መሰረት ናይ ዘይተነብሮ መሰረት

     ውጽኢት’ዶ ጸለመ

ናይ ልብኻ ጽዒርካን ዕዮኻ ዓሚምካን ምጅሃር እስኪ ከምሻሙ ተባሂሉ ክሕለፍ ይከኣል። ኣብ  ዑና ቤትካን ዝቓደረ መሬትካን ኮይንካ ክሳድካ ምንዋሕ ግን ዉርደት’ዩ። መንነት መንግስትና ከኣ ካብ’ዚ ኣዝዩ ሕልፍ ዝበለ እዩ፡፡ እና ተጃህረ ይዋረድ፡ አና ተዋረደ ድማ ይጅሃር።

የኣይ ዲሞክራሲ ከም ባህልን ልምድን ኣሜሪካዉያን ንኣሜሪካዉያን ጥራይ ዝምልከት ተቖጺሩስ “ዲሞክራሲ ኣሜሪካዉያን ኣየድሊየናን’ዩ። ካብ ሰላምኩም ሰላምና ይዓቢ ንዑ ንገዱና” እናበለ ፡ሰላም ሃዲምዎ ዕልቕልቕ ሂይወት ዒቕ ኢልዎ ንዘሎ ህዝቢ ባጫ ዝድብስ! ዘይሓንኽ ስርዓት!።

ልክዕ እዩ ኣብ ሃገርና ከምኩለን ዘይማዕበላ ሃገራት መጠን ክትግበር ዘለዎ ዲሞክራሲ፡ንዓና ኤርትራዉያን ዝዉክልን ምስ ኣብ ባይታ ዘሎ ሓቅታትና ዝሰማማዕ ክኾዉን ሻነይ፡ ኩሉና ንሰማምዓሉ ሓቂ’ዩ። ብውቃበ ኣሜርካውይን ዝምለኽ ህዝቢ የብልናን። ህዝብና ኣብ ቤቱ ፍትሒ ይደሊ ኣሎ፡ ኣብ ቤቱ ሓርነት ይደሊ ኣሎ፡ ናይ ቤቱ ዲሞክራሲ ይደሊ ኣሎ፡፡ መንግስትና ግን ነታ ኣንጻር ረብሕኡ ዝኾነት ሑቶ ክሓላልኽ መታን፡ “ህዝብና ጌና’ዩ ዘሎ ኣይነቐሐን፡ ውሕስነት መግቢ ንምርግጋጽ ኣብ ልምዓት ኢና ዘለና፡ እዞም ነዚ ሑቶ ዘልዕሉ ዘለዉ ሃገራዉያን ኣይኮኑን፡ ኮነ ኢሎም ንመንግስቲ ንምጽላም ዝተላኩ እዮም ” ወዘተ  ዝብላ  መታለልቲ ቃላት  ከም መሕብኢ ነዊሕ ኣገልጊለንኦ ኢየን። እንተ ሎም ግን እዘን ቃላት ንባዕለን ‘ኳ መሕብኢ ኣይረኸባን።

እስኪ ንዘን ኣብ ናይ ምኽኒት በዓቲ ዘኹድደለን  ነስተብህለለን፡፡ ትማሊ ትማሊ “ኤርትራ ልዕሊ ሰለስተ ሚልዮን ኣምባሳደራት ኢያ ትዉንን። እዚ ህዝቢ’ዚ ፉሉይ’ዩ”፡ እናበልካ ብደረጃ ኣምባሳደርነት ዝሓጸኻዮ ህዝቢ ግልብጥ ኢልካ ጌና ኢኻ ኣይናቓሕካን ኢልካ ዲሞክራሲያዊ መሰሉ ክትናፍጎ ተዋቃዒዶ ኣይኮነን።

ውሕስነት መግቢ ንምርግጋጽ ልምዓት ኣገዳሲ ሮቃሒ ኢዩ:: ኮይኑ ግን ልምዓት ብዘይ ሰላም፤ ሰላም ብዘይ ዲሞክራሲ፤ ዲሞክራሲ ድማ ብዘይ ሰላምን ልምዓትን ከመይ ኢሎም ይነብሩ። ካብዚ ሓቂ ሃዲምካ’ኸ ናበይ እዩ ክእቶ።

ሃገራዉነት! ነፍሲ ወከፍ ዜጋ ኣሚኑሉ ዓጊብሉ ዝሕንገጦ እምበር፡ ኣብ ልዒሊኡ ብተጽዕኖ ዝምስረት ነገር ኣይኮነን።ሃገራዉነት ኣብ ገምገም ጸድፊ ኮይኑ ንዘቑጸጺ ኮበሮ እናወቓዕካ ብምድኻር ዝርከብ  ወይ ዉን ንሕና ንሱ ንሱ ንሕና ዝብል ጹሑፍ ዘሰነዮ ስእሊ መላኺ ከም ስእሊ መልኣክቲ ወዲኻ ንክብርን መሰልን ኣእላፍ ደፊንካ ንክብሪ ዝናን ውልቀሰብ ምግልጋል ምንብርካኽ፡ ምዉጣይን ኮታስ ንስሌኡ ብምንባር ዝርከብ እንተኾይኑ ትኽክል አዞም ነዚ ሮቋሒታት ዘየማሉኡ ሃገራዉያን ኣይኮኑን።

እዛ ጸለመ እትብል ኣካል ምኽኒታት ተጫራቒ መንግስትና፡ ብገለ ጉርሃት ተቐባልነት ረኺባ ኢያ፡፡“እዚ መንግስትና ዝሕመዮ ዘሎ ኩሉ ጸለመ ኢዩ ሓቂ ነይሩ አንተዝኾዉን መንግስትና ወላ ሓደ ደጋፊ ኣይ መሃለዎን”። ብምባል ዲኖ ለቢሶም ዋልታን ጉራዲየን ሒዞም ዝሙጉቱ ኣጋጢሞምኒ ኣለዉ ። “ናይ ጡሽ ተሰላእኩስ ናይ ጉቡጥሽ” በለት ወባኢት፤፡እንተስ ብፍርሂ አንተስ ብጉርሒ አግዚሄር ዋንኦም ደኣምበር እዚ ሙጉት’ዚ ሞጎተ ልቢ ክኾዉን ፈጺሙ ኣይክእልን። ምኽኒያቱ ዓለምና ኣብ ታሪኻ ሪኢያቶ ዘይ ትፈልጥ ሕልቂት ዘስዓበ ሚሊዮና ደቂ ኣዳም ኣብ ጉሁር ኡቶን ዝጥጥቐ ኮታስ መግለጺ ኣልቦ ፍልሳተ ኣዳም ዘስዓበ ኣዶልፍ ሂትለር ኣይኮነን’ዶ ኣብ ጊዝየ ንግስነቱስ ኣብዚ እንምክሐሉ ሙዕቡል ዘመን ዉን እኮ ከንደይ ብፍቕሩ ሕልፍ ዝብሉ ደገፍቲ ከም ዘለዉዎስ ኣይፈልጡን ማለት ዲዮም፤፡

ሩሑቅ ከይ ከድና ኣብ ሃገርና’ኸ ህዝቢ ዖና ኣብ ሰለማዊት ቤቱ ብእሳት ክሓርር: ሰምበት መዓልቲ ጸሊም ታሪኽ ንመዋእል ካብ ኣእሙሮና ዘይ ሕከኽ ሕልቂት ሰለማዊ ህዝቢ ከተማ ኣቑርደት: ሰለማዊ ሕዝቢ ሽዕብ ቆልዓ ሰበይቲ ሽማግለ ከይ ተረፈ ብጭካነ! ብሰንሰለት ታንኪ ክጭፍለቅ፡፤ ኮታ ኣብ ሙሉእ ኤርትራ እዚ ኩሉ ኣረሜናዊ መቕዘፍቲ ክወርድ እንኮሎ ንዘውዳዊ ስርዓት ሃይለ ስላሴ ይኹን ንፋሽሽታዊ ደርጊ  ጫማኦም እና ለሓሱ ዘገልግልዎም ክንደይ መዳኸርቲ ኤርትራዉያን ከምዝነደሩ ከመይ ኢሎም ክፈልጡ ዘይ ከኣሉ።

ሑቶ ህዝብና ሑቶ ዉሕስነት ሂይወትን ሰላምን ምርግጋእን’ዩ ሑቶ ሓርነትን ዲሞክራስን እዩ ሑቶ ብቁዋም (ሕገ‐መንግስቲ) እትምራሕ ሃገር ምዉናን ኢዩ፡። ነዚ ግልጺ ሕቶ’ዚ ኣሜን ኢንካ ምቕባሉን ምትግባሩን እምበር ሚሐ ዘድሊዮ ኣይኮነን።  ካብዚ ሕቶ’ዚ ሃዲምካ እትሕበኣሎም በዓትታት ሎሚ ኩሎም መቓብር ጥራይ ኢዮም ክኾኑ ዝኽእሉ።

እስኪ ነዛ ቅድሚ 20 ዓመት ኣብ ጋዜጣ ሓዳስ ኤርትራ ሮቡዕ 24 ለካቲት 1993 ኣብ ርእሰ ዓንቀጽ ኣብ ትሕቲ “ዉሕስነት ዲሞክራሲ” ዝብል ኣርእስቲ ተሓቲማ ዝወጸተት መሰረት ዘይ ተነብረላ መሰረታዊት ጽሕፍቲ ገለ ክፋላ ንመልከት።

