ወልዱ ባርያ ኣብ ግዜ ቃልሲ፡ ኣብ እንዳ ከቢድ ብረት ዝነበረ ኾይኑ ድሕሪ ናጽነት ኣብ 1993 ብምጥፍፋእ ካብቶም ንመጀመርያ ዝደስከሉ ተጋደልቲ እዩ። ብዘይ ስራሕ ንነዊሕ ቀንፈዘው ድሕሪ ምባል ኣብ ኣስመራ ከባቢ ሆስፒታል ዝርከብ ባር ማራቶን (ክሪስፒ) ብሓገዝ የዕሩኽቱ ተኻርዩ ባዕሉ ዋና፡ ባዕሉ ኣአንጋዲ፡ ባዕሉ ተቐባል ገንዘብ ብሙኻን ሂወቱ ይመርሕ ኔሩ። ወልዱ ባርያ ኣብ ገጀረት ንእሽቶይ ዓብየ በሃላይ ኮይኑ ኣብ ግዜ ሃይለስላሴ ንሓጺር እዋን ምስ ሓደ ጥልያን ከም ፖምፒስታ ኮይኑ ሰሪሑ ኔሩ።ብዘይካ ኣብኣ ዝተመሃረን ቅሩብ ቋንቋ ጥልያን ካሊእ ትምህርቲ የብሉን። ኢሳይያስ ሓደሓደ ግዜ ክሕጭጨሉ ወይ ኣብ ቅድሚ ሰብ ከባጭወሉ እንከሎ ኳትሮ ኢሉ ይጽውዖ፡ እዚ ድማ ኳትሮ ንብዙሓት ደቂ ኣስመራ መጸዋዕታ ወይ’ውን ሳጓ’ኳ እንተኾነ፡ ንወልዱ ኳትሮ ዝብለሉ ምኽንያት ግና፡ ትምህርቲ ኣብ ራብዓይ ክፍሊ ስለ ዘቋረጸ እዩ።

ትውልዲ ዓዱ፡ ዓዲ ተከሌዛን ከም ዝኾነ እዩ ዝዛረብ። ድሕሪ ናጽነት ጤሳ መሬት ክቕበል ምስከዶም ግና ናይ መን መሬት ኢልና ክንህበካ፡ መቦቀልካ ካባና ኣይኮንካን ኢሎም መሬት ከሊኦምዎ ኔሮም እዮም። ኣብ 1998፡ ኲናት ኢትዮ-ኤርትራ ናብቲ ዝነበሮ፡ ናብ እንዳ ከቢድ ብረት ተመሊሱ ምስ ኢሰያስ ጥቡቕ ዝምድና ምስጀመረ፡ ተመሊሱ ናብ ዓዲ ተከሌዛን ብምኻድ ብትእዛዝ ቤት ጽሕፈት ፕረዚደንት መሬት ንኽወሃቦ ተነጊርዎም፡ መሬት ከምዝተወሃቦ ይፍለጥ። መቦቀል ዓዱ ጎጃም፡ ኢትዮጵያ ሙኻኑ እዩ ዝንገር።

ወልዱ ባርያ ኣብ’ዚ እዋን፡ እቲ ካብቶም ዝሃብተሙ ኤርትራውያን መወዳድርቲ በዓል፤

1. ጀነራል ፊልጶስ ወ/ዮውሃንስ፡  ኣብ ኤርትራ ዝተፈላለየ ልዕሊ 20 ዝኸውን ንግዳዊ ንጥፈታት፡ ዝተፈላለዩ ውልቀ ሰባት ኣዋፊሩ ዘንቀሳቕስ። ኣብ ዱባይ ሆቴል ዝውንን፡ ኣብ ኣንጎላ ብእሙናቱ ኣቢሉ ብዙሕ ወፍርታት ዘካይድ ዘሎ ናይ ዘመነ ህግደፍ ሃብታም እዩ።
2. ጀነራል ተኽላይ ማንጁስ፡ ኣብ ጭውያ ኤርትራውያን ብምውፋር፡  ኣካላት ኤርትራውያን ብምሻጥ ሃብቲ ዝደለበ፡ ከምኡ’ውን ኣብ ጁባ ብስም ካልኦት ኤርትራውያን ዓቢ ወፍሪ ዝገበረ ካሊእ ናይ ዘበነ ህግደፍ ሃብታም እዩ።

