ገህወት ኣብ-ባፍታ፡

ደቂ ሓደ ልቢ!?

ማሕሙድ ሳልሕ

ክሳብ ሕጂ ካብቲ ልሙድ ቖይቚን ምድፍፋርን ድሒና እያ ዘላ። ኣብ ኩርናዕ ቃራና ክልተ ዓበይቲ ጎደናታት ተሓቝፋ እትርከብ ህድእቲ ካፌ እያ። እንተ ወሓደ ኣብ ሰሙን ሓንሳብ እትራኸበላ ሓንቲ ጉጅለ ኣላ።። ኣባላታ ብዕድመን ተመክሮን ዝፈላለዩ ክንሶም ዝጥርንፎም ኣርእስትስ ኣይስእኑን ‘ዮም። ፍልልያቶም ከም መጻበቕን  መማቐርን መደልደልን ዝምድነኦም ይርእይዎ። ብዙሕነት ፍልልያት ሓይሊ እዩ ይብሉ። ካብ ነዊሕ ግዜ ከም ኣላዪ ‘ዛ ጉጅለ ኮይኑ ዝረአ ሰብ ኣብ-ባፍታ ይብልዎ- ብዕድመን ልቦናን ‘ዩ ዝኸውን ነታ ሓላፍነት ዝረኸባ ’ምበር ወግዓዊ ምርጫ ተኻይዱ ኣይፈልጥን። “ ኣብ ጀብሃ ክስለፍ ከለኹ ኣሰር ሽዳ ወድ-ዓዋተ ጌና ብንፋስ ጎላጉል ባርካ ኣይተደብየን ኔሩ” ኢሉ እዩ ዝጀሃር። ኣብ-ባፍታ፡ ዕድሚኡ ኣብ መጀመሪያ ሰብዓታት ከይኮነ ኣይተርፍን እዩ። ብልክዕ ዝፈልጥ ግን የለን፡ ንሱ እውን ክሕተት ደስ ዝብሎ ኣይመስለንን። ኣባላት ጉጅሊኡ ከም ዓቢ ሓዎም የኽብርዎ። ኣብ መፋርቕ ስሳታት መራሕ ጋንታ (ቃእድ ፈሲላ) ሰራዊት ሓርነት ከምዘነበረ ብዙሓት ብጾቱ ይዝክሩ እዮም። ገዲም ተኻታዕን ተኸራኻርን ‘ዩ። ካብ ማእከላይ ምብራቕ ክሳብ ኣብዚ ዘለዎ ምዕራባዊ ዓለም ዘይተሳተፎ ውዕሎታት ክትዕ ውሑድ እዩ። ኣብ ገሊኡ ሞራሉን ጠባዩን ተሸናጢፉ ‘ዩ። ኣብ ዝበዝሕ ግን ደሓን ኮይኑ ‘ዩ ዝወጽእ። ነገር ከም ገለ ብርትዕ እንተኢላ  ‘እንሰሓብ ጠዊል’ ‘ዩ ዝገብር። ክሳብ ዝልመን ድማ ካብ ክትዓት ነብሱ ይግልል። ሎሚ፡ ዕድመ ግዳ እናደፍአ ኮይኑ፡ ቀደም ንዝፈልጦ ሰብ ኣዝዩ ሀዲኡን ዝሒሉን እዩ። ናይ ዓለም ነገር ወዲኡስ ሕጂ ነቲ ንዓስርተታት ዓመታት ኣወንዚፍዎ ዝነበረ ጉዳይ ነብሰ-ፍተሻ ተተሓሒዝዎ ይርከብ። ስሩዕ ደኣ ኣይኹን ‘ምበር ናብ መስግድ ክመላለስ ዝረኣይዎ ‘ውን ኣለዉ። ንዕድመኡ ዝዳረግ ሃላክ ርእዩ ‘ዩ፤ ፍቅሪ ዓዱን ህዝቡን ግን ኣይበከሎን። “ህድእ ዝበለ ዕላል’የ ዝፈቱ” ይብል። ሎሚ፡ ከምቲ ኩሉ ግዜ ዝገብሮ፡ ቡን ሒዙ ኣብታ ፍልይቲ ኩርናዕ ኣሎ።