…. “እዚ ትካላት’ዚ ዉሕስነት ኒዲሞክራሲ ኢዩ። ዲሞክራሲ ካብ ኣፍኣዊ መብጽዓን ጽቡቅ ትምኒትን ምዃን ክሕልፍ፡ ኣብ ግብሪ ዘውዑሎን ስጋ ዘልብሶን ትካላት ሕግታትን የድልዮ። ስለ’ዚ፡ ህዝቢ ብተሳትፎኡ ዘቑሞ፡ ኣብ ምምስራቱን ምክያዱን ድምጺ ዝህበሉ፡ ንድሌቱን ረብሓታቱን ዘንጸባርቕ ትካላት ተመስሪቱ ምስ ዝምዕብል ጥራሕ ኢዩ ዲሞክራሲ ብግብሪ ክህሉን ክምዕብልን ዝኽእል። አንተ ዘይ ኮይኑ ዲሞክራሲ ኣብ ወርቐት ዝሰፈረ ጽቡቅ መትከላት ጥራይ ኮይኑ ኢዩ ዝተርፍ”፡፡ ይብል እሞ ቀጺሉ ከኣ …“ማእከላይ ሽማግለ ኣብ ሻድሻይ ኣኼባኡ፡ ምድልዳል ዴሞክራሲያዉ ትካላት ይጽንሓለይ ዘይብሃል መሰረታዉን እዋናዉን ዕማም ምዃኑ ኣረጋጊጹ ኣሎ። ፖሎቲካዊ ስርዓት ኤርትራ በቲ ድሕሪ ሪፈረንደም ብተሳተፍነት ህዝቢ ዝንደፍን ዝጸድቅን ሃገራዊ ቁዋም (ሕገ መንግስቲ) ክዉሰን ከም ዘለዎ ሩዱእ እዩ። ክሳብ ሽዑኸኣ እዚ ተጀሚሩ ዘሎ ምህናጽ ትካላት ክቕጽል ኣድላይ እዩ ይብል”።

“ክሳብ ዘሳፍሓ ጥዕና ሃበለይ የብዝሓ” ኮይኑ ነገሩ እምበር፡ እዚ ድሕሪ ምድማጽ ሪፈረንደም ብተሳታፍነት ህዝቢ ዝንደፍን ዝጽድቕን ቁዋም ሎሚ ናበይ ተሸርበ ። ብሕገ ምንግስቲ ዝዉሰን ፖለቲካዊ ስርዓት ደኣ እንታይ ኣሓንገዶ። ወይስ ዋዜማ ሪፈረንደም ብምንባሩ ናይ ደስደስ ዝሞሎቐ ምስ ዉሽጦም ዘይሳነ ዉሳኔ ኢዩ ነይሩ። እዚ ሕቶ’ዚ ኣብቲ ሽዑ እዋን እንተ ዝለዓል ነይሩ ቅኑዕ መልሲ ዝነበሮ መሲሉ ይርአ ይኾዉን። ኣብዚ ሕጂ እዋን ግን እቲ ግዜ ባዕሉ መሊስዎ ኣሎ። እዞም ሕጂ ዲሞክራሲ ኣብ ወረቐት ዝሰፈረ ጽቡቕ መትከላት ኮይኑ ብምትራፉ ንቃወም ዘለና፡ እቶም ኣብቲ እዋን ኣሚንና ተቕቢልና ንጽበ ዝነበርና መሰልና ዝተመንጠልና ኢና። እቶም ምስ ፈሊጡ ዝደቀሰ ዝደቀሱን ዝተታኸሱን ኣብ ናይ ተጉላባዉንነት መኽየዳ ዘኹዱዱ ዘለዉ ግን ጌና ካብቲ ናይ ዋዜማ ሪፈረንደም ሕልምታት ኣጉል ተስፋ ዘይ ተበራበሩ ኢዮም።

ስለዚ! ዲሞክራሲ ስጋ ለቢሱ ኣብ ባይታ ንኽትግበር፡ ህዝቢ ዝማእከሉ ብህዝቢ ዝዉሰን ቁዋማዊ መንግስቲ ክትከል፡ ሃገርን ህዝብን ካብ ብርሰትን ምብትታንን ንምድሓን እቲ ግዜ ሕጂ’ዩ። ”ብምንታይ “ብኩሉ መደያዊ ቃልሲ ብተግባር ኣብ ባይታ።

ሰለሙን ፍቃዱ