መቸም እዛ ደርፊ ናይ ኣቶ ኣተወብርሃን ሰጊድ ዝተደርፈትላ ግዜ እንክንዝክር፡ ብፍላይ እቶም ኣብ ግዜ ምፍራስ ፈደረሽን ኤርትራ ዘርከብና እቲ ኩነታት ከመይ ከምዝነበረ እዚያዳ ተምሳጥን ተዘክሮን ጠቡላሕታን ዝገደፈ ህሞት እዩ። እምበኣርከስ እቲ ታሪኽ ከምዚ እዩ። ኣብቲ እዋን ካብቶም ቀዳማይ ተሓባባሪ ስርዓት ኢትዮጵያን መሓዛ ሃጸየ ሃይለስላሴ ዝነበረ ጀነራል ተድላ ዑቑቢት ምዃኑ ኩሉና እንዝክሮ ክሳብ ሕጂ ዘይሃስስ ተዘክሮ ናይ ደርጋ ትማል ዛንታ እዩ። እዚ ኣንደኛ ፍታውን መሓዛን መንግስቲ ኢትዮጵያ ድሕሪ ዝተወሃቦ ዕማም ምፍራስ ፈደረሽን ምስ ወደአ ከምቲ “ወዲ ድሙ ነይገድፍ ግብረ እሙ” ከምዝብሃል፡ እዞም ብኽሕደትን ጥልመት ዝተፈልጡ ፖለቲከኛታት ኢትዮጵያ ነዚ ወልቐ-ሰብ ኤርትራዊ ሞሱኡን ዓስቡኡን ጥልመት ኮነት።

 

ሽዕዑ ከምቲ ዘያማይ ዘዜየማ ‘ባዕለይ ተዘንግዐየ’ ብዘስምዕ ቃና ንኹሎም እቶም ዓበይቲ ዓዲ፥ ብፍላይ ድማ ኣባላት ፖሊስ ኤርትራ ዝነብሩ ከም በዓል ኮለኔል ገብረመድህን ኣስሄል ዝርከብዎም ብዙሓት ሰባት ኣኪቡ ኣብ ዘስመዖ ቃል ድማ ኣበይ ነይርካ ሎሚ ኢሎም ወጺኢታዊ ስራሕ ክዕመም ከምዘይክኣል ድማ ሓበርዎ። ሽዕዑ ድማ ባዕለይ ተዘንግዐ`የ እንዳበልካ ምቑዛም ኮነ። ነዚ ኩነታት ዝተኸታተሉ ኣባላት ጸጥታ ኢትዮጵያ ድማ ብኸመይ ከምዝቐትልዎ መደብ ሓንጸጹ። ኣብ መወዳእታ ድማ ነፍሱ በዓሉ ከምዝቐተለ ኣምሲሎም ኣብ ቤት ጽሕፈቱ ቀንጸልዎ። በሉ ኣሕዋት ናይ ሓደ ንህዝቡን ሃገሩን ዝኽሕድ ዕሱብ ዝህልዎ እንኮ ዓስቢ፡ ጥልመት በቶም ዘኣመንዎምን ዝኸደመሎምን መሳፍንቲ እዩ።

 

ካብ ፈለማ ታሪኽና ምስ ኢትዮጵያ ብፈደረሽን ይኹን ካልእ ፖለቲካዊ መስርሕ ምትሕንፋጽ ዘይኣድላይን ዘይክውነታውን ዘይሰናዱ ከምዝነበረ ንናይ ገዛእቲ ኢትዮጵያ ሰብ-ስልጣን እውን ከይተረፈ ዘሓርበቶም መስተንክር ዝነበረ ፍጻሜ እዩ። ምኽንያቱ ኣብቲ እዋን ኤርትራ ካብ ኢትዮጵያ ብደረጃ ንቕሓት ሕብረተሰብ ብዘይምግናን ናይ ሰማይን ምድርን ፍልልይ እዩ ነይሩ። እስከ ንድሕሪት ምልስ ኢልና ክነቛምት ንፈትን። ምእንቲ ክነወዳድር ሕብረተሰብ ኤርትራ ቅድሚ ምስፍሕፋሕ መግዛእቲ ዝነበሮ ኩነታት ንመልከት። እዚ ማለት ድማ ብደረጃ ንቕሓት ሕብረተሰብን ቁጠባዊ ምዕባለን መራኸቢታትን ክነወዳድር እንከለና፥ ዝነበረ ፍልልይ እዚ`ዩ ኢልካ ክተነጻጽር እውን እንተኾነ ዝሕርብት ኩነት ነይሩ።

