ሽግር ኤርትራ: ፍታሕ ብኤርትራውያን ::

ቀዳማይ ክፋል

ሽግር ኤርትራ ( ኣማውቱና 2013 )

ሓደ ሰብ ወይ ጉጅለ ወይ ማሕበር: ሽግር ናተይ ፍታሕ ናተይ ክብል እንከሎ:: ኣገናዕ ክትብሎ ጥራሕ’ዩ ዘለካ:: እዚ ኣብ ጉዳይ ፓለቲካን መሰልን ጥራይ ዘይኮነ: ኣብ ዝኾነ ካልእ ማሕበራዊ ሽግራት’ውን: እቲ ጸገም ኣለኒ ዝብል: ጸገሙ ክፈትሕ ምሉእ ስልጣን ከምዘለዎ ስለዝእምት:: ንኣብነት ሰብኣይን ሰበይትን ብሓደ ድምጺ: ሽግር ኣብ ሓዳርና: ፍታሕ ብሓዳርና እንተኢሎም:: ኣብቲ ጉዳዮም: ሓቆም ምበልኩ:: ብኣንጻሩ ግን ሓንቲ መስኪነይቲ ኢድካ ኣብ ኣፋ ዘይትናኸስ: ብሰብኣያ እተበደለት ሰበይትን: ሓደ ጽጋባን ዓማጺን ሰብኣይን ምስምማዕ ምስ ሰኣኑ: “እንታይ’ዩ ሽንንኩም” ምስ ትብሎም: እቲ ሰብኣይ “ሽግር ሓዳርና: ብኣና” እንተኢሉካ’ኸ :: ንሱ ሓቁ:: እናዓመጸ ይነብር:: እቲ ሽግር ግን እቲ ሓዳር ኣይኮነን: እቲ ሰብኣይ’ዩ:: ሓዳር ዝበሃል’ኮ: ክልቲኦም ክኾኑ እንከለው ዩ:: እቲ “ሽግር ሓዳር” ዝብል: ን “ጌግኡ” ዝሽፍን ወገን’ዩ:: ደፊሩ: ናታ’ዩ ‘ቲ ጸገም ከይብል: ባህርያቶም ፍሉጥ ዩ:: ሽግር ናተይ እዩ ከይብል ድማ: እቲ ሽግር ነቲ ዝተወጽዐ ወገን እምበር ንዑኡ ዝጎድኦ ነገር ኣይኮነን:: ስለዚ ክሽፍን እንከሎ: “ሽግር ሓዳርና” ይብል:: እቲ ሽግር ግን ናቱ ናይ ባዕሉ’ዩ:: ናይ ሓደ ወገን ዩ::

ነዚ መጎት እዚ ናብ ፓለቲካዊ ኣርእስቲ ምስ ንመልሶ: ከም ኣብነት ዝዝከረኒ: መራሒ ምንቅስቓስ ደቡብ ሱዳን ነበር: ዶክተር ጆን ጋራንግ: ብዛዕባ ሽግር ደቡብ ሱዳን ( ሽግር ደቡብ – መሽክላ ኣ’ጅኑብ) ምስ ሓተቱዎ: ዝመለሶ ዩ:: “ስምዑ’ሞ ኣቱም ሰባት: ሓደ ሰብ መጽዩ: እንተተሓዚሉካ: ውረደለይ እንተትብሎ ሞ: እንተዝኣብየካ: እቲ ሽግር ኮይኑ ዘሎ መን ምበልኩሞ:: እቲ ሓዚሉ ዘሎ: ወላስ ተሓዚሉ ዘሎ: ወይሲ ክልቲኦም:: እሞ ብኸምዚ: እዞም ኣብ ደቡብ ዘለና: ሓዚልና ዘለና: ከመይ ኢልና “ሽግር” ንኸውን:: ከመይሉ’ኸ: “ሽግር ደቡብ” “መሽክላ ኣ’ጅኑብ” ይብሃል:: ምናልባት ጂኦግራፊካዊ ስም ክትህብዎ እንተደሊኹም: ናይ ሰሜን (ሸማል) በሉዎ እምበር ናይ ደቡብ ኣይኮነን::” ምስ በለ: ቀጺሉ: “ኣብ ሰሜን ሱዳን ድማ: ከም ብዓል: “ኑባ” : ሰሜናዊ ምብራቕ ሱዳን ዘለው: “በጃን” ካልኦትን: ኣካል ናይቲ ሽግር ኣይኮኑን: እኳ ድኣ ይቃለሱ ኣለው::” ኢሉ ይገልጽ:: ስለዚ: “ንሽግራት: ሰፊሕን ኣጠቓላልን ስም ክትህብ ምፍታን: ነቲ ሽግር ብስሙ ክትጽውዖ ከምዘየኽእለካ: ብስሙ ዘይጸዋዕካዮ “ሽግር” ድማ ክትፈትሖ ከምዘይክኣል ይገልጽ:: እዚ ድማ ከምዘየስርሕን: “እቲ ሽግር ደቡብ ሱዳን ተባሂሉ ዘሎ ሽግር ኣብ ኣብ ካርቱም: ኣብ ኡምዱርማን ተሰሪቱ ዘሎ ናይ ውሑዳት ስርዓትዩ ” ኢሉ ነቲ ጸገም የነጽሮን ይፈልዮን:: ትሕዝቶ መግለጺ ጆን ጋራንግ: ልክዕ ድዩ ጌጋ ብዘይገድስ: እቲ ኣቀራርባ ግን ኣዝየ እየ ዝሰማማዕ:: ንፍሉጣት ሽግራት ብስሞም ከይትጽው ዖም ፈሪሕካን ተሰኪፍካን: ኣጠቓላሊ ስም ምሃብ ክትፈትሖምስ ኣይኮነን ጥቓ ምፍታሕ ውን ኣይትበጽሕን ኢኻ:

