ኣብዚ ቀረባ እዋን ደረጀ ደምሴ ወዱ ንጀነራል ደምሴ ቡልቶ ምስ ኣብ ደገ እትርከብ ብእሳት እትፍለጥ ናይ ‘ኢትዮጵያውያን’ ተለቪዥን ቃለ-መሕትት ከካይድ ተከታቲለዮ ኔረ። (ደምሴ ቡልቶ ሓደ ካብ ንስርዓት መንግስቱ ክሳብ ግዜ ሞቶም ዝገልገልዎ ዓበይቲ ጀነራላት ኮይኑ፣ ኣብቲ ኣብ ጉንቦት 1988 ኣንጻር መንግስቱ ሃይለማርያም ዝተፈተነ ዕልዋ መንግስቲ ብምስታፉ፣ ምስ ካልኦት መሳርሕቱ ብጭካኔ ዝተቐትለ ምኩር መኮንን ኢዩ ኔሩ።) ቃለ መሕትቱ ነቲ ኣብ ግዜ ዕልዋ 1988 ኣመልኪቱ ዝጸሓፎ መጽሓፍ ዘተኮረ ኮይኑ ክሳብ ሕጂ ካብ ዝሰማዕናዮም ዕላላት ዝሓሸ ብመጽናዕቲ ዝተደገፈ ኣቀራርባ ዝነበሮ ይመስል። ደረጀ ኣብ መጽናዕቱ ሶማል፣ ሻዕብያን ወያነን ኣብዚ ኹሉ ዝተኻየደ ኩናት 5 ጀነራላት ጥራሕ ክቐትሉ ከለዉ፣ መንግስቱ ሃይለማርያም ግን ኣብ 17 ዘመነ ስልጣኑ  55 ጀነራላት ቀቲሉ፣ ካብ ኤርትራ ምስ ዕልዋ ብዝተኣሳሰር ጥራሕ 430 ላዕለዎት ወተሃደራውያን ኣዘዝቲ ኣሲሩ ካብ ስራሕ ዓዲ ኣውዒሉ ኢሉ። ስለዚ ይብል ደረጀ መንግስቱ ሃይለማርያም ኢትዮጵያ ኣብ ስዕረት ንኽትወድቕ ቀንዲ ተሓባባራይ እምበር ንኢትዮጵያ ተከላኻላይ ኣይነበረን። ቀንዲ ተሓታቲ ናይ ኢትዮጵያን ወተሃደራታን ስዕረት ኣብ 1991 ድማ መንግስቱ ባዕሉ ምኻኑ ብስነፍልጠታዊ መንገዲ ተንቲኑ። ብርግጽ መንግስቱ ኣብ 1988 ተዓልዩ ኔሩ እንተዝኸውን ምናልባት እቲ ድሕሪኡ ኣብ ጎቦታት ከረን፣ ጊንዳዕ፣ ኩበይ፣ ዓዲረሶን ጎላጉል ማይዕዳጋን ብክልቲኡ ወገን ዝወደቐ ኣእላፍ ተጋዳላይን ወትሃደር ኢትዮጵያን ምደሓነ ኔሩ። ስለዚ ውልቀ መላኽነት መንግስቱ ንክልቲኡ ህዝብታት ለኪሙ’ዩ ከይዱ።

