ንህዝቢ ኤርትራ ዝቐርቦ፡ ግብጺ ወይስ ኢትዮጵያ?

ፈለግ ኣባይ (ናይል) ኣብ ዓለም እቲ ዝነውሐ ፈለግ ኢዩ። ንብዙሓት ሃገራት ድማ ይትንክፍ። ናይል ዝትንክፎም ሃገራት፡ ኢትዮጵያ፤ ደቡብ ሱዳን፤ሱዳን፤ ግብጺ፤ ኡጋንዳ፤ ከንያ፤ ታንዛኒያ፤ ብሩንዲ፤ ሩዋንዳ ኮይነን፡ ዲሞክራቲክ ረፓብሊክ ኮንጎን ኤርትራን ድማ ከም ተዓዘብቲ ይኾና። 85% ናይ’ዚ ፈለግ’ዚ ማይ ካብ ኢትዮጵያ ኢዩ ዝምንጩ። ህዝቢ ኢትዮጵያ ግን  ስጋብ ለይቲ ሎሚ ተዓዛቢ’ምበር ካብዚ ማይዚ ተጠቃሚ ኮይኑ ኣይፈልጥን። እዚ ግን ዘይግብኦ ኰይኑ ዘይኮነስ ዓቕሙ ዘይፈቕደሉ ስለዝነበረ ኢዩ።

ሕጂ ግን መንግስቲ ኢትዮጵያ ዓቕሙ ኣብ ዝፈቐደሉ ግዜ ካብ ሃገሩ ዝብገስ ማይ ክጥቀመሉ ይጽዕር ኣሎ። እቲ ዝወጠኖ ፕሮጀክት ድማ ሓጽቢ (ግድብ) ሃኒጽካ ሓይሊ ኤለትሪክ ንምፈጣር ኢዩ። መንግስቲ ኢትዮጵያ እዚ ክገብር ከሎ  ግን፡ ነተን ብታሕቲ ተጠቀምቲ ሃገራት ብዘይጐድእ ኣገባብ ኢዩ። እዚ ከኣ ብኣዋጅ ኣፍሊጡ ኢዩ። ከም ናተይ ሪኢይቶ ብታሓታትነትን ግልጽነትን ዝመልኦ መንገዲ ኢዩ ዝሃንጾ ዘሎ። ካብ ግብጽን ሱዳንን ኢትዮጵያን ካልኦት ሃገራት ዝተመርጹ ሰብ-ሞያን ዝተደገፈ መጽናዕቲ ብምክያድ ብጥንቃቐ ኢዩ ዝሃንጾ ዘሎ።