ኤርትራውያን ክትዕ ይፈትዉ ‘ዮም። ዝበዝሑ ክረትዑ ‘ምበር ሓድሽ ነገር ክመሃሩ ወይ ንዘለዎም ብሓድሽ ኣመለኻኽታ ዳግም ከመሓይሹን ከስተኻኽሉን ይጽገሙ ‘ዮም። ምናልባት ገለ ባእታታት ባህሊ ከይሃለዎ ኣይተርፍን ‘ዩ። ታሪኽ ገድልና ‘ውን ግዲኡ ወሲኽሉን ኣብኢስዎን ‘ዩ። ብዝኾነ፡ ኣብ መንጎ ‘ዚ ዋጭዋጭታን ጸርፍታትን ዕግርግርን ዝመልኦ ጠናስ ሃዋሁ፡ ኣብ መንጎ እዚ ምጥርጣርን ምኽሳስን ዝበዝሖ ድብን ዝበለ ግዜ ውሑዳት ይተብዑ ኣለዉ። “ ብካልኦት ዘይኮነስ፡ ነብስና ባዕልና ክንገልጻ ኢና። ናይ ካልኦት ፍርድን ቅጽላትን ድማ ናቶም ኮይኑ ይተርፍ” ዝበሉ እዮም ዝመስሉ። ደሓር ከኣ ብዙሕ ዘሰክፎም የለን። ኣፍ-ልቦም ነፊሖም፡ “ ልዕለይ ‘ዶ እንታይ ጌርካ ኢኻ?” ክብሉ ዝኽእሉ እዮም።

“ሰለስተ ሾት ካፑቺኖ ምስ ዘበጡላ ‘ሞ ከኣ እቲ ከም ህድእ ኢሉ ዝጀመረ ክትዕ ናብ ዋዕ-ዋዕ፡ እንሓንሳብስ ‘ውን ናብ ቴስታ ገጹ የመርሕ።  እሊ ሰኒ ኢኮን- not good” ይብል ኣብ-ባፍታ። እዚ ጠባይ እዚ ንኣብ-ባፍታ ክሉ ግዜ ምስ ኣተሓሳሰቦ ‘ዩ ኔሩ። ኣብ መንጎኡ፡ ደሓን ትእቶ  ኣስቴር፡ ጽቡቅ ሓሳብ ይመጻ ‘ሞ ንኣብ-ባፍታ ተካፍሎ። ክውል ዝበለ ካፌ ደልዩ እቶም ውሑዳት ኣዕሩኽቱ ኣብኡ ከዕርፉን ክዛነዩን ኣተንበሃትሉ። ዕድል ጌሩ ድማ ቀልጢፉ’ዩ ረኺብዋ። ጀማዓቱ ነዛ ህድእቲ ካፌ፡ “ገህወት ኣብ-ባፍታ” ሰሚዮማ።

ከተማ ዛትል፡ ብዝናብ ውርይቲ እያ። ልክዕ ከምቲ ናይ ሰሜናዊ ባሕሪ፤ ንሰሙናት ጀለም ምስ በለ እዩ። እቶም ዓማውል ናይቲ ካፌ ንበዓል ኣብ-ባፍታ ስለዝፈልጥዎም ኣብታ ዝፈትውዋ ኩርናዕ ኣይቃጸጽዎምን ‘ዮም። ኣብ-ባፍታ፡ ክሳብ ብጾቱ ዝተኣኻከቡ ናይታ መዓልቲ ዛዕባ የጻፍፍ። ድሕሪ ውረድ ደይብ ኣብ ቋንቋ ህግድፍ ይዓርፍ- ክዝርዝር ከኣ ይጅምር። ሓድነት፡ ሃገራውነት፡ ሓደ ልቢ፡ከዳዕ፡ ፍትሒ፡ ደሞክራሲ፡ ዓቅሊ ምግባር፡ እምነት ኣብ መትከል፡ ትሕተ-ሃገራውነት…… ገሊኡ ቃላት፡ ገሊኡ ሓረጋት ‘ዩ። ግን “ክሉ መጸባበቕን መኮሓሓልን ‘ዩ” ይብል። እታ ሊስታ ክትበዝሕ ትጅምር’ሞ ንሎሚ ንሓንቲ ካብአን ክርእዩ ይውስን። ውድባት ኤርትራ ነናተን ትግርኛ የማዕብላ ስለዝነበራ ኣብ ገሊኡ እዋን ሓገዝ ስቲቭ መተካእታ ዘይርከቦ ይኸውን። ክትዓቶም- ዳርጋ ዕላል ኢኻ ትብሎ- ብዘይካ እንሓንሳብ ውልዕ ኢሉ ዝሃጥም ተኸላኻልነት ዝነበርወን ውድባት። ይንዋሕ-ይሕጸር ይቑንጥወካ እንድዩ። ግን ክሉ ብህድኣት እዩ። “ዋዕዋዕ ዘብዝሕ ሰብ ሓሳቡ ኣለስሊሱ ከኾልስ ዘይክእል ‘ዩ” እትብል ብሂል ስቲቭ ዳርጋ ከም መትከል ወይ ሕጊ ‘ዮም ወሲዶማ።