ዝኾነ ይኹን ናይ ወጻኢ ዕድገታት፡ ናይ ማሽነሪ፡ ነዳዲ፡ ዓበይቲ መካይን፡ ትራክተራት፡ መለዋወጢ ኣቕሑት ንኹለን ሚኒስትርታትን መንግስታዊ ትካላትን ወዘተ… ንኢሳይያስ ብምሕባር ብቐጥታ ብዘይ ጨረታ ወይ’ውን ብዘይ ፐርፎርማ (ቅጥዒ ሸቐጥ) ባዕሉ እቶ ዝገዝእ፡ ኩሉ እቲ ዝግዛእ ንብረት ድማ ዘገልግለ ኣቕሑ፡ ኮይኑ መብዛሕትኡ ኣገልግሎት ዝብቀዐ ወይ’ውን ንሃገርና ክኸውን ድዩ ኣይከውንን ከይተጸንዐ ብእኡ ተወሲኑ ይግዛእ። ንኣብነት ንምጥቃስ፡ ንመግፈፊ ዓሳ ዝኾና፡ ንሚኒስትሪ ሃብቲ ዓሳ ተባሂለን ወልዱ ባዕሉ ዓዲ ጥልያን ብምኻድ ዝገዝአን ኣርባዕተ ዓበይቲ መራኽብ፡ ኣብ ወደብ ባጽዕ ተጸጊዐን ኮፍ ኢለን ምምራት ካብ ዝተሓሓዝኦ እነሆ 2 ዓመት ኣሕሊፈን ኣለዋ። ዘይመስርሒአን ድማ ቴክኒካዊ ጉድለታት ሙኻኑ ክፍለጥ ተኻኢሉ ኣሎ። ካብቶም ኣብ ምዕዳግ እዚአን ዘይብቑዓት መራክብ ዝተሓጋገዝዎ ፓርቸዘራት፡ እቲ ሓደ ማሞ ገብረየሱስ ዝተባህለ ሓዉ፡ ኣብ ዓዲ ጥልያን ዝነብር ዓርኩ፡ ሉካ ( Luca)፡ ከምኡ’ውን ኣብ ኖርወይ  ዝቕመጥ ዝነበረ ሕጂ ኣብ ኣስመራ ዘሎ ተኸስተ ተስፋሚካኤን እዮም።  ወልዱ ብዘይ ዝኾነ ጨረታን ናይ ካልኦት መንግስታዊ ክኢላታትን ሚኒስትራትን ፍላጥ፡ ብቐጥታ ባዕሉ ናይ ምዕዳግ ሓላፍነት ብኢሳይያስ ዝተወሃቦ፡ ዘድልዮ ናይ ወጻኢ ባጤራ ዝወስድ፡ ርክቡ’ውን ቀጥታ ምስ ኢሳይያስ እዩ። 10,000 ዩሮ ዝዋግኡ ንብረት 200,000 ዩሮ ከም ዝወድአ ጌርካ ቅብሊት ብምስናዕ፡ ካብኡ እቲ ዝዓበየ ክፋል መኽሰብ፡ ናብ ናይ ኢሳይያስ ሕሳብ፡ እቲ ዝተረፈ ድማ ናብ’ቲ ማሞ ሓረር ዝቆጻጸሮ ናይ ዓዲ ጥልያን ባንክ ሕሳብ ይኣቱ። ብኸምዚ ዝደለበ ማእለያ ዘይብሉ ሃብቲ፡ ኣብ’ዚ እዋን፡ ሓዉ ማሞ ገብረየሱስ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኢትዮጵያ ክልተ ዓበይቲ ህንጻታት ነብሲ ወከፍ ልዕሊ 15 ደርቢ ዘለዎ ህንጻታት የስርሕ ኣሎ።  ወልዱ ባርያ ብተወሳኺ፡ ኣብ ዓዲ ጥልያን ብዙሕ ዝካረ ገዛውቲ ከምዘለዎ ይፍለጥ።

ወልዱ ባርያ ትካላት ንኽወርስ፡ መካይን ንጀነራላት ክህብን ክኸልእን፡ ነዳዲ ንሰብ መዚ ዓቂኑ ክህብ እንተደለየ’ውን ይኸልእ፡ ናይ ውልቀ ሰባት ዓበይቲ መካይን ክወርስ፡ ዝደለዮ ስጉምቲ ንኽወስድ ብኢሳይያስ ሙሉእ ስልጣን ዝተዋህቦ ሰብ እዩ።

ወልዱ ባርያ ብትምህርቱ ይኹን ብናይ ምምሕዳር ዓቕሙ ኣዝዩ ትሑት፡ ግና ግበር ንዝተበሃሎ ዝኾነ ይኹን ብዘይ ሕቶን ተጉላባነትን ስለዘተግብር ኢሳይያስ ነዚ ፈሊጡ ደረት ዘይብሉ ስልጣን ሂቡዎ። ልዕሊ ኩሎም ሚኒስተራት ኮይኑ ዝኾነ ይኹን ነገር ካብ ነዳዲ ጀሚሩ፡ መቀያየሪ ኣቕሑት፡ ትራክተራት፡ ናይ ህንጻ ማሽነርታት፡ ኩሉ ብወገኑ ስለ ዝመጽእ ሚኒስተራት ብዓበይቶም ኣብ ዓሻ ጎልጎል ተሰሪዖም ክልምንዎ ምርኣይ እምበኣር ልሙድ ተርእዮ እዩ። ነዳዲ ናይ ነፈርቲ፡ ንመንገዲ ኣየር ኤርትራ፡ ብመንገዲ ወልዱ እዩ ዝመጽእ፡ በየናይ መንገዲ ከምዝምልከቶ’ውን ድንጽው እዩ ዝብል።

ናይ ዕድጊ ትካል ዝነበረ 09፡ ስልጣን ካብ ሓጎስ ክሻ ናብ ወልዱ ባርያ ካብ ዝመሓላለፍ ነዊሕ ዓመታት ኣቑጺሩ ኣሎ።

ዓሻ ጎልጎል፡ ከም እተን ብሕታዊ ትካላት ናይ ኢሳይያስ ኮይነን ብቐጥታዊ ትእዛዝ ኢሳይያስ ዝመሓደራ ትካላት ሓንቲ ሙኻና ይፍለጥ። ካልአይቲ፡ ኣብ ሰንበል ጥቓ ፋብሪካ ዚንጎ ትርከብ፡ ሰንበል ትካል ሓጺንን ዕንጸይትን ኮይና፡ ብኮሎኔል ገብረዝግሔር ኣስመላሽ (ገሬ) ትመሓደር። ኮሎ/ ገብረዝግሔር ከም ወልዱ ባርያ ብዙሕ ሃብቲ ዝደለበ፡ ኣብ ዓዲ ጥልያን ሰለስተ ዝካረ መንበሪ ገዛውቲን ሓደ ንግዳዊ ህንጻ፡ ኣብ ዓዲ ጥልያን ምስ ዝነብር መሻርኽቱ፡ ግርማይ ዑቕበ ኮይኑ ይውንን። ገሬ’ውን ዝደለዮ ማሽናት ይኹን ጥረ ነገራት ንኽገዝእ ብኢሳይያስ ምሉእ ስልጣን ስለ ዝተወሃቦ ኣብ ዕድጊ ብዙሕ ምድንጋራት ብምግባር ካብ ጥቕሚ ወጻኢ ዝኾና ማሽነርታት ብኽቡር ከም ዝተገዝአ ኣምሲልካ ሃብቲ ዘኻዕበተ እዩ።

ኢሳይያስ እንተወሓደ ኣብ ሰሙን ኣርባዕተ ግዜ ናብ ዓሻ ጎልግል ብምኻድ ቀጥታዊ ርክብ ይገብር። እንታይ ንመን ይወሃብ ብቓሉ ትእዛዝ የመሓላልፍ፡ እዘን ኣውቶቡሳት ንኸምዚ ቦታ፡ እዘን ትራክተራት ንዞባ ባርካ ወዘተ…እንዳበለ የመቓርሕ፡ ዝምንዛዕ ወይ ዝህገር እንተሎ ድማ እግረ መንገዱ ትእዛዝ ይህብ። ኢሳይያስ ኣብ ዝሃለፈ ቅሩብ ዓመታት፡ ኣብ ቤት ጽሕፈቱ ኮፍ ምባል ዓቕሉ ስለ ዘጽብበሉ ወይ’ውን ስለዘጨንቖ፡ ኣብ ሓደ እዋን ኣብ ባጽዕ ሰፊሩ ኔሩ፡ ሕጂ ድማ ኣብ ዓሻ ጎልጎል ብምኻድ ምስ ወልዱ ባርያ፡ ወይ ኣብ ትሕቲ ቤት ጽሕፈቱ ዘሎ እንዳ ሻሂ ቡን ብምስታይ ነብሱ ከዘናግዕ ይፍትን፡ እንበር ገበነኛ ነብሲ ክንደየናይ ዕረፍቲ ከይህልዋ።

ወልዱ ባርያ ኣብ ዓሻ ጎልጎል፡ ንዝኾብለሉ፡ ንዝተጋገዩ፡ ንዝጸልኦም መእሰሪ ዝኸውን ክንተይነራት ኣለዎ። ኣብ’ዚ እዋን፡ ልዕሊ 100 ዝኾኑ እሱራት ኣለዉዎ፡ እንበኣር ኣብ’ዘን ኮንተይነራት እዩ፡ እቲ ንጹሕ ምንም ገበን ዘይነበሮ መንእሰይ ማትያስ ብዘሰቅቕ መንገዲ ኣብ ውሽጢ ፍርቂ ሰዓት ብምቕጥቃጥ ህይወቱ ዝሓለፈት።

ግዱሳት ተጋደልቲ ካብ ኣስመራ