ሽግርኤርትራ: ….

ብኸምዚ መንጽር ክንርዮ እንከለና እምበኣር:: ሽግር ኤርትራውያን ማለት እንታይ ማለትዩ:: ነየን ኢና ሽግር ንብሎ ዘለና::

ኣብዚ ዘመን ዚ ሽግር ዘይብላ ሃገር የላን: እታ ልዕለ ሓያላት ትበሃል ኣመሪካ ከይተረፈ ጸብጺብካ ዘይውዳእ ሽግር ኣለዋ:: ኤርትራ  ድማ ከም ሰባን ከም ካልኦት ሃገራት 3ይ ዓለምን እልቢ ዘይብሉ ሽግራት ኣለዋ:: ሽግር ድኽነት: ሽግር ጥምየት: ደርቂ: ሕጽረት ቀረብ ሕክምና: ሕጽረት ቀረብ ትምህርቲን: ካልኦት ኣገልግሎት ህዝቢን ወዘተ…:: እዚ ግን ኣብ ብዙሓት ሃገራት ዘሎ ሽግር ስለዝኾነ: ገሊኡ ድማ ብባህርን ብተፈጥሮን ዝመጽእ ስለዝኾነ: ኤርትራን ኤርትራውያንን ብፍሉይ ዝኽሰስሉ ክኽውን ኣይግባእን::

ፍሉይ ሽግር ኣብ ኤርትራ

ቀዳማይ

ብዘይካቲ ንኹለን ሃገራት ዝብድሀን ሽግር ግን: ኣብ ኤርትራ ካልእ ተወሳኺን ዝዓበየን ሽግር ኣሎ:: ሱር ናይቲ ኩሉ ሽግራት: “ፓለቲካዊ ስልጣን ናይ ህዝቢ ዘይምዃኑ”: ክኸውን ከሎ: እቶም እዚ ፓለቲካዊ ኩነት ክቕጽለሎም ዝደልዩ: ዝኸዱዎ መላኺ መገዲ: ንክብረት ሰባት ኣዋሪዱ: ዜጋታት ትሕቲ ባሮት ጌሩ ዝርኢ ኣካይዳ: ብዘይ ፍርዲ ፍትሒን ንዓመታት ምእሳርን: ንገለ ድማ: ብዝተኣሰሩዎ ምሕቃቕ: ናይ ምጽሓፍን ምዝራብን መሰል ምድራት: ናይ እምነትን ሕልናን ብሕትናን ምንቅስቓስን መሰል ምድራት: ካብቶም ነዚ ምልኪ’ዚ ነጺጎም ካብ ሃገር ዝወጹ ብዘይሕጊ ገንዘብ ምምዝማዝ: ንወለዲ ኣብ ክንዲ ደቆም: ወይ ድማ ንዉሉዳት ኣብ ክንዲ ወለዶም ጅሆ ምሓዝ: ንትሕቲ ዕድመን ኣረጋውያንን ዘይናሕሲ ማእሰርቲታት ንካልእን ምልካዊ ኣካይዳን ዩ::