 

ኩለን ገጠራት ወይ ዓድታት ኤርትራ ኣብ ሕርሻ ዝሙርከስ መነባብሮ`ኳ ዝምርሓ እንተነበራ፥ እቲ ቀንዲ ርቛሒ መሬት ብኸመይ ይመሓደር ነበረ ኢልካ ምውካስ ኣገዳሲ ይገብሮ ነዚ ኣልዒልናዮ ዘለና ሰነ-ሞጎት ዘራጉደልና ዛዕባ እዩ። ሓደ ሕብረተሰብ ድማ ስልጡን ወይ`ውን ኣይስልጡንን ኢልካ ኣብ መደምደምታ ንኽትበጽሕ ዋንነት መሬትን ምሕደርኡን ከመይ ነበረ ምባል ጨለ ዛዕባ እዩ። እዚ ማለት ግን ንመላእ ኤርትራ ጉዳይ መሬት ዝትንክፍ ወይ ዝጸሉከምዘይነበረ ምዝኽኻር ኣገዳሲ እዩ። ብተዛማዲ ጉዳይ መሬት ካብ ካልኦት ቦታታት ኤርትራ፥ እዚያዳ ኣብ ከበሳ ኣዚዩ ተኣፋፍን እንተተባህለ ምግናን ኣይኮነን። እቲ ቐንዲ ዛዕባ መሬት ርሱን ዝኾነሉ ምኽኒያት ኣብዚ ከባቢ ድማ መሬት ኣብ ከበሳ ኤርትራ ድሩት ምንባሩን እዚ ድማ ንርዱእ ኩነታት መነባብሮ ህዝብን ስፍሓት መሬትን ምስ ብዝሒ ህዝቢ ብምንጽጻር ክርአ እንከሎ፥ ጉዳይ መሬት ኣብ ከበሳ ኣዚዩ ተኣፋፍን ከም ብግዜ ዝነቱግ ወይ ድማ ዝፍንጀር ፈንጂ እዩ ክብሃል ይክኣል።

 

ነዚ ጉዳይ በብቲ ዓዳዊ ሕግታት እንዳ`ባ ኣተሓሕዛ መሬትን ምሕደርኡን ክንግንዘብ ይግባእ። ዳርጋ እቲ ሕጊ እንዳ`ባ ንኹሉ ወዲ ዓዲ ብፍላይ ድማ ደቐ`ባት ዝብሃሉ መሬት ናይ ምርካብ መሰል ነይርዎ ጥራይ ዘይኮነ ኣብቲ ምምቕራሕ መሬት ድማ ሓውሲ ዴስነታዊ ይምስል ነይሩ። ምናልባት ሕጊ ኣድከመ-ምልጋእ መሬት ጽልሚ ብምንባሩ ዋንነት መሬት ከከም ሃብቲ ናይ ውልቐ-ሰብ እዩ ነይሩ። ስለዚ ድማ ኣብ ከባቢ ብሕጊ እንዳ`ባ ኣድከመ-ምልካእ ዝመሓደሩ ጉዳይ መሬት ዓቢ ግምት ይወሃቦ ከምዝነበረ ይዝንቶ። እዚ ማለት ግን መሬት ዘይብሉ ወደ`ባት ኣይነበረን። ኣገባብ ኣተሓራርሳ ድማ ምስ`ቲ ኣብ ካልእ ዝነበረ ከባቢታት ኢትዮጵያ ክነጻጸር እንከሎ ድማ ኣብ ኤርትራ ምዕቡል ኣገባብ ማሕረስ ከምዝነበረ ይፍለጥ።

