(ኣብ ናይሮቢ’ኸ፣ ኣምበሳደር ዓንደብርሃን’ዶ፣ ወይስ ኣቶ ሳልሕ ጀውሃር’ዮም ‘ቶም ጌገኛ?)

ሰላሳን ሸሞንተን ዓመት ይገብር፣ ኣብ ሓደ ገምጋም ህዝባዊ ግንባር ዝግበረሉ ዝነበረ ኣኼባ ናይ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ)፣ ህዝባዊ ግንባር ጭፍራ ሰራዊት ኢዩ፣ ንተሓኤ ከኣ ከውድቓ ከቶ ኣይክእልን ኢዩ እናተባህለ ኣብ ዝፍከረሉ ዝነበረ እዋን፥ ሓደ ስሙ ንሕጂ ክዕቅቦ ዝደለኹ ካብ ህዝባዊ ግንባር ዝሃደመ ምሁር፣ ከምዚ ኢሉ ተዛሪቡ ነይሩ። “ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ኣብ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ህዝባዊ ዝኾነ ትካላት ናይ ሕርሻ፣ ናብራ ዕቤት፣ ክፍሊ ትምህርቲ፥ ሕክምና፣ ቤትፍርዲ ወዘተ…..ኣለዉዋ። እዚኣቶአም ኣብ ምዕባለ ሕብረተሰብ ኣዝዮም ኣገደስቲ ዝኾኑ ትካላት ኢዮም። ህዝባዊ ግንባር ግን ሓይሉ ኣብ ወተሃደራዊ መዳይ ኣጠናኺሩ ዝሰርሕ ዘሎ ውድብ ስለ ዝኾነ፣ ከምኡ ራኢያት የብሉን እሞ ንተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ናብ ዶባት ሱዳን ደፊኡ ከውጽኣ ይኽእል ኢዩ” ይብል። ቀጺሉ “መሪሕነት ተሓኤ ነዚ ሓይሊ እዚ ሚዛኑ ኣትሒቱ ኢዩ ዝርእዮ ዘሎ፣ ህዝባዊ ግንባር ግን ኣቃሊልካ ዝረኤ ውድብ ጥራይ ኣይኮነን፣ ህዝባዊ ግንባር ስርዓት ኢዩ፣ EPLF is a system  እሞ ኢሰያስ እውን ነቲ መንኰርኰር ጉዕዞ ህዝባዊ ግንባር ደው ከብሎ እንተዝፍትን ዝኽእል ኣይመስለንን” ይብል። ኮይኑ ከኣ ስርዓት ህዝባዊ ግንባር፣ ዲሞክራስን ፍትሕን ዝብል ካባ ተጕምጕሙ እነሆ ሕጂ እውን እንተኾነ ካብ ጕዕዝኡ ጠጠው ዘብሎ ሓይሊ ኣይተረኽበን፣ብናይሮቢ ኣቢሉ ንዓድና ክምለስ ይህቅን ኣሎ።

እወ! ህዝባዊ ግንባር ብወተሃደራውን፥ ጸጥታውን መሓውራት ዝተሰመንተወ፣(cemented) ጨና ናይ ዲሞክራሲ ዘይብሉ ብዘይካ “ርእሲ ናይቲ ውድብ” ክፍለ ኣካላት፣ ውልቀሰባት እቲ ውድብ “ሰብነቱ” ዘይፍለጠሉ፥ ኢድ ጸኒሑ እግሪ፣ እግሪ ጸኒሑ ከብዲ ዝቕየር ናይ ኣሜባ ኣካይዳ ዝኽተል ውድብ እዩ። እሞ’ኸ ደኣ ባህርያት ህዝባዊ ግንባር ካብ መጀመርትኡ መግለጺኡ መላኽን፣ ደቛስን ባህርያት ሒዙ ዝመጸ ስርዓት ካብ ኮነ፣ ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ “ዲሞክራስን ፍትሕን“ ዝብል ቃል ኣብ መጸውዒዑ ቅርዓት፣ እንተወሰኸ ከመይ ገይሩ ኢዩ፣ ነቲ ምልካዊ ባህርያት ህዝባዊ ግንባር ናብ ሓደ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ክቕይሮ ዝኽእል? ሓደ ምልካዊ ስርዓት፣ ነቲ ኣዝዩ መሰረታዊ ዝኾነ ዲሞክራስያዊ ሰብኣዊ መሰላት ማለት፣ ናይ ምጽሓፍን፣ ምዝራብን፣ ምንቅስቓስን፣ እምነትን፣ ሓሳባትካ ብነጻ ናይ ምግላጽን ኣብ ድሌትካ ናይ ምእማን መሰል ዘየኽብር ስርዓት ብኸመይ ተኣምር’ዩ ዲሞክራስን ፍትሕን ዝብል ኣምር ሒዙ ክጎዓዝ ዝኽእል?

ፍትሒ ክበሃል ከሎ፥ ንዘበደለ ሰብ ናብ ሕጊ ኣቕሪብካ፥ ናይ ነፍሰ ምክልኻል መሰል ሂብካ፥ ብመጠን ናይቲ ዝተጣሕሰ ሕጊ ግቡእ መቕጻዕቲ ምሃብ ማለትዩ። ብሕጊ ተረጋጊጹ በደል ንዘይፈጸመ ሰብ ከኣ ብነጻ ናይ ምስንባት መሰል ምሃብ ማለት’ዩ። እዚ እንተዘይኮይኑ፣ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ድሌትካ ዓይነት ገበናትን፣ ሽፍትነትን እናኣካየድካ፥ ንሰባት ብዘይተረጋገጸ ገበን ብዘይፍርዲ ዳጒንካ ክነስኻ፥ ስርዓት “ዲሞክራስን ፍትሕን” ተባሂልካ ምጽዋዕ እንታይ ፋይዳ ኣለዎ? ትርጉሙኸ እንታይ ኢዩ? ንዕረ ተግባራት ብመዓር ሸፊንካ ንህዝቢ ካብ ምድንጋር ሓሊፉ ካልእ ክህቦ ዝኽእል ጥቕሚ የብሉን። እምበኣር ካብዚ ብምብጋስ እየ ንኣርእስተይ “ህዝባዊ ግንባር ስርዓት፣ ዲሞክራስን ፍትሕን ከኣ ቅርዓት (Shell) እዩ ኢለ ዝሰመኹዎ።

መላግቦ መድረኽን፣ ህዝባዊ ግንባርን፣ ደሞክራስያዊ ፍትሕን፣

ብኣገላልጻ መድረኽ፣ ህዝባዊ ግንባር ካብ ህግደፍ ዝተፈልየ ውድብ ኢዩ፥ እቲ ዓመጸኛን፣ ህዝቢ ዝብድል ዘሎን ህግደፍ እምበር ህዝባዊ ግንባር ኣይኮነን ብምባል ነቲ ህዝባዊ ግንባር፣ ማለት ነቲ መጠቕለሊኡ ቅርዓት/ Shell ናብ ሓደ ሸነኽ ወጊኖም ናይ ህዝባዊ ግንባር “ስርዓት” ግን  ተቐቢሎም ናብ ህዝቢ ዳግመ-ምትእንጋድ /Re-Introduction/ ክገብሩ ንዕዘብ ኣሎና። ነዚ ኣተሓሳስባ እዚ ተቐቢሎም ንሓሙሽተ ሹዱሽተ ኣዋርሕ ዝሰርሕሉ ባእታትትን፣ ውድባትን ከኣ ምስ ተኸተልቲ ስርዓት ህዝባዊ ግንባር ቃል ኪዳን ንምእሳር ነጸልኦም ኣልዒሎም ንናይሮቢ ተብተብ ክብሉ ተዓዚብና።

ህዝባዊ ግንባር ህያው ንምግባር ዝቃለሱ ዘለዉ ሓይልታት መሰሎም እኳ እንተኾነ፣ እቲ ናይ ዲሞክራስን ፍትሕን ቅርዓት ግን፣ ህዝቢ ኤርትራ ፎእ ስለ ዝበሎን፣ ስለ ዝበለየን፣ ሓድሽ “ኪዳን” ዝበሃል መጠቕለል (ቅርዓት) ረኺቦሙሉ ኣለዉ። እዚ ሓድሽ ቅርዓት ‘ዚ መድረኽ ብወለንታኡ ከም እንደገና ክሃንጾ ዝደሊ ዘሎ፥ ሽም ጥራይ ብምቕያር ከኣ ብዘይ ገለ ናይ ትሕዝቶ ለውጢ ክቕጽል ዝድለ ዘሎ ስርዓት ህዝባዊ ግንባር ኢዩ። ተራእዩ ድማ፣ እቶም ካብ 1990 ክሳብ 1991 ህዝባዊ ግንባር ነጻነት ዘምጸአ ውድብ ኢዩ ክሕገዝ ኣለዎ ዝብሉ ዝነበሩ ባእታታት ናይ ተሓኤ እውን ታሪኾም ትዝ ኢልዎም ኣብቲ ተዝካር ከም ኣርካናት ተቖጺሮም ንመድረኽ ህዝባዊ ግንባርነቱ ክባርኽሉ ውዒሎም’ዮም። እዞም ኣካላት እዚኣቶም ግን፣ እዚ ገበን የብሉን ዝበሃል ዘሎ ስርዓት/ሲስተም ቅድሚ ሰላሳን ሸሞንተን ዓመት ብዕጥቂ ህይወት ውድቦም ከሕልፍ መዲቡ ዝተዓወተሎም “ስርዓት” ምዃኑ ክርድኦም ምተገብኤ።

እተን ቅርዓት ናይ ህዝባዊ ግንባር ክኾና ኣይክእላን እየን ተባሂለን ክሳተፋ ዘይተመርጻ 6-7 ዝኾና ውድባት ግን፣ ታሪኻዊ ዝኾነ ልፍንቲ ክሃንጻ ይረኣያ ኣለዋ። ኣብ ፍራንክፈርት ጀርመን ቅድሚ ዋዕላ ናይሮቢ ክልተ ሰሙናት ተኻይዱ ኣብ ዝነበረ ናይ ውሑዳት ፖለቲካዊ ውድባት ኣኼባ ከም ዝሰማዕኩዎ ዳርጋ ኩለን ዝተሳተፋ ውድባት፥ እዚ ምልኣት ዘይብሉ ኣኼባ ኢዩ እሞ ብድሕሪ ሕጂ ዝሓሸ ዋዕላ ክግበር ነቲ ጀርመናዊ ኢንስቲትዩት ለበዋና ሂብና ይብሉ። ኪዳንን ካልኦት ተሓባበርቲ ህዝባዊ ግንባርን ግን፥ እተን ኣብ ናይሮቢ ዘይተሳተፋ ውድባት “ካብ ኢትዮጵያ ክወጻ ስለ ዘይደለያ ኢየን ዘይመጻ” እናበሉ፥ ነተን ዕድመ ምስ ተላእከለን፣ ኣጀንዳን፥ ቦታን፥ ትኬትን ግን ዘይተሳዕበለን ውድባት፣ ኣብ ምክፋእ ተዋፊሮም ይርከቡ ኣለዉ። ዝያዳ ዘስደምም ከኣ ንሃገራዊ ጉባኤ ከተዳሉ ዝተመዘት ኣሰናዳዊት ሽማግለ ሃገራዊ ጉባኤ፣ ዝተዋህባ ዋኒን ጠንጢና፣ ካልእ ናይ “ህዝባዊ ግንባርን ኪዳንን” ናይ ዋዕላ ሰነድ ከተርቅቕ ዕማም ብሓጎስ ተፈንጪሓ ተቐቢላቶ ምህላዋ ኢዩ። ሰናይ ንቕሎ! ብወገነይ ጠለብ ህዝቢ ኤርትራ እናተማላአ ይኸይድ ኣሎ በሃላይ ኢየ። ኣይትራብሑ፣ ኣይትጫጭሑ፣ ተደሚርኩም ተደማሚርኩም ቁጽሪ ውድባትኩም ኣውሕዱ እዩ ዝበል ዘሎ። እሞ ሕጂ ኣብ ሓርነታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ክልተ ክንፍታት ናይ ፖለቲካዊ ውደባ ተጀሚሩ ኣሎ እብል። እቲ ኣብ ናይሮቢ ዘይተሳተፈ ሓይሊ ብዕጥቃውን ካልእ ዲፕሎማስያውን ኣገባባት ቃልሲ ዝኽተል፥ ኣብ ኤርትራ ሱር ነቀል ለውጢ ናይቲ ምልካዊ ስርዓት ዝኣምን፣ ቀንዲ መቃለሲ ቦታኡ ከኣ ኣብ ዶባት ኤርትራ ጌሩ ዝርኢ ክኽወን ከሎ፣ እቲ ናይ ስርዓትን ቅርዓትን ሰልፊ ናይሮቢ ከኣ መብዛሕትኡ ሰላማዊ ኣገባብ ቃልሲ ዝኽተል ኮይኑ ብማዕዶ ብወንጭፍ ክቃለስ ዝደሊ ኢዩ። ናይሮብያውያን፣ ኣብ ብሄራትን ሕብረብሄራትን ምምቕራሕ ዘይምእኩል ምሕደራን፣ ንጹር ፖሊሲ ዘይብሎም፣ ገለ ክሳብ ንመራሒ ህግደፍ ናይ ክብሪ ፕረሲደንት ተዋሂብዎ ቅዋማዊ ምትዕርራይ ጌርካ ሰላማዊ ምስግጋርን “ልምሉም ምዕላብን/soft landing ዝብል ፖሊሲ ዝጣበቑ ይርከብዎም ብምዃኖም፣ ቃልሲ ወገን ሂቡ ኣሎ ክበሃል ይከኣል። ክሳብ ዝተወሰነ ደረጃ ምዕባለ እውን፣ እዚ ክንፍታት እዚ ኣኣብ ቅርዓቱ ክበስል እምበር፣ ሕጂ እውን ተጸናቢሩ ክደባለቕ የብሉን። ክልቲኡ ክንፍታት ግን ሲቪል ብዝኾነ ኣገባባት እናተወኻኸሰ ክሰርሕ ኣድማዒ እመስለኒ።

ኣምበሳዶር ዓንደብርሃንዶ ኣቶ ሳልሕ ጀውሃር ጌገኛ?

ኣብ ኣኼባ ናይሮቢ ኣቶ ሳልሕ ጀውሃር ከይካፈሉ ዝወሰነ ስርዓት ህዝባዊ ግንባር እምበር፣ ኣምባሳደር ዓንደብርሃን ኣይኮኑን። ስርዓት ህዝባዊ ግንባር ቅትለት ሰብ ይኹን ማእሰርቲ፣ ክውስን እንከሎ ከም ስርዓት ኢዩ ዝውስኖ። ኣተግበርቲ ከኣ ማሕሙድ ሸሪፎ፣ ጴጥሮስ ሰለሙን፣ ሃይለ ድሩዕ፣ ወይ ከኣ ኣምበሳደር ዓንደብርሃን ክኾኑ ይኽእሉ። ርእሰ መላኺ ናይቲ ስርዓት ልዕሊ ሕጊ ስለዝኾነ ኣይክሰስን፣ ስሙውን ብኸንቱ ኣይለዓልን ኢዩ። ርእሰ መላኺ ስርዓት ህዝባዊ ግንባር ናይሮቢ፣ ዶር ኣሰፋው ተኸስተ ስለ ዝኾኑ ከኣ ሽሞም ክሙጕስ እምበር ክውቀስ ኣይሰማዕናን። ክሳዕ ኣቶ ሳልሕ ጀውሃር እውን ዓርከይ እናበሉ ኢዮም ዘልዕልዎም ዘለዉ። እቲ ውሳኔ ቅትለት ሰብ ድዩ ምስጓግ ካብ ዋዕላ ወይ ውድብ ምስተወሰነ፣ ንህዝባዊ ሃልኪ ዝውረ ናይ 03 መሽረፈት ኣሎ። እዚ ከኣ እቲ ተፈጺሙ ዘሎ ጌጋ ወይ ገበን ናይቲ ስርዓት ወይ ርእሰ-ስርዓት ጌጋ/ገበን ዘይኮነስ ናይ ውልቀ ሰብ ጌጋ ኢዩ እናተባህለ ክንገር ዘእረገናን፣ ዘብረሰናን፣ ኣሰራርሓ ኢዩ። አረ!! ተተኻኢሉስ ከምቲ ኣብ ከሰላን ካርቱምን ዝውሰድ ዝነበረ ደማዊ ስርሒታት ዋናታቱ “ገለ መራሕቲ ጀብሃ” እዮም እናተባህለ ዝንገረሉ ዝነበረ፣ ሕጂ’ውን ዝኾነ ኣብ ጉዕዞ ናይሮቢ ዝግበር ጌጋታት “ኪዳን ዝፈጸምዎ” ጌጋ እዩ እናተባህለ ምስዝንገር ክገርመና ኣይግባእን። ድሕሪ ኣርብዓ ሓምሳ ዓመታት በዓል ኣቶ ሳልሕ ጀውሃር በዚ ጉዳይ እዚ ክዛነዩን፣ ክዕሸዉን፣ ክህመሉን፣ እንከለዉ ግን ወይ ዝተዋህቦም መብጽዓ ኣሎ፣ ወይ ድማ ገና ታሪኽ ህዝባዊ ግንባር ኣይተማህሩን ጥራይ ኢዩ ክበሃል ዝከኣል። እምበር ኣምበሳደር ዓንደብርሃን ቀደም ኣምበሳደር፣ ሕጂውን ኣምበሳደር፣ ኣብ ናይ ጽባሕ ስርዓት ህዝባዊ ግንባር ድማ ኣምበሳደር፣ ኮይኖም ንኽቕጽሉ ዝኽልክሎም