ካልኣይ

እዚ ኣብ ላዕሊ እተጠቕሰ ሽግር ሓደ ወገን ኮይኑ: ብኻልእ ወገን: ድማ ኣብ ኤርትራ ፓለቲካውን ኢኮኖሚያውን ስልጣንን ሓይሊ ሒዙ ዘሎ ጉጅለ: ነጸብራቕ ምልኩ: ኣብተን ኣብ ወሰናስን ኤርትራ ዘለዎ ሃገራት ከርኢ ምፍታኑ ሓደ ተወሳኺ ሽግር ዩ:: ፈላጣት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ከምዝብልዎ: ሓደ ስርዓት: ኣብ ደገ ዘርእዮ: ባህርያት ነጸብራቕ ናይቲ ኣብ ውሽጢ ሃገሩ ዝገብሮ’ዩ  ይብሉ:: እቲ ንዜጋታቱ ድሂኹ ዘይጸገበ ጉጅለ: ኣብ ጎረባብቲ ሃገራት ፓለቲካውን ውሱን ወተሃደራውን ምትእትታዋት ክገብር: ኢድ ብኢድ ተታሒዙ’ዩ:: ኣብዚ ሎም እዋን ወተሃደራዊ ዓቕሙ ተዳኺሙ: ፓለቲካው ተሰማዕነቱ ሃሲሱ ዘለወሉ እዋን ድማ: ብቁጠባዊ መሓውራቱ ኣቢሉ ኣብ ሱዳን: ደቡብ ሱዳን: ኡጋንዳ: ኣንጎላ: ከንያን ደቡብ ኣፍሪቃን ክጸሉ ይፍትን ከምዘሎ ናይ ኣደባባይ ምስጢር’ዩ:: ናይዚ ሽግር እዚ ከፈልቲ ድማ: እቶም ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ዓለም ብጎቦ ዓይኒ ከምዝርኣዩ ዝኾኑ ኤርትራውያን ጥራሕ ኣይኮኑን:: ህዝብታት እተን ወሰናስን ሃገራት ውን ካልኦት ግዳያት ናይዚ ሽግር እዮም::

ሳልሳይ

ካብዚ ኣብ ላዕሊ እተጠቕሰ ሓሊፉ: እቲ ክሳብ ኣሜርካን ካናዳ ክሳብ ዱበይን  ዝዝርጋሕ ብቆንስላትን ወከልቲ መንግስቲን ዝሽፈን ናይ ምምሕልላፍን: ምሕጻብን ገንዘብን መሓውራት ብሓደ ወገን: ብመሸጣ ኣጽዋር ብፍላይ ናብ ሪፐብሊክ ኮንጎን ኣብ መወዳእታ 90ታት: ካልኦትን (ኣብ ሓደ እዋን ድማ ስሪላንካን) ብኻልእ ወገን: ንዓለማዊ ስርዓት ዲፕሎማሲ ዝፈታተን ሽግር እዩ:: እዚ ብግምት ወይ ይኸውን ዘይኮነ: እቲ ኣብ ኤምባሲታት ብካሽ (ጥረ ገንዘብ) ዝኸፈል ናይ ኣገልግሎት ክፍሊት: ብኸመይ ኣቢሉ ናብ ኣካውትታት ባንክታት ህግደፍ ይሓልፍ ብምሕሳብ ጥራይ ምግማት ይኣክል’ዩ:: እቶም ኣብ ቀዳማይ ጸብጻብ: ጉጅለ መርመርቲ ሕቡራት ሃገራት (ሞኒትሪን ግሩፕ) ተጠቒሶም ዘለው ኣገባባትን ሰባትን’ውን: ካልኦት ጭብጥታት እዮም::

እዚን ካልእ ነዚ ዝመስልን’ዩ ፍሉይን ባህርያዊ ዘይኮነ ሽግር ናይ ኤርትራ:: ባህርያዊ ዘይኮነ ክንብል እንከለና ሰብ-ሰርሖ ማለትና ዩ::

ሰብ–ሰርሖ ሽግር

እምበኣርከስ: እቲ ሽግር ኤርትራ ተባሂሉ ዘሎ: ሽግር መሬትን ባሕርን: ጎልጎልን ጎቦን: ሽግር ጣሻን በረኻን ኣይኮነን:: ይብዝሑ ይውሓዱ ብሰባት ዝመጸ እዩ:: እቲ ሽግር ተባሂሉ ዘሎ: ሃንደበት ካብ ትሕቲ መሬት ቦሎኽ ዝበለ: ወይ ካብ ሰማይ ዝነጠበ መዓት: ወይ ሃንደበት ዝተኽስተ ምትሃታዊ ሓይሊ ኣይኮነን:: ንጫበጠሉ ጠንቅን መሰረትን ዘለዎ እዩ:: ነዞም ጠንቅን መሰረትን ዘምጽኡ ድማ ሕጅ’ውን እቶም ሰባት ዮም::  ግን እሞ እዞም ሽግር ኮይኖም ዘለዎ ኤርትራውያን: መን ዮም:: ኩልና ኤርትራውያን ዲና ሽግር? ኣይመስለንን:: እቶም ሽግር እቶም ውሑዳት እዮም:: እሞ ስለምንታይ ድኣ: ኣልማማ “ሽግር ኤርትራውያን” ይበሃል?  ሽግር እቶም ጉጅለ ሰባት ዘይበሃል? ዝብል ጽቡቕ ሕቶ ክልዓል ይኽእል’ዩ :: ድሮ’ውን ከምኡ ኢሎም ዝሓተቱ ኣለው:: ዝመለሰ ስለዘየል: እቲ መልሲ ግን ካብ ተግባራት በሃልቱ ጥራይ ኢና ንወስዶ:: ግብሪ ካብ ቃላት ንላዕሊ ስለዝዛረብ: ዘይመለሱ ኢልና ውን ኣይንቕየምን::

ሽግር ኤርትራ ሰባት ካብ ኮኑ: በዓል መን (እንታዎት) እዮም::

ብርግጽ እቶም ኣብ ኤርትራ መንበር ስልጣን ሒዞም ዘለው ቀተልቲ ኣሰርትን ኤርትራውያን ሰባት እዮም:: እዚኣቶም ብዘይጥርጥር ሽግር እዮም:: እዚኣቶም ኣብ እንግድዓ ኩሉ ህዝቢ ተሓዚሎም ዘለው እዮም:: ኩሎም ኤርትራውያን ኣሰርትን ቀተልት ነይሮም እንተዝኾኑ: ብቐሊሉ “ሽግር ኤርትራ” ምበልናዮ:: እዚ በደል እዚ ግን ብፍላይ ነቶም ኣብ ላዕለዋይ ቀጸላ መሪሕነት ናይዚ ጉጀለ ዘለው ጥራሕ እዮም:: ብጉጀለ ኣስማት ክንህቦም ኣገዳሲ እንተኾይኑ: “መራሕቲ ህግደፍ” ክንብሎም ንኽእል:: ገለ ካልኦት: ወላ ነዚ ቅትለትን ማእሰርትን ባዕሎም ኣይውዓሉዎ ነዞም ቀተልቲን ኣሰርትን ዘጣቕዑ ኣለው:: እዚኦም ‘ውን ሽግር እዮም:: ኣስማት ክንህቦም እንተኾንና:: “ደገፍቲ ህግደፍ” ምበልናዮም::