 

ካልእ ምኽኒያት ምስ ምእታው መግዛእቲ ጥሊያን ኣብ ኤርትራ፡ ደረጃ ትምህርቲ ብመጠን ካብቲ ዝነበረ ድሕረት ውሑዳን ሰባት ናይ ትምህርት ዕድል ክረኽቡ ኪኢሎም። ብዓቢኡ ግን ኣብ ኢደ-ስራሓት ኣብ ኩሉ ዓይነት እንዳሰፍሐን እንዳዓበየን ከይዱ። ትምህርቲ ንኹሉ ድለየት ዘለዎ ግን ኣብ ዘመን መግዛእቲ እንግሊዝ ብሰፊሑ ክታኣታቶ ጀመረ። እቶም መንጽርና ሃገር`ከ ከመይ ነበሩ ኢልካ ምሕታት ኣገዳሲ ይግብሮ። ዳርካ ብሙሉኡ ኢትዮጵያ ኣብ ሓደ ናይ መስፍንነትን ባርያን ስርዓት ከምዝነበሩ ብጭቡጥ ኣብነት እንዳቕረብካ ክዝርዘር ጥራይ ዘይኮነ ዳርጋ ናይ ትማል ተዝክሮ ድማ ስለዝኾነ ብዙሕ ይግባይ ዝባሃሎ ኣይኮነን።

 

እሞ ብሕጽር ዝበለ እዚ ዓይነት ናይ መነባብሮን ፍልጠትን ፍልልይ እንዳሃለወ ብኸመይ ምስ ኢትዮጵያ ክንቑረን ጥራይ ዘይኮነ ብዘይተመሃሩ ሰባት ኤርትራውያን ክምሓደሩ ኪኢሎም? ክሳብ ሕጂ ኣነ ዝግርመኒ ሕንቕል-ሕንቕሊተይ ኮይኑኒ ኣሎ። ኣብቲ ግዜ ዝነበረ ዝልዓለ በዓል ስልጣን ኢትዮጵያ ኣኽሊሉ ሃብተወልድ እውን እንተኾነ ነቲ ምውህሃድ ወይ ምትሕውዋስ ኢትዮጵያን ኤርትራን ብትሪ ካብ ዝተቛወሙ ሰብ እዩ። እሱ ካብቲ ዘቕረቦ ሓሳብ እዚ ክብ ኢሉ መነባብሮን ዓቕምን ፍልልይ ናይ`ዘን ሃገራት እዩ ነይሩ ይብል። እቶም ስልጡናትን ምሁራትን ኢትዮጵያውያን ብሰንኪ ፍርሒ ዕብላላ ኤርትራውያን እቲ ምትሕንፋጽ ብትሪ ይኹንንዎ ነይሮም። እሞ`ድኣ እንታይ ተረኽበ ንምትሕንፋጽ ዝነበረ ምጉያይ ብወገን ኤርትራውያን፥ ብዝኾነ ነዚ ነገር ‘ተዘንግዐ’ ኢልና ክንሓልፎ እንከለና ሕጂ ግን ክንመሃረሉ ይግባእ።

 

እዚ ጥራይ ግን ኣይኮነን ናይ`ዞም ባዕለይ ተዘንግዐየ ሽግር፥ ድሕሪ ምትሕንፋጽ ወይ ድማ ምሕባር ምስ ኢትዮጵያ ኩነታት ከመይ ነይሩ ንበል። ኢትዮጵያ ድለየታ ምስ ፈጸመት ድማ ሓደ ብልሃት ኣጻወደት። እዚ ድማ ከምዚ ሕጂ ኣሜርካ እትገብሮ ዘላ ናይ Brain Drain ኣገባብ ተጠቒማ ኩሉ ኣሎ ዝብሃል ዓቕሚ ሰብ ኣብ ኤርትራ ዘሎ እንተ ብሜላ እንተ ብድሎ ናብ ኢትዮጵያ ኣግዓዘቶ። ሰብኣዊ ዓቕሚ ጥራይ ኣይነበረን እተወስደ ንኢትዮጵያ፥ እንተላይ እቲ ንዋታዊ ጸጋ ኤርትራ`ውን ንኢትዮጵያ ክግዕዝ ተፈርደ። እዚ ንምንታይ ዕላማ ምዃኑ ርዱእ እዩ። እዚ ኩነታት ኣቐድም ኣቢሉ ብእንግሊዛውያን ዝተፈጸመ በደል መቐጸልታ ምድኻም ንኤርትራን ኤርትራውያንን እዩ። ግብረ መልሲ ናይዞም ስድራ-ቤት ‘ባዕለይ ተዘንግዐየ’ እንታይ ነበረ እንተበልና – ማሕበር ተጣዒሰ ምቛም ነበረ።