ታሪኽ፣ ታሪኽ እካ እንተኾነ ካብ ታሪኽ ዘይምምሃር ዝኸፍእ ነገር ግን የለን። ምኽንያቱ ንታሪኽ ክትደግም ኩሉ ግዜ ኣብ ታሪኽ ስለ እትነብር። እዚ ሕጂ ኣብ ዝባን ኤርትራውያን ሸይሸይ ዝብል ዘሎ ናይ ኢሳያስ ስርዓት ብምንታይ’ዩ ካብ ናይ መንግስቱ ስርዓት ዝፍለ? ናይ መንግስቱ ስርዓት ንኢትዮጵያ ለኪሙ ዝተዓዝረ ስርዓት እንተደኣ ኮይኑ፣ ናይ ኢሳያስ ስርዓት ንኤርትራ ለኪሙ ክጠፍእ ምኻኑ ከመይ ጌሩ ይጠፍኣና? ደረጀ ናይ 55 ጀነራላት ምቕታል ንኢትዮጵያ ዓቢ ክሳራ ከምዝነበረ ምግላጹ ብርግጽ ሓቁ’ሎ። ምስ ዕብየትን ብዝሒ ህዝብን ኢትዮጵያ ኣነጻጺርካ ክትርእዮ ከለኻ ግን፣ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ቅዝፈት ናይ መኮንናት፣ ምሁራትን ሚኒስተራትን ብዕጽፍጻፍ ካብ ናይ መንግስቱ ይበዝሕ። ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዝወርድ ዘሎ በደል ኣይኮነን’ዶ ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ኣፍሪቃ’ውን መዳርግቲ የብሉን። ነቲ ትማሊ መንግስቱ ጌርዎ ኢልና ዝኾነንዮ እከይ ተግባራት፣ ሎሚ በቲ ናትና እንብሎ ስርዓት ብዘይ ዋላሓደ ፍልልይ ክትግበር ኣብ ቅድሚ ዓይንና ንዕዘብ ኣለና። ስለዚ ዝጠፈአ ምስጠፈአ ናይዚ ኩሉ ዕንወት ተሓታቲ ኢሳያስ ኢዩ ኔሩ ካብ ምባል፣ ሕጂ ከሎ ገና ናይዚ ኹሉ ጥፍኣት ተሓታቲ ንስኻ ኢኻ’ሞ ውረድ ምባል’ዶ ኣይምሓሸናን?

ከም ሰባት ረሳዕቲ ኢና’ሞ፣ ምናልባት ረሲዕናዮ ከይንኸውን፣ እስኪ ሓደ ሓደ  ምስዚ ናይ ደረጀ ዝመሳሰል ኣብነታት ነልዕል። እቶም ብመንካዕን የሚንን፣ ካልእ ኣብ በበይኑ እዋናት ብውልቅን ጉጅለን ኣብ ሜዳ ዝሃለቑ ገዲፍና ኣብዘን ዝሓለፈ 22 ዓመታት ጥራሕ ክንደይ ዝኣኽሉ ንሃገርን ህዝብን ዝኾኑ ሰባት ኣጥፊእና ኣለና? ድሕሪ ሕቶ-ለውጢ ጉጅለ 15ን ካልኦት ንለውጢ ዝድግፉ ውልቀሰባትን ኤርትራ ኣበየናይ መዓሙቕ ኣትያ ኣላ? ልዕሊ 10,000 እሱራት እትውንን ሃገር፣ ብኣሻሓት ዝቑጸሩ ብቐሊሉ ክትረኽቦም ዘይትኽእል ምሁራት፣ ኣብ ክንዲ ዓዶም ዝሃንጹን ህዝቦም ዘገልግሉን ኣብ ፈቀዶ ናይ ምዕራብ ሃገራት ዝዘረወት ሃገር፣ ምስ ቁጽሪ ህዝባ ኣነጻጺርካ ዝበዝሑ ስደተኛታት ዘለዋ ሃገር ወኒንካ ካብ ምኻድ ንላዕሊ ኢሳያስ እንታይ ክገብረና ንጽበ? እዚ ኩሉ ካብ ስራሕ ጎዲሉ ባኺኑ ተሪፉ ዘሎ ኤርትራዊ፣ ኣብ መዓላ ህዝብን ሃገርን ውዒሉ ኔሩ እንተዝኸውን ኤርትራ ሎሚ ኣበይ ምበጸሐት? ሓደ ድሕሪ ሓደ ብተርታ ካብ እንጠፍእ ሆሆ ኢልና ብሓንቲ መዓልቲ’ዶ ነዚ ዓሻ ስርዓት ምብራር ኣይምሓሸናን?