ኣባላት እታ ጉጅለ በብሓደ ክተኣኻኸቡ ጸኒሖም። ንሎሚ ናይ መወዳእታ ኣባሎም ስቲቭ እዩ። ነቲ ተጀሚሩ ዝነበረ ዕላል ብዘይ ቃሕሰም እዩ ድቅድቅ ዝበሎ- ናይዞም ሰባት ውህደት የገርም ‘ዩ። ” ስማዕ’ስከ ኣይ ሓደ ልቦም ስለዝኾኑ እንድዮም persistent failure ዘርእዩ ዘለዉ- ውድቀት ድሕሪ ውድቀት፡ ኣይመሃሩን ከኣ!” በለ። ናብ ኣብ-ባፍታ ጠሚቱ ከኣ፡ ” ቀልብሆም ዋሕድ ወ ሁዋ መሪድ ያ ኣብ-ባፍታ።”  ልቦም ሓደ እዩ ንሱ እውን ሕሙም ንምባል። ስቲቭ  ኣብቲ ወርቃዊ ዕድመኡ ኣብ ጀብሀት ታሕሪር ( ተ.ሓ.ኤ) በጠሎኒ ይመርሕ ኔሩ። “እሳት-እሳት ዝሽትቱ ኣጓብዝ ’ምበር ኣታ! ዓረምረም ‘ወ”  ይብል ክተልዕለሉ ከለኻ። ክነቱጕ ‘ዩ ዝደሊ። ነብሱ ብዙሕ ዘየተዓቢ ‘ኳ እንተኾነ፡ ኣብ ዓለም ዘሎ መጻሕፍትን ፍልስፍናታትን በሊዕዎ እዩ ክበሃል ሰሚዐ ኣለኹ። ማርክስነት፡ ሃገራውነትን መሰል-ርእሰውስነ ብሄራት፡ ፓን ኣፍሪካኒዝም……ወዘተ ዘይተንከፎ ስነ-ሓሳባት 20 ክፍለ-ዘመን የለን ክበሃል ይውረየሉ ‘ዩ። “ ነዛ ተካል መንነት ክንመልስ ዘይኣተናዮን ዘይፈተናዮን ስነ-ሓሳባትን ፍልስፍናታትን ዓለም ኣሎ ድዩ? ግን ሓደ ልቢ ኢልካስ!” ኣባጫዊ ፍሽኽታ ይውርውር ናብ ኣስቴር።

“ሓቅኻ ስቲቭ፡ እዚ ቋንቋ እዚ ‘ኮ ቀደም ኣስሪሑ ‘ዩ። ኣብ ቦትኡን ግዚኡን ስለዝነበረ። ነቲ ኣሕቢሩ ናጽነት ዘምጸአ ቋንቋ፡ ሎሚ ኣክንዲ ምዕብልቲ ኤርትራ ንምህናጽ ዝጥቀሙሉ፡ ‘ግዝኡና’ ንዘይበሎም ህዝቢ ተገዚእሎም ክነብር ይጥቀሙሉ ኣለዉ። እወ። ሓደ ልቢ ንሱ እውን 68-69 ዝዓመቱ፡ ኣረጊትን ድኹምን ልቢ” ትውስኽ ኣስቴር። ኣብ ሻዕብያ ንዓመታት ዝተረጋረገት ኩርዕቲ ሰብ እያ። “ ወደሳን ትኳቦን ካልኦት ኣይጽበን እየ። ማንም ዝመልከኒ የለን፡ ዝጸባጸበንን እውን የለን፡ ኣስቴር ሓብትኻ” እያ ትብል።  ሓደ ግዜ፡ ነዛ ህዝቢ ብኣውራጃን ቤት-ክርስትያንን ክጎዛዚ ነዛ ከተማ ዘሸገረ ሰብኣይ፡ ሕማቕ መዓልቲ ወዓል ኢልዎ ግዲ ንኣስቴር ክፈታትን ‘ሞ ስም ከዕቢ ያኢ” ኣንቲ ከዳዕ” ይብላ። ኣስቴር ‘ዶ ‘ሞ ክትሓምቕ፡ “ሓደ በለለይ” በለት፡ ዓይነ-ዓይኑ እናጠመተቶ። ኣብዚ ዓዲ ብዛዕብኡ ዝዕለል ትሰምዕ ነይራ ‘ያ። ኣጠዓዒማ ሓንሳብን ንሓዋሩን ክትህቦ ደልያ።ሎሚ’ዶ እዚ ወዳኽ ክስልበጣ ኮይኑ።