ኮይኑ ግን ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ዝተፈላለዩ መራኸቢ ብዙሓን ማዕከናት ከም ዘንበብናዮን ዝራኣናዮን፡ ካብ ገለ መራሕቲ ፖለቲካዊ ሰልፍታትን ውድባትን ግብጺ፡ በዚ ዝካየድ ዘሎ ህንጸት ሓጽቢ ሕጉሳት ከም ዘይኮኑ ተዓዚብና። ኣነ ብወገነይ ነቲ ኣብ ዕጽዊ ኣኼባ ዘለው መሲልዎም ኣብ ኣየር ዝተፈነወ ርኢይቶታት ብዓዋተ ዳት ኮም ተጻሒፉ(ምስጋና ንዓዋተ ቲም) ምስ ኣንበብኩ፡ ብዙሕ ተገሪመ። ልክዕ ከምቲ ግብጻውያን ንዘበናት፡ እንተስ ብዓቕሚ ምስኣን እንተስ ብምፍርራሕ ነቲ ናይ ሓባር ማያት ንመይኖም ክጥቀምሉ ዝጸንሑ፡ ህዝቢ ኢትዮጵያ ካብ ሃገሩ ዝብገስ ማይ ክጥቀመሉ መሰል የብሉን ማለትድዩ? ወይ ድማ ህዝቢ ኢትዮጵያ ጸሙ ክሓድር ህዝቢ ግብጺ ንበይኑ ተደሪሩ ክሓድር ፍትሓዊ ድዩ? ኣነ ብዛዕባ ዓለም-ለኻዊ ናይ ማያት ሕጊ ኣፍልጦ የብለይን። ከም ዝመስለኒ ግን ልክዕ ከምቲ ኢትዮጵያ’ውን “ካባይ ዝፍጠር ማይ ኣነ ጥራይ ኢየ ዝጥቀመሉ” ክትብል ዘይግባኣ፡ ግብጻውያን እውን “ናባና ዝፈስስ ማይ ካልኦት ክጥቀምሉ የብሎምን” ክብሉ የብሎምን።ኣብ መንጎ እቲ ፈለግ ዝምልከተን ሃገራት ናይ ሓባር ኣጠቓቕማ ስምምዕ ኢዩ ክህሉ ዝግባእ። ካብዚ ሓሊፉ “ዝዓንተረ ይመንዝዕ፡ ዝደኸመ ድማ ጸሙ ይሕደር” ዝዓይነቱ ክኸውን የብሉን። ዘሎናዮ ግዜ ናይ ፍትሕን ምርድዳእን ዝዓብለሎ ስልጡን ግዜ ኢዩ። ናይ 30ታትን  60ታትን ውዑላት ኣተሓሳስባ ተመርኵስካ ዝፍታሕ ሽግር ኣይኮነን። እቲ ናይ ኣኼባ ሪኢቶኦም ኣብ ጽሑፍ ሰፊሩ ከተንብቦ ከሎኻ ኣዝዩ ዘሕፍር ኢዩ። ዘለዎም ትምክሕትን ንዕቀትን ካሊእ ኢዩ።”ኣይትረስዑ! ኢትዮጵያ’ኮ ሓንቲ ኣፈሪቃዊት ሃገር ኢያ” እናበልካ ምዝራብ ዘሕፍር ኢዩ። ሕራይ’ስኪ ንኢትዮጵያስ ንበል ብወተሃደራዊ ዓቕሚ የናእስዋ። እቲ ክውንንነት’ኳ ካሊእ ኢዩ። ኢትዮጵያ ናይ ሎሚ፡ ብዓቕማ ማለት ብዘይ ናይ ወጻኢ ሓገዝ 80 ቢልዮን ብር ዘውድእ ሓጽቢ እትሃንጽ ሃገር ብውታሃደራዊ ዓቕሚ’ውን ካብ ግብጺ ዝንእስ ዘይክኸውን ይኽእል። እዚ ግብጻውያን ዝተረድኦም ኣይመስለንን። እሞ ከም ኣተሓሳስባኦም ብዅናት ንኢትዮጵያ ወሪርካ ኣባይ ካብ ጐጃም ስጋብ ክልል ቢነ-ሻንጉል (ዶብ ደቡብ ሱዳን) ኢትዮጵያ ከይትጥቀመሉ ክሕልውዎ ድዮም? ወይ ድማ ሓጽቢ(ግድብ) ኣባይ ብሓንቲ ወይ ብዓሰርተ ቦምባታት ካብ ኣየር ደርቢኻ፡ ኢትዮጵያ ማይ ከይትጥቀመሉ ኪከላኸሉ ማለት ድዩ? እዚ “ብሓይሊ ንኢትዮጵያ ኣዳኺምካ ማያት ኣባይ ምጥቃም” ዝብል ኣተሓሳስባ ወይ ፖሊሲ ንግብጺ፡በጭራሽ ኣይጠቕማን። ኣየዋጽኣን ከኣ።ግብጻውያን እዚ ኣተሓሳስባ’ዚ ገዲፎም ህዝቢ ግብጺ ዘይጉዳኣሉ መንገዲ ከናዲዩ ኣለዎም። እዚ ከኣ ብሰላማውን ብምርድዳእን መንገዲ ኢዩ ክኸውን ዘለዎ። ተዘይኮነ ብዓይኒ ኢትዮጵያ ሕቶ ማይ-ኣባይ ካብ ቁጠባዊ ሕቶ ሓሊፉ ፖለቲካዊ ሕቶ ኢዩ ክኽውን። ኢትዮጵያውያን “ማይና ክንጠቀመሉ መሰልና ኢዩ” ዝብል ሕልና ኢዩ ዝሓድሮም። ብዓለም ሕብርተስብ’ውን ተቐባልነት ኣለዎ።

ምስ’ዚ ኣተሓሒዘ ክገልጾ ዝደሊ፡ ኣብዚ ግዜ’ዚ ሕቶ ሓጽቢ-ኣባይን ፈኸራ ግብጻውያንን፡ ኣብ ኣዲሰ-ኣበባ ማዓልታዊ ዕላል ኢዩ ኮይኑ ዘሎ።ከምቲ ኣብ ጽሑፍ ዘንበብኩዎ፡ ግብጻውያን ንሓንቲ ኣፈሪቃዊት ሃገር(ኢትዮጵያ) ዝንዕቁዋ፡ ኢትዮጵያውያን ንኣዕራብ ከም ዝንዕቁ ኣይርድኦምን። ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ሓደ ቦታ ምስ ገለ ሰባት ናይ ኣባይ ፖለቲካ ምስ ተላዕለ፡ ሓደ ዕብይ ዝበሉ ሰብኣይ ከምዚ በሉ፤” እኛኮ ግብጻውያንን ከዚህ በፊት በጦርነት ኣሸንፈናቿል።” በሉ።”ኣበይን መኣስን” ኢልና ምስ ሓተትናዮም፡ ዓመተ-ምህረት ጠቒሶም፡ “ኣብ ጉንደትን ጉራዕን” በሉና።ልክዕ ኢዩ፡ ኣብ ታሪኽ ከም ዝተምሃርናዮ ብግዜ ሃጸይ የውሃንስ፡ ኣብዚ ቦታታት’ዚ ግብጽውያን ብኢትዮጵያውያን ኤርትራውያን ተሳዒሮም ኢዮም።በዚ ኮይኑ በቲ ግን ኵናት ፋይዳ የብሉን። ንኽልቲኡ ወገናት ዝሓይሽ ብስምምዕን ሰላማዊ መንገድን ኢዩ።እቲ ቀንዲ መሰረታዊ ነገር ግን፡ ህዝቢ ግብጺ እቶም ካልኦት ኣባይ ዝምልከቶም ሃገራት ናይ ምጥቃም መሰል ከም ዘለዎም ክኣምኑ ኣለዎም።