 

ታሪኽ ኣፍሪቓውያንን ሃገራት ኣፍሪቓን ብናይ ስትራተጂካዊ ጠመተን ድለየትን ሓያላን ሃገራት ምዕራብ ዝተመርኮሰ እዩ። በዚ ምኽኒያት ድማ ሃገራት ኣፍሪቓ ከም ሃገራት ኮይነን ክድኮና ከኣላ። ኤርትራ`ውን እንተኾነት ካብዚ ክውንነት ክትወጽእ ኣይኮነንትን። ምእንት`ዚ ነዚ ሓሳብ ክነርጉድ ካብ መግዛእቲ ጥሊያንን ስትራተጂካዊ ጠመትኡ ኣብዚ ዞባ ወይ ከባቢ ብመንጽር ግዜ ክርአ እንከሎ፥ ኣብ ክልተ ዝተኸፈለን ምስ ናይ 1935 ዓ.ም. ዝተኣሳሰርን ድማ እዩ። መንግስቲ ጥሊያን ድማ ክልተ ማንታ ዝኾነ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ ኣንቒዱ ይሰርሕ ነበረ። እዚ ድማ ‘ፖሊቲካ ሽዋና’ ከምኡ`ውን ‘ፖሊቲካ ትግራይ’ ተባሂሉ ይፍለጥ። ዕላማ ናይ`ዚ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ እንታይ እንተ ተባህለ፥ ብመሰረቱ ምስፍፋሕ መግዛእቲ`ኳ እንተኾነ ግን ነዚ ዕላማ ኣብ ሸትኡ ንምብጻሕ ሓደ ፖለቲካዊ ስትራተጂ እዩ። እዚ ድማ ንኤርትራን ኢትዮጵያን ብሓደ ጸንቢርካ ምግዛእ ወይ ድማ ንኽልቲአን ሃገራት ብተናጸል መግዛእቲ ንምቕጻል እዩ። እንተኾነ እዚ ፖለቲካዊ ጠመተ ብሰንኪ ስዕረት ጥሊያን ሸትኡ ከይወቕዐ ተረፈ።

 

ብድሕር`ዚ ዝመጸ ኣተሓሳስባ ናይ ኢንግሊዝ እዩ። እዚ ናይ ኢንግሊዛውያን ስትረተጂ ብቐንዱ ኣብ ኣተሓስሳብ ኣብ ክልተ ዝተመቕለ መቐጸልታ ናይ ጥሊያን እዩ። እቶም ብእንቶኒ ኤደን (Anthony Eden) ዝምራሕ ዝነበረ ነቲ ቕድሚ 1935 ዓም ዝነበረ ኩነታት ከርዕምን ክጸድቕን ይብህግ ነበረ። እዚ ማለት`ከኣ ነቲ ቕድሚ ኩናት 1935 ዓም ዝነበረ ኩነታት ናይ`ዘን ሃገራት ከምዝነበርኦ ክቕጽላ ዝብል ምጉት እዩ። ብኣንጻሩ ድማ እቲ ብናይ ብርጋዴር ጀነራል ስተፈን ሎንግሪግ ( Brig. General Stephen Longrig) ዝምራሕ ከም ምክትል ኣመሓዳሪ ኤርትራ ዝነበረ ብርጋዴር ጀነራል  ከነዲ ኮክ ( Brig. General Kenedy Cooke) ካልኦት ፍሉጣት ፖለቲከኛታት ኣብዚ ዞባ ናይ ፖለቲካ ትግራይ- ብትግራይ ትግርኝ ዝፍለጥ- ዝድግፉ ነበሩ። እንተኾነ እዚ`ውን ብሰንኪ ናይ ራእሲ ስዩም መንገሻ ጥልመት ውጥን እንግሊዛውያን ዕውት ክኸውን ኣከኣለን። ብሓፈሽኡ ክረአ እንከሎ ግን ናይ እንግሊዝ ስትራተጂካዊ ጠመተ ብሰንኪ ኣብ ዝሑል ኩናት ብዓወት ክትወጽእ ዘይምኽኣላ እቲ ጉዳይ ፍሹል ኮነ።