“ ቀደም፡ ‘ ሎሚ ዘይከተተ’ እናተባህለ ዕጥቁ ሒዙ ናብ ጸላኢ ዝሰለመ መን ኮን ይኸውን፧ ኣስቴርስ ኣይትብለንን ትኸውን” ዓው ኢላ ከኣ እያ ትዛረብ- ፈሊጣ እንድያ ዘላ ። ዘየላቡ ጽፍዒት ክትህቦ ደሊያ። ንዓኣ ‘ኳ ክሳብ ሎሚ እንተዘይደፈራ፡ ንካልኦት ከበሳጩ ርእያን ሰሚዓን እያ። “ ካልተ በለለይ” በለት ሕጂ ውን ቃላት እናማዕራረየት። ሰባት ‘ውን ዕጉግ ክብሉ ስለዝጀመሩ “እዚኣ ናይ መወዳእታ knockout punch ክትከውን ኣለዋ” ሓሰበት። ኣብተን መጀመርያ መዓልታት ውግእ-ዶብ ኢትዮ-ኤርትራ፡ እዚ ሰብ እዚ ተቐባቢኡ ኣብ ኣስመራ vacation ክወስድ ጸኒሑ፡ እቲ ኲናት ምስ ጀመረ፡ እዛ ዝነብረላ ካልኣይቲ ሃገሩ ንዜጋታታ ክተውጽእ በረራታት ጀሚራስ ንሱ ምስታ ቀዳመይቲ ነፋሪት ከምእተመልሰ ትፈልጥ ኔራ። እዚኣ ዓባይ ህያብ እያ ነይራ ነስቴር። ክሳብ እታ መዓልቲ ‘ውን ንዝኸፍኤ ኣጋጣሚ ‘ያ ሒዛታ ጸኒሓ። ንየማነ-ጸጋማ ጠሚታ፡ ኣቓልቦ እቶም ዓጒጎማ ዝነበሩ ሰባት ስሒባ ከምዘላ ምስ ኣረጋገጸት፡ ነተን ንወዲ ተባዕታይ ይሃስያ እየን ዝበለተን ቃላት እናጸቀጠት ደርጎሓትሉ። “ ቅድሚ ናጽነት ጠላሚ፡ ድሕሪ ናጽነት ‘ውን ሃዳሚ! አረ፡ እታ ንጸላኢ ዘረከብካያ ብረትስ ኣይትሕተተላን እንዲኻ!?” በለቶ። ኣማእት ጨጓር-ዳንጋ ኣእሚና ተስርሕ ከምዝነበረት ዘይፈለጠ እንተነይሩ፡  ሎሚ ብዘየወላውል ክበርሃሉ ‘ዩ። ናብ ኣፉ ቅርብ ኢላ ብትሕት ዝበለ ድምጺ፡ ከምዳርጋ ናይ ዓባይ ሓብቲ ማዕዳ “ ንምዃኑ እቲ ጎልጎልሲ ሽዑን ኣብኡን እንዶ ኣይገፍሕን ኔሩ ኣብዚ ‘መሬት ኣይትጽርኒ’ ትብል ዘለኻ? ንስኻ ኔረ እንተዝኸውን ንሰባት ቅድሚ ምዝላፈይ ሰለስት ግዜ ምሓሰብኩ” በለቶ። ጌና ክትገድፎ ስለዘይደለየት፡ ሳልሰይቲ ጉስጢ ክትደሊ ጸኒሓስ ረኸበታ። ነቲ ኣብ ከነቴርኡ ተሓቲሙ ዝነበረ ናይ ዘፍቅሮ ዝመስል ሰብኣይ ስእሊ እናመልከተት ከኣ ”ሰብኣይ ‘ዶ ስእሊ ሰብኣይ ተሰኪሙ ይኸይድ ወደይ! ንሃገር ዝስቆር ድዩስ ወይስ ንውልቀ-መላኺ ዝኽድም እቲ ከዳዕ፧ ተዛረብ። መን እዩ ከዳዕ፧” ሓተተት። ድሕሪ’ዛ ግጥም’ዚኣ፡ እቲ ሰብኣይ ኣደብ ጌሩ። ሰላም ከኣ ሂብዋ። ድሕሪ እዚኣ ፍጻሜ እዚኣ እያ ኣስቴር፡ ተኽብሮምን ዘኽብርዋን ሰባት ዝራኸቡላ ካፌ ክትርከብ ኣለዋ ኢላ ዝወሰነት። ጀማዓት ኣብ-ባፍታ ‘ውን ፈትዮማን ተቀቢሎማን። ንሳ ክትዛረብ ከላ ብኣኽብሮት ‘ዮም ዝሰምዕዋ።

