ክቡራት ተኸታተልትና፣ ኣብ ዝሓለፈ ቀዳማይ ክፋል መንዩ ፈላላዪ መዛዘሚ ጽሑፍና  ኣብዚ ካልኣይ ክፋል ናይ ህዝቢ ስሚዒታት ከነቕርብ ቃል ብዝእተናዮ መሰረት ካብ “ሳግላ ብላዕ ኣይትቕላዕ” ዝዓይነቱ ኣገባብ ተገላጊልና እቲ ዘየልቦ ግን ከኣ ህሉው ኮይኑ ከም ሕማም መናፍስቲ ኣብዘይጭበጥ ጸገም ሸሚሙና ዘሎ ፈርሱ ከነውጽዖ ኢና እኳ እንተዘይበልና ብዓቕምና ግን ነቲ ሽፊንዎ ዘሎ ቐንጢጥና ጩራ ብርሃን ከነእትወሉ ተበጊስና ምህላውና እንዳፍለጥና ንቐጥታዊ ተሞክሮኹም ክትድህስሱ ኣንፈት ከምዝኽፍተልኩም እምነትና ሙሉእ እዩ።

ሃገርና ኤርትራ ህዝባ ብዝተፈላለየ ብሄርን ሃይማኖትን ዝቖመ እኳ እንተኾነ ብዘለዋ ጂኦግራፊካዊ ኣቋውማ መግዛእቲ ጥልያን ንምምሕዳር ክጥዕሞ ኣብ ኣውራጃታትን ወረዳታትን ብዝኸፋፈላ እታ ኣሰር ኣብ ኣተሓሳስባ ብዙሓት ስጋብ ሕጂ ሰሪጹ ኣሎ። እዚ ምምሕድዳራዊ ምክፍፋል እዚ፣ ብዓሌት፣ ሃይማኖት ወይ ቁጠባዊ ኣገዳስነት ዝኾነ ምትእስሳር ኣይነበሮን። ምስ ጊዜ ምንዋሕ ዝፈጠሮ ናይ ኣእምሮ ምትእስሳር ልክዕ ከምቲ ገዛእቲ ክኾኖ ዝደለይዎ እኳ እንተዘይኾነ ዕላምኦም ኣይወቕዑን ክንብል ግን ኣጸጋሚ እዩ።

ስርዓት ሃይለስላሴ ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ብምዕራባዊ ቆላ ምስጀመረ ፍሉይ ናይ ምስልምና ምንቅስቃስ ኣንጻር ክርስትያን ምዃኑ ከእምንን ከለዓዕልን ዘይፍሓሮ ኣይነበረን። እቲ ናይ “ገረብ ብሓኽላ” ስልቱ ንምትግባር ኤርትራውያን ዜጋታት ብእስራኤላውያን ክኢላታት ፍሉይ ናይ ኮማንዶ ታዕሊም ኣሰልጢኑ ንምንቅስቃስ ሰውራ ኤርትራ ዝሃድና ኣሃዱታት ኣቁሙ ኣብ ነንሕድሕድና ደም ንምትካል ዝከኣሎ ጌሩ። ነቶም ኣብ ከምዚ ዝዓስቦም ሰባት ነቲ ናይ ኣእምሮኦም ብስለት መምዘኒ ዝወሃቦም ናይ ቃል ምርመራ ከም “ሓያም ክንደይ ትወልድ” ዝኣመሰሉ ሕቶታት ምንባሮም ብሂወት ዘለው ዝምስክሩዎ እዩ። “ልብን ሳዕርን እንዳሓደረ ይቦቁል” ከምዝበሃል ግን ህዝብና “ኩማንድስ ወደል ንዓየ ንዓየ ተጋደል” ኢሉ ምስደረፈሎም ኣብ ጎድኒ ተቓለስቲ ኣሕዋቶም ተጸንቢሮም ሃገራዊ ጉቦኦም ዝፈጸሙ ውሑዳት ኣይኮኑን። ከባቢኹም ባዕልኹም ሓልው ብምባል ነጭ ለባሽ ዝብል ስም ሂቡ ብዘይ ወትሃደራዊ ስልጠና ብረት ዘዕጠቖም ሓረስቶት፣ ህዝብና ሽግር ናይ ጸጥታ ስለዝነበሮ ዘይኮነ ጎዶቦታት ዓድታት ብቓጾዖን ናይ መጓሰ ሕዛእትን ደም ክፋሰሱሉን ክኳሳተሩሉን ዝወጠኖ ውዲት እኳ ይኹን እንበር ነቲ ገዛእቲ ዝዓደሉዎ መቓተሊ ኣጽዋር በቲ ንዘመናት ዝተወራረሰ ናይ ኣፈታትሓ ግርጭት ጭዋ ባህልና እዩ በርዒኑ።

ኣውራጃታት ሃገርና ብመወለድ ዝተሓናፈጻ እየን። እተን ህዝብና ዝኽተለን ሃይማኖታት’ ውን ልክዕ ከምኡ። ሓቅነት ናይዚ ብብዙሕ መረዲኢታት ክበርህ ይኽእል እዩ። ንኹሉ ንምዝርዛር ንባዕሉ ብዙሕ ቅጽታት ዝሓዘ መጽሓፍ ስለዝኾነ ነመርድኢ ዝኸውን እነሆ ቆንጪልና ነቐርብ።

ብሄረ ትግረ ኣብ ኩለን ኣውራጃታት ሃገርና ተዘርጊሑ ይርከብ። ኣብ እዋን ሓጋይን ከረምትን ካብን ናብን ኣከለጉዛይ፣ሓማሴን፣ሰምሃር እንዳተመላለሱ ህይወቶም ዝመርሑ ኣባላት ብሄራት ሳሆ፣ትግርኛን ትግረን ኣለው። ካብ ገለ ክፋላት ሰራየ ሓማሴንን ሰንሒትን’ ውን ናብ ጋሽ ባርካ ዝወርዱ ምህላዎም ኩሉ ይፈልጦ። እዚ ምስ ንግድን ሽቕለትን ብዘይተኣሳሰር ብሕርሻን መጓሰን ቀጥታዊ ተጠቃምነት ናይ መሬት ኢና ንገልጽ ዘለና። ብሃይማኖታዊ መልክዕ እንተጠሚትና እውን ዳርጋ ፍርቀን ብሄራትና ብዝሑ ብዘየገድስ ህዝበን ብተኸተልቲ ሃይማኖት ምስልምናን ክርስትናን ዝቖመ ኮይኑ ኣብ እዋን ጸገምን ጸበባን ካብ ክልቲኡ ወገን ሽግሮም ንምፍዋስ እምነቶም ኣብ ውሽጦም ጌሮም ብሓባር ናብ ይውፍሱ ወይ ይፈልጡ እዮም ኢሎም ዝተቐበሉዎም መሻይኽ ኮነ ደባትር ይኸዱን ብሓባር ንምሕረቶም ማይ ጨሎት ይሕጸቡ። ብመወለድ ምስ ንግንዘብ ከኣ ደንከልያ ዝመበቆሎም ኣብ ሰራየን ኣከለጉዛይን ካብ ቅድመ ነዊሕ ዓመታት ኣትሒዘን ተደኩነን ዘለዋ ዓድታት ህያው ምስክር እየን። ካብ ዝባውንቲ ሓማሴን ሳጊሞም ኣብ ሳሕል ከባቢ ናቕፋ ዝርከቡ ህዝቢ ነዊህ ወለዶን ሱር ዝሰደደ ምትሕንፋጽ ዝሕከኽ ኣይኮነን። ብርክት ዝበለ ቁጽሪ ዝሓቖፈ ኣብ ዳርጋ ኩለን ኣውራጃታትና ሓደ ዓየንት ኣስማት ዘለወን ዓድታት፣ ቁሸታት፣ በረኻታትን ከምዘሎ ኩሉ ዝፈልጦ ኮይኑ ኣመጻጽኡን ምትእስሳሩን ንምርዳእ ዘሸግር ኣይኮነን። ካልእ ብዙሕ ካብዚ ተተንኪፍ ዘሎ ብዝዓሞቐን ዝነጸረን ደማዊ ምጽንባር ዘለዎ ህዝቢ ምዃኑ ብደረት ናይ ሃይማኖት፣ብሄርን ኣውራጃን ዝፍለ ከምዘይኮነ ከም ጽሓይ ቀትሪ በጣዕጣዕ ዝበለ ሓቂ እዩ። እዚ ብኸምዚ ምጥንናግ ዝቖመ ህዝቢ ልዕሊ ኩሉ ኸዓ ንኤርትራውነቱ ልዕሊ ማንም ዝተበጀወ ፣ ሕጂ ናይ መፈላለይ ነቓዕ ክትረክብ ሃሰው ኢልካ ክትፍግፍግ ምፍታን ኣተሓስስብኦም ከም በቕሊ ፈራይን ጸጋይን ይግበሮ።

ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ናይ ደቂ መታሕት ጥራይ ጌሮም ዝወስዱዋ ብሃማት ስጋዕ ሕጂ ኣለው። ስለምንታይ ብኸምኡ ይርእይዎ እንተኢልና መልሲ ናይ እቶም ናቶም ጌሮም ዝወስዱዋ ወገንን ከምዘይናቶም ጌሮም ዝወስዱዋ ካልኦትን በቲ ክውንነት ዘይኮነ በቲ ንሶም ዝደልይዎ ዝምቡዕ ኣመለኻኽታ ስለ ዝትንትንዎ ጥራሕ እዩ እንበር፣ ግብራዊ እንታውነታ’ ሲ ንኹሉ ትውክል ብተሳታፍነት ናይ ኩሉ ብሄርን ኣውራጃን ዝቖመት ሃገራዊት ናይ ቃልሲ ውድብ ምዃና ማንም ዘይሓኮ ግብራዊ ሓቂ እዩ። “ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ንሙሁራት ደቂ ኣከለጉዛይ መንካዕ ኢሉ ኣጥፊኡዎም፣ እቲ መሪሕነት ብደቂ ሓማሴን ዝቖመ እዩ” ኢሉ ዒሕ ዝብል ወገን ነቶም ብስም ‘የሚን’ ዝተቐንጸሉ ደቂ ኣየናይ ወገን ስለዝኾኑ እዮ ክብሎም? እቲ ውድብ ብደቂ ገዛውቲ ወይ ብደቂ ዕቁብ ዝቖመ ዘይኮነስ ምረት መግዛእቲ ዝፈጠሮ፣ ሰብ በብዝነበሮ ካብ ጉስነት፣ ማሕረስ፣ ትምህርትን ሽቕለትን ኣብ በረኻ ሂወቱ ንኽብጁ ዝተኣኻኸበ ምዃኑን ኣብቲ መስርሕ ዝተፈጥረ በለጽን ክሕደትን ከቃልዕ ዘይበላሓት?

“ስርዓት ህ.ግ.ደ.ፍ. ናይ ደቂ ሓማሴን ኮይኑ ብምድግጋፍ ደቂ ሰምሃርን ሰራየን ዝቆመ እዩ” ኢሎም ከይሓፈሩ ኣፎም መሊኦም ዝዛረቡ ኣለው። እቲ ካብኡ ዝገደደ ኸኣ ነዚ ዘሎ ምልካዊ ስርዓት ናቶም ጌሮም ዝወስዱዎ ንህዝቢ ደቡብ ከኣ ከምጸግዒ ወያኔ ጌሮም ዝርድኡዎ ምህላዎም እዩ። ሕያዋይ ሓታታይ ፤

• ነቶም ብስም ጀሃድ ተጨውዮም ዝጠፍኡ፣ ንስንኩላን ኩናት ማይ ሓባር፣ ንህልቂት ዓዲ ኣቤቶ እንተዝዝክር፣
• ብዛዕባ ናይ ፖለቲካ እሱራትን ጋዜጠኛታትን መንነት እንተዝትንትን
• እቲ ብቦንድ ንሃብታማት ተሸይጡ ዘሎ ዋንነት መሬት እንተዝውከስ
• እንታውነት እቲ ብመጓሰን ዘራእትን ዝናበይሉ ዝነበረ ሰሜናዊ ባሕሪ ብስም ሕሩም ሕዛእቲ ተኽሊ ዕጸ ፋርስ ንኽፈርየሉ ዝተዘረፈ መሬቱ እንተዘረጋግጽ
• ሃለዋት እቶም ለሰታት መጋሃጫታት ጋሽ ባርካ ምስ ተሓድጉ ንመንበሪኦም መጣየሲ ይኹን ካሕሳ ዘይተውሃቦም እንተዝጥይቕ?

ከብዶም ዝዕንግሉላ፣ ዝባኖም ዘውድቑላ መሬቶም ዝተመንዝዑ ሰባት ፖለቲካ ንዖዖም ዝብላዕ ድዩ ዝስተ?

