ኣይግድን እንዳ ዜና

ማሕሙድ ሳልሕ

ሓበንን ሓዘንን ተፋሪቑኒ ከሎ እየ እጽሕፍ ዘለኹ።  መበል ሳላሳ ዓመት ምድምሳስ ውቃው እዝ ኣብ እነብዕለሉ ዘለና ወርሒ መጋቢት፡ ድሮ ኣርባዕተ መስረትትን መራሕትን ህዝባዊ ሰራዊት ኣፋኒና ኣለና። ወርሒ መጋቢት ብሓመድ ድቤ ውቃውን ናደውን እዝታት ክንዝክሮ ምደለና። ምሉእ ሓጎስ ምመረጽና። ነቶም ኣብቲ ዓመት ኣብ ጽምዶ ገድሊ ዝነበርና- ገባርና ንኹን ተጋዳላይና- ጽቡቕ መኣዛን ሓይልን ነቶም ነኣሽቱ ድማ ታሪኽ ምኾነ። ግን  ወርሒ መጋቢት 2014 ምሉእ ደስታ ክትልግስ ዕጭ ሓንፊፋ። ጅግና ዉጩ ከይኣኽላ ሰለስተ ካብኡ ዘይንእሱ ጀጋኑ ወሲዳ፡ ራብዓዮም እውን ኣብ ሕክምና ከምዘሎ ይንገር ግን ኩነታቱ ብወግዒ ክንፈልጥ ኣይከኣልናን። ናይ ብሓቂ ናይ ሓመድ ድቤ ወርሒ።

ወላ ኣብቲ ጽንኩር ኩነታት እውን እንተኾነ፡ ከምዚ ዝበለ ቅዝፈት ዓበይቲ መራሕቲ ርኢና ኣይንፈልጥን። ስለምንታይ ኢና ብዛዕባ ሕልፈት እዞም ገዳይም ክንግደስ ዝግበኣና? ካልኦት ገዳይም ሓርበኛታት ኣብ ዓድን ስደትን ይሓልፉ የለዉን እንድዮም?

ብልክዕ ንኹሎም ሓርበኛታት ክንግደስ ኣለና። ትንኣስ ትዕቤ ኤርትራ ሃገር ክትከውን ግዲኦም ዘበርከቱ ይኹኑ፡ ንህላዌኣን ውሕስነት ልኡላውነታን እጃሞም ዘበርከቱ ዜጋታት ክነኽብርን ብሓበን ክነፋኑን ይግባእ። ናይዞም ብጾት ፍሉይነት ዝገብሮ፡ ኣቦታት ሃገርና ብምዃኖም እዩ። እዞም ብጾት’ዚኦም ኣባላት ፍሉይ ክለብ እዮም። መስረትቲ ኤርትራን ኤርትራውነትን እዮም። ናይቶም ኣብ ሰውራና ዝማዕበሉ ብሉጻት ጎድንታትና ማለት ሃገራውነት፡ ሓርበኝነት፡ ተበጃውነት፡ ጽንዓትን ዝሃነጹን ዝውክሉን ስለዝኾኑ ኢና ብፍሉይ መነጽር እንርእዮምን ፍሉይ ቦታ እንህቦምን። እዞም ሰባት’ዚኦም ምስ ኩሉ ድኽመታቶምን ሕጽረታቶምን ኣብቲ ነዊሕ ርብርብ ሓርነታዊ ቃልሲ ርኡያት ኮይኖም ተዋሲኦም። ፋሕተርተሮምን ኒሖምን ዘይስገር ዝመስል ዝነበረ ተካል ዘመን ከም ንሰግር ጌሮምና፡ነብሰወከፎም ዝሃብዎ ውሳኔታትን ኣመራርሓን ንሂወት ኣሽሓት ሰባት ጸልዩ እዩ። ዝተጨውየ መንነትና ክንመልስ ኣብ ዝገበርናዮ ቃልሲ ከም ፊተውራሪ ኮይኖም ተጋዲሎም። ኣብ ተጋዳላይ ኤርትራ ዝልለዩ ብሉጻት ጠባያት መንጮም እቶም ውሑዳት ገዳይም ተጋደልቲ እዮም።  ታሪኽ ኤርትራ ‘ዮም። ስለ’ዚ ኢና ንግደሰሎም።

ወርሒ መጋቢት ንተጋዳላይ ኣሕመድ ናስር ከምዝወሰደት እውን ሕጂ ኣብ ጽሕፈት ከለኹ እርእዮ ኣለኹ። ሎሚ መጋቢት 26፡2014 ኣብ ስቶክሆልም ከምዝተሰወኤ የንብብ ኣለኹ። ኣሕመድ ናስር ኣብ ገድሊ ኤርትራ ይኹን ድሕርኡ ዝግበር ዝነበረን ዘሎን ፖለቲካዊ ምንቅስቃሳት ርኡይ ቦታ ከምዝነበሮ ፍሉጥ እዩ። ስለ’ዚ፡ ወርሒ መጋቢት 2014: ዛጊት ሰለስተ ጀነራላትን ክልተ ገዳይም ተጋደልትን ጠሊባ ኣላ። ንኩሎም’ዞም ኣብዛ ወርሒ’ዚኣ ዝሓለፉን ዝቀደምዎምን መስረትትን ኣቦታትን ሃገርና ዕረፍቲ ይሃብኩም እብል። ንስድረኦምን ንኩሎም ብቀረባ ይኹን ብርሑቕ ዝግደሱሎም ዜጋታትድማ ጽንዓት።

ንኣበዓዕላ መበል 30 ዓመት ምድምሳስ ናደው እዝ ዝምልከት ብዙሕ ሸነኻት ናይቲ መደብ ክትንክፍ ደልየ ነይረ። ግን ንኽብሪ እዞም ብጾት፡ ንሎሚ ትዕዝብታተይ ኣብ ክሊ መስዋእቲ ናይዞም ጀጋኑን ማዕከናት መንግስቲ ዘርኣዮ ዘይርሳዕ ድኽመትን ክሓጽሮ እየ። ንሓደጋ ክትማጎት ኣይከኣልን። ነቲ ዘጋጠመ ኩነታት ብከመይ ተመሓላልፎን ኣብ ውሽጢ መደባት ፈነወ እንታይ ኣገዳስነት ትህቦን ግን ንወቐሳ ክፉት እዩ። እቶም ዝዓረፉ ሰባት ንኩሉ ዜጋ ዝምልከት ቦታ ሒዞም ከለዉ ስለዝዓረፉ (public figures ስለዝኾኑ) ናይ ኩሉ ዜጋ እዮም። ሓዘንን ሻቕሎትን ዜጋታት ድማ ብመንጽሩ ተራእዩ ማዕከናት ዜና ኣክንዲ ወጊነንኦም ዋኒን ድግሰን ዝገብራ መስዋእቶም ኣብ ውሽጢ እቲ መደባትን ምስቲ መደባትን ብምውህሃድ ሕልፍሕልፍ ኢሉ ክጥቀስን ክዝከርን ይግባእ ነይሩ። ስለ’ዚ እዘን ኣብ ታሕቲ ዝዝርዘራ ድኽመታት ብድሕሪ ሕጂ ክሕሰበለንን መኣረምታ ክግበረለንን ካብ ዝብል እምንቶ እየ ዝጠቕሰን ዘለኹ።

ሀ- እቲ ዜና ክንገር ከሎ ስለምንታይ ብድሕሪ ዜና ኣታኽልትን ካልእ ኣዝዩ ንኡስ ዜናታትን ተሰሪዑ? ኣብተን ሽዑ መዓልቲ ዝተፈነዋ ዜናታት ልዕሊ መስዋእቲ’ዞም ብጾት ዝዓቢ ነገር ኣይነበረን። እቲ ዜና ንገዛእ ርእሱ ድኹምን ሓበሬታ ዝጎደሎን እዩ ነይሩ። ብሓደጋ መኪና ማለት እንታይ ማለት እዩ? ሕራይ ብዙሕ ምጽራይ ፖሊስ ትራፊክ ዘድልዮ ከምዘሎ ፍሉጥ እዩ። ግን እታ መኪና ተገምጢላ ድያ? ምስ ካልእ መኪና ተጋጭያ ድያ? መሬት ሃሚምዋ ድዩ…ወዘተ ኣብታ ዜና ክምልኡ ዝግበኦም ሕቅታት ጎዲሎም ነይሮም።

ለ- ኣብቲ በዓል፡ ብኣማሕዳሪት ዞባ ስሜናዊ ቀይሕ-ባሕሪ ይኹን ብፕረሲደንት ሃገረ-ኤርትራ ነቲ በዓል ዝምልከት ኣብ ዝተዋህበ መግለጺ ክጥቀሱን ነጋድያን’ቲ በዓል ኣብ ሕልንኦም ክዝክርዎምን መዘኻከሪ ምቐረበ ነይሩ- ብፍላይ ብፕረሲደንት ከይተጠቕሱ ምሕላፎም ጌጋ ነይሩ። ንኣብነት፡  “ ነቶም ናብዚ በዓል ክሳተፉ ሓደጋ ዘጋጠሞም… ናብ በዓሎምን ሰፈሮምን ዝጓዓዙ ዝነበሩ… ነዚ ንዛረበሉ ዘለና ታሪኽ ዝሰርሑን ዝመርሑን… ሎሚ ብሓደጋ ኣብዚ ክርከቡ ዘይከኣሉ….ወዘተ” ተባሂሉ ኣብቲ ድሮ ተዳልዩ ዝነበረ ወግዓዊ መደረ ክልቀብን ክጥቀስን ነበሮ። ካብ ስቱድዮ እውን ኣብ መንጎ-መንጎ ምስቲ በዓል ብዝተኣሳሰር መገዲ ኣሳእሎም ይኹን ነናእሽቱ ክሊፕስ ክሕወስን ክደባለቕን ምኻእለ ነይሩ። ህዝቢ ነቲ መቕዘፍቲ ኣወንዚፉ ከመይ ኢሉ እዩ ኣቓልቦኡ ናብ ውቃው እዝ ክገብር ትጽቢት ተገይሩሉ? ገርሂ ኣይኮንኩን፡ ንምንታይ ኣብተን መዓልታት እቲአን ኣቓልቦ ህዝቢ ብካልእ ዜና ክመቓቀል ዘይተደልየ ይርደኣኒ እዩ። ግን ኣንጻር ትጽቢት መራሕቲ ህግድፍ፡ህዝቢ ዝያዳ ብመስዋእቲ ናይቶም ሽዑ ዝተቐዝፉ ጀጋንኡ ይሓዝን ከምዝነበረ ኣየጠራጥርን ‘ዩ። እዚ ንእንዳ ዜናን ሓለፍቲ ህግድፍን ብግሁድ ዘምዝንን ዘተሓትትን እዩ።

ሐ- ካብታ ዕለት መስዋእቶም ጀሚሩ ወላ ኣብ ክሉ ዝከእል እንተዘይኮነ፡ ንገለገለ ካብቶም ኣብቲ መደብ ቃለ-መጠየቓት ኣትዮም ዝነበሩ መዛንኦም ኣዘዝቲ፡ እንደገና ኬድካ ነቲ ዝትርኽዎ ዝነበሩ ምስ ፍሉይ ኣተኩሮ ናይዞም ዝሓለፉ ብጾት ብምዝማድ ምምሕያሻትን ቅልጡፍ ኤዲቲንግ ምተገብረ ነይሩ።

መ- ሓሊባይ ተሃስዩ ኣብ ሕክምና ኣሎ ይበሃል፡ ሓቂ እንተኮይኑ ስለምንታይ ብዛዕባ ኩነታቱ ቅሩብ ክመሓላለፍ ዘይከኣለ?

ነቲ በዓል ዝምልከት ብወገን ዜና ዝቐረበ መደባት እዚ ሓደጋ’ዚ እንተዘይርከብ ዝምስገን ምኾነ። ጸገም ዜና ነቲ ሓደጋ ዝገጥም ምትዕጽጻፍ ዘይምግባርኩም እዩ። ምስ’ዚ ዝተኣሳሰር፡ ኣብ ዝመጽእ መደባትኩም፡ ነቲ ካልእ ጎድኒ ሰውራ ኤርትራ ማለት መስዋእትን ኣበርክቶን ጀጋኑ ተጋደልቲ ተ.ሓ.ኤ ብፍሉይነት ክትርእይዎን ክትብርብርዎን እምሕጸን። ኣብ ሰውራ ኤርትራ ዝተኸስተ መሪር ተመክሮ፡ ናይ ሓለፍቲ ውድባት እምበር ናይቶም ንጹሃት ተጋደልቲ ሰበብ ኣይነበረን። ይርደኣኒ እዩ፡ እዚ መደባት እዚ ንውቃው እዝ ስለዝምልከት ናብ ተጋደልቲ ህ.ግ.ሓ.ኤ. ዝዛዘወ ክኸውን። ግን ከም ጋዜጠኛታት ሎሚ ተኣኻኽብዎን ተፍርይዎን ዘለኹም ስረሓት ጽባሕ ተመራመርቲ ዝውከስዎ ስለዝኾኑ፡ ብዝትኻእለ መጠን ንቃልስና ብምሉእነቱ ክተቕርብዎን ካብ ወደሳታትን ፕሮፖጋንዳዊ መልክዕ ዘትሕዞ ኣቀራርባን ክትርሕቑን እቲ ሓቅታት ባዕሉ ክዛረብ ክትገድፍዎን እምሕጸን።

ሕልፈት ናይዞም ኣገደስቲ ሰባት ናይ መጠንቀቕታ ደወል እዩ። ንኣብነት፡ ቫይናክ ክንቀብር ከለና ታሪኽ ንቀብር ኣለና ማለት እዩ። መጻሕፍቲ ታሪኽ ንቀብር ኣለና- ዘይተሓትመ መጻሕፍቲ። ስለ’ዚ እቶም ዓቕምን ቅርበትን መሳለጥያታትን ዘለኩም፡ ኣውራ ድማ ኣብ ስረሓት ዜናን ታሪኽን እትነጥፉ ዜጋታት፡ መስዋእቲ ናይዞም ብጾት ከቢድ ሓላፍነት የሰክመኩም ኣሎ። ንባህሊ ርእሰ-ስንሰራ ሰይርኩም ኣብ ሓቅታት ብምድሃብ ታሪኽና ብሰራሕቱ ከምዝጸሓፍ ክትገብሩን ንርእስኹም እውን ኣበርክቶኹም ልዕሊ ውድባዊ ተጽዕኖን ትጽቢታትን ዝዓለመ ክኸውንን ንዝመጽእ ወለዶ ጽቡቕ ሞያዊ ፍርያት ክትገድፉን ክትጽዕሩ እጽውዕ። ታሪኽ ንምምዝጋብን ንምዝንታውን ብሕጂ እውን ንወርቃዊ በዓል ውቃው እዝ ክንጽበ የብልናን። ግዜ እውን የለን።

ዘልኣለማዊ ዝኽሪ ንስዉኣትና!