 

ብድሕሪ`ዚ ዝቐጸለ ዓብላልን ሕጂ`ውን ዝቕጽል ዘሎ ድሕሪ ካልኣይ ኩናት ዓለም ንዝተኸስተ ዝሑል ኩናት እንግሊዝ ላዕለዋይ ኢድ ሒዛ ክትወጽእ ብዘይምኽኣላ ዝሰወደ ፖለቲካዊ ስትራተጂ ኣሜርካ እዩ። እዚ ፖለቲካዊ ጠመተ ኣብዚ ዞባን ብፍላይ ድማ ኣብ ጉዳይ ኤርትራን ኢትዮጵያን እንታይ ዓይነት ፖሊሲ ተኸቲሉን ዝፍጠሮም ሽግራት`ከ ክንፍትሽ ንፈትን። ብመሰረቱ ከምቲ ኣብ 1952 ዓ.ም. ኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ክትቑረን ዝተወሰነ ንረብሓን ስትረተጂካዊ ጥቕምን ኣሜርካ ንምርዋይን ምዕዋትን ዝተገብረ እምበር ኣብ ፍትሕን ርትዕን ዝተመርኮሰ ከምዘይነበረ እቲ ሃገር ብመንገዲ ልሳን ወጻኢ ጉዳያታ ሚስተር ጆን ፎስተር ዳልላስ (John Foster Dallas) ኣቢላ ግሁድ ጠመትኣ ወይ ስትራተጅኣ ደርጉሓቶ እያ። በዚ ምኽንያት ድማ መሰል ርእሰ-ውሳኔ ኤርትራውያን ተኾልፈ። እዚ ዘይቕየር መርገጺ ኣሜርካ ክሳብ ሕጂ ንዓና ኤርትራውያን ኣብ ደልሃመት ሸሚሙና ይርከብ።

 

ኣብ መጀመርታ ናይ 1960 ዓ.ም. ነዚ ዝተኾለፈና ዕድልን ዝተነፈገና መሰል ክንመልስ ብረታዊ ቃልሲ ናይ ግድን ኮነ። ብዙሓት ናይ`ቲ ግዜ መንእሰያት ካብ ኩሉ ዓይነት ሰባት ማለት ምሁራትን ገባሮን ድማ ኣብ ደንበ ቃልሲ ሃገራዊ ሓርነት ተጸንበሩ። እዚ ዘምጽኦ ሽግር እንተሎ እቲ ክመሓላለፍ ዝግብኦ ዝነበረ ውርሻታት ክኹለፍን ኣብ ኤርትራውያን ድማ ውርሻዊ ሃጓፍ ወይ ወለዳዊ ሃጓፍ (Generational Gap) ተፈጥረ። ካልእ ዝፈጠሮ ሽግር ድማ እቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ኤርትራን ዝነበረ ፍልልይ ስልጣነ ኣብ ኩሉ ዓይነት ድማ ጸቢቡ ጥራይ ዘይኮነ ኮር ተገልበጥ ኮነ። እዚ ድማ ናይ መወዳእታ ዕላማን ተልእኾን ናይ ኢትዮጵያን እተን ንኢትዮጵያ ዝድግፋ ዝነበራ ሓይልታት/ሃገራት ዓወት እዩ።

