ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ኢትዮጵያን ጐረባብቲ ጥራይ ዘይኮናስ መምስ መዳውብትና ብደም ዝምድና ዘሎና ኣህዛብ ከም ምኳንና መጠን ብሰላምን ፍቕሪን ብጽቡቕ ጉርብትና እንነብረሉ ምኽንያት ብብዝሒ ስለ ዝዓዝዝ፡ ዝተጀመረ ናይ ሰላምን ዕርቂን ኣብ እዋኑ ብምዃኑ፡ ስክፍታ ብዝሓዘለ ሓጐስ ይስሞዓኒ።

ስክፍታይ ከኣ፡ ናይ ጥንቲ ኣህዛብ ብምኻንና ንነዊሕ እዋን ብዝሓለፈ ምፍሕፋሕ ዘኸተሎም ዘይምስምማዕን ዘይምትእማምን ብቐጻሊ ዝነበረ ጽልኢ ብፍቕሪ ንኽዛዘም፡ ብኣገባብ፡  ጠለብ ናይ ኩሉ ኣህዛብ ዝምልስ ዘተን ኣሳታፊ ባይታን ብኽልቲ ወገን በብህዝቦም ዝተወከሉ ልኡኻትን መራሕትን ብግሉጽነት ዘካይድዎ ናይ ካብ ውግእ ሰላምን ዕቱብ መርገጺ፡ ብኺነኡ ዝመጹ ዛዕባታትን ተዘትዮም ኣብ ስምምዕ ምስ ተበጽሐ ዳኣ ናይ ሓቢርካ ስራሕን ው.ዘ.ተ. ብብተራኡ ይስጐም እምበር፣ ብፖለቲካ  ከም ዝጥዕመካ እናተገላበጥካ፡ መንቀሊ ዕላማኻ ደጒልካን ኣደናጒኻን፡ ዝዓኑ ምስ ዓነወ ዝበርስ ሰብን ንዋትን ምስ በረሰ፡ ኣብ ዝምችኣካ እዋን ኣዳናጊርካ ናይ ኣህዛብ ስምዒት መዝሚዝካ፡ ኣንጻር ድሌት ህዝቢ ኤርትራ ዝግበር ናይ ምድማርን ምጒዳልን ስርሒት ናይ ሓዋሩ ሰላምን ፍቕርን ዘስፍን ስለ ዘኮነ ኢዩ።

ብኣገባብ ንዝፍጸም ስምምዕ፡ ብምሉእ ድምጺ ናይ ብደሞክራሲ እትምሓደርን፡ ልዑላውነታ ዝተሓለወን፡ ዶባታ ብንጹር ዝተሓንጸጸን ኤርትራ፡ ብደላይ ሰላም ህዝባ ብሓጐስን፡ ክፉት ልብን ቅቡል ዘይኮነሉን ዘይፍጸመሉን ምክንያት የልቦን።

ብ 1952 ዓ. ም. ብድልየት ህዝቢ ኤርትራ ዘይኮነስ ብሓያላን መንግስታትን ሕቡራት ሃገራትን፡ ሃገርና ኣብ ክንዲ ሙሉእ ናጽነት ምስ ሃጸያዊት ኢትዮጵያ ብፈደረሽን ክትቋረን ምስ ተፈርዳ፡ ገለገለ ኣባላት ሕቡራት ሃገራት፡ ኤርትራ ደሞክራስያዊ ሕገ መንግስቲ ዘሎዋ ሃገር፡ ምስ ንስሙ ብ1931 ዝተጻሕፈ ሃጸያዊ ስርዓት እሞ ተሳትፎ ናይ ህዝቢ ድምጺ ዘይብሉ ሕገ መንግስቲ ዘሎዋ ሃገር ብኸመይ ብፈደረሽን ትጻመድ ብምባል ስክፍታ ብምልዓሎም፡ ሓድሽ ሕገ መንግስቲ ክነድፍን ከተግብርን ስለ ዝነበሮ፡ ሃጸይ ሃይለ ስላሴ ብጉልባብ  ብዓል ኢዮበልዩ ኣቢሉ ኣብ 1955 ውሑድ ለውጢ ብምግባር ሓድሽ ሕገ መንግስቲ ኣወጀ።

ኣብ ርሑቕ ከይከድና፡ ኣብ ጊዜ ዕድመና ዘጓነፈ እምነትን ክሕደትን ንምጥቃስ ኣብቲ ቀንዲ ነጥቢ ናይዛ ጽሕፍቲ ከነተኵር፣

ኣብ ናይ 1931 ምዕራፍ 1 ኣንቀጽ 1 ግዛኣት ኢትዮጵያ ካብ ጫፍ ካሳብ ጫፍ ብምሉኡ  ግዝኣት  ናይ ሃጸያዊ መንግስቲ …..ወ.ዘ.ተ. ኢሉ ክጅምር እንከሎ፡

ኣብቲ ናይ 1955 ምዕራፍ 1 ኣንቀጽ 1 ሃጸያዊት ኢትዮጵያ ኩሉ መሬታ፡ ኣንኮላይ ደሴታትን ናይ ባሕሪ ግዛኣታትን ኣብ ትሕቲ ናይ ኢትዮጵያ ዘውዲ ይግዝኡ፡ መላእ ግዝኣትን ልዑላውነትን መሪየታ ዘይከፋፈል ኢዩ። ኩሎም ኢትዮጵያውያን ኣብ ውሽጢ ሃገር ይኹን ኣብ ወጻኢ ዝቕመጡ ናይ ሃጸያዊት ኢትዮጵያ ግዙኣት ኢዮም …ወ.ዘ.ተ.  ክብል ይጅምሮ………

ነዚ ነጥቢ ኣብዚ እዋንዚ ዘልዕሎ ዘሎኹ፡ ኣብ 1952 ኤርትራ ብዓልቲ ሕገ መንግስቲ፡ ኢትዮጵያ ግን ብመላኺ ሃጸይ ትውነን፡ እሞ ብዕሙታትና ኣብ 1955 ብዘይ ገለ ምዝታይ፡ ብናይ ፈደረሽን ሕግታት ተኣማሚና ኣንከሎና፡ ኣብ ሕገ መንግስቲ ከም ግዙኣቱ ጌሩ ጸንቢሩና ከብቅዕ፡ ሾውዓተ ዓመት ጸኒሑ ድማ ኩልና ብንፈልጦ ፈደረሽን ቀንጢጡ፡ ኣብ ትሕቲ ግዝኣቱ ኣእተወና፡

ብዕለት 14 ወርሒ ሕዳር 1962  ሰዓት  11 ቅ.ቐትሪ ኣቢሉ፡ ባይቶ ኤርትራ ብግዳድ ዝገበሮ ዘይስሩዕ ኣኼባ ነቲ ፈደረሽን ክቕንጠጥ ክውስን እንከሎ፡ ኣብ ስግር ጐደና ናይቲ ባይቶ ኣብ ኣፍ ደገ ኣመሪካን ባር፡ ገጾም ድነ ተኸዲኑ ጠጠው ኢሎም ካብ ዝጽበዩ ዝነበሩ ሓደ ኣነ ኔረ። እቲ ነገር ምስ ኮነ ንብዓተይ ነጸግኩ። ንጽብሒቱ ድማ ብወግዒ ነቲ ፈደረሽን ኣፍረስዎ። ብድሕሪኡ ዝቐጸለ ከቢድ ቃልስን ዕንወትን ስደትን መስዋእቲን ዘኸተለን ዘሎን ታሪኽ ህዝቢ ኤርትራ ኢዩ።

ሓሙሳን ሹዱሽተን ዓመትን  ሾሞንተ ኣዋርሕን ከምዛ ሎሚ ማዓልቲ ንቕድሚት ምስ ንኸይድ፡ በዛ ሎሚ ምዓልቲ 14 ሓምለ 2018 ዝተገብረ ናይ ፡ ብባይቶ ትምራሕ፡ ሕገመንግስቲ ዘሎዋ ሃገር ኢትዮጵያ በቲ ሓደ ወገን ምስ ባይቶ ዘይብላ ሕገመንግስቲ ዝተሓረማ ኤርትራ፡ እሞ ሓደ ሰብ ንህዝቢ ዘይውክል፡ ብስም ህዝቢ ዝቐረበ በቲ ካልእይ ወገን ናይ ውህደት ዘተ ክካየድ ንርኢ፡ ብኸመይ ይኸውን? ነገሩ እምበር ተገልቢጡ።

ኣብ ቅድሚ ብዙሓት ኣህዛብ ዝተኣከቡሉ ዘስምዖ መደረታት ይኹን፡ ዝተሰማምዖ ውዕላት፡ ይኹን ዝሃቦ መብጽዓታት፡  ኣብ ፍረ ንኽበጽሕ፡ ብኣህዛብ እታ ብብዙሕ መስዋእቲ ዝተረኽበት ልዑላዊት ሃገረ ኤርትራ ምስ ዝሰማምዑሉ ኢዩ ተፈጻሚ ክኸውን ዝግብኦ።

ኤርትራውያን ምስ ህሉዋት ክንቁጸሩ ንመሰል ርእሰ ውሳኔና፡ ድሕሪ ነዊሕ ከቢድን መሪርን ቃልሲ ዝተዓዊትና ከም ምዃንና መጠን፡  ሃገርና ኤርትራ ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ንክትውዕል፡ እሞ ከም ዘይህሉዋት ኰንና ንኽንዕዘብ ኣይተቃለስናን። ሰራዊትን ህዝብን ኤርትራ፡ ኣብ ታሪኽና ንሳልሳይ ጊዜ ብጅምላ  ንክንሽየጥ ዝዓለመ እከይ ፍጻሜታት ብዝቐልጠፈ ንምዕጋቱ ብምሉእ ዓቕምና ንበድሃዮ።

ኣብዚ ንክንበጽሕ፡ ንሕና ኤርትራውያን ብዘይውዓል ሕደር (ክተት) ክንፍጽሞ ጊዜኡ ኣኺሉ፡-

እዚ ዳግመ-ክተት እዚ ንኹሎም ኤርትራውያን ተጋደልትን (ዋርሳይ +ይከኣሎ)፡ ናይ ግዚያዊ ምምሕዳር ኤርትራ ኣባላትን፡ መስዋትን ሕድሪን  ብጾቶም ክሳብ ናብ መጠረሽታ ሽቶኡ ዝበጽሕ ማሕላ ዘኽብሩ ኩሎምን፡ ንመላእ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ወጻኢ ዝቕመጥን ይምልከት።

ብፍላይ ኣብ መሪሕነትን ሰራዊትን ዘሎኹም ኤርትራውያን ነዚ ዘይተወድአ ገድሊ፡ ብመሪሕ ሓላፍነትን ተበግሶን ተላዒልኩም፡ (1) ብምስምስ ፖለቲካ፡ ከምዚ ንከይወርደና ህይወቶም ንዳግመ መስዋእቲ ወፍዮም  ተኣሲሮም ዘሎዉ ኤርትራውያን ብህጹጽ ከም ዝፍትሑ፡ (2) ነዞም ብኮነ ኢልካ ንዕስራን ሾውዓተን ዓመታት ዘተዳኸምና፡ ካብ ሃገር ዝተባረርናን ህዝብኹም ከተበራትዑና፡ ባና ተስፋ ክትኮኑና፡ (3) ነዚ ዝካየድ ዘሎ እከይ ውዲት ብምውህሃድ ክዕገት ዘድሊ ህጹጽ ስጉምቲ ክትወስዱ፡ ናይ ሕጂ ዕማምኩምን ጠለብ  ህዝብኩምን ይኹን።

ምስኡ ኣስዒብኩም፡ ምእንቲ ደሞክራስያዊ መስርሕ ብህጹጽ ክጅመር፡ ኩሉ ዓቕሚ ዘሎዎ ኤርትራዊ ብማዕርነት ዝሳተፈሉ ባይታ ፈጢርኩም፡  ብሕገመንግስቲ ተመሪሑ ህዝባዊ ባይቶ ንኽትከል፡ ስርዓተ ሕጊ ዘኽብር ምሕደራ ንኽምዘዝ፡  ንድሕነት ብደም መስዋዕቲ ደቃ ዝተረኽበት ሃገር ኤርትራ ብሓላፍነት ቅኑዕ ኣንፈት ኣትሕዝዎ።  ኣብ ምትግባሩ ዝሕተት ተሳትፎ፡ ናይ ኩሉና ደለይቲ ምሉእ ነጻነትን፡ ፍትሒን ማዕርነትን ዝኾንና ደቂ ሃገር፡ ብዕቱብ ንኽንሰርሕ መብጽዓና  ክኸውን ይግባእ። ብባህልና ስርዓተ-ሕጊ ምሕደራ ንፈልጥ ህዝቢ፡ ብኸመይ ኣብዚ ወዲቕና?

ንዕስራን ሾውዓተን ዓመታት ኣብ መባህረር ተዋሒጥና ንርከብ ዘሎና፡ ሃየባ ንበራበር።

 እዚ መስርሕ ናይ ሕገመንግስቲ ምንዳፍ፡ ናይ ባይቶ ምርጫን ሕገመንግስቲ ምጽዳቕን፡ ናይ ብስርዓተ ሕጊ ዝምራሕ መንግስቲ ምቛምን፡ ነዊሕ ጊዜ ኣይወስድን፡ እኳድኣ  ካብ ሓደ ዓመት ብዝወሓደ ጊዜ ኢዩ  መንግስቲ ኤርትራ ናይ 1952 ዝተመስረተ። 

ዘልኣለማዊ ዝኽሪ ንሰማእታትና

ዓወት ንደላይ ሰላምን ፍትሒን ኣህዛብና

ይኣክል 2018