ግርምቢጥ ኣብነት ሎም ቅነ እምበኣር: ምስ ጉዳይ ኣኼባ ጥልያን ተታሓሒዙ: “ሓደ ህግደፍ ደዊሉለይ’ሲ: ግርም ትገብሩ ኣለኹም ኢሉኒ::” ወይ ድማ ” ሓደ ዝፈልጦ ደጋፍ ህግደፍ ብፈይስቡክ መልእኽቲ ሰዲዱ ከምዝተገረመ ነጊሩኒ::” ክበሃለና ከሎ:: ‘ሓደ ሽግር ናይ ኤርትራስ: ጽቡቕ ኣለኻ ኢሉኒ: ማለት ምዃኑስ ተዘንጊዑ ድዩ?’ የብለካ:: ኣይፋልን: “ንሶም እኮ ሽግር ኣይኮኑን: ተታሊሎም እዮም: ተዘንጊዖም እዮም” ዝብል መልሲ ይመጻካ:: እሞ “ሓደ ዝተታለለን ዝተዘንግዐንሲ ‘ጽቡቕ ኣለኻ’ ኢሉኒ” ማለት’ዶ ይኸውን? ዝኾነ ኮይኑ: እቲ ሽግር ንሶም ኣይኮኑን ዝብሃል እንተኾይኑ: እሞ መን ድኣሉ እቲ ሽግር:: ንኹሉ ኣሕቢርካ “ሽግር ኤርትራ” ኢልካ ሕብሪ ምልካይ እንታይ ፋይዳ ኣለዎ::  እቲ ሽግር ህግደፍዩ ምባል እንታይ ዝኸብድ ነገር ኣለዎ: ዶስ ክትንከፍ ዘይድለ ኣካል ኣሎ? ህግደፍን ከባቢኡን እቶም ሽግር እዮም:: ካልኦት መጠን ቅርበቶም ምስ ህግደፍ: ክንድኡ ሽግር ኢዮም:: እቲ ሽግር ዘይኮነ: እቲ ካብ ህግደፍ ዝረሓቐ’ዩ:: ብፍላጥ ይኹን ብዘይፍላጥ: ንህግደፍ ናይ “ኣማውቱና” ሽፋን ዝህብን: ፕሮፖጋንዳዊ ቃላቶም ዝደጋግምን: ናብ ዘይተጣዕሱ ደገፍቲ ህግደፍ፦ ክምስጥ ህርድግ ዝብል፦ ዝቐርብን ክቐርብ ድንዕ ድንዕ ዘብሎ ድማ ሽግር ክንዲ ዝፈትሕ ሽግር ክኸውን ድንዕ ድንዕ ዘብሎ እዩ:: እዚ ብዙሕ ዘማትእ ኣይኮነን::

‘ትም ዝበሉ ሓፋሽ‘

እዚ ክንድዚ ዘይንጹርነትን ምሽፍፋንን ግን ንምንታይ’ዩ? ነቶም ነቲ ንቕትለት ዝወዓሉዎን: ዝፈጸሙዎን: ዘጣቕዑሎምን: ነቶም ጎሮሮኦም ክሳብ ዝልሕትት: ዝተቓወሙዎምን ብኣልማማ “ሽግር ኤርትራውያን” ኢልካ ምሕባሮምን ብሓደ ምጽውዖምን ፍታሕ ክኸውን ይኽእል ድዩ? ከምዚ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ: ነቲ ኣብ መውዳእታት 90ታት ሃገራዊ ኣገልግሎት ዝነበሩ ክኽደኑዎ ዝተዋህበ ወተሃደራዊ ክዳን “ኣማውቱና” ዝመሳሰል ፓለቲካዊ ልብሲ ተኸደኑ: ክንብሃል እንከለና “እዚ ነባሪ ፍታሕ ክኸውን ይኽእል ድዩ ?” ኢልና ዝሓትት ኣእምሮ’ዶ የብልናን? ነቲ ካልእ ብሰንኪ ህግደፍ ዝመጸ ሽግራት – ገጽካ ጠዊኻ ኣእዛንካ ሓቲምካ ከምዘይነበረን ከምዘየሎን ጎሲኻ ምሕላፍ’ከ ብሓቂ ነባሪ ፍታሕ የምጽእ’ዶ ይኸውን? በዚ ኮነ በቲ: ሱር ፍልስፍና ናይዚ ኩሉ ጽቡቕ ዝመስል ግን ዘይኮነ ስትራተጂ: ካልእ ከምዝኾነ ይበርሃልካ:: እቶም በሃልቱ’ውን ዝስከፉሉ ወይ ተሓቢኦም ዝበሉዎ ስለዘይኮነ: ዕቱብ ግጉይ-ቀመር ፓለቲካ እምበር ክፍኣት ኣለዎ ኢለ ኣይኣምንን::  ንሱ ድማ ነቶም “ትም ዝበሉ ሓፋሽ ኣብ ጎነይ ከሰልፍ’የ” ዝብል እዩ::

