ኣብ መራኸቢ ብዙሓን ስርዓት ህግደፍ፡ ብዘይካ’ቶም ናይ ልዕሊ 25 ዓመታት ንጥፈታት ስራሕ ብቃላት ብምድርዳር፡ “ዘተባብዕ ውጽኢት ተረኺብዎ፡ ጽቡቅ ገስጋስ ኣርእዩ፡ ዝጸንሐ ጸገማት ተፈቲሑ ወይ ተቃሊሉ” ዝብሉ ዘሐጉሱን ካብ ኤርትራ ርሒቁ ንዝሰምዕ ሰብ “ወሰደ መንግስቲ ኤርትራ” ዘብሉን መግለጺታትን ሓረጋትን ምቅራብ፡ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ማሕበረ ቁጠባውን ምኽባር ሰብኣዊ መሰላትን ዘንጸባርቅ ኣርእስቲ ኣቅሪቡ ኣየፈልጥን’ዩ፡፡ ምኽንያቱ ስርዓት ህግደፍ ብትዕቢት ዝተላዕጠጠ ስለዝኾነ፡ ብዘይካ ንኻልኦት ምውንጃል ሓቂ ክዛረብ ባህርያቱ ኣየፍቅደሉን’ዩ። ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ 27 ዓመታት መዋእል ስርዓት ህግደፍ፡ ብዝተተምየነን ዝተጋነነን መደባት መራኸቢ ብዙሓን ህግደፍ ስለዝጸመመ፡ ሓቅን ሓሶትን ንምምማይ ጸገም የብሉን። ይኹን እምበር ስርዓት ህግደፍ ከም መቀጸልታ’ቲ ዓለምን ገርህን ንምድንጋርን ዘካይዶ ሎኽመኛ ዘመተ፡ ኣብ ኤርትራ ንዘለዉ ወከልቲ ሕቡራት ሃገራትን ዲፕሎማሰኛታትን ብምዕዳም ዝያዳ ኣብ ጥዕና፡ ትምህርቲ፡ ውሕስነት መግቢ ምህናጽ ሓጽብታትን ኣተኩሩ ብቀጻሊ ጽምብላትን መመረቅታታትን የካይድ። እቲ ኣብዚ ክልዓልን ክምለስን ዘለዎ ሕቶ ግን፡ ምህናጽ ህንጻታትን ምምራቆምን ኣይኮነን። ዋና ቁምነገር፡ ህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ክንደይ ብኣድማዕነትን ብቀጻልነትን ተጠቂሙሎም’ዩ። ንስለ ወረን ማዕርነት ዝርግሐን ተባሂሉ ብሰበኽ ሳግም ኣብ ዝነብሩ ከባቢ ትካል ጥዕና ወይ ቤትምህርቲ ሃኒጽካ፡ ተገልገልቲ ድሕሪ 6 ኣዋርሕ ማይን ሳዕርን ናብ ዘለዎ ቦታ ዝግዕዙ እንተኾይኖም፡ እቲ ዝተሃንጸ ማሕበራዊ ትካላት ትርጉም የብሉን። ብኻልእ ወገን ስርዓት ህግደፍ ዕዉት ልምዓታዊ መደባት ኣካይደ እንተበለ፡ ሕሱርን ናጻን ጉልበት ሃገራዊ ኣገልግሎት፡ እቲ ዝገሓጥ ዘሎ ብልዮናት ዶላር ዝዋግኡ እቶት ማዕድናትን ተቆጻጻሪ ዘይብሉ ቁጠባዊ ትካላት ህግደፍን፡ ብምንጽጻር ሓደ ሽሕ ናቅፋ ካብ ህዝቢ መጅሪጥካ 100 ናቅፋ ብናጻ ሂበካ ኣለኹ ምባል’ዩ፡፡ እቲ ኢሳያስን ደቂ መዛሙርቱን፡ ካብ ኤርትራ ወጻኢ ብዝተፈላለየ ኣስማት ተሓቢኡ ዘሎ ቢልዮናትን ዶላርን ንግዳዊ ትካላትን፡ ዝተራሰየ ንብረት ህዝቢ ኤርትራ ምኻኑ ስርዓት ህግደፍ ክናዘዝን ክኣምንን ኣለዎ።

ኣብ ኤርትራ ዝያዳ ማሕበራዊ ኣገልግሎት፡ ህዝቢ ኤርትራ ዝምነዮን ፍታሕ ዝደልየሉን መሰረታዊ ጉዳይን ግን ሕቶ መሰል ሰብ’ዩ። ዋላ ህዝቢ ኤርትራ ከብዱ መሊኡን ዝባኑ ተኸዲኑን እንተዝኸውን’ውን፡ ብዘይ ሕጊ ይእሰር፡ ይቅተል፡ ንብረቱ ይዝመት፡ ከይዛረብ ኣፉ ይሉጎም፡ ዘማሓድርዎ ወከልቱ ከይመርጽ ይሕረም፡ ዝዓይን ሓጋዚ ስድራን ኣብ መወዳእታ ዘይብሉ መደብ ሃገራዊ ኣገልግሎት ይጽመድ፡ ብድኽነት ይጣራዕን ከም ሳዕቤኑ ድማ ናብ ስደት ሃጽ ይብል ስለዘሎ፡ ብዘይ ክብሪ ሰብኣዊ መሰል፡ ሃኒጸን ጸጊነን ኢልካ ምጅሃርን ምልፍላፍን ዕሽነት’ዩ። ፍትሓውነትን ቅንዕናን ስርዓት ህግደፍ ዝልካዕ፡ መሰልን ናጽነትን ህዝቢ ኤርትራ ክረጋግጽ ምስዝኽእል’ዩ። ብቀሊል ኣዘራርባ፡ ስርዓት ህግደፍ ስልጣኑ ንህዝቢ ኤርትራ ከረክብ፡ ብቅዋም ዝምእዘዝ ስርዓት ክተከል፡ ሰባት ብዘይ ፍርድን ጠበቃን ንዓመታት ምእሳር ጠጠው ክብል፡ መሰል እምነትን ሓሳብካ ብናጻ ምግላጽን ክኽበር ምስዝኽእል ጥራሕ’ዩ። ስርዓት ህግደፍ፡ ከምቲ ንወከልቲ ሕቡራት ሃገራትን ዲፕሎማሰኛታትን ብምዕዳምንን ኣብ መራኸቢ ብዙሓኑን ወረጃን ጻድቅን ክመስል ዝህቅኖ፡ ደፊሩን ነብሱ ገምጊሙን ፍትሕን መሰልን ኤርትራውያን ከረጋግጽን ኣብ ኣብያተ ማእሰርቱ ሓቢስዎም ዘሎ ዓሰርተታት ኣሽሓት ኤርትራውያን ክፈትሕን ኣብ ፍርዲ ከቅርብን ይግባእ። ካብኡ ሓሊፉ፡ ህዝቢ ኣስመራ ማይ ክገዝእ ሪጋ እናተስርዐን ብኽቡር ዋጋ ማይ እናገዝአን እንከሎ፡ ብማዕከናት ዜና ኣብ ኣብ ከባቢ ኣስመራ ዘለዋ ሓጽብታት ሚልዮናት ሊትሮ ማይ ኣዋህሊላን እናበልካ፡ ምእዋጅ ምስምንታይ ይቁጸር? ማይ ዝመልአ ሓጽብታት ህዝቢ ኣስመራ ንኸይጥቀመሉ፡ ተንኮላት ስለያ ኣመሪካን መንግስቲ ኢትዮጵያን እንተልዩዎ ድማ ንህዝቢ ክግለጸሉ ይግባእ።