 

ንሕና`ኸ ነዚ እከይን ሓደገኛ ውጥን ብኸመይ ገጢምናዮ? ምናልባት እዚ ውጥን ናይ ኢትዮጵያን ኢትዮጵያውያን ይኸውን ኢለ ኣይግምትን። ምኽንያት ሕጂ ክተንብቦ እንተፈንቲንካ ክሳብ ናብቲ ሰውራ ኤርትራ ዝሶለኸ ውዲት  ኮይኑ ይስምዓካ። ስለዚ ዓቢ ውዲት (Conspiracy) ክህልዎ ከምዝኽእል ንማንም የዋህ እውን ዘደናግር ኣይመስልን። ምእንት’ዚ ስድራ-ቤት ‘ባዕለይ ተዘንግዐየ’ ድማ ብዘይካ ካብ መግዛእቲ ሓራ ምውጻእ ዝነበረ ህንጡይነትን ውዕዉዕ ድለየትን ነቲ ዝተጠጀአን ዝጥጃእ ዝነበረ እከይን ተንኮልን ሓደገኛ ውጥን ኣይቕለብሉን። ብኣንጻሩ ግን ብዙሕ ናይ መንነት ፍልልይ ዘይብልና ክንስና ኣብ ኣውራጃ ካልእ ጸቢብ ረብሓ ብምትጓር ንጸላትና ከፋት ሓዲግና ጥራይ ዘይኮነ ሰውራና በላዕተኛ ተበላጽን ክዕንድር ባብ ኣርሒናሉ።

 

ብኻልእ ኣበሃህላ ነዚ ውዲት ገዘእቲ ሓይልታት ንምቕላሱ ብወገን ኤርትራውያን ዝተወስደ ቃልሲ የለን ክንብል ንደፈር። ኣብ ሰውራ ዝትሰለፉ ኣዚ’ዮም ሓያላትን ምሁራትን ተሳቲፎም ጥራይ ዘይኮነ ህይወቶም ንምሃብ ድማ ድልዋት ነበሩ። እንተኾነ ኣብ ቃልሲ ዝተጸንበሩ ህዝቢ ኤርትራ ብዘይካ ነቲ ብኩናት ዝግበር ምስ ጸላኢ ጥምጥም ዝነበረ እንተዘይኮይኑ ኣብ ሰውራ ዝህልዉ ውሽጣዊን ሓሳባዊን ቃልሲ ከስተብህሉ ዘይምኽኣሎም ነቲ ዝተጠጀአ ውዲት ክገጥምዎ ኣይከኣሉን። ኣብ ግዜ ሰውራ ብፍላይ ኣብ ምውላድ ህዝባዊ ሓይላታት (ሰልፊ ነጻነት) ዝተሰለፉ ገዳይም ተጋደልቲ ዝተራእየ ሕንፍሽፍሽ ዋንነቱ ናይ`ቶም ዕሱባት ውሑዳን ኣገልገልቲ ኢትዮጵያ ምዃኑ ክትፈልጦ ዘሸግር ኣይኮነን። ኣብ ከለ ጽሑፋት ከም ዝተዘርግሐ ናይ ቃለ-ምሕተት ዝተገብረ ኣባላት ጸጥታ ኢትዮጵያ ኣብ ግዜ ሃጽየ ሃይለስላሴ ንገለ ብወለዶን ምትእስሳር ዘልዎምን ካልእ ኤርትራዊ መበቖል ዘልዎም ኮይኖም ምስ ንጉስ ጥቡቕ ዝምድና ዝነበሮም ነቲ መጀመርታ ዝፈለመ ሰውራ ንምቑጽጻር ስልኳ ከምዝገበሩ ይዛረቡ እዮም። እንተኾነ ብፍላይ ኣብ ምውላድ ህዝባዊ ሓይልታት ንምሁር ኣካል ምእንቲ ክርዕድ ኣብቲ ሽዕዑ ዝነበረ ውንጀላ ሲ.ኣይ.አ. (CIA) እንዳበልካ ምጽላምን ምቕንጻል ንጹሃት ተጋደልቲ ልሙድ ተርእዮ`ዩ ነይሩ። ኣብ መወዳእታ ድማ እቲ ብተንኮል ዝተሰለፈ ጉጂለ ንሰውራ ብምብሓት ናብ`ቲ ዝደልዮ ከቕንዖ ግዜ ኣይወሰደን። እቲ ዝሕዝንን ዘገርምን ናይ`ዚ ፍጻሜ ምህማል ንሳልሳይ ግዜ ስድራ-ቤት ‘ባዕለይ ተዘንግዔ’የ’ ኮነ።