“ ሓደ ልቢ ኢልካስ ‘ንታይ ዘረብኡ፧” ኢላ ጀመረት። ስቲቭ ተርኡ አም ዝመጽአት ፈሊጡ ጎረርኡ ክስሕል ጀመረ።

“እዚ’ኮ ፕሮፖጋንዳ’ዩ” በለ ስቲቨ። ኣብ ሰብዓታት ምስ ካድረታት ሻዕብያ ሓኾት ተባሂሉ‘ዩ። ካብቶም ናይቲ  ግዜ ዓበይትን ሓያላትን ካድራት ሻዕብያ እና ጠቐሰ ዝወዓሎ ክትዓትን ፖሊቲካዊ ግጥማትን ክትርኽ ደስ’ዩ ዝብሎ። ኣብ-ባፍታ እውን ስለዝፈልጦ ትንታኔ ንዘድልዮም ነገራት ንስቲቭ ‘ዩ ዝገድፎ

“ ህግድፍ፡ ሓንቲ እያ ልቦም። ንሳ እውን ኣሪጋ። ጭዋዳታታ ደኺሙ፡ ሰራውራ ዓርዲዱን ብግለት መሊኡን። እዚ ዘይበሃል ግለት። ከለስትሮል በዚሕዎ። ሓኪም ምሽ ጥዑይ መግቢ ብልዑ ይብለኩም፡ እዚኦም ከክፍኡ ክምገቡ ጸኒሖም፤ ናይ ቻይና፡ ሶቬት፡ ኩባ፡ ቀዛፊ………ከክፍኡ: ባስታ!” በለ ስቲቭ ‘ሓቅኻ’ባ’ እንዳተጸበየ። ኣይሓመቑን፡ ተረዲኦሞ።

“ ሓቅኻ ኢኻ። ሓደ ልቢ ማለት’ኮ ሓደ ሓሳብ ማለት እዩ። እዋእ፡ ብውሑዱ 4ሚሊዮን ኢና ‘ኮ ንበሃል። ናይዞም ሚልዮናት ልብታት ወይ ሓሳባት ከ ኣበይ ኣሎ ክብሉና እዮም? ብኣተሓሳስባኦምስ ዳርጋ ከምቲ ናይ ኣባጊዕ ማለት እዩ ‘ኮ። መራሒት ናብ ዝወሰደተን፡ መሳኪን ኣባጊዕ! ናብ መውዓል ኣዛብእ ምእታው እውን ክህሉ እዩ። ዝተፈላለየ ልብታት ወይ ሓሳባት ምህላው ምልክት ናጽነት’ዩ። ገሊኡ ንደቡብ ክብል ከሎ ገሊኡ ናብ ሰሜን ክብል ይኽእል። ዝበዝሐ ግን ኣብ ማእከል ስለዘሎ፡ ነቶም ኣዝዮም ጥርፍ ዝበሉ ናብቲ ማእከል ናይ ምስሓቦም ኣኻእሎ ኣሎ። እቶም ተሰሓሓብቲ ተጻያት ድማ ኣክንዲ ደቡብ፡ ደቡባዊ፤ ኣክንዲ ሰሜን ድማ ሰሜናዊ ይኾኑ። ስለ’ዚ ህዝበይ ብሓሳብ ውልቀሰብ ዘይኮነስ ብውጽኢት ምርጻም  ሓሳባት ናይ ብዙሓት ትምራሕ። እንተዘይኮነ፡ ሓደ ልቢ ኢና ማለት ‘ኮ ከም ዚ’ ዝነገሰ ንጉስና ማለት ኢዩ” ትብል ኣስቴር፡ ነዋሕ ማዕጎ ካብታ ቫኒላ ላቴአ ስሒባ። ኣሰር ከንፈራ ኣብ ጫፍ ‘ታ ኩባያ ባዕ ኢሉ ወጸ።

“ Exactly, when you have a diversity of thoughts in action, that shows liberty alive,” ስቲቭ ከይተፈለጦ ብ እንግሊዝኛ ንነዊሕ ይቅጽል። ለሚዶሞ እዮም። ቋንቋታት ምቅይያር ኣውቶማቲክ እዩ፤ ከምዛ ኣውቲስታ መኪና-ጽዕነት 12 ማርሻታት ክቕይር ሰጋእ ዘይብል።እቲ ቅሩብ ሓገዝ ዝደሊ ኣብ-ባፍታ እዩ። ንሱ እውን ሓገዝ ብጾቱ ኣይፍለዮን ።

