ኣእምሮ ተሓለቕቲ (The mind of apologists)

ብ ኣማኑኤል ሳህለ

 

ሽሕኳ ክንዲ ብጹሕ ውላድካ ኣይትምሓል እንተ ተባህለ፡ ኣደይ ለቱ ግን ነቲ እንኮ ውላደን፡ ኣብ ኩሉ ኩነታትን ኣጋጣምታትን እየን ዚሕለቓሉ ዝነበራ። ሓደ እዋን ብስርቂ ተኸሲሱ ምስ ተኣስረ፡ ወደይ ከምዚ ኣይገብርን እዩ፡ ዘጋገዩዎ ድማ እፈልጦም እየ፡ ደኣ እየን ዝበላ እምበር፡ ነቲ ንውላደን ከም ሰራቒ ወይ ፈገር ገይሩ ዚገልጾ መሪር ሓቂ ኪቕበላኦ ድሉውቲ ኣይነበራን።

 

ሓደ መዓልቲ፡ ካብ ቤትማእሰርቲ ተፈቲሑ ገለ ኣቓርሽ ምስ ሰረቐን ግን፡ ቅሩብ ክጥንቀቓ ጀሚረን። ወድ ድሙስ ነይገድፍ ግብረ እሙ እዩሞ፡ ወደን ነቲ ከዲመን ዘጥረያኦ ወርቀን እውን ሒዙዎ ተዓዚሩ እዩ። ሽዑ እየን ደኒነን ኪበኽያ ዝጀመራ። ዕውርቲ ተሓላቒት እየን ነይረን።

 

ርትዓዊ ተሓላቕነት ኣሎ፡ ዕዉር ተሓላቕነት ከኣ ኣሎ። ግን መብዛሕትኡ ግዜ፡ ተሓላቕነት ኪብሃል ከሎ፡ ብኣሉታዊ መገዲ ስለ ዚዝውተር፡ ኣብዚ ጽሑፍዚ በቲ ኣሉታዊ መዳዩ እዩ ቀሪቡ ዘሎ።

 

ተሓላቒ ወይ ተሓላቓይ፡ ካብ ጥንቲ ዝነበረ ሰብ እዩ። ትንፈር እምበር ጤል እያ ዚብል ኣረኣእያ፡ ናይ ተሓለቕቲ ሕላገት እዩ። ነዚ ኸምዚ ዝበለ ርእይቶ ድማ ኣብ ነብሶምን ኣብ ብጾቶምን ኣሕሉቖምን ይጥቀሙሉ። ተሓላቒ፡ ነቲ ዝኣምነሉ ግን ከኣ ብቕንዕና ኪከራኸረሉን ኪረትዓሉን ዘይክእል ክዉንነት ወይ ስርዓት ወይ እምነት፡ ወላውን ሳየንሳውን ፍልስፍናውን ፖለቲካውን መርትዖ እንተ ኣቕሪብካሉ፡ ኪገድፎ ኣይደልን እዩ።

 

እቲ ኣብ ውሽጢ ናይቲ ተሓላቒ ኣእምሮ ኾይኑ ንባህርያቱ ዘንቀሳቕሶ ድራኸ፡ ኣብ ፍርህን ስግኣትን ወይ ኣብ ግትርነት ወይ ትዕቢት ወይ ንዕቀት ወይውን ኣብ ስድነት እተመርኮሰ እዩ። ዚጥቀመሉ ሜላ፡ ሸንኮለልን ሓሽውየን ወይ ከኣ ኣቦኡ ዘፍለጠ ሓሶትን ምትላልን እዩ። ዕላማኡ ድማ ረብሓን ስልጣንን ሓለፋታትን ንምኽዕባት እዩ። ተሓላቒ፡ ንሓቂ ዘይኮነስ ነቲ ኣነነቱ እዩ ዚከላኸለሉ። ምስ ተረትዐ ድማ ይኹርን ይበኣስን። ዚበኣሰሉ ምኽንያት ድማ፡ ኩሉ ስነመጎቱ ተወዲኡ፡ ባእሲ ጥራይ ስለ ዝተርፎ እዩ።

 