 

ድሕሪ ሓርነት ኤርትራ ዝተራእየ ነገር እንተሊዩ መቐጸልታ ናይ`ቲ ኣብ ሰውራ ዝነበረ ጥራይ ዘይኮነ ነቲ ብመሰረቱ ፖሊሲ መንግስቲ ኢትዮጵያ ‘ኤርትራ መሬታ እምበር ህዝባ ኣይድልየኒን’ ዝብል ምትርጓም ጥራይ ዝነበረ። እዚ ከምቲ ንህዝቢ ኤርትራ መጀመርታ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝተጻወትዎ ውዲት እንተሊዩ ነቲ ቀንዲ መትኒ ኩሉ መዳይ ንጥፈታት ዝኾነ ትምህርቲ ምኹላፍ ነበረ። እዚ ህዝቢ ከይምሃር ምእንቲ ኩሉ ኣሎ ዝብሃል ኣፍደገታት ትምህርቲ ምዕጻው ዝብል ተልእኾ ምትግባር እዩ። ሕጂ`ውን እንተረኣና ካብቲ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ዝነበረ ብዝኸፍአን ብዝሓየለን ኤርትራዊ ዕድላት ትምህርቲ ከይረክብ ምዕጻው ኮነ። ቅሩብ እሞ ንስተውዕል! ኣብዚ እዋን ኤርትራዊ ክስደድ’ዶ ምተገበአ? እንታይ እዚ ኩሉ ጸገም፥ ኣስተውዕል ኤርትራዊ ዜጋ።

 

ኣብ መወዳእታ ነዚ ጽሑፍ ብናይ ደርፊ ዑቑባጋብር ገይረ ክድምድሞ መሪጸ ኣለኹ። እታ ደርፊ ድማ ከምዚ ትብል፥-

 

ዕሱብ ጸላኢ ከላእ ትኹኖ!

ኣንታ ኤርትራዊ መንእሰይ ወልዶ

ኤርትራዊ ምዃን`ካ ኣይስቖረካን`ዶ

ኤርትራ ተዓሚጻ እንከላ

ብባዕዳዊት ኢትዮጵያ

ኣብ ክንዲ ሃገርካ

ምግልጋል ወልቀ-ስባት

እንታይ ኣምጽኦ!

 

ኣብነት ይኹንካ ታሪኽ ናይ ኣቦታት

ኣብ`ዘይ ዕላምኦም ትሪቡሊ ብምኻድ

ሕብሩ ብዝለወጥ ናይ መግዛእቲ ሜላ

ምጽናት ኤርትራዊ`ዩ ነይሩ ናቶም ዋዕላ——-

————

እዛ ቁንጃል ካብ ናይ ደርፊ ስውእ ዑቑባጋብር ዝተወስደት ነዚ ህልዊ ኩነታት ሃገርና ተዘንቱ እያ። ብዙሓት እንተ ብረብሓን ፍላጥን ካልኦት`ውን ብዘይፍላጥ ነዚ ኣረሜን ዝኾነት ጸላኢ ህዝብና ይሕጉዙ ኣለዉ። ነዚ`ቶም ድማ ኣብነት ይኹነኩም ህልዊ ኩነታት ምባል እኹል እዩ።

 

 

ብ ሃንቀውታ ወዲ ሃንስ (ካብ ኣስመራ)