ቀዳማይ ግጉይ–ቀመር

ጽቡቕ ሓሳብ:: ምኽንያቱ: ኣብ ተቓውሞ ዘየለው: ኣብ ምድጋፍ’ውን ዘየለው: ንምስሓብን ናብ ቃልሲ ከተምጽእን ምፍታን ግሩም’ዩ:: ጽቡቕነት እታ ሓሳብ ግን ኣብዚኣያ ትውዳእ: በዞም ንዓመታት ትም ኢሎም ዝነበሩ ኣቢልካ: ነቶም ንዓመታት ንፍትሒ ዝጨደሩ: ክትዓብስ ምፍታን ግን: ቀዳማይ ሞራላዊ ባይታ ከምዘይህልወካ ይገብር:: ካልኣይን ቀንድን ግን ፍጹም ኣይከኣልን እዩ:: ብወገነይ እዞም “ጉጅለ-ትም” – እናርኣዩ እናሰምዑ ዓው ኢሎም ዘይቃወሙ ምዃኖም: ንባዕሉ ሽግር ዩ:: ምስ ሽግር ከይተፋታሕካ ከመይ ኢልካ ፍታሕ ትረክብ::  እምበርከ እዞም – ‘ትም ዝበሉ ሓፋሽ’ ወይ ድማ “ሳይለንት ማጆሪቲ” ተባሂሎም ዝግለጹ: ከምዚ ኣብዚ ዝሓለፈ 10 ዓመታት ኣብ ኤርትራ ዝነበረን ዘሎን ኩነታት ፍጹም ተሰዊሩዎም ዝጸንሑ መዓስ ኮይኖም:: ስለዚ ከምዛ ሓንቲ ከይሰምዑ ዝጸንሑ ኣጋይሽ ጌርካ ምውሳዶም: እቲ ዝዓበየ ንነብስኻ ምትዕሽሻው እዩ:: እዚ’ዩ ድማ እቲ ዝዓበየ ጌጋ::

ኣብ መንጎ ፓለቲካዊ መርገጽ ናይቶም ኣብ ደምበ ህግደፍን ደምበ ምቅዋምን ዘየለውን: ውልቃዊ ጥቕሞም ከይትንከፍ ብምርጭኦም ትም ዝበሉ ብሓደ ወገን: ብመን ሕራይ ዓው ኢሎም ክቃለሱ ውልቃዊ ናብርኦም ናብ ሓደጋ ዘውደቑ በቲ ካልእ መስመር የለን:: ምስ ውድባት ዘይተጸምበሩ ወይ ኣኼባታት ዘይተሳተፉ ወይ ሰልፊ ዘይመጹ ኣይኮኑን ዝብል ዘለኹ:: እንተኾነ ህዝቢ ግፍዒን መከራን ክጸግብ: ኣብ ርሁው ስቱርን ውሑስን ቦታ ኮይኑ ኣፉ ከፊቱ ብጭቕ ዘይብል: ብዘይካ በለጽ ካልእ መግለጺ የብሉን:: እመኑ ከሓዱ ንሱ’ዩ እቲ ሓቂ:: ኣነ ብወገነይ ክፈትወኒ ወይ ምርጫ ክመርጸኒ ዝደልዮ ወገን የብለይን: ስለዚ ማእከላይ መርገጽ እናወሰድኩ ዘቃባጥረሉ ወገን የብለይን፦፦ እናቃባጠርካ ዝኽየድ ቃልሲ ውን የለን::

እዞም ትም ዝበሉ ሓፋሽ: ሓደ መዓልቲ ናብ ቃልሲ ይመጹ ኢልካ ተቃባጥረሉ ጉዳይ ኣይኮነን:: ክመጹ እንተኾኖም: ግዝየን ኩነታትን ገዲዱዎም ተገኒሖምን ዝተጋገዩዎ ተኣሚኖምን እምበር ተለሚኖምን ኣቃባጢርካን ኣይመጹን እዮም:: እዚ ክሳብ ዝኸውን እንተወሓድናኸ? ካብ ታሪኽ ንመሃር እንተዄንና:  ካብቲ ብ”ብዙሓትን ጥምዙሓትን” ዝተገብረ እቲ ብ”ውሑዳትን ጥቁዋትን” ዝተገብረ ከምዝምዘን ምረኣና’ሞ: ካብ ኣብ ብዝሒ ኣብ ዓይነት መተኮርና::

ካልኣይ ግጉይ–ቀመር

እቲ ካል ኣይ ግጉይ ቀመር ግን: እዞም ትም-ዝበሉ ኣዝዮም ብዙሓት ስለዝኾኑ: ምናልባት’ውን ካብቶም ዝድግፉን ዝቃወሙን ስለዝበዝሑ: ከም ሓደ ብሎክ ወሲድካ ናብ ለውጢ ከተሰጉሞም ክትፍትን ሓደ ነገር ክኸውን ይኽእል:: እቲ ጸገም ግን ብዘይካ ዓው ኢሎም ዘይቃውሙ ምዃኖም: ካልእ ናይ ሓባር ረቛሒ የብሎምን: ከም ሓደ ብሎክ ዝወስዶም መኣዝኑ ክስሕት ዝተዳለወ’ዩ:: ዞም: ኣብቲ የለው ኣብቲ የለው ዝበሃሉ: ግን ምስ ትም ዝበሉ ሓፋሽ ዝቑጸሩ ብዙሓት ውራይ ነብሶም ዓዚዝዎም: ጉዳዮም ጥራሕ ዝገብሩ እዮም:: ገሊኦም ዓመት ሙሉእ ኣጽቂጦም ነይሮም: ኣብ ፌስቲቫል ናይ ህግደፍ ዝስዕስዑ እዮም:: ገሊኦም ተቓወምቲ ክዝልፉ ስኽፍ ዘይብሎም: ናብ ህግደፍ ኣፎም ከፊቶም በጨቕ ዘይብሉ ፈራሓት እዮም:: ገሊኦም ኣብ ኣውራጃውነት ዝነብሩን: ዝኸሱን:: ገሊኦም ኣብ ውልቆም ንዝወረደ በደል ክቃወሙ እናደለዩ: ዓዶም ክበጽሑ መታን ኣፎም ዝሓዙ ፈራሓት እዮም:: ገሊኦም ኣብ ዛንታ ገድሊ ዝነብሩ: ቅድሚኡ ንድሕሪኡን ዝነበረ ዘይግድሶም እዮም: ገሊኦም ስድራቤቶም ናብ ወጻኢ ሃገር ዘስገሩ: ገሊኦም ሕሉፍ ምረት መግዛእቲ ንጉስ ኢትዮጵያን ነበርን ደርግን: ኣመሪሩዎም: ኢትዮጵያ ክሰምዑ እንከለው መርዘን ትለዓሎም:: ገሊኦም ኣብ ኣመሪካን ምዕራብን ኮይኖም ዜግነት ዘለውወን ሃገራት ክወስዱ ባይታ ዝዘበጡ እሞ: ሕጂ ንኣመሪካን ምዕራብን ዘመርሩ እዮም::

ዕላማኻ: ነዚኣቶም ከተቀባጥርን ክትምስጥን እንተኾይኑ: ምስ ኩሎም ናይ ሓባር ረቛሒ መታን ክህልወካ ማዕረ ማዕረኦም: ንተቓውምቲ ክትዝልፍ: ምስ ኢትዮጵያ ኣተኣሳሲርካ ከተመርሮም:: ዘለዎም ሕዱር ፍርሒ ጽቡቕ’ዩ ክትብሎ: ዓዲ ክበጽሑ ኢሎም ትም ምባሎም ከም ጉርሒን ልቢን ክትቆጽረሎም: ኣብ ፌስቲቫላት ህግደፍ ከይዶም ምኹዳዶም: “እንታይ’ዶ ኣለዎ ዩ?” ክትብለሎም: “ኣጆኻ ኢሉኒ” ኢልካ ክትሕጎሰሎምን: ዓው ኢልካ ክትገልጽን ኣለካ:: ናይ ሓባር ረቛሕ ናይዞም ኩሎም: ትም ምባሎም’ዩ:: እቲ ካልእ ጠለባቶምን ዊንትኦምን: ውልቃዊ ጥራሕ ስለዝኾነ ክንዲ ብዝሖም ብዙሕ ዩ: ስለዚ ሓደ ብሎክ ኣይኮኑን::  ነዞም ብዙሓት ክትመስል: ከተቃባጥርን: ክትመሳሰልን: ከተመኽንየሎምን ምስ ጀመርካ: ብብዝሒ ምድግጋም ምስ ለመድካዮን: መስመርካ ብርግጽ ስሒትካ ኣለኻ:: ነቲ ግጉይ መገዶም ክትገንሖን ክትኩንኖን ወይ ድልየት ወይ ዓቕሚ ወይ ክልቲኡ እንተዘይብልካ: ኣብ ምቅብጣር እንተኣድሂቡልካ: እቲ ከተምጽኦ ዝበቓዕካ ለውጢ: ድማ ናይ ነብስኻ ጥራይ’ዩ – ውዑይ መትከላትካ: ከት ከት ዝብል በረድ ፈሲስዎ ተበሪዙ ኣሎ:: ንዘዝመጸ ጠለባት ብስም ትርጉማ ዝሃሰሰ ‘ደሞክራሲያውነት’ ክተእንግድ: ልምሉም: ዓንድሕቖን መትከልን ዘይብሉ ንኹሉ ሐራይ ዝብል ኮንካ ትተርፍ:: ዕዳጋኻ ከተስፍሕ ደረጃታትካ ለጠቕ ኣቢልካ እንዳ ‘እቶ-በሎ’ ጉጅለ/ማሕበር ትፈጥር:: ቅድሚ ክልተ ሰለስተ ዓመት ዝበልካዮን ዝገበርካዮን ምስ ትዝክር: ካብ ተቓላሳይ ናብ ሓውሲ-ተቓላሳይ ተቐዪርካ ከምዘለኻ ይስወጠካ:: ዝጸልኡኻ ዝነበሩ መትከላቶም ከምዘይቀየሩ ርግጸኛ እንከለኻ: ክፈትዉኻ እንተጀሚሮምን: እንተጣቒዖምልካዝ: ወይ ብፈይስቡክ “ኣጆኽ” እንተ ኢሎምኻ: ብርግጽ: ካብ ተቓላሳይ ናብ ሓውሲ-ተቓላሳይ ተቐዪርካ ኣለኻ:: ሓውሲ ተቓላሳይ ዘመዝግቦ ዝዓበየ ነገር ድማ ሓውሲ-ዓወት’ዩ:: ሓውሲ ዓወት ግን ዓወት ኣይኮነን::

መደምደምታ

በዚ እምበኣር : እዚ ሽግር ኤርትራውያን ዝብል ሸነኽ ናይዚ  “ጭርሖ” ንበሎ “ውዳሰ”: ፍረ ነገሩ ንጽሩይ ቃልሲ ዝጅልሕ ካብ ምዃን ኣይሓልፍን’ዩ::  ምኽንያቱ: ዝኾነ ቃልሲ ይኹን ምንቅስቓስ: መሰረት ወይ ደጀን የድልዮ እዩ:: ብዘይመሰረት ደው ዝብል: ብንፋስ ሃድሽ ከምዝብል ፍሉጥ’ዩ:: እቶም ንዓመታት ከይደኸሙ: ንፍትሒ ዝጨደሩ ዝዋረዱሉ ባይታ ፈጢርካ: ትም-ዝበለ ሰብ: ጽባሕ ኣብ ጓይላ ህግደፍን ውዳሰ ህግደፍን ገዲፉካ ዝኸይድ: ኣፉ ክሳብ ሕጂ ዘይከፈተ መሰረት ክትገብር ምፍታን ከንቱ ዩ:: ከምቲ ኣቦታትና ዝብሉዎአ ብሽንቲ ኣናጹ ዝተለሰነ መንደቕ: ‘ሲ ኛው ምስ ሰምዐ ይፈርስ” ዩ እቲ ነገር:: ነዞም ዘየትሓድሩ ዘየማስዩ ‘ትም ዝበሉ’  ዕዙማት ከተቃባጥርን ነቲ ንዓመታት ዝተወፈየ ክትከስር ድልው እንተኾንካ: ከምታ ናይ ሰንቀ ከተውርድ ኣብ ቱሽቱሻ ቀርቂራቶ ዝነበርት ፋሕ ዘበለቶ በስሮ ምዃንዩ::

ንጹር ንምዃን: እዞም በሃልቲ እዚ ጭርሖ: ህግደፍ እዮም ዝብል እምነት የብለይን:: እቲ ዝገብሩዎ ዘለው ተግባራት ግን ብዘይ ቃልዓለም ንህግደፍ ዘርብሕ’ዩ::

– – –

ኣብ ካልኣይን ናይ መወዳእታን ክፋል ናይዚ ጽሑፍ: እንቲ ፍታሕ ብ ኤርትራውያን ዝብል ሸነኽ ብሓጺር ክድህስስ እየ:

ቢኮ