝተጻወቱ ኤርትራዊያን ናይቶም ብኢትዮጵያ ዝተወከሉ ከም’እኒ ኣስራተ ካሳ፣ዓቢ ኣበበ፣ቁምላቸው፣ኮሎኔል ኣሰገሀይ ኣርኣያ መሳርሒ ብምዃን ኢዩ።ንምፍራስ ፈደረሽን ንምቅልጣፍ ኣብ ርእሲ’ቶም ኣብ ላዕሊ ዝሰመኹዎም ሰበ-ስልጣን ኤርትራዊያን ካልኦት ናእሽቱ ኮራኩር ኤርትራዊያን’ውን ኣብቲ ግዜ’ቲ ምስ ናይ ጸጥታ ላዕለዋይ ሓላፊ ዝነበረ ኮለኔል ኣስገሀይ ብምትሕብባር ክሳብ ገጠራት ኤርትራ ብምኻድ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ክትቁረን ንሓረስቶት ከይተረፈ ዘፈረሙዎም ኤርትራዊያን ኢዮም።ናይ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ምንብርካኽ ክታሞም ናብ ንጉስ ሃይለስላሴ ብተሌግራም ምስ ተላእከ፣ንጉስ ሃይለስላሴ ሽዑ ንሽዑ ብኣዋጅ ኣፍሊጦም። ኣቶ ኣክሊሉ ሃብተወልድ ኣብቲ ግዜ’ቲ ናይ ኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስተር ዝነበረ፣ ነቲ ብድፍኢትን ብዓመጽን ዓማጺጽካ ዝግበር ዝነበረ ናይ ፈደረሽን ምፍራስ፣ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ኢትዮጵያዊነቱ ኣሚኑ ተረዲኡ ክሳብ ዘይተቐበሎ ኣብ ቀጻሊ ሕማቕ ሳዕቤናት ከምጽእ ከም ዝኽእል ተረዲኡ ተቓውሞኡ ብንጹር ኣርእዩ ነይሩ።ንጉስ ሃይለስላሴ ግን ብዘይ ኣፍልጦ ኣክሊሉ ኣዋጆም ከም ዘማሓላለፉ ይፍለጥ።

ካብዚ ቀጺሉ ዝሰዓበ ኢትዮጵያ ንኤርትራ ኣብ ትሕቲ ግዝኣታ ምንብርካኽ ሾታኣ ምስ ወቕዐት ነቶም ዕሱባታ ኮይኖም ዘገልገልዋ ላዕለዎት ሰብ-ስልጣን ኤርትራ ካብ ዝነበሮም ስልጣን ኣውሪዳ፣ኣብ ዝተሓተ ቦታታት ብምምዳብ ቀልጢፋ ናብ ውሽጢ ሃገራ ቀይራቶም።ሓደ ካብቶም ኣሳርን ቀጥቃጥን ዝነበረ ጀነራል ተድላ ዑቕቢት ናብ ኢትዮጵያ ተቐይርካ ምስ ተባህለ እቲ ህርፋን ስልጣኑ ንምርዋይ ኤርትራ ንምሻጥ ንነዊሕ ግዜያት ዝጸዓረሉ ተጣዒሱ ማለት ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ክትከውን የብላን ናብ ዝብል ሓሳቡ ከም ዝቐየረ ኣብ ትሕቲኡ ንዝነበሩ መኮንናት ኣፍሊጡ።ኣብ ኣስመራ ዝነበሩ ኣዘዝቲ ኢትዮጵያ በዓል ዓቢ ኣበበ ብዝረኸብዎ ሓበሬታ፣ጀነራል ተድላ ንኽእሰር ትእዛዝ ኣመሓላሊፎም፣ቤት ጽሕፈት ናይ ተድላ ዑቕቢት ብሰራዊት ኢትዮጵያ ምስ ተኸበ፣ጀነራል ተድላ ዑቕቢት ኢዱ ንኸይህብ ሂወቱ ባዕሉ ከም ዝፈረዳ ኢዩ ዝዝንቶ።

ብድሕር’ቲ ዝተገብረ ዘይሕጋዊ ፈደረሽን ምፍራስን ብሓይሊ ኣብ ትሕቲ ባዕዳዊት ገዛኢት ኢትዮጵያ ምቑራንን ህዝቢ ኤርትራ ክቐስን ስለ ዘይከኣለ፣ኣንጻር ባዕዳዊ ገዛኢ ቃልሱ ብምቕጻል፣ንሰላሳ ዓመታት ብጀጋኑ ደቁ መሪር ብረታዊ ቃልሲ ብምክያድ ክሳብ ሰብዓ-ሺሕ ምዑታት ደቁ ሰዊኡ ነጻነቱ ብምግንጻፍ

ንልዑላውነት ሃገሩ ኣውሒሱ።በቲ ኣብ ግዜ ሰውራ ብደቅናን ኣሕዋትናን ኣሓትና ዝተራእየ ጅግንነት፣ትብዓትን ቆራጽነትን ኮሪዕናን ተሓቢናን እንቛዕ መፈጠረይ ኤርትራዊ ኮንኩ ክንብል ክኢልና።

ክቡራትን ክቡራንን ኤርትራዊያን ኣሕዋተይን ኣሓተይን፡ሎሚ ግን ነገሩ ስለ ዝተጋላበጠ፡ተዋቒዑኒ፣ነታ እንቋዕ መፈጠረይ ኤርትራዊ ኮንኩ ኢለ ዝተሓበንኩላ ሃገር ሎሚ፡ኤርትራዊነተይ ዘጽልኣኒ ኩነታት ተፈጢሩ።ምኽንያቱ ኣብ ክንዲ ከምቲ ትምኒት ህዝቢ ኤርትራ መሰል ህዝባ ዝተሓለወላ ዲሞክራስያዊት ኤርትራ ትኸውን፣ ክሕደት፣ጥልመት፣ማእሰርቲ፣ስቓይ፣ጭቆና፣ሽቑረራ፣ስደት፣ጥሜት፣ሕማም፣ድንቁርና ዝሰፈነላ ኣብ ዓለም ዝተጸልኤትን ዝተገለለትን ዝደሓረትን ሃገር ኮይና ኣላ።ንኹልና ብሩህ ከም ዝኾነ እዚ ዝኾነሉ ዘሎ ምኽንያት በቲ ህዝቢ ኤርትራ ከይተረድኦ ከም ኣምላኹ ዘምልኾ ዝነበረ ሎሚ ንሕድሪ ስዉኣት ጠሊሙ ንዕስራን ሾውዓተን ዓመታት ብጭቆና ዝገዝእ ዘሎ ከዳዕ፣ዘራጊቶ ውልቀ-መላኺ ኢትዮጵያዊ-ኤርትራዊ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ኢዩ። እቲ ዘገርም ክትኣምኖ ዘጸግም ኮይኑና ዘሎ፣እቶም ብጅግንነት ተዋጊኦምን ኣዋጊኦም ነጻነት ዘምጽኡ ሜጀራት፣ካፕቴናት፣ኮሎኔላት፣ጀነራላት ኣንጻር 300,000 ሰራዊት ኢትዮጵያ ዓወት ዝተጓናጸፉ፣ሕጂ ግን ኣብ ርእሰይ ኣይትብጻሕ ብማለት ርእሶም ኣድኒኖም ሕሊናኦምን ኒሖምን ኣደንዚዞም ኣብ ርእሲኦም ሓደ ከዳዕ ዝንቡዕ ኣእምሮ ቸቸ ዝብለሎም ዘሎስ ብሓቂ እቶም ናይ ቀደም ጀጋኑ ዲዮም ብማለት የታሓሳስበኒ። ዝኸበርኩም ናይ ግዜ ሰውራ ጀጋኑ ኤርትራዊያን፡ ከምቲ ቀዳሞት ሰበ-ስልጣን ኤርትራ በዓል ተድላ ባይሩ፣ተድላ ዑቕቢት፣ኣስፍሃ ወልደሚካኤል፣ደጃዝማች ገብረዮሃንስ ተስፋማርያም፣ቀሺ ዲመጥሮስ ገብረማርያም ወዘተ፡ንስስዕቲ ስልጣኖም ንሃገርና ኤርትራ ዝሸጡ ሕጂ ከኣ ውልቀመላኺ ኢሳይያስ ምስ ውሑዳት ስሱዓት ሰዓብቱ ጀነራላት ከም በዓል ጀነራል ፍሊጶስ፣ጀነራል ተኽለ ማንጁስ፣ኣብርሃ ካሳ፣ስምኦን ገብረድንግል ነታ ብመስዋእቲ ጀጋኑ ኤርትራውያን ዝተረኽበት ነጻነት፣ ህዝቢ ኤርትራ ዘይፈልጥዎ ብውሽጣዊ ውዑላት ናብ ኣምሓራ ትሽየጥ ኣላ።በዚ ሕጂ ዝስማዕ ዘሎ ኣብ መንጎ ውልቀ-መላኺ ኢሳይያስን ዓቢይ ኣሕመድን ዝግበር ውሽጣዊ ውዕል ናይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ወታሃደራት ምውህሃድ፣ኣብ ሓጺር ግዜ ዝትግበር ኮይኑ ገለ ጀነራላት ኢትዮጵያ ኣብ ውሽጢ ኣስመራ መምርሒታትን ትእዛዛትን ከም ዝህቡ ዘይተርፍ ኢዩ።እዞም ሕጂ ዘይትትንከፉ ዝመስለኩም ዘሎ ጀነራላት ኤርትራ በዓል ፍሊጶስን፣ተኽለ ማንጁስን ኣብርሃ ካሳን ስምኦን ገብረድልግልን ብላዕለዎን ጀነራላት ኢትዮጵያ ክትእዘዙ ከለኹም ጸላዕላዕ ስለ ዝብለኩም ከም ኣያኹም ጀነራል ተድላ ዑቕቢት ኣብ ነብሰ-ቅትለት ከም ትበጽሑ በቲ ከይተሓልመ ዝተፈትሐ ሽጣራታት ውልቀመላኺ ኢሳይያስን ዓቢይ ኣሕመድን ክቃላዕ’ዩ።

ሰራዊት ኤርትራ!!! ዓድኻ ክዝመትዶ ዓይንኻ ይዕመት’ዩ? ናይ ውልቀ-መላኺ ከዳዕ ኢትዮጵያዊ-ኤርትራዊ ኢሳይያስ ድጉል ሕልሚ ንኤርትራ ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ምቑራን ብግህዶ የተግብሮ ከም ዘሎ ትሰምዖን ትከታተሎን’ዶ ኣሎኻ? ኣንቱም ህዝቢ ኤርትራ “ኣርሆስ ክሳብ ዝድብደቡ ይስሕቁ” ዝበሃል ምሳሌ ኣባና ይፍጸም ኣሎ። ሰራዊትን ህዝብን ኤርትራ “ከይኮነ ወግን ከይተስብረ ጸግን” ዝብል ምሳሌ ተረድኣዮ!! ምኽንያቱ ኤርትራ ብፍላይ ዓሰብ ጨሪሻ ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ኢትዮጵያ እንተድኣ ኣትያ፣ ከም ናይ ቀደም ብኒሕ ተዋጊኡ ዘምልሳ ወታሃደር ክርከብ ሕልሚ ኣብ ርእሲ ምዃኑ፣ ብድሕሪኡ ዝግበር ፈንጠርጠር ግን “ ከወደቀ በኋላ መንፈራገጥ ለመመላለጥ” ኢዩ።