“ ሓደ ልቢ ማለቶምስ ያኢ፡ ‘ ሓደ ኢና፡ ብሓደ ንሓስብ፡ ብሓደ ንሓልም፡ መራሒ ዝበሎ ሰዓቢ ይቕበሎ- ብዘይሕቶ።  ከም ቃፍላይ ኣግማል፡ የማን-ጸጋም የለን። ጸርፊ ‘ዩ ‘ኮ ኣብ-ባፍታ። ንዕቀት ‘ዩ”  ይብል ገባርዮስ። ኣብ 1976 ኣብ ናሮ ኣብ መንበስበስትኡ ዝተዘብጣ ጠምባቝ በሰላ ክሳብ ሕጂ ኣላ። ደሓን ይእተዉ፡ ሓካይም እዚ ዓዲ ሸኾና ርእሱ ኣስጢሞሞ ‘ምበር፡ ቀደምስ ሰራውር ደሙ  በታ ህራም ተረው-ተረው ክብሉ ይረኣዩ ኔሮም።  ዝበዝሕ ሂወቱ ኣብ ውትህድርና ኣሕሊፍዎ። ካብ ጠያይቲ ዝያዳ ጉዕዞ ለይቲ የሸቅርሮ ከምዝነበረ ይገልጽ። “ ፍርሃተይ፡ ኩሉ ግዜ በሊሕ ነገር በታ ህራም ግንባረይ ጠሾቅ ከየብለኒ ’ሞ ሓንጎለይ ከይስእን ኢዩ ነይሩ። ” ክብል ሓደ ግዜ ኣዕሊሉኒ። ሓንጎሉ ክሽለት ተራእየኒ ‘ሞ ከም ቅሩብ  ነብሰይ ግፍፍ ኢሉኒ።

“ well, you know”  ይብል ስቲቭ ኦክያልኡ እናማዕራረየ፡ “ ኩሉ እዚ ሓደ ዕላማ ኣለዎ። እቲ ነገር ኣብ ቃልዕ እዩ ዘሎ። ህዝቢ ንሃገሩ ከም ዘፍቅር ይፈልጡ ‘ዮም። ንፉዓት ኔሮም እንተዝኾኑ እዚኣ ዓባይ ካፒታል እያ ኔራ። ይቅረ ዝብልን ዓቃልን ህዝቢ ነይርዎም። ሎሚ ኩሉ ሰረታት ኣዋዲዶም ህዝቢ ኣክንዲ ብዊንታ ውልቀሰብ ዕግርግር ክብል ዝነብር፡ ሕቖን መወከስን ዝኾኖ ቅዋምን ሕግታትትን፡ ነቲ ሕግታት ዘተግብርን ብእኡ ዝቅየድን ትካላት ምሃለዎ ኔሩ። ምናልባት ነቲ ኩልና ዝተሰማማዕናሉ ቅዋምና ከም ሓደ ልብና ምወሰድናዮ ‘ሞ መወከሲ ናይቲ ካልእ ውልቀልብታት ምገበርናዮ። ዝጸገቡ ጀነራላት ዊን ኣብ ዝበሎም ንዜጋታት”ብሓደራ” ኢሎም ኣብ እንዳ ፖሊስ ኣይምደርበዩን። “ ንስኹም ደኣ ዶብ ሓልዉ እምበር መን እዩ ፖሊስ ጌርኩም” ምተባህሉ። መንግስቲ ካብ ጎደናታት ደስ ኣብ ዝበሎን ንዝመርጾን ኣብ ጎዳጉዲ ኣይምደርበየን። ህዝበይ ንመንግስቲ ልጓም ምገበረሉ። ‘ ዝባን ሕጊ፡ ንዓ ተረታዕ፡ ብምንታይ ቀዪድካኒ?’ ምበሎ። ልክዕ ከምዚ ሱፐርማርከት። ዜጋታት ካብ ዝተፈላለየ ልብታት ወይ ሓሳባት ምተጠቕሙ። ብዘጽደቕዎ ሕግታት ምተመርሑን ብዝመረጽዎ መንግስቲ ምተመሓደሩን። ኣክንዲ ዝደኸመ ልብን ዝደስከለ ሓንጎልን፡ ጎይዩ ዘይደክም ልብን ሓሲቡ ዘይታኸስ ሓንጎልን ምረኣና። ኣክንዲ፡ ሓደን ሕሙምን ልቢ፡ ሚልዮናት ሓያል ዝርምተኦም ልብታት ምሃለዉና። እቲ ሓደ ክደክም እቲ ሓደ ምሓየለ። እቲ ሓደ ሰለይ ክብል እቲ ሓደ ምተሓምበበ። ከምዛ ጸወታ ቅብብል። ዳይናሚዝም ምረኣና። ንርእሶም ‘ኳ ጉባኤ ካብ ዘይገብሩ ዕስራ ዓመታት!!!! ንማለቱ ‘ምበር፡ ሓደ ዝልቡ ‘ኮ ሓደ እዩ። ምስ ነብሱ ደኣ እንታይ ጉባኤ ኣድለዮ? “ በለ ስቲቭ። ሎሚስ ዘውዕሎም ‘ዩ ዝመስል።