ስርዓት ህግደፍ ብ6 ታሕሳስ 2017, ኣብ ዘቅረቦ መንግስታዊ ሓተታ፡ መንእሰያት ኤርትራ ብትካላት ሰለያን ካልእ ዝተራቀቀ ብልሓታትን ደይ መደይ ኢልካ ካብ ሃገሮም ብጅምላ ናይ ምግዓዝ መደብን ፖለቲካዊ ሽርሕን ከምዝተፈጸመ ንናይ ግዳም ሓይልታት ከሲሱ። ምስ ጎኖቅ ተጸጊዓ ትነበር ቆልቋል ወትሩ ትነብዕ ከምዝብሃል፡ ኣሽምባይዶ እዛ ካብ ኩሉ ተነጺላ ዘላ ሃገርና፡ ሰላም ሃልዩካ’ውን ዓይኒ ሓሳዳት ዘይተርፍ’ዩ። ተቀናቀንቲ እንተልዩካ፡ ብቁጠባ ከዳኽማኻ፡ ዓቅሚ ሰብካ ክጽንቅቃ፡ ሰላምካ ክዘርጋን ከምዝህቅና ዘገርም ኣይኮነን። ኣብ ኤርትራ ግን፡ ስርዓት ህግደፍ ይኽተሎ ብዘሎ ምልካዊ ኣገዛዝኣን ኣዕናዊ ፖሊስታትን’ዩ መንሰይ ኤርትራ ሃገሩ ገዲፉ ናብ ስደት ዘምርሕ ዘሎ’ምበር ብናይ ግዳም ተጻብኦን ተንኮልን’ዩ ኢልካ ንመንግስቲ ኢትዮጵያ ወይ ንስለያ ኣመሪካ ምውንጃል ቁስልኻ ምሕባእ’ዩ። እቲ ሕቶ ግዳማዊ ተጻብኦ እንተልዩ፡ ንዕኡ ንምምካትን ንምፍሻልን እንታይ ሰጉምቲ ወሲድካ’ዩ። እስከ እዝጊ ክጥዕሞ እቲ ስርዓት ህግደፍ ዘቅርቦ ዘሎ ክሲ ከም ሓቂ ንውሰዶ። ስርዓት ህግደፍ’ከ ግዳማዊ ተንኮላት ንምምካን፡ ክብሪ ዜጋታቱ ንምሕላውን መንእሰያት ናብ ስደት ከየምርሑን እንታይ ስጉምቲ ወሲዱ? መልሱ ባዶ’ውን ክውሕዶ። ሓሶታትን ምስሉይነትን ስርዓት ህግደፍ ንምቅላዕ ብዙሕ ጭብጥታት ክቀርብ’ኳ ዝኽእል እንተኾነ፡ ስርዓት ህግደፍ ጸላኢ እምበር ፈታዊ ህዝቢ ኤርትራ ከምዘይኮነ ኣብዘን ዝስዕባ ነጥብታት ንመልከት።

ሓደ፡ ስርዓት ህግደፍ፡ ነቶም ዓለም ብዓለማ ዝበኸየትሎምን ዝሓዘነትሎምን ኣብ 2013 ኣብ ላምፐዱሳ ኢጣልያ፡ ኣብ ሓንቲ መዓልቲ ዝሃለቁ ልዕሊ 300 ኤርትራውያን መዓልቲ ሓዘን ክእውጅን ስድራቤት ከጸናንዕን ይትረፍ ከም ተራ ዜና’ውን ኣየቅረቦን። እዚ ኣረሜናውን ዘይሓላፍነታውን ጭካነ’ዚ ድማ ብህዝብኻ ዘይምግዳስን ሓልዮት ከምዘይብልካን ዘነጸር ኣብ ርእሲ ምዃኑ፡ ብቀጥታ ሕራይ ኮኑ ማለት’ዩ።

ክልተ፡ እዞም ካብ እስራኤል ብዘይ ድሌቶም ናብ ሳልሰይቲ ሃገር ክጥረዙ ወይ ክእሰሩ ተወጢኑሎም ዘሎ ኣያን መንግስትን ዝሰኣኑ ኣሽሓት ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቁባን ኤርትራውያን፡ ስርዓት ህግደፍ ብህዝቢ ኤርትራ ዝሓሊ እንተኾይኑ ስለምንታይ ኣለኹልኩም ኢሉ ብኽብረትን መሰልን ዜጋታቱ ክጣበቅ ዘይክኣለ? ህዝቢ ኤርትራ ንናጽነት ልዕሊ ሰቡ መስዋእቲ ከፊሉን ምረትን ኣሕሊፉን ክንሱ፡ ቀሲኑ ህይወቱ ዝመርሓላ ሃገር ክሕርብቶን ክከላበትን እንከሎ፡ እቲ ብዘይካይ ካልእ ብጹእን ሓላይ ህዝቢ ኤርትራን የለን ዝብል ህግደፍ ስለምንታይ ህጣሙ የጥፍእ?

ሰለስተ፡ ስርዓት ህግደፍ ነቶም ብግዕዙይን መላኽን ምምሕዳሩ ተስፋ ቆሪጾም ናብ ስደት ዝበታተኑ ዘለው ኣብ ከም በዓል ሊብያ፡ ኢትዮጵያ፡ ደቡብ ሱዳንን የመን ዝኣመሰላ ሃገራት ኣብ መጋርያ ሓዊ ተቀርቂሮም ዘለዉ ኣሽሓት ኤርትራውያን፡ “ብዝተራቀቀ ናይ ግዳም ስለያን ተንኮልን ተታሊሎምን ሰዲዖምን” ካብ ምባል፡ ምድሓኖምን ኣብ ሃገሮም ጥጡሕን ምቹእን ባይታ ምፍጣር’ዩ ምልክት ልቦናን ተቆርቋርነትን። ብኣንጻሩ ስርዓት ህግደፍ፡ ካብ ግብጺ፡ ሊብያ፡ ሱዳን ብግዴታን ብዘይ ሕግን ንዝጥረዙ ኤርትራውያን ተቀቢሉ ክኣስር፡ ብገንዘብን ጉልበትን ክቀጽዕን ይርአ’ሎ።

ኣርባዕተ፡ ኣብ መዓስከራት ስደተኛታት ኢትዮጵያን ሱዳንን ልዕሊ 200 ሽሕ ኤርትራውያን፡ ደቂ ኣንስትዮን ትሕቲ ዕድመ ቆልዑን ዝርከብዎም፡ ብሕማም፡ ዕርቃን፡ ድኽነት፡ ስእነት መባእታዊ ማሕበራዊ ኣገልግሎት፡ ከም ጥዕና፡ ትምህርቲ፡ ስራሕ፡ ዝስተ ማይን መንበሪ ገዛን እናተሳቀዩን ሰብኣዊ መሰሎም እናተጋህሰን እንከሎ፡ ስርዓት ህግደፍ ሓንቲ መዓልቲ’ውን ትኹን ብዛዕባ ድሕነት ዜጋታቱ ኣውኪኡ ኣይፈልጥን’ዩ። ብኣንጻሩ ስርዓት ህግደፍ፡ “መንግስቲ ኢትዮጵያ ቁጽሪ ኣብ ሃገሩ ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ብምግናን ካብ ትካላት ረዲኤት ገንዘብ ይዘምት ኣሎ” ክብል ይወራዘን ይኸስስን።

ኣብ ኤርትራ ስርዓት ህግደፍ ጥራሕ’ዩ ክሕሱን ከደናግርን ስልጣንን ፍቃድ ዘለዎን። ስርዓት ህግደፍ ቃሕ ዝበሎ ክዛረብን መግለጺ ከውጽእን ጸገም የብሉን። ህዝቢ ክኽዕበኒ’ዩ ዝብል ሕልና’ውን ኣብ ጥቅኡ ኣይቀርብን’ዩ። ህዝቢ ኤርትራ ኣብ መዋእል ስርዓት ህግደፍ ሓቂ ከይዛረብን ከይፈልጥን ዝተሓረመ’ዩ፡ ክሰምዕ ጥራሕ’ዩ ዝኽእል። ስርዓት ህግደፍ ሓይሊ ስለዘይብሉ’ምበር እተን ንህዝቢ ኤርትራብባህሪ ዝተዓደልኦ ኣእዛኑ’ውን ምወረሰን ነይሩ። ስርዓት ህግደፍ ኣበራቱ ክኣምንን ብዕሊ ክገልጽን ዓቀብ ስለዝኾኖን ድኻማትካ ምግምጋምን ምእማንን ድማ መሰረት ምዕባለ ምዃኑ ስለዘይስቆሮን፡ ንኻልኦት ምውንጃል’ዩ ዝቀለሉ። ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ ልዕሊ ስርዓት ህግደፍ ዝነበሮ እምነት ስለዘጥፍአን ንብረቱ፡ ደቁን መንነቱን ኣብ ቅድሚ ዓይኑ ብህግደፍ ይስረቅ፡ ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ይኣቱን ብሕጊ እንስሳ ይግዛእ ስለዘሎን፡ ህግደፍ ወኪል ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነን።

ጽላል፡ ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ፡ 10 ታሕሳስ 2017

Subscribe ASSENNA YouTube to get Radio Assenna shows on time: