ኣሕዋት ኤርትራውያን! (ቀዳማይ ክፋል)

ዝኸበርኩም ኣሕዋትን ኣሓትን ኤርትራውያን ሰላም ንኣኻትኩም ይኹን! ኣሜን!!! ከም ዝፍለጥ ኣብዚ ዝሓለፈ ሳምንታት፡ ብድሕሪ’ቲ ልዕሊ 350 ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝቐዘፈ ሓደጋ ባሕሪ ላምፔዱዛ፡ ኣብቲ ካልኦት ኣሻሓት ኣሕዋትና ኤርትራውያን ተዓቚቦሙሉ ዘለዉ መዓስከር ማይ ዓይንን ዓዲ ሓሩሽን (ኢትዮጵያ) እውን ህይወት ሓደ ዜጋ ዝቐዘፈ ዕግርግር ተፈጢሩ ከም ዝነበረ ብዝተፈላለያ ማዕከናት ዜና ሰሚዕና ኔርና ኢና። ከም ደለይቲ ጽቡቕ ክልቲኡ ሓው ህዝብታት መጠን ከኣ በዳሊ መን’ዩ ብዘየገድስ፡ ነቲ ዝተፈጥረ ዘይምርድዳእን ምስሕሓብን ካብቲ ጌና ቁስሉ ዘይሓወየ ግጭት ክልቲኦም ህዝብታት ብምብጋስ፡ ኣህዳእን ኣታዓራቕን ዝኾነ ተራ ክንጻወት ከም ዝግባኣና ነፍሲ ወከፍ ኣዛዊሩ ሕሉፍን ህልውን ኩነታት ዝግምግም ሰብ ዝስሕቶ ኣይመስለንን። ኣብ ከምዚ ዓይነት ተነቃፊ ጉዳይ ከኣ ደጋፊ ወይ ድማ ተደናጋጺ ናይ ሓደ ወገን ኴንካ ኣብ ክንዲ ምቕራብ፡ መንጎኛን ኣታዓራቕን ኣካል ብምዃን፡ ልበናዊ ምዕዶን ምኽርን ብምሃብ፡ ንኽልቲኡ ወገን ከተረጋግእ’ዩ ዝግባእ። ምኽንያቱ፡ ነገራት ምትዕብባይ ነቶም ዝተፈላለየ ምኽንያት ብምቕራብ፡ ‘ሓሲሙና!’ ወይ ድማ ‘ተበዲልና!’ ዝበሉ ኣሕዋትና ስደተኛታት ኤርትራውያን ይኹን ንኣዕቖብቲ ኢትዮጵያውያን ዝሃሲ’ምበር ዝጠቅም ስለ ዘይኮነ።

ጽሑፈይ ከምቲ ኣቐዲመ ብዕለት 10/10/2013 ናብ ኣካየድቲ ራድዮ ወጋሕታ ዝለኣኽኩዎ ምሕጽንታ፡ ማለት ንምርግጋእ እቲ ኣብ መዓስከራት ማይ ዓይንን ዓዲ ሓሩሽን ዝተፈጥረ ናዕቢ፡ ዝከኣሎም ክጽዕሩ ብምልባው፡ ኣነውን ኣብ ቀጻሊ ብዛዕባኡ ዝኣክል ሓበሬታ ምስ ረኸብኩ፡ ዓለቐይ ማለት ርእይቶይ ክህብ ምዃነይ ቃል ብዝኣተኹዎ መሰረት’የ ሕጂ ዝውርቖ ዘለኹ። ናይ መወዳእታ ብዛዕባ’ዚ ኣብ መዓስከራት ኤርትራውያን ዝተፈጸመ ዕግርግር፡ ዝተባህለን ዝተጻሕፈን ሓበሬታ ከኣ ናይ ሓው ታደሰ ኪዳነ እያ ኔራ። ልቢን ኣተሓሳስባን ሓው ታደሰ ብዛዕባ’ዚ ጉዳይ፡ ብጽሑፍ ኣብ መርበብ ሓበሬታ ኣሰና ኣንቢበዮ፡ ብድምጺ ድማ ክልተ ግዜ ኣብ ራድዮ ኤረና ሰሚዐዮ። እዚ ድማ ንሕና ኤርትራውያን፡ እቲ ጃንዳ ምልኪ ንልዕሊ ርብዒ ዘመን ኣብ ኣእምሮና ዘስረጾ ሓያል ኣሉታዊ ኣተሓሳስባ፡ ጌና ዋላ ነቲ መላኺ እናተቓወምናዮን እናነጸግናዮንውን ካብ ኣታሓሳስባኡን ኣካይዳኡን ናጻ ክንወጽእ ከምዘይከኣልና’ዩ ዘመልክት። ምኽንያቱ፡ እታ ዓባይ ሕማም ናብዚ ዘለናዮ ደረጃ ውድቀት ዘብጽሓትና ማለት፡ እዛ ካብ በደልካ ንምህዳም ጉድለትካ ምሽፋን ትብሃል ነገር ክንስዕራ ኣይከኣልናን።

ሓው ታደሰ ድማ ኣብ መግለጺኡ ነዚ’ዩ ኣንጸባሪቑ። ምኽንያቱ፡ እቲ ንሱ ዘቕረቦ ናይ በደል ጭብጥታት፡ ካብቶም ኣብ ዓይኒ ምድሪ ተሓቢኦም ብተሌፎን ዝሓበሩ፡ ካብ ስእሊ’ቲ ቈልዓ ሰበይቲ ዝበዝሑዎ ደድሕሪ ሓደ መጉልሒ ድምጺ ዝሓዘ ሰብ፡ ዝተባህለ ዝደግሙ ዝነበሩ፡ ጌና ኣዛዊሮም ክሓስቡ ዘይክእሉ ቈልዑ፡ ከምኡውን ካብ ራድዮ ድምጺ ኣሜርካን ካለኦትን ብምእካብ’ዩ ከም ምስክርነት ተቓውሞ ገሊጹዎ። ናይቶም ኣብ ኣደባባይ ወጺኦም መንነቶም እናገለጹ፡ ኣብ ቅድሚ ህዝቦምን ዓለምን ኣብ ራድዮ ወጋሕታ ቃሎም ዝሃቡ ዜጋታትናኸ ንምንታይ ዘይተገልጸ? ብኸመይ ነገር’ዩ እቲ ተሓቢኡ ዝዛረብ ዝእመን እቲ ኣብ ቃልዕ ዝዛረብ ከኣ ዘይእመን ዝኸውን? ብመሰረቱውን እቲ ምትእኽኻብ ሓዘንካ ብዛዕባ’ቶም ኣብ ባሕሪ ዝተቕዝፉ ኣሕዋትካ ንምግላጽ’ምበር ናይ መነባብሮ ጸገማትካ ንምፍታሕድዩ ኔሩ? ስለምንታይከ ነቶም ንሓዋሩ ብዕሸሎም ካብዛ ዓለም ዝተፈልዩ ህጻውንቲ ከም መመኽነይታ ተጠቒሞሙሎም? እዚ ዘሪአካ ነገር እንተልዩ፡ ቀደም ኣብ ወለድና ዘይነበረ ሕጂ ግን ኣባና ዝረአ ዘሎ፡ ብዛዕባ ነብስኻ ጥራይ ናይ ምሕሳብ ባህልን ልምድን ኣማዕቢልና ምህላውና’ዩ። እቲ ኮይኑ እቲ ግን እቲ ክንገብሮ ዘለና ቁውም ነገር፥ በደላትና ይዕበ ይንኣስ ንእኡ እናጸብጸብና ነገር ምኩምሳዕ ዘይኮነስ ከመይ ጌርና ነቲ ናብዚ ኩነታት’ዚ ንኽንበጽሕ ካብ ሃገርና ኣባሪሩ ካብ ተቐበልቲ ስደተኛታት ናብ ተሰደድቲ ዝቐየረና ጉጅለ ምልኪ ምድምሳስ’ዩ ክኸውን ዘለዎ።

ሓው ታደሰ ግን ነቲ ኣብ ስደት ዝርከብ ብኣሻሓት ዝቑጸር ህዝብና፡ ሕግታት ሃገሩ ከይፈለጠ፡ ሕግታት ስደት ንኸፍልጦ’ዩ ብዓንቀጻት እናጠቐሰ ከረድኦ ፈቲኑ። ስደት ማለት’ኮ ከምቲ ካብ መገሻ ናብ ዓድኻ ክትምለስ እተካይዶ ጉዕዞ፡ ንእግረ መገድኻ ድማ ኣብ ዝረኸብካዮ ሩባ ንግዜኡ ኣዕሪፍካ ጽምኣትካ እተርውየሉ ዛራ’ዩ ዝመሳሰል። ኣብቲ ኣብ ጉዕዞካ ዘዕረፍካሉ ሩባ ዝነብሩ እንስሳ ዘገዳም፡ ነቲ ጽምኣትካ ከተርውየሉ ዝሓሰብካዮ ጽሩይ ማይ ስለ ዝዘረጉልካስ ምሳእቶም ክትጓየ ግዜኻ ተባኽን ዲኻ? መሲልካ እንታይ ኣምጻእካ’ዩ? ሕጂውን ንሕና ኤርትራውያን፡ ነቲ ትማሊ ብሰንኪ መላኺ ኣብ ዝተወለዐ ኲናት፡ ዝተዳመናዮ ህዝብን መንግስትን ኢትዮጵያ፡ ነቲ ናይ ትማሊ ሓጺርን ውሱንን በደልን በኣስን ረሲዑ፡ ነቲ ዝነወሐን ዝዓበየን ናይ ቀደምን መጻእን ሕውነትናን ፍቕርናን ብምርኣይን ካብቲ ኣብ 1998 ዝፈጸሞ ንቘልዓ ሰበይቲ ብኣልማማ ናይ ምስጓግ ስሕታንን ተኣሪሙ፡ ሎሚ ተገምጢሉ መሬቱ ብናጻ ብምሃብ ንዘዕቆበካ መንግስቲ፡ ኣብ መሬቱ እናተቐመጥካ ብዓንቀጻትን ሕግታትን ዓለምለኸ ስደተኛታት ክትጸባጸቦ ምፍታን ፍታሕድዩ ከምጽእ? መልሱ ንኹሉ ብዓይኑ ዘይኮነ ብኣብሪሙ (ብልቡ) ዝርኢ ሰብ እገድፎ።

ሓው ታደሰ ዓለቑ ብምቕጻል፡ ‘መንግስቲ ኢትዮጵያ ንዜጋታትና፡ በቲ ዝተፈጥረ ናዕቢ ይቕሬታ ምሕታቱ ከም ተኣምር ከም ዝቑጸር’ዩ ገሊጹ።’ እዋእ! እቲ ኣብ መሬቱ መጺኦም እንተ ተበዲሎም እንተ ተደናጊሮም ናዕቢ ዘላዓዓልሉ ሰባት፡ ይቕሬታ ንኽሓቱ ዝሓተተ መንግስቲ ኢትዮጵያ ገበን እንተ ተቖጺሩሉ ደኣ’ሞ እቲ ንልዕሊ ዓሰርተ ዓመት ብወፍሪ ባርነት መሰላቶም ግሂሱ ዘንከላበቶም እሞ፡ ኣብ መወዳእትኡ ኸኣ ብጥይት እናሰሓቶም ዶብ ሰጊሮም ኣብ ዓዲ ሰላምን ራህዋን ምስ ኣተዉ፡ ኣብ ኢምባሲታቱ እናኸዱ 2% ካሕሳ እናኸፈሉ ይቕሬታ ክሓቱዎ ዝሓተተ ጃንዳ ህግደፍ ከደኣ እንታይ እዩ ክብሃል!?

ዝኾነ ኮይኑ እቲ እንኮ ካብዚ ዕግርግር’ዚ ዝጥቀም ወገን እንተልዩ እቲ ኣብ ሃገርና ዘሎ ጉጅለ ፋኖ (ቀይዲ በተኽ) ጥራይ እዩ። ስለዚ ንሕና ብሰሪ ምልኪ ስደተኛታትን ተዓቋብትን ስለ ዝኾንና፡ ንሕማቕ ከም ጽቡቕ እናረኣና፡ ክሳዕ ዝርህወና ብዓቕልን ጽንዓትን ክንጸሮ’ዩ ዘለና። ደሓር ከኣ “ሓዊን ነገርን ከም ዚኣጎድካዮ እዩ ዝኸውን!” ከም ዝብሃል፡ ጌና ቁልዒ ከሎ፡ ንነገራት ከየተዓባበና ከነህድኦ’ዩ ዝግባእ። ነቶም ሰብ ጉዳይውን ካብ ስምዒት ወጺኦም፡ ንነዊሕ ብምጥማት፡ ነቲ ዝወዓለ ሓቃኛ ፍጻመ ክገልጹ ዕድል ክወሃቦም ኣለዎ። ምኽንያቱ፡ “ነገር ዚወዓሎ ዳኛ ይፈልጥ፣ ኣሓ ዝወፈርኦ ጓሳ ይፈልጥ!” ስለ ዝኾነ፡ ልዕሊኦም ነቲ ነገር ክገልጾ ዝኽእል ሰብ ዘሎ ኣይመስለንን። እቲ ምግላጽ ግን ኣብ ገረብ ወይ ድማ ኣብ መንደቕ ተሓቢእካ ዘይኮነስ ኣብ ቅድሚ ህዝብን ሕግን ደው ኢልካ ክኸውን ኣለዎ።

ትማሊ ብሰንኪ ክልተ ተሃላለኽቲ ፖለቲካውያን ሓይልታት ደም ዝተፋሰሰ ህዝቢ፡ ቁስሉ ከይሓኸኸ፡ ንዝሓለፈ በደል ረሲዑ፡ ንሓድሕዱ ክተሓቛቖፍን ክደጋገፍን ኣብ ዝጀመረሉ እዋን፡ ንእሽቶ ቁልዒ ኣናኺስካ፡ ነገራት ምትዕብባይ ብዝኾነ ይኹን ምኽንያትውን ቅቡል ከምዘይኮነ ንኹሉ ሕልና ዘሎዎ ሰብ ብሩህ ክኸውን ይግባእ። ከምቲ “መደረ ወዲ ሰብ መንነቱ ይገልጽ!” ዝብሃል ከኣ ብዛዕባ’ዚ ጉዳይ ኣመልኪትና እንህቦ ቅኑዕ ይኹን ጌጋ ሓበሬታ፡ መንነትና ከም ዝገልጽ ክንዝንግዕ ኣይግባእን። “ዕንጨይቲ እንተዘይከሊእካዮ ሓዊ ኣይጠፍእን’ዩ!” ክብሃልውን ሰሚዕና ንፈልጥ ኢና እመስለኒ። ትርጉም ናይዚ ምስላ እንተ ተርዲእናዮ’ምበኣር ንነገር ካብ ምጉህሃሩ ክንእደብ’ዩ ዝመኽረና። ዋላ በደለኛታት ኢትዮጵያውያን እንተ ኾይኖም፡ በኣስና ምሳእቶም ዘይኮነስ ምስቲ ናብዚ ሕስረት’ዚ ዝዳረገና ኣብ ሃገርና ዘሎ ባልዋ (ኣርሓ መፍለስ) እዩ ክኸውን ዘለዎ።

እዚ ሎሚ ካብ ብሱል ጥረ ብዘምስል ዓይነት፡ ሳሕቲ ካብ ዝተፈላለያ ኤርትራውያን ዝቕመጡለን መዓስከራት ዝረአ ዘሎ ኣርሒቕካ ናይ ምስዳድ ሃንቀውታ፡ ጽባሕ ንግሆ፡ እዚ ኣብ ሃገርና ዘሎ ጉጅለ ሓንዘር (ቅንፍዝ) ንሱን እከይ ፍልስፍናኡን ግብኣተ መሬቶም ምስ ኣተዉ፡ ብዘይጸገም፡ ኮሪዕናን ቀሲንናን ካብታ ልዕሊ ህዝባ ሓሳረ መከራ ትረክብ ዘላ ምጭውቲ ከተማና ኣስመራ ብምብጋስ፡ ከም ስደተኛታት ዘይኮነስ ከም ተዘናጋዕቲ ዓዋዶ፡ ማለት በጻሕቲ ሃገር ኴንና ናብ ዝደለናዮ ክፋላት ዓለም ክንበርር ዝኽልክለና ኣይክህሉን’ዩ። ክሳዕ ሽዑ ግን ፈቲና ከይፈተና ከምቲ ኣቦታትና ዝመሰሉዎ፥ “ካብ ሃገሩ ዚወጸ ሰብ ክሳዕ ዚምለስ፡ እንተ ጸዓኑዎ ኣድጊ፡ እንተ ለጎሙዎ ፈረስ!” ምዃኑ ተገንዚብና፡ ክሳዕ እዚ ኣንጸላልዩና ዘሎ ደበና ጥፍኣት ተኣልዩ፡ ሃገርና ህዝባዊ መንግስቲ ኣቚማ ሰላማ ተስፍን፡ ሓያል ዓቕልን ተጻዋርነትን ምግባር ክሓተና’ዩ።

መሰረታዊ ድሌታትናን ባህግታትናን ንምፍጻም ግን ከምቲ ኣቐዲመ ዝበልኩዎ፡ ቃልስና ምስቶም ንግዜኡ ዘዕቖቡና ኢትዮጵያውያን ዘይኮነስ ምስቲ ካብታ ብኹሉ ነገራ ተባሃጊት ዝኾነት ህያብ ሰማእታት ሃገርና ኤርትራ፡ ብሕሰም ዘባረረና መላኺ’ዩ ክኸውን ዘለዎ። እዚ ኸኣ ኢኹም ነቶም መሪሩና ወይ ድማ ተበዲልና ኢሎም ናዕቢ ዝገበሩ ኣሕዋትና ኤርትራውያን ክትሕቡሩዎምን ክትመኽሩዎምን ዝግባኣኩም። ምስቲ ኣዕቊቡዎም ዘሎ መንግስትን ህዝብን ኢትዮጵያ ምትህልላኽን በደላቱ ምጽብጻብን ፍታሕ ክኾኖም ኣይክእልን’ዩ። ደሓር ከኣ ከምቲ ምስላ ኣቦታትና ዝብሎ፥ “ቀዲሙ ዚሸወተ ዑፍ ትበልዖ፡ ቀዲሙ ዚተዛረበ ሰብ ይጸልኦ!” ስለ ዝኾነ፡ ንነገራት ጠንቁ ብዝግባእ ከይፈለጥናን ከይመርመርናን ‘እከለ በዲሉ! እከለ ተበዲሉ!’ እናበልና ናይ ውልቅና ፍርዲ ንምሃብ ኣይንቀዳደም። እዚ ማለት ግን ብዝኾነ ይኹን ሓይሊ፡ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ኣሕዋትና ዝውሰድ ዘይሕጋዊ ስጉምቲ፡ ብዝኾነ ይኹን ምኽንያት ቅቡል ከምዘይኮነ ዝኾነ ይኹን ሓይሊ ክፈልጦ ዘለዎ ሓቂ’ዩ!

ኤርትራውያን ማለት፡ እዞም ሕጂ ብሰሪ ሓደ ደማሒ (መላኺ) ኣብ ምልእቲ ዓለም ተሰዲድና፡ ብነገድቲ ደቂ ሰብ ከም እንስሳ ክንሽየጥን ስድራናን መቕርብናን ብገንዘብ ካብ ሸየጥቲ ዓዲጎም፡ ካብ ሞት ዘድሕኑና ዘለዉ’ኮ ኣይኮናን። እቶም ትማሊ ንሓያላን ዘርዓምና፡ ንዓለም ዘገረምና፡ መዘና ኣልቦ ቅያ ሰሪሕና፡ ብቕልጽምና ሃገርናን ክብርናን ዝወነንናን ብሕጂውን ካልእ ዝዓበየ ተኣምር ክንሰርሕ ዓለም እትጽበየናን ክቡራትን ሕፉራትን ህዝቢ ምዃንና ንዝዘንገዐ ሰብ ይኹን ወገን ምዝኽኻር ኣድላዪ ኮይኑ ይስማዓኒ። ወሪዱና ዘሎ ኣደራዕ ቀልጢፉ ዘይምፍትሑውን ንምፍትሑ ዓቕሚ ስለ ዝሰኣንና፡ ብስንፍናና ዘይኮነስ፡ ነቲ ኣደዳ’ዚ ኩሉ ሕስረትን ውርደትን ዝገበረና ውልቀ መላኺ ቀጺዕና፡ ናጽነትና ከይነስተማቕር ዝዓንቀጸና፡ “ደም ስኒስ ካብቲ ጡፍ ትብሎ፡ ትውሕጦ ይበዝሕ!” ስለ ዝኾነና ጥራይ እዩ።

ኣብ 2ይ ክፋል ይቕጽል፥

ካብ ሓውኹም መሲናስ 28-10-2013