ክቡራት ኣንበብቲ፡ ናብቲ ቀንዲ ሕቶይ ክኣቱ! ንህዝቢ ኤርትራ ዝቐርቦ(ዝጠቕሞ) መን’ዩ? ኢትዮጵያ ወስ ግብጺ? ነዚ ሕቶ’ዚ ከልዕል ዘገደደኒ፡ ስርዓት ህግደፍን ደገፍቱን ኣብ ሕቶ ማያት-ናይል(ኣባይ) ዘለዎም ዝምቡዕ ኣርኣእያ ስለ ዝተዓዘብኩ ኢዩ።ዝሓለፈ ወርሒ ወጻኢ ጉዳይ ስርዓት ህግደፍ ዖስማን ሳሊሕን ኣማኻሪ ዲክታተር ኢሳያስ የማነ ህበይን ናብ ካይሮ ከይዶም፡”ናይ ግብጺ ታሪኻዊ ምብሓት ኣባይ” ፈሊጦምላ ተመሊሶም።ወዮድኣ ስርዓት ህግደፍ ፍትሓዊ ኣረኣእያ ሕርሞም ኮይኑ’ምበር፡ናይ ህዝቢ ኢትዮጵያ ምጥቃም መሰልከ ኣይጠቕሱን’ዶ? ከምኡ’ውን ገለ ደገፍቲ ስርዓት ህግደፍ ንኢትዮጵያ ከም ጸላኢቶም ብምርኣይ ብናይ ኣባይ ሕቶ ዝምልከት ናብ ግብጺ ከዘምበሉ ስለ ዝረኣኹዎም ኢዩ። እሞ ምን’ዩ ንህዝቢ ኤርትራ ዝቐርቦ? ኢትዮጵያ ወይስ ግብጺ? ኣጸቢቕና ክንርድኦ ዘሎና፡ ህዝቢ ኢትዮጵያ ከም ህዝቢ መጠን ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ኰይኑ ኣይፈልጥን።ብርግጽ ስርዓታት ሃይለስላሴን ደርግን ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮኑስ ብሓፈሻኡ ጸላእቲን ጨቆንትን ህዝቢ ኢትዮጵያውን ኢዮም ነይሮም። እዚ ሕጂ ዘሎ መንግሰቲ ኢዮጵያ ግን ከም መንግሰቲ መጠን ፈታዊ እምበር ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነን።ቅድም-ቅድም እዚ ሕጂ ኣብ ስልጣን ዘሎ መንግሰቲ ገና ኣብ ቃልሲ እንከሎ መሰል ህዝቢ ኤርትራ ዝኣመነ ስርዓት ኢዩ። ድሒሩ ድማ ናይ መጀመርያ ንኤርትራ ከም ሃገር ዝፈለጠላ መንግሰቲ ኢዩ።እቲ ስርዓት ህግደፍ ዝጻሕተሮ ኵናትን ዘኸተሎ ሳዕቤናትን ሓዲግና፡ ሕጂ’ውን ንህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ ከኣ ንመንእሰያትና ተቐቢሉ ዘዕቁብን ብዝከኣሎ ዓቕሚ ዘምህርን ዘሎ መንግስቲ ኢዩ። ሓቂ ሓቂ ኢዩ። ንሓቂ ዓምጺጽካ ዓማጺጽካ ዝሕለፍ ኣይ ኮነን።