ሕጂ’ውን ከም ትማሊ እዚ ናይ 21 ጥሪ (ስርሒት ፎርቶ) ሰባት ክበልዕ ጀሚሩ’ሎ። እቲ ትማሊ ንጉጅለ 15 ‘ከሓድቲ ሃገር’ ኢሉ ዝኸሰሰ መስጦፋን፣ ኣብ ጽንኩር ኩነት ‘ርዒዶም’ ኢሉ ዘእወየ ዓብደላ ጃብርን ሎሚ ብ‘’እስላማዊ ጥሩፍነት’ ክኽሰሱ ንሰምዕ ኣለና። እቲ በዚኦም ጀሚሩ ዘሎ ምእሳርን ምሕቃቕን ደቂ ሃገር ሕጂ’ውን ወሰን ኢሉ ኣብ ካልኦት ክልሕም ኢዩ። ከምቲ ናይ ኣመሪካ ናይ 9/11 ኣጋጣሚ እንተተረኺቡ እሞ ከኣ፣ ናይ ዓለም ኣቓልቦ ናብኡ ስለዝኸይድ፣  ህዝቢኤርትራ ብምልኡ ከይእሰር የስግእ ኢዩ። ስለዚ እቶም ፍትሒ ዝሕላገትና፣ ሕጂውን ከምትማሊ እቶም ተኣሲሮም ዝበሃሉ ኣብ ቅድሚ ሕጊ ቀሪቦም ክሶም ክምልሱ እምበር፣ መቓልሕ ኢሳያስ ክንመልስ ከቶ ኣይትጸበዩና ንበሎም። ምኽንያቱ ኩሉ ግዜ ዝደናገር ሰብ የለን። ከምቲ ደረጀ ኢትዮጵያ ብሰንኪ መንግስቱ እያ ተረኹምሻ ዝበላ፣ ሕጅውን ኤርትራ ብሰንኪ ኢሳያስ ጥራሕ ኢያ ትርኹመሽ። ዕድል ጌራ ኢትዮጵያ ብኤርትራውያንን ኢትዮጵያውያንን ካብ ምርኹማሽ ድሒና ኣላ።  ኤርትራ ኣየናይ ዕጫ ኢዩ ክበጽሓ ጽባሕ ዘይኮነ ሎሚ ምሕሳብ ከድልየና ኢዩ። እዛ ኣብ ፎርቶ ዝተወለዐት ሽግ እንተደኣ ክትቅህም ሱቕ ኢልና ሪኢናያ፣ ነዛ ሕጂ ጀሚሮማ ዘለዉ ረሳሕ ካርታ ካብ ምንብልባል ዓዲ ኣይክውዕሉን ኢዮም። ኣብዚ ሓሸውየ’ዚ ኣቲኻ ምኹዳድ ድማ ንኢሰያስ ምድሓን እምበር ከቶ ንኤርትራ ምድሓን ኣይኮነን። ስለዚ ዝጠፈአ ምስጠፈአ ናይዚ ኩሉ ዕንወት ተሓታቲ ኢሳያስ ኢዩ ኔሩ ካብ ምባል፣ ሕጂ ከሎ ገና ናይዚ ኹሉ ጥፍኣት ተሓታቲ ንስኻ ኢኻ’ሞ ውረድ ንበሎ።

ሃገር ለኪሙ ዝጠፈአ’ምበር ሃገር ኣልሚዑ ዝወደቐ ውልቀ-መላኺ የለን። ኢሳያስ ውልቀ-መላኺ ምኻኑ ሎሚ ከም ጸሓይ ቀትሪ በሪሁ ኣሎ። ዋላ ምስ ደገፍቱ’ውን ኣብዚ ሕቶ’ዚ ፍልልይ የብልናን። ፍልልይና ንሳቶም ብዛዕባ ጽርግያ ንሕና ድማ ብዛዕባ ሰብ ምዝራብና ጥራሕ ኢዩ። ሎሚ ኣብ ኤርትራ ይኹን ኣብ ወጻኢ ናይ ኢሰያስ ናይ ልቢ ደጋፊ የለን። እቲ ደጋፊ ዝመስለና ዘሎ ብመሃያ ወይ ድማ ብዓዲ ምኻድ ዝተታሕዘ ጥራይ ኢዩ። ድሕሪ 21 ጥሪ ከኣ ድሮ እቲ ሰንኮፍ ዝነበረ እምነቶም ጠንጢኖም ምሳና ኣብ ሰለማዊ ሰልፊ ክወጹ ጀሚሮም ኣለዉ። ሎሚ ድሕሪ ስርሒት ፎርቶ ኣይኮነን’ዶ ኤምባስታት ዝከላኸል ሰብ ክርከብ፣ ኣፍ ኣውጺኡ ዝድግፍ እካ ክትረክብ ኣጸጋሚ ኢዩ ኮይኑ ዘሎ። ስለዚ ዕድመ ውልቀ-መላኺ ብንጹር ኣብ ክንርእየሉ እንኽእል ኩርባ ተሰቒልና ከለና በዛ ኣልዒልዋ ዘሎ ረሳሕ ካርታ ከይንግዳዕ ኢደይ ኢድካ ኢልና ሓንሳብን ንሓዋሩን ኣብቲ ባዕሉ ዝፈሓራ ጉድጋድ ንቕበሮ።

ሙሉጌታ ዓንዱ
ለንደን