ብኣጋጣሚ ዕለት 18 መስከረም 2011 ዓ.ም ብዘይ ክስን ፍርድን መበል ዓሰርተ ዓመቶም ኣብ ትሕቲ ጨካን ማሕዩር ህግደፍ ዝበልዩ ዘለዉ ጀጋኑ ናይ ለውጢ ሃዋርያ ዝኾኑ ላዕለዎት መራሕቲ ሃገር ኣመልኪቱ ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል ኣገልግሎት ድምጺ ኣሜሪካ ምስ ኣምባሳዶር ኣድሓኖም ገብረማርያም ብስልኪ ዝገበሮ ሓጺር ቃለ-ምልልስ እንሆ ይቐርበልኩም ሰናይ ምክትታል፣-

ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል፣- ሕራይ! ኣምባሳዶር ኣድሓኖም ገብረማርያም የመስግን። ቅድሚ ዓሰርተ ዓመት ከምዛ ትማሊ መስከረም ዓሰርተ ሽሞንተ ክልተ ሽሕን ሓደን (18/09/2001) ላዕለዎት ሰበ-ስልጣን መንግስቲ ኤርትራ ዝነበሩ ቤት ማእሰርቲ ኣትዮም ክሳብ ሎሚ’ውን ከም ዘይተፈትሑ ኢና ንፈልጥ፣ ንስኻ ኣባል እቲ ጉጅለ 15 ዝብሃል ከም ምዃንካ መጠን ሎሚ ድሕሪ 10 ዓመት ዝስምዓካ ኣካፍለና።

ኣምባሳዶር ኣድሓኖም።- እዋእ! ብሓዘንን ብሓበንን ኢዩ ዝዝክሮ። ብሓዘን ዝዝክሮ እዞም ሰባት እዚኣቶም ንጹሃት ኢዮም። እዞም ሰባት እዚኣቶም ገዛና ነጽሪ፣ ንግስርጥ ኣለና ፣ ሕማቕ ንኸይድ ኣለና፣ ናይ ውግእን ናይ ሰላምን ብሓደ ሰብ ጥራይ ይውሰን ኣሎ፣ ቅዋም ነተግብር፣ ህዝቢ ዝመረጾ መንግስቲ ንግበር ዝብል ጠለብ ኢዮም ኣምጺኦም። እዚኣቶም ከም ከድዓት ከም ተሰዓርቲ ጠቂኑ ኣሲርዎም። ብዙሓት ካብኣቶም ክኣ ኣብ ዒራዔሮ ምስ ወረዱ ሸሪፎን ዑቕበን ኣብ እምባትካላ ኢዮም ተሰዊኦም። ብሕሱም ስነ-ኣእሙራዊ ጸቕጥን ብሕሱም ናይ መነባብሮ ጸገምን ኢዮም ተሰዊኦም። ብሓበን ድማ እዝክሮም ፣ ታሪኽ’ዩ ዝነብር እምበር ወዲ ሰብ ኣይነብርን ኢዩ። ወዲ ሰብ ክዝከር እንተኾይኑ ብሕማቕ ይኹን ብጽቡቕ ብሂወት ከሎ እንታይ ገይሩ ኢዩ። እዞም ሰባት እዚኣቶም ማእለያ ዘይብሎም ስዉኣት ቀቢሮም ዝምጹ ኢዮም። ዝተሰዋእናሎም መትከላትን ዕላማታትን ይጥለም ኣሎ። ካብቲ መስመርና ንወጽእ ኣሎና ኢሎም ተማጒቶም ብጋህዲ ክኣ ብጋህዲ ንህዝቢ ኣፍሊጦም፣ ንተጋደልቲ ህግ ኣፍሊጦም፣ ንዓለም ኣፍሊጦም ተኣሲሮም። ስለዚ እቲ ንሳቶም ዘልዓልዎ ደሞክራሲያዊ ክብርታት ንዘልኣለም ክዝከር ኢዩ። ከምኡ ስለዝኾነ ክኣ ኣነ ብሓበን እዝክሮም።

ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል፣- ኣምባሳዶር ኣድሓኖም እዞም ሰባት ንምንታይ ናብ ቤት ፍርዲ ዘይቀርቡ? ንምንታይ ዘይፍትሑ ዝብል ሕቶ ክቐርብ ከሎ ምስቲ ዝገበርዎ ገበን ኣረኣኢኻ እዚ ዘለውዎ ዝሓሸ ኢዩ፣ ምናልባት ካልእ ኢዩ ዝግብኦም ነይሩ እዚ ግን ኣብ ዝሓሸ ኢዮም ዘለዉ ዝብል መልሲ ኢዮም ዝህቡ።

ኣምባሳዶር ኣድሓኖም።- እንታይ’መስለካ እዚኣቶም ከይብሉና ዘይፈልጡ ስለዝኾኑ ኢዮም እምበሪ ካብ ሞት ንላዕሊ ሕማቕ ነገር ኣሎ ዲዩ? ካብ ሞት ንላዕሊ ሕማቕ ነገር ኣሎ ክብሉና እንድሕሪ ኮይኖም እዞም ሰባት እ! ሓሶት እኮ ቁሩብ’ውን መልክዕ ኣለዎ። እዚ’ኮ ጸርፊ ንህዝቢ ኤርትራ ኢዩ። ንሕና ሓሊናሎም ኢና ክብሉ ከለዉ እዚ ወላ ኣዚዩ ደቂቕ ሓንጎል ኢዩ ዘለዎም ኢሎም ይገምቱና እቲ ንእሽቶይ ሓንጎልና’ውን ዘይቅበሎ ነገር ስለ ዝኾነሲ እዚ ዓይነት ስርዓት እዚ ኢልዎ ኢልካስ ብዛዕባ እቲ ስርዓት ዝብሎ ክትደግምስ ጸገም ኢዩ።

ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል፣- ሕራይ! ኣብቲ እዋን እቲ ንስኻትኩም እቲ ሕቶ ከተልዕልዎ ከለኹም ቁሩብ ህውኽ ዝበለ፣ ነገር ከይዘሓለ ገና ውግእ ዘየባረየሉ ወተሃደር ናብ ቦትኡ ከይተመልሰ እዚ ሕቶ ኣቕሪብኩም እሞ ከም መንግስቲ ምግልባጥ ወይ ክኣ ካልእ መደብ ከምዝነበረኩም’ውን ብገለገለ ሰባት ይጥቀስ።

ኣምባሳዶር ኣድሓኖም።- እዚ ድኣ መመኽነይታ እንድኣሉ ኣንታ ተወልደ፣ መንግስቲ ክትግልብጥ እንተኾይንካ እኮ ተሓቢእካ ኢኻ ትገብሮ። መንግስቲ ክትግልብጥ እንተኾንካ‘ኮ እቲ መደብ ኣብ ዕጽው ማዕጾ ኢኻ ትምድቦ። እዚ ግን ብግሁድ’ዩ እኮ ንሕናስ ሕማቕ ንኸይድ ኣለና ተባሂሉ ብግሁድ ህዝቡን ዓለምን ዝፈልጦ ኢዩ’ኮ፣ ካልኣይ ኣብቲ እዋን እቲ ክልዓል ከሎ ውዕል ናይ ኣልጄርስ ተፈሪሙ ነይሩ ኢዩ። ወላ እቲ ናይ ጸጥታ ዞባ ዝብሃል ወይ ዓቃቢ ሰላም ኣትዩ ነይሩ ኢዩ። ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ እዋን ኩነታትና ንገምግም፣ ቅዋም ይተግበር፣ ስልጣን ናብቲ ዋንኡ ዝኾነ ህዝቢ ይመለስ ምባል እንታይ ኢዩ እቲ ነውሪ ዘለዎ። ነዚ ትብሎ ዘለኻ ሕጂ ከም መመኽነይታ ዝቐርብ ዘሎ እንኳን’ዶ ኣእምሮ ዘለዎ ዝበሰለ ሰብ ቆልዓ’ውን ኣይቕበሎን ኢዩ ኣነ ክነግረካ።

ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል፣- መኣስ ዝፍትሑ ይመስለካ? እንድሕሪ ይፍትሑ ኢልካ ትኣምን ኮይንካ።

ኣምባሳዶር ኣድሓኖም።- መብዛሕትኦም እኮ መይቶም ኢዮም ተወልደ። ሕጂ ግን ክፈትሖም ኣይክእልን ኢዩ። ሸሪፎ ኣበይ ኣእቲኻዮ? ሳልሕ ኬኪያ ኣበይ ኣእቲኻዮ? ጀርማኖ ናቲ ኣበይ ኣእቲኻዮ? ኣስቴር ፍስሃጽዮን ኣበይ ኣእቲኻያ? ተባሂሉ ኣኳ ክሕተት’ዩ። ስለዚ ህግደፍ ኣብ ዘይምለሰሉ ኩነታት ኢዩ በጺሑ። ብእኣ ኢዩ ክቕጽል። እንዳ ኣሰርካ እንዳ ቐተልካ ክኣ ክንበር ስለ ዘይክኣል ንሱ ፈሊጥና ኢና ኮ ስንና ነኺስና ንቃለስ ዘለና።

ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል፣- እዚ ምናልባት ምስቲ ሎሚ ቕነ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ክትገብርዎ ዝቐነኹም ኣኼባ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ዝተጸውዐ ኣኼባ ሕጂ እንታይ ኢዮም ሰባት ዝሓቱ ዘለዉ እስኻ ሕጂ ንኣብነት ቃልሲ ናጽነት ዝቖሰልካሉ ዝተወጋእካሉ ዝደመኻሉ ዝደኸምካሉ ምዃኑ ዝኽሕዶ ሰብ የለን። ግን ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ተደጊፍካ ኣስመራ ኣቲኻ ነቲ ዝደመኻሉን ዝደኸምካሉን ናጽነት ኤርትራ ዝዕጸፈሉ መንገዲ’ዶ ከምኡ ዓይነት ስግኣት ዘለዎም ሰባት ኣለዉ። ምናልባት ምስቲ ናይ ሓምሳታት ዲዩ ዓርባዓታት ዝነበረ ሕጂ’ውን ዘተሓሓዝዎ ኣለዉ።

ኣምባሳዶር ኣድሓኖም።- ጽቡቕ ኣለኻ እቲ ስግኣታት ኣነ እፈልጦ ኢየ። ግን እቲ ስግኣታት ኣብ ቦትኡ ኣይኮነነ። ኣርባዓታት ሓምሳታት ዝነበረ ሓደ ኢምጰራጦርያዊ ዝኾነ ንጉስ ሃይለስላሰ ሓደ መስፍናዊ ግዝኣት ከስፋሕፍሕ ዝደሊ ዝነበረ ስርዓት ኢዩ ነይሩ። ሕጂ ኣብ መበል 21 ክፍለ ዘመን ኣለና። እዞም ሕጂ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ስልጣን ሒዞም ዘለዉ እኮ ምሳና ዝተቓለሱ ኢዮም። ካልኣይ ክኣ ንሳቶም ውግእ ክኸፍቱ እንተኾይኖም ውግእ ከፊቶም ነቲ ስርዓት ክቕይርዎ እንተኾይኖም ኢትዮጵያዊ መንእሰይ ኢዩ ኮ ክመውት፣ ኢትዮጵያዊ መንእሰይ ክኣ ዝብለካሲ ጽባሕ ኣብ ምንታይ ኣጥፊእክሞም ተባሂሎም እኮ ክሕተቱ ኢዮም። ንምንታይ ኢሎም ኢዮም መንግስቲ መእንታን ክቕይሩ? እዚ ኣይከውንን ኢዩ። እዚ መንግስቲ እዚ ተሓታትነት ኣለዎ። ንሕና ንፈልጦ ኢና። ኣነ ክነግረካ ብዝኾነ መንገዲ ኢትዮጵያ ምስ እዚ ስርዓት’ዚ ውግእ ኣይገብርን ኢዩ። ምስ ኤርትራ ውግእ ኣይገብርን ኢዩ። ንሕና እኮ ዓቕሚ ኣለና። እቲ ኤርትራዊ እኮ ናይ ምውዳብ ሽግር ጥራይ እንዳእሉ ዘለዎ። ይወዳደብ ክኣ’ሎ። ሓገዝ ናይ ኢትዮጵያ እንድሕር ኮይኑ ኢትዮጵያ ይኹን ካልእ ንዝኾነ ይኹን ዝቃወም ሓይሊ ሓገዝ ይደሊ ኢዩ። ኢትዮጵያ ክኣ ብግሁድ ክንሕግዘኩም ኢና ኢሉ’ሎ። እዚ ክኣ ተሓቢእና ንብሎ ምኣስ ኮይኑ። ንሳቶም’ውን ተሓቢኦም ምኣስ ይብልዎ ሃሊዮም። ስለዝስ እቲ ዘሎ ስግኣት ከም ሃገራውያን እዚ ኹሉ መስዋእቲ ከፊልና ዘምጻእናያ ናጽነት ሕጂ ክኣ እዞም ብደቡብ ዘለዉ ጎረቤትና ክወስድዋ ይኽእሉ ኢዮም እዚኣቶም ናይ ኣቦ ሓጎታቶም ደግሲ’ውን ከምጽኡ ይኽእሉ ኢዮም ዝብል ስግኣት ክመጽእ ኣነ ዝብለካስ ካብ ዝኾነ ሃገራዊ ብፍላይ ክኣ ዘይፈልጥ ክብል ይኽእል ኢዩ። ነቲ ኩነታት ኣጸቢቑ ዝከታተሎ ግን እቲ ስግኣት እቲ ቦታ የብሉን ኢየ ክብል ዝኽእል።

ኣቶ ተወልደ ወልደገብሪኤል፣- አመስግን! ኣምባሳዶር ኣድሓኖም ገብረማርያም ካብ ኣዲስ ኣበባ።

ኣምባሳዶር ኣድሓኖም።- የቐንየለይ! ተወልደ።