ሰማይ ዝሃገርኩም እዞም ኣብ ናይ ዶብ ግጭት ህይወቶም ዝሰኣኑ ካብ ኩሉ ወገን ኣይኮኑን ክትብሉ ኣይትኽእሉን ኢኹም። ነዚ ኣብ መገዲ ስደት ዝሃልቕ ዘሎ ወለዶ ናበየናይ ኣውራጃ ኢኹም ከተወግኑዎ። ጫፍ ሒዝካ ኣብ ትፈልጦ ዘይብልካ ስምዒታዊ ካብ ምዃን ጠንቂ ንምፍላጥ ብዓቅልን ምስትብሃልን ንዝፈልጡ ምውካስ ይምረጽ መሳርሒ ሕቡኣት ካብ ምዃን።

ዝበዝሑ ጀነራላትን ላዕለዎት መኮንናት ኣዘዝቲ ሰራዊት ስርዓት ህ.ግ.ደ.ፍ ደቂ ሓማሴን ስለዝኾኑ፣ ህዝቢ እቲ ኸባቢ ዝረኸቦ ቅንጣብ ፍሉይ ሓለፋ የለን። ስለምንታይ እቲ ኣቃውማ ሰራዊት ከምኡ ኮይኑ፣ ውጥን ናይቲ ከይሲ ኢሳያስ ኣፈወርቂ እዩ’ ምበር፣ ብብቕዓት ከምዘይኮኑ ኣሽምባይ ምስኦም ዝተጋደለ እሶም’ ውን ንነብሶም ይፈልጡዋ እዮም። እዞም ሰብ ጽሩራታት እዚኦም ኣብ ሕድሕዳዊ ቂምን ጽልእን ዝተገማምዑ፣ ብጸቢብ ዘይተሓላለፍ ኣብ ሰናይ ፍቓድ ኣይኦም ኢሳያስ ተመርኪዞም እዮም ዝነብሩ። ኩሉ መዋቕር ናይ ስለያ ትካላት፣ ኣተግበርቲ፣ ወሰንቲ፣ ተቖጻጸርትን ዝለዓለ ጉዳያት ናይቲ ስርዓት ብናይ መንነት ጸገም ዘለዎም ሕሩያት ሰባት እዩ ቆይሙ። ብዓይኒ ረብሓ ጸቢብ ጉጅለ ወይ ፍሉይ ወገንነት እንተጠሚትና እዞም ጫሌዳ እዚኦም ዝጎንዑዎ ክፋል ሕብረተሰብ የለን።

ወገንነት ንምቅላስ ወገናዊ ምጥርናፍ ምግባር ንምፍልላይ ዘጋድድ እንበር ነቲ ጋግ ዘጽብብ ኣይኮነን። ምኽንያቱ ነቲ ወገናውነት ክህሉ ወይ ብወገን ውልቃዊ ድልየታቱን ረብሕኡን ከተግብር ዝተላዕለ ኣካል በቲ ናቱ ኣካይዳ ግብረ መልሲ ምሃብ ማለት ዕላምኡ ንኽወቅዕ ብተዘዋዋሪ መገዲ ምሕጋዝ እዩ። ንኹሉ መዳያት ገማጢልካ እንተሪእኻዮ፣ እቶም ሓደ ወገን ኣይሕሹዎ እቶም ካልኦት ኣይሓምቁዎ። የማን ኢልካ ጸጋም ከምቲ ምስላ “እንተበለ ኣንበሳ ጸይመ፣ ጣንጡ ተሓጉመ መን ይኣምኖ ዝተዓዘመ” እዩ ነገራቱ። እቲ ካብ ኩሉ ዘሕዝን ግን ኣብ 21 ክፍለ ዘመን እሞ ኸኣ ኣብተን ስልጡናት ሃገራት ኤውሮጳን ኣሜሪካን ህዝቢ ሙሉእ ዓለም ተሓዋዊሱ ኣብ ዝነብቶ ተሰዲዶም ዘለው ዜጋታትና ዝያዳ ምንጽብራቑ እዩ።

ክቡራት ተኽታተልትና ምንዋሕ ጽሑፍ ምቅዋስ ጊዜን ምስልቻው ንባብን ከየስዕብ ብምስጋእ ኣብ ዝመጽእ ሳልሳይ ክፋል ምስ ሕልናኹም ተሟጊትኩም ክትጸንሑና ብኣኽብሮትን ይቕሬታን ንፋነወኩም።

ልዕልና ሕጊ ይንገስ!

ሓልዮት ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ

ለንደን

ዓዲ እንግሊዝ

24 ጥቅምቲ 2011