ኣምባሳደር ሄርማን ኮሀን, “The Red Sea is Slipping into Total Arab Control” ብዝብል ኣርእስቲ ንህሉው ኩነታት ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ብፍላይ ድማ ንዝምድናን ምትእስሳርን ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝምልከት ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ዘውጽኦ ጽሑፍ፡ ካብ ብዙሓት ኤርትራውያን ናይ ደገፍ፡ ተቃውሞን ሻቅሎትን ግብረ መልሲ ቀሪቡ። ኣምባሳደር ሄርማን ስለምንታይ ኣብዚ እዋን’ዚ ከምዚ ዓይነት ዝርዝራዊ ጽሑፍ ኣቅሪቡ፡ ብውልቃዊ ርእይቶ ተደሪኹ፡ ፖሊሲታት ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ንምንጽብራቅ፡ መንግስታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ንምቅርራብ ወይ ውን ካልእ ሕቡእ ኣጀንዳ ኣለዎ፡ ነፍስ ወከፍ ኣንባቢ ነናቱ ፍርዲ ክህልዎን መደምደምታ ክህበሉን ይኽእል’ዩ። ናይ ኩሉ እንተታትን ሕቶታትን መላሲ ግን ንጸሓፊኡ ዝምልከት’ዩ። ብሓፈሻዊ ኣዘራርባን ብዙሕ ኤርትራዊ ዝስማማዓሉን፡ ፖሊሲታት መንግስቲ ኣመሪካ ብደረጃ ዓለም ወትሩ ቀዋምን ንጹርን ኮይኑ ብኣውራኡ ኣብ ሃገራዊ ረብሓታት ዝምርኮስ እምበር ንመሰልን ስቃይን ካልኦት ህዝብታት ዘቅድም ኣይኮነን። ነዊሕ ከይከድና ፖሊሲ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ኣብ ጉዳይ ህዝቢ ኤርትራ እንተተመልኪትና፡ ታሪኽ ዓመጽ፡ ምዕምጻጽ ፍትሒ፡ ብዋጋ ስቃይ ህዝቢ ኤርትራ ንስርዓታት ኢትዮጵያ ምሕብሓብን ስቅታን’ዩ። ብሰንኪ’ቲ ኣመሪካን ተሓባበርታን ኣብ 50’ታት ዘሕለፍኦ ዘይቅኑዕ ብይንን ክሳብ መዓልቲ ናጽነት ንስርዓታት ኢትዮጵያ ዝመጠውኦ ማእለያ ዘይብሉ ወተሃደራዊ ቁጠባውን ሓገዛት ከምኡ’ውን ዲፕሎማስያውን ፖለቲካውን ባርኾት፡ ህዝቢ ኤርትራ ንዓመታት ክደሚ፡ ከቢድ መስዋኣቲ ክኸፍልን ድሕሪ ሰቡ ክተርፍን ተገዲዱ። ጽሑፍ ኣምባሳደር ሄርማን፡ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ብሓባርን ብስኒትን እንተሰሪሖም ብዙሕ ረብሓታት ከምዘለዎምን ነዚ ኣብዚ እዋን’ዚ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ቀይሕ ባሕርን ብፍላይ ድማ ኣብ ወደባትን ማያትን ኤርትራ ዝስዕርር ዘሎ ግዳማዊ ምትእትታው ኣስጋእነት ከምዘለዎ ዘነጽር’ዩ። ዕላማ ጽሑፍ ኣምባሳደር ሄርማን ንጎድኒ ኣቀሚጥና፡ ኣብ ስልጣን ዘለዉ መራሕቲ ኤርትራን ኢትዮጵያን ክፉት ሓንጎልን ልቦናን እንተዝህልዎን፡ ፍልልያቶም ንምጽባብ ኣብ መኣዲ ዘተ ምቀረቡን ህዝብታቶም ብሰላም ንግዳውን ካልእ ንቡር ንጥፈታት ከሰላስል ምጽዓሩን ነይሮም። ከምዚ ግበሩ በዚ ተጓዓዙ ዝብል ናይ ግዳም ጠብሎቅታ’ውን ኣይመድለየን። ይኹን እምበር ኤርትራን ኢትዮጵያን እዚ ወርቃዊ ዕድላት ስለዘይተጠቅማሉ፡ ቀንዲ ሕላገት ህዝበን ድሕረትን ስእነት ሰላምን ኮይኑ’ሎ።

ኤርትራውያን ከም ኤርትራውያን ኣብ መንጎና ስምረት፡ ሓድሕድ ምክብባርን ኢሂን ምሂን እንተዝህልወና፡ ብደገ ዝምወል ሓንሳብ ብሃይማኖት ካልእ እዋን ድማ ህርፋን ስልጣንን ምግባት መሬትን ዝመንቀሊኡ ተንኮላት ቦታ ኣይምሃለዎን። ውልቀ-መላኺ ኢሳያስ፡ ልዕሊ ኹሉ ዘገድሶ ስልጣኑን ረብሓታቱን ንምሕላው እምበር ብዛዕባ ህዝቢ ኤርትራ ቅንጣብ ሓልዮት ስለዘይብሉ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብዘይፈልጦን ዘይረብሓሉን ብኢደ ዋኒኑ መሬት ኤርትራ ክሸይጥን ክልውጥን፡ ልኡላውነት ኤርትራ ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ከእቱን ይህቅን ኣሎ። ኣብ ኤርትራ ውዒሉ ሓዲሩ ብህዝቢ ዝተመርጸ መንግስቲ ምስቆመ ግን፡ እዚ ብህደፍ ብምስጢር ዝግበር ዘሎ ፖለቲካዊ፡ ወተሃደራውን ቁጠባውን ውዕላት ተቀባልነት የብሉን። ህግደፍ ኣብ ስልጣን ክሳብ ዘሎ ግን ዝፍጸም ውዕላትን ስምምዓትን ኣብ ሃገርና ኣሉታዊ ስምብራት ከምዘለዎ ኣየማትእን’። ኤርትራውያን፡ ዝያዳ ከሻቅለና ዝግብኦ፡ ኣብ ውሽጥና ዘሎ ልሕሉሕ ዝምድና፡ ምጉጅጃልን ንህግደፍ ብሓደ ቃል ዘይምምካትን እምበር፡ ፈኸራታት ስርዓታት ኢትዮጵያ፡ ጽልዋታት ግብረሽበራን ሃይማኖትን፡ ትንታነታት ኣምባሰደር ሄርማንን ዘራያት ካልኦትን ኣይኮነን። ዝዓበየ ጸገምና፡ ንሕና፡ ንሕና ኮይና ኣንጻር ድሌትናን ሃገራዊ ክብርናን ጠጠው ክንብል ዘይምኽኣልና’ዩ። ንኣብነት ኣብ 1949 ኤርትራ ብቁጠባ ነብሳ ኣይትኽእልንያ ርጉእ ኩነታት ጸጥታ የብላን ብዝብል ጉልባብ ብውጥን በቪን ስፎርዛ (Bevin Sforza Plan) ኤርትራ ኣብ ክልተ ክትምቀል፡ ማለት ከበሳ ምስ ኢትዮጵያ መታሕት ድማ ምስ ሱዳን ክጽንበር እኩይ መደብ ነይሩ። ስርዓት ደርጊ’ውን ብስም “ቆላማ ደጋማ፣ ገማግልን ወዶ ገባን” ንህዝቢ ኤርትራ ክመቃቅልን ንሓድሕዱ ከፋልሶን ብዙሕ ፈቲኑ። ይኹን እምበር ብስሙር ድምጺ ኣይፋል ህዝቢ ኤርትራ መኺኑ። ሰብ ጉዳይ መእሰሪ ዘይብሉ ማእዶ እንተኾይኖምን ቤቶም ጠንጢኖም ዓዲ ጓና እንተሰፊሮምን፡ ጓኖት ደቂ ዓዲ-ደቂ ዓዲ ድማ ጓኖት ከምዝኾኑ ዘጠራጥር ኣይኮነን። ኣብ ዝሓለፈ ሒደት ዓመታት፡ ሃገሩ ገዲፉ ናብ ስደት ዘምርሐን ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ብጨካን ኣተሓሕዛ ስርዓት ህግደፍ ግደ ሞትን ማእሰርትን ዝኾነን ህጣሙ ዘጥፍአን ኤርትራዊ፡ ጭቡጥ መርትዖ ኤርትራ ናይ ኤርትራውያን ከምዘይኮነት’ዩ። ክሳብ ሎሚ ነቃዕ ናይ ቤትና ክንሓትም ስለዘይክኣልና ድማ ጉዳይና ብኻልኦት ክውነንን ህላወ ህዝብና ኣብ ሓደጋ ክኣቱን፡ እታ ብብዙሕ መስዋእቲ ዝተረኽበት ሃገር ኣብ ዕዳጋ ሓራጅ ከም ምውራድ’ዩ ዝቁጸር። ንሕና እንተንሰምርን ንህግደፍ እንተንምክቶን፡ ዜጋታትና ኣብ ኣብያተ ማእሰርቲ ኣይምበለዩን፡ ኣብ ዘይፈልጥዎ ሃገር ብኻራ ኣይምተጎዩሑን ኣብ ባሕሪ ኣይምጠሓሉን። ኣሕዋትናን ኣዴታትናን ክብረ ንጽህነአን ኣይምተደፍራን ወለዲ ጠዋሪ ስኢኖም ኣብ ገዛ ኣይምተዓጽዉን ህዝብና ብሓለንጊ ጥሜት ኣይምተገርፈን ሃጽ ኢሉ ናብ ስደት ኣይመምርሐን። ሕጂ’ውን ኣብ ቅድሜና ተገቲሩን ኤርትራውያን ክንምልሶ ዝግብኣና ሕቶን፡ ንስመር ንቃለስ ንጸዋወር ተንኮላት ጸላእትና ክስበር። ኤርትራ ድማ ንብዓታ ዝደርዘላን ዝእብዳን ዜጋ’ምበር ዘድምያን ዝጎጥያን ውላድ ኣይትደልን’ያ።

                  ጽላል ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ (4 ጥሪ 2016)