እቲ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኣመሪካ ስልጣን ሒዙ ዘሎ ሪፓብሊካን ፓርቲ፡ እቲ ናይ ፕረዚደንት ትራምፕ ፍሉይ ባህርያትን ሓድሓደ ዚኽተሎ ፖሊሲታትን ዚሕንጽጾ መደባትን ምስቲ ናይቲ ፓርቲ ክብርታትን ዕላማን ራእይን ዘይከይድ ወይ ዚቃረን ምዃኑ ኣዳዕዲዑ ይፈልጥ እኳ እንተ ኾነ፡ ነቲ ናይቲ ፕረዚደንት ፋሉላውን ናብ ወሲብ ዝዘንበለን ባህርያቱ፡ መዓልቲ መዓልቲ ኪሕለቐሉ ይውዕል ኣሎ። ገለ ለባማት ናይቲ ፓርቲ ኣባላት ግን፡ ምሕላቕ ግዲ በዚሑዎም ኮይኑ፡ ነቲ ፓርቲ ብኣጋኡ ጠንጢኖምዋ ይኸዱ ኣለዉ። ተበለጽትን ግቡዛትን ግን ምሕላቕ ከይሰልቸዎም በቲ ግጉይ መገዶም ምቕጻል መሪጾም ኣለዉ። በዝን ክድንዝን ድማ፡ ገለ ነቲ ፓርቲ ዓገብ ዚብሉ ለባማት፡ ወድሰብ ንዓለም ረቢሑ ነብሱ እንተ ኣጥፋኣ እንታይ ይጥቀም ዚብል ከቢድ ዘረባታት የቃልሑ ኣለዉ። ኣብዚ ኣጋጣምዚ፡ ነቲ ስእሊ ኣመሪካ ናብ ኤርትራ ቀዪርና ምስ እንርእዮ፥ ሰዓብትን ዕሱባትን ስርዓት ህግደፍ፡ ንስልጣንን ሓለፋታትን ሃብትን ኤርትራ ረቢሖም፡ ኤርትራዊ ሕልናኦም እንተ ኣጥፍኡስ፡ እንታይ ኪጠቕሞም ይኽእል? ብምባል ክንሓትት ንኽእል ኢና።

 

ካብ ምስ ዕዉር ተሓላቒ ምክታዕ ዚርከብ ነገር እንተሎ፡ ረስኒ እምበር ብርሃን ኣይኮነን። ናይ ሓሶት ትኪ፡ ነቲ ናይ ሓቂ ሓዊ ስለ ዚቐትሎ፡ ካብ ዕዉራት ተሓላቕቲ፡ ቁምነገር ኣይርከብን።

 

ዕዉር ተሓላቒ፡ ንብዝሒ ሰዓብቱ ከም ኣወንታዊ መርትዖ ገይሩ እዩ ዘቕርቦ፡ ነቶም ሓቂ ተሓንጊጦም ዝመጹዎ ተኸራኸርቱ ድማ ኣብ ትሕቲ እግሩ ኪረግጾም ይደሊ፡ ዓቕሚ ምስ ዚረክብ ድማ ከእስሮምን ከቕትሎምን ድሕር ኣይብልን።

 

ዕዉራት ተሓለቕቲ ህግደፍ፡ ንኤርትራ ከም ገነት ገይሮም ኪገልጹዋ ይፍትኑ፡ እቲ ዘቕርቡዎ መርትዖ ግን ከም ዓይኒ ዓራት ብዙሕ ነዃላት ዘለዎ እዩ። ብሓጺሩ፡ ነቲ ዚከራኸሮም ሰብ ዚህቡዎ ምኽሪ እንተሎ፡ ኣብ ዑረትካ ንበር፡ ጸልማት ኣይፈለኻ፡ ካብ ምባል ሓሊፎም ካልእ ኪህቡዎ ዚኽእሉ ም|ኽሪ ኪህሉ ኣይክእልን።

 

ሓደ እዋን ክለተ ሰባት ምስ ክልተ ደቆም ጠበንጃ ተሓንጊጦም ናብ ሃድን ይኸዱ። እቲ ሓደ ኣብ ሓንቲ ገረብ፡ ዑፍ ይርኢ እሞ ይትኵሰላ፡ ዑፍ ድማ ተሃሪማ ትወድቕ። ውላድ ናይዚ ሃዳናይዚ ብኣቦኡ ይኾርዕን ይንእዶን፡ ነቲ ካልኣይ ሃዳናይ ኪትኩስ ድማ ይጽበዮ።  ብድሕርዚ፡ እቲ ካልኣይ ሃዳናይ ኣብ ገረብ ሓንቲ ዑፍ ይርኢ እሞ ይትኵሰላ። ንሳ ግን ስለ ዘይተሃርመት ነፊራ ትኸይድ። ሽዑ፡ ውላድ ናይቲ ካልኣይን ተኵሱ ዝሰሓተን ሃዳናይ፥ ኣቦ፡ እታ ዝተኮስካላ ጭሩስ ኣምዑታ ንደገ ወጺኡ ኸሎ ነፊራ ከይዳ!! ጅግና እንዲኻ! ብምባል ንኣቦኡ ንኢዱዎ ይብሃል። ነቲ ናይ ኣቦኡ ምስሓት ኪእመኖ ኣይደለየን። ብኻልእ ኣዘራርባ፡ ነቲ ኣብ ኣእምሮኡ ባዕሉ ዝፈጠሮ ጅግንነት ኣቦኡ፡ ኪኽሕዶ ኣይደለየን። ካብ ንሓቂ፡ ንኣቦኡ መሪጹ ማለት እዩ። ግን ህጻን ስለ ዝኾነስ ኣይተሓዞን።