“ ብዓል ማንኪ ከኣ ስራሕ ምሰኣኑ” ኣብ-ባፍታ እዩ ነቲ ዕላል ላምባ ትኸውን ኢሉ ዝደርበያ።

“ደድሕሪ ማንኪ ከደስ ተግባር ማንኪ ለመደ” ኣልገበትላ ኣስቴር ፍሽኽትኣ ናይ ደሓን ኣይነበረን።

“ ክላእ በጀኻ። ኣነ ዝገርመኒስ፡ ከመይ ኢሉ ‘ዩ ሓደ ህዝቢ ንሓደ ንዕስራን ክልተን ዓመት ሸንኮለል ዘበሎ ወዲ 68 ዓመት ልቢ መተካእታ የብልናን ዝብል? እሞ ሃገር እየ ኣይትበል ምባሉ እዩ” በለ ኣብ-ባፍታ። ሎሚ ትግርኛ ደሓን ከይዳትሉ’ያ እምበር ዝበዝሕ ግዜ ውንጅርጅር ‘ዩ ዘብላ።

“ኤእ…..ኣብ-ባፍታ!” ኣስቴር እያ። ምስ ዕድሚኡን ሕጽረት ቋንቕኡን ሓሳቡ መታን ብጌጋ ከይረኤ ፍሉይ ቆላሕታ ትገብረሉ እያ። ንሱ ውን የኽብራን ይሰምዓን እዩ። እቶም ካልኦት ሰብኡት ብምዃኖም ናይ ተባዕትዮ ነገር ኣሎ’ንዶ- ዳእላን ጭርቃንን።

“ህዝቢ ኣይትበል” በለቶ። ቀጺላ” እዚኦም ‘ኮ ኩሉ ጻዕሮም ንምቁጽጻር እዩ። It’s all about control, social control. ካብ ህውከት ናብ ህውከት እንዳ ኣሸናጎጉ ልብኻ ክሳብ ትትኮስ ይገብሩኻ። ንከበቢኻ ክትርእን ኣህዛብ ከመይ ይናበሩ ከምዘለዉ ክተስተውዕልን ግዜ ይከልኡኻ። ‘ ዓደከለስ ንዓና ይመሳሰሉ፡ ከምዚ ሽግር ኔርዎምስ ብከምዚ ፈቲሖሞ። ንሕና ብከምኡ ዘይንፍትነሉ ምኽንያት እንታይ ኣሎ?’ ኢልካ ከምዘይትሓስብ እዮም ዘገብሩኻ። ልክዕ ከምዛ ኮምፕዩተር ፕሮግራምድ ዜጋ ኢኻ ትኸውን። ክምዛ ንርእያ ዘለና ድማ ንጡፍ ዜጋ ዘይኮነስ ንሶም ትእዛዛት ክጥውቑ ህዝበይ ድማ ልኡም ተኣዛዚ ክኸውን እዮም ለይትን መዓልትን ዝሰርሑ። ንዓኣ ከርዕሙኻ ከኣ እዮም ‘ሓደ ልቢ’ እናበሉ ዘጽምሙና ዘለዉ” በለት ካብ  ጓላ ዝመጸታ ተክስት ክተነብብ ድንን ኣናበለት። እንደገና እንግሊዘኛ ውትፍ ኢልዋ ከኣ፡ “ They don’t stomach debating, deliberating and dissenting. They don’t even persuade you; they brainwash and intimidate you as if the sky is going to fall if you don’t let them ravage you. Apparently, they think their constant scare tactics are working in building an obedient citizenry. They copied Castro’s tactic. To stay in power, point fingers at the most powerful and scaring enemy imaginable on the planet. ‘Hey, America is coming; it’s going to swallow you alive!!”

“ደድሕሪ ማንኪ ከደስ ተግባር ማንኪ ለመደ ኢልኪ? ኣይተመሓየሸትን ‘ንዶ?” ስቲቭ እዩ ክበጋገስ እንዳ ተዳለወ።

“ እዋእ፡ ስቲቨ! ብጥረኣስ ኣይትወርደልካን ትኸውን። ግን ከኣ ንሱ እንድዩ እቲ ነገር!”

“ ያ ጀማዓ፡ እንታይ እሞ ክትብሎ። ሎምስ እዚ ኩሉ ተክኖሎጂ እንከሎ፡ ሽግር ናይዞም ሰሚናራት ማንክን ዋጭላቱን መታን ክሰምዑ ግዜ ደቆም ዘባኽኑ ‘ዩ ዝገርመኒ። ብሓቂ ሓበሬታ ክረኽቡ ድዮም ዝኸድዎ? እንታይ ዝበለ ሓንጎል ከ ኣለዎም ደቀይ። ድሕሪ ክሉ እዚ ዓመታትሲ እቲ ሓንጎሎም ኣይምላእን ‘ንድዩ  ወይስ ከምታ ምስላ ነዃል ፊስቶ ኮይኑ ነገሩ?” ሓወሰ ገባርዮስ ንስቲቨ ሓግዘኒ ‘ስከ ዘመስል ኣጠማምታ እናሰደደ።

“ እታ ገባርዮስ ሓሓንሳብስ ተሰግል ኢኻ። ኣይ ብዛዕብኡ እንዲና ክንዛረብ ውዒልና። ያ ሼኽ፡ ሓደ ልቦም ንሱ እውን ድኹም ‘ኮ ኢልና ኢና። ድኹም ልቢ ድማ ብኣድማዕነት ስለዘይጭንጒዕ፡ ጠለብ ሰውነትካ ከማልእ ሕጊግ ‘ዩ ዝብል። ዳርጋ ከም ቀዳድ ፊስቶ ማለት እዩ። እቲ ልቦም እውን ንኤርትራዊ ሰብነት ጓና ስለዝኸውን ‘ዩ መስለኒ ቀጻሊ ርብርብ ከካይዱ ኣለዎም መታን ንኤርትራውያን ከዕሽዉ። ዶካትራ ‘ኳ ከምኡ ‘ዮም ዝገብሩ። ኣብ ሰውነትካ ጓና ኣካል ኣንተኣጥቢቖም፡ ሰውነትካ ስለዝነጽጎ ብቀጻሊ ንሰውነትካ ዝዕሹ መድሃኒት ይህቡኻ ‘ሞ ሰውነትካ ‘ኣይ ኣነ እየ ዝጋጌ ዝለኹ ‘ምበር እዝስ ናተይ ክኸውን ኣለዎ’ እናበለ ከም ዝሳለ ይገብርዎ” ደምደመ ስቲቭ። ቀጺሉ፡ “ ብሓቂ ኣብ ሓደ ልቢ ዝኣምኑ እንተ ዝኾኑ ደኣ እንታይ ኣምጸኦ እቲ ዓጎግ? ሃየ ንህዝብና ዕድል ይሃብዎ። ልቦም ጓና እንተዘይኮይኑ ኤርትራዊ ሰብነት ኣይነጽጎምን ‘ዩ። ግን ነብሶም ይነግሮም ‘ንድዩ ኣይገብርዋን” ሎምስ ቅሩብ ከይድዎ ‘ዩ ስቲቭ፡ ናብታ ዘይፈትዋ ባዮሎጂ ኣትዩ።

“በሉ ንኺድ ‘ስከ። ኣብ-ባፍታ፡ ኮለስትሮልካ ቸክ ግበር ኢኻ፡ ንምዃኑ እምበር ልብኻስ መንእሰይ እያ  ዘላ” ገባርዮስ ወላ ክለማመድ እንተበለ ኣብይዎ። ሕልፍ-ሕልፍ ኢሉ ትእዛዛት ዝመስል ምኽርታት ክህብ ይረኤ እዩ። ሂወት ውትህድርና ብቐሊል ኣይርሳዕን እዩ።

“ ቀልቢ ሙጠሃር ያ ገባርዮስ……ልበይ ጸርዩ ‘ዩ። ሕማም ውድባዊ ወገናውነት ኣብታ ህዝባዊ ሰራዊት ኣስመራ ዝሓዘላ መዓልቲ ሃፊፉ ‘ዩ። ገዳያና ዋ ሃሙና ሁዋ ኣልወጠን…ጉዳይናን ሃምናን ሃገር ‘ዩ ሎሚ” በለ ኣብ-ባፍታ ነቲ ክሉ ግዜ ዘይፍለዮ ፍሽኽታ ኣጕሊሑ እናርኣየ። ብድድ ኢሎም ድማ ናብቲ ዘየቋርጽ ጀለም ከተማ ዛትል….. ዝመጽእ ዛዕባ እንታይ ከምዝኸውን ዝፈልጥ የለን፤ ዋላ ኣብ-ባፍታ። ግን ክራኸቡ ‘ዮም።ዛዕባ ኣይክስእኑን እዮም። It could be even more interesting.

ማሕሙድ ሳልሕ