ከምዘይብሎም ኣረጋጊጾም ወይ ኣመስኪሮም  ኢዮም። ንኣቶ ሳልሕ ጀውሃር  ከኣ ንስርዓት ህዝባዊ ግንባር ቅርዓት/መሸፈኒ ክረኽቡላ ንሓሙሽተ ኣዋርሕ ብዓርኮም ጌሮም ኣዋፊሮሞም። ንኹለን እተን ገዳይም ዝበሃላ ውድባት በቢ እምንቶኤን እናሰበኹ (lobby) ንኹለን እኽሊ ሂብካ ኩትኩት ከም ዝበልካየን ደርሁት ንናይሮቢ ንኽእከቡ ዝሓገዙ ኣቶ ሳልሕ ጀውሃር ከምታ ግን ኣብ መጨረሽታ ከምታ ዕድሎት በዓል ድሩዕን ሸሪፎን፣ ዓስቦም ዝረኸቡላ ውድብ ህዝባዊ ግንባር ዕድል ኣጋጢማቶም ኣብ ፍሉይ ኮንተይነር ተዓጽዮም ቀንዮም። ግን ኣቶ ሳልሕ ወዳኢትኪኸ!! ብማለት ኣብ ክንዲ ትጉሽተተይ ሻዕብያ ዝቐየርኪ መሲሉኒ እምበር ብግንባርኪ ኢኺ ዘለኺ ኢልካ ስሕታንካ ምእራም፣ ንኣምበሳደር ዓንደብርሃን ካብ ልዕሊ መሬት እንተዘይኣጥፊኤዮ ኣነ ኣይኮንኩን ኢልካ ምፍካርን ምዕግራጋር፣ ንጉጅለ 13 ኣይጠቐመ፣ ንጉጅለ 15 ኣየድሓነ። በዚ ኣጋጣሚ’ዚ ንኣቶ ሳልሕ ጀውሃር ዝወሃብ ምዕዶ እንተኣልዩኒ ግን፣ እቲ ጉዳይ ክትተሓሓዝዎ እንተደሊኹም ብኣብ መድረኽ ዘለዉ ፈተውትኹም ጌርኩም ዘይኮነስ፣ ድግድጊት ተዓጢቕኩም ባዕልኹም ኣብ በይኤርያ ካሊፎርንያ ምስ ዘለዉ ኣቦመንበር ህዝባዊ ግንባር፣ ዶር ኣሰፋው ተኸስተ ምሒልኩም ጥሒልኩም እተዉዋ። ከምኣ ተጌርኩም ኣቶ ዓንደብርሃን ስነ-ስርዓት ጌሮም ብሰላም ቃልስኹም ክትቅጽሉ ትኽእሉ ኢኹም እብል። ንምዃኑ መድረኽን ኣቶ ጀውሃርን ድሕሪ ዋዕላ ናይሮቢ፥ ማርሻ ኣእቲኻ፣ ኳርታ ዓሺግካ መሊስኩም ንደቡብ’ዶ ተንቍልቁሉ ትኾኑስ ወይስ ኣንታ ዓድና ንሰሜን ገጹ እዩ ዘሎ ኢልኩም ኮምፓስኩም ተመዓራርዩ? እዛ ዳሕረወይቲ ምርጫ፣ ንመድረኽን ንኣቶ ሳልሕን ፖለቲካዊ ነብሰ- ቅትለት ኢያ። እተን ካልኦት ናይሮብያውያን ውድባት እኳ ስርዓት ስለ ዘይኮና ከም ቅርዓት ኣብ መድረኽ ዝመርሐን ክኸዳ ምዃነን ጥርጥር የብለይን።

ሓድጉ ተኪኤ

ጥሪ 10, 2016