 

ዕዉር ተሓላቒ ብጌጋኡ ኣይጠዓስን እዩ። ጌጋ ምእማን ማለት፡ ከም ምኽሓድ ገይሩ እዩ ዚወስዶ። ግን ጌጋ ምእማንሲ ንሓቂ ምቕባልን ብመገዳ ድማ ምኻድን ደኣምበር፡ ምስ ክሕደት ምንም ርክብ የብሉን። ይኹንምበር፡ ናይ ተሓላቒ ኣእምሮ፡ ናይ ግጉይነት እሱር እዩ። ስለዚ ከኣዩ ሓደ ተሓላቒ፡ ንህውከት ከም ሰላም፡ ንጸሊም ከም ጻዕዳ፡ ንድንቍርና ከም ፍልጠት፡ ንሞት ከም ህይወት፡ ንባርነት ድማ ከም ናጽነት ገይሩ ንኺወስዶ  ኣእምሮኡ ዘይቃወሞ።

 

ሓደ እዋን፡ ሓያሎ ዓመታት ይገብር፡ ኣብ ኣስመራ ምስ ሓደ ናጽነት ኤርትራ ኪወሓጠሉ ዘይከኣለ ደርጋዊ መንእሰይ ከነዕልል ከሎና፡ እቲ ናይ ኣፍዓበት ስዕረት ከም ኣርእስቲ ይለዓል። ሽዑ እቲ ደርጋውን የዋህን መንእሰይ ከምዚ ዚብል ብርቂ ዘረባ ኣቕሪቡለይ፥ ሻዕብያ እኮ ንሰራዊት ኢትዮጵያ ኣይሰዓሩዎን፡ እቲ ውግእ ናይ ሕውነት ውግእ እዩ ነይሩ……..። ከም ጸወታ ኵዕሶ ገይሩ እዩ ወሲዱዎ። ናይ ብሓቂ እንተ ዚዋግኡ ነይሮም፡ ሰራዊት ኢትዮጵያ ምሰዓሩ ነይሮም ኣብ ዚብል መደምደምታ ድማ በጺሑ። እምበኣር ዕዉር ተሓላቅነት ከምዚ እዩ ዚገብረካ። ንኣእምሮኻ ይብርዞ፡ ጸኒሑ ድማ የሰንክሎ ማለት እዩ።

 

ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ ድማ፡ ኣብ ኤውሮጳ ከሎኹ፡ ምስ ሓደ ህግደፋዊ ዕሱብ ኣዕሊለ። ከምቲ ኩሉ ግዜ ኤርትራውያን ኪእከቡ ኸለዉ ዚለዓል ኣርእስቲ፡ ኣብዚ ኣዋንዚውን እቲ ኣርእስቲ ፖለቲካ እዩ ነይሩ። ንሱ ዘቕረቦ ፍረ-ዘረባ፡ ኣብ ግዜ ውግእ ባድመ፡ ወያኔ ብፍጹም ከም እተሳዕሩን ከም ዝሃደሙን ዚገልጽ እዩ ዝነበረ። ኣብ ኩሉ ውግእ፡ ከም መዓልትኻ ክትስዕርን ክትሰዓርን ባህርያዊ እኳ እንተ ኾነ፡ እታ ብጻየይ ዘምጸኣ ዘረባ ግን ብድፉኑ ክቕበላ ኣይከኣልኩን። ብቕንዕና ድማ ነቲ ኣብ ባይታ ዝነበረ ሓቂ ከረድኦ ፈቲነ። ንሱ ግን ካብቲ ስዒርና ዚብል መዝሙሩ ኪላቐቕ ኣይደለየን።

 

ምስ ተኻራኸርኩዎን መምለጢ ምስ ሰኣነን ግን፡ “ስዒርና ማለተይ እኮ፡ ወያነ ኣብ ኣስመራ ኪኣትዉ ደልዮም ነይሮምስ፡ ከም ዘይኣትዉ ጌርናዮም ማለተይ እዩ” ዚብል ዘስደምም ዘረባ ኣቕሪቡለይ። ንሱ ስዒርና ማለቱ፡ ኣነ ድማ ብምክርኻረይ፡ ንኣኡ ዝያዳ ኤርትራዊ ኣይገብሮን እዩ፡ ንኣይ እውን ጎደሎ ኤርትራዊ ኣይገብረንን እዩ። ሓደ ሰብ ንኤርትራውነቱ ሓሶት ብምዝራብ ኣይኮነን ዘደልድሎ። ሓሶትስ የፍኵስ እምበር፡ ዘደልድሎ ነገር የብሉን። ኣብ መወዳእታ ብገለ ሰባት ብዛዕባቲ ሰብ፡ ኣብ ኣስመራ ግራውንድ ፕላስ ዋን የስርሕ ከም ዝነበረ ፈሊጠ። ወድሰብ ግራውንድ ፕላስ ዋን ረቢሑ ንኤርትራዊ ሕልናኡ እንተ ኣጥፈአስ እንታይ ይጠቕሞ?