ግብጺ’ኸ? ቅድም-ቅድም፡ ህዝቢ ኤርትራ ብጀዎግራፊ ይኹን ብባህሊ ምስ ግብጺ ኣይራኸብን። ህዝቢ ኤርትራ ን30 ዓመታት ንመሰሉ ክቃለስ እንከሎ፡ ካብ ሃገራት ኣዕራብ፡ አብ ጐድኑ ጠጠው ዝበላ፤ ብቕዳመነት ህዝቢ ሱዳን ኢዩ። ቀጺለን ሱርያን ዒራቕን ኢየን። “ዝገበረልካስ ውይ ግበረሉ ውይ ድማ ንገረሉ” ከም ዝበሃል ነዞም ህዝባታን መንግስታትን’ዚ ኦም ምስጋና ይብጻሓዮም።እንተ ካብ ግብጺ ዝኾነ ሓገዝ ሰሚዕናን ሪኢናን ኣይን ፈልጥን።በንጻሩ ኳድኣ፡ ሰውራ ኤርትራ ሓደ ዲክታተራዊ ስርዓት ሒዙ ኣስመራ ምስ ኣተወ፡ መንግስቲ ግብጺ ምስ’ዚ ስርዓት’ዚ ብምትሕባር፡ ስደተኛ ህዝብና ካብ ካይሮ እናመለሰ ናብ ስርዓት ህግደፍ ከረክቦም ጀመረ።ኢትዮጵያ “እዞም ስደተኛታት እዚኣቶም ናብ ቤት ማእርትን ግፍዕን ካብ ምምላስ ናብ ሃገረይ ይመለሱ” ብምባል ስጋብ ሕጂ ካብ ግብጺ ዝመለሱ ኤርትራውያን ትቕበሎም ኣላ።ኢትዮጵያ ኣብዚ ጉዳይ’ዚ ክትምሰገን ኢዩ ዝግበኣ።ከምኡ’ውን ውጹዕ ህዝብና ንእስራኤል ክሳገር ኣብ ዶብ ግብጽን እስራኤልን ብወታሃደራት ግብጺ ብጥይት ዝወደቑ ኤርትራውያን ውሑዳት ኣይኰኑን።ካብዚ ዝገደደ መንእሰያትና ኣብ ሲናይ ምድረበዳ ብበደዊን ግብጻውያን ብሂወቶም ከም ጠለበጊዕ እና ተሓረዱ ናይ ውሽጢ ኣካለቶም ዝተሸጠ ውሑዳት ኣይኰኑን። እዚ ኹሉ ክፍጸም መንግስቲ ግብጺ ስጋብ ሕጂ ዝወሰዶ ስጉምቲ የለን። ደገፍቲ ስርዓት ህግደፍ በሉስ’ከ ሰማ ዝሃገርኩም! ብዓይኒ ኤርትራዊ እዚ መንግሰቲ’ዚ ይድገፍ?

እሞ ሕጂ’ውን ብዓይኒ ኤርትራዊ ኣብ ናይ ኣባይ ሕቶ ዘሎና ኣረኣእያ(መርገጺ) ከመይ ክኸውን ኣለዎ? ኣነ ከም ዝመስለኒ፡ ቅድም-ቅድም ብሕልና ፍትሓዊ ኣረኣእያ ክህልወና ኣለዎ። ስርዓት ህግደፍ ምስ መንግስቲ ኢትዮጵያ ስለ ዝተጻልኤ ዕሙት(ድፉን) ኣረኣእያ ክህልወና የብሉን። ካልኣይ ብዓይኒ ጥቕሚ ኣብ ምግዳብ(ምህናጽ) ኣባይ ህዝቢ ኤርትራ ጥቕሚ ክህልዎ ኢዩ። ክህልዎ ኢዩ ዘበለኒ፡ ስርዓት ህግደፍ ምስ ወደቐ ልክዕ ከም ሱዳን፤ ጂቡቲ፤ ከነንያ ወ.ዘ.ተ. ንኤርትራ ካብ ሓጽቢ-ኣባይ ሓይሊ ኤለትሪክ ምጥቃም ዝቐለለ ኢዩ ዝኸውን። ዕድመ ንስርዓት ህግደፍ ከምዚ ሐጂ ህዝብና ኣብ ጸልማት ዝነብር ዘሎ ኣይኪኸውን። ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ እዋን’ዚ ብሓንቲ እግሩ ጠጠው ኢሉ ኢዩ ንመሰሉ ዝቃለስ ዘሎ። እቲ ጸበባ ከሉ ክወግሕ ኢዩ።ካሊእ ብቐጥታ ካብ ኣባይ ሓጽቢ ዝፈሪ ኤለክትሪክ መርካብ ጥራይ ዘይኰነ፡ ካብ ምዕብልትን ርብሕትን ጐረበትና ኢትዮጵ ከም ጐረበት መጠን ጥቕሚ ክህልወና ኢዩ። ብንግድ፡ተክኖለጂ፡ ሰነፍልጠት ወ.ዘ.ተ በምልውዋጥ ሓቢረና ክንስጉም ንኽእል። ዝተረጋገኤትን ዝማዕበለትን ጐረበት ምህላው ኣዝዩ ሓጋዚ ኢዩ።

ኣድሓኖም ፍትዊ

22-06-2013