 

ኣብ ኤርትራ ሰላም እዩ ነጊሱ ዘሎ ይብሉኻ። ናይ ምንታይ ሰላም? ኣብ መቓብር እውን እኮ ሰላም ኣሎዩ፡ ትብሎም። ኣይፋልን፡ ኩሉ ሰብ ጽቡቕ ኣሎ፡ ቃሕ ዝበሎ ድማ ይገብር ኣሎ፡ ይብሉኻ። ንህዝብና ቃሕ ዚብሎ ነገር እንተሎ፡ ኣእዳውካን ኣእጋርካን ኣኪብካ ስቕ ምባል ጥራይ እዩ። እዚ ቃሕታዚ ድማ፡ ውሽጣውን ወለንታውን ቃሕታ ዘይኮነስ፡ ብምሒር ምድሃልን ግፍዕን፡ ኣብቲ ህዝቢ ብደገ መጺኡ ኣብ ኣእምሮ ዝሰረጸ ሑሙም ቃሕታ እዩ። ከምዚ ዝበለ ቃሕታ፡ ብተሓለቕትን ብተበለጽትን ተመልሚሉ እዩ ኣብቲ ኣእምሮ ህዝቢ ብፕሮፓጋንዳን ብምፍርራህን ዚስኳዕ። ኣብዚ ናይ ኣእምሮ ምልዋጥ (brain washing) መደባት፡ ምሁራን ከይተረፉ ይሳተፉ እዮም። ናዚስታዊት ጀመርመን ኣብ ወርቃዊ ደረጃኣ በጺሓ ኣብ ዝነበረትሉ ግዜ፡ ብዙሓት ምሁራትን ሊቃውንትን፡ ህዝቦም ንምትላልን ንምድንጋርን ናዚስታዊ ኣበርክቶኦም ወፊዮም እዮም። ዕዉር ተሓላቕነት፡ ምሁርን ደንቆሮን ኣይፈልን እዩ።

 

ዕዉር ተሓላቕነት፡ ከም ባህሊ ኮይኑ እውን ካብ ወለዶ ናብ ወለዶ ይመሓላለፍ እዩ። ናብ ህግደፍ ዝጠመተ ተሓላቕነት፡ ጌና ህግደፍ ከይተፈጥረ ኸሎ ኣብቲ ሜዳ ነይሩ እዩ። ኣብዚ ድማ መራኸቢ ብዙሃን ዓቢ ተራ ተጻዊቱ እዩ። ዕዉር ተሓላቕነት፡ ንጸላኢ ንምርዓድን ከም ኣንጻር ጸላኢ ዝዓለመ ስልትን ኮይኑ ኪቐርብ ከሎ ኣወንታዊ ውጽኢታት ኣለዎ። ኣብ ልዕሊ እቲ ናጻ ኪወጽእ ኢሉ እተቓለሰሞ ናጽነት ዘይረኸበ ህዝቢ ኪዝውተር ከሎ ግን፡ ከም ሰብኣዊ ገበን ኪቝጸር ይኽእል እዩ።

 

ህዝቢ ኤርትራ፡ ብተዛማዲ መገዲ ናጻ ምስ ወጸ፡ እቲ መጀመርታ ኣብ ኤርትራዊ ሃገራዊ ቤትትምህርቲ ኣትዩ እተማህሮ ጥበብ፡ እቲ ንህውከት ከም ሰላም፡ ንጸሊም ከም ጻዕዳ፡ ንድንቍርና ከም ፍልጠት፡ ንሞት ከም ህይወት ገይሩ ዚውስን ኣብ ካሪክለም ህግደፍ ተዘርዚሩ ዘሎ ምህሮ እዩ።

በዚ መሰረትዚ፡ ኤርትራውነትን ሃገራውነትን፡ ንዕዉራት ተሓለቕቲ ስቕ ኢልካ ብምስማዕን፡ ሓሳባትካን ርእይቶኻን ብምሕባእን ጥራይ ከም ዚግለጽ ኮይኑ ተወሲኑ ኣሎ። መብዛሕትኡ ኤርትራዊ ድማ፡ ህይወቱ በዚ ዓይነት ኣካይዳዚ ኪቕጽሎ ተገዲዱ ኣሎ።

 

Subscribe ASSENNA YouTube to get Radio Assenna shows on time: