ዘይተገብረ ‘ምበር ዘይተዘርበ የለን!!

ኣንቱም ሰባት! ናይ ማይክሮፎንን ተጋደልቲ ኴንና እምበር ተሪፍና።

ኣብ 1990፣ ኣብቲ ደጀን ሓርነታዊ ቓልስና ዝነበረ ሳሕል፣ ባህሊ ውድብ ተደኵኑሉ ኣብ ዝነበረ ዓራግ ዝብሃል ቦታ ብሓደ ሱዳናዊ ምሁር ድራማ፣ ኣብ ዝካየድ ዝነበረ፣ ካብ ባህሊ ውድብን ጉጅለታት ባህሊ ክፍለሰራዊታትን ዝተዋጽኡ ደረስትን ተዋሳእትን ዝተሳተፉዎ ናይ ክልተ ሰሙን ስልጠና ኣብ ዝተሳተፍኩሉ እዋን፣ ኣብቲ ሑጻ ዓራግ፣ እቲ ሱዳናዊ መምህር ንኤርትራውያን ተጋደልቲ ምስ ፍልስጤማውያን ተጋደልቲ ኣወዳዲሩ ዝተዛረቦ ቓላት ይዝከረኒ።

ሽዑ ከተማ ምጽዋዕ ሓራ ኾይና ናይ መወዳእታ ቅላዕ ንምግባር ሎሚ ጽባሕ ዝበሃለሉ፣ ናጽነት ናጽነት ዝሽትተሉ ዝነበረ ርሱን እዋን እዩ። እቲ ሱዳናዊ፣ በቲ ናይ ሰውራ ኤርትራ ኣብ ኣጋ ዓወት ዝበጽሐ ገስጋስ ተመሲጡ፣ በንጻሩ በቲ ንልዕሊ 50 ዓመት ፍረ ዘይተርኽቦ ቃልሲ ፍልስጤማውያን ጕህዩ፣ “ኣብ መንጎ ኤርትራውያንን ፍልስጤማውያንን ዘሎ ፍልልይ ኮ፣ ንሳቶም ናይ ማይክሮፎን ተጋደልቲ፣ ንስኻትኩም ከኣ ናይ ተግባር ተጋደልቲ ምዃንኩም እዩ” ክብል ብተመስጦ ተዛረበ። ኣብቲ እዋን’ቲ ንዓና ተግባራውነት ንቡር ስለዝነበረ፣ ማዕረ’ቲ ንሱ ዝተገረሞ ኣይተሓበናን። ኣቤት ወ! ከመይ ደኣ! ኢልና በቲ ናእዳ ፈንጣሕጣሕ ዘይምባልና ንገዛእ ርእሱ መሊሱ ከየገረሞ ኣይተረፈን። ሕጂ ኤርትራውያን ንርእስና ንቡርና ኣጥፊእና፣ ካብቲ እዋን’ቲ ብዘይንእስ ተግባር ኣብ ዘድልየሉ ዘሎ መድረኽ ካብ ፍልስጤማውያን ዝገደድና ናይ ማይክሮፎን ተጋደልቲ ምዃንና ግን የተሓሳስብ።

ሎሚ መንቀሊ ዘረባ ዝኾነና ዘሎ እምብኣር፣ ካብዚ ዝሓለፈ ቀረባ እዋናት ኣትሒዙ ውልዕ ጥፍእ ዝብል ዘሎ ዕድመ ካልኣይ ዙርያ ኣኼባታት ምሁራትን ተቓወምቲ ፖለቲከኛታትን ኤርትራ ኣብ ኢትዮጵያ እዩ።

ኣብዚ ዝሓለፈ 10 ዓመት ጻዕቁን ስፍሓቱን ተሳተፍቱን ብዘየገድስ፣ ኣብ ኢትዮጵያ ተኣኪቡ ዘይተዛረበ ክፋል ሕብረተስብና፣ ዘይተላዕለ ኣርእስቲ ዳርጋ የለን። መራሕቲ ተቓወምቲ፣ ፖለቲከኛታት፣ ምሁራት፣ ጋዜጠኛታት፣ መንእሰያት ተኣኪቦም ንዘረባ ዝገደፉሉ የብሎምን። ኣቐዲሙ ብምሕዝነትን ኪዳንን ዝተገብረ ከይጸብጸብካ፣ ኣብዚ ዝሓለፈ ኣረባዕተ ዓመታት ንሕና ዘርከብናሉ ጥራይ ‘ኳ፣ ዋዕላ፣ ኣኼባ ምሁራት፣ ጉባኤ፣ ኣኼባ መንእሰያት ተኻይዱ። ሕጂ ደኣ ግብራውነትን ውጽኢትን ናይቲ ቀዳማይ ዙርያ ዘተታት ከይተገምገመ ኣጀንዳ ምድጋም ስለምንታይ ኣድለየ? ትልሚ ተተሊሙ፣ ዘርኢ ተዘሪኡ፣ ጉስያ ተጎስዩ፣ ዓጺድን ዓውድን ክቦክር ከሎ፣ ስለምንታይ ፍረ ከምዘይተረኽበ ብነብሰ ነቐፊታዊ ዓይኒ ከይመርመርካ ተዓሚትካ ናብ ካልኣይ ዙርያ ትልምን ዘርእን ምጕያይ ትርጉም የብሉን። ዝዘራእካዮ እኽሊ እንተዘይፈርዩ፣ ሓዊ ኣንዲድካ ዱኽዒ ከምዝቕየር ብምግባር ግራትካ ኣስቢሕካ ንዓመትኡ ዝበለጸ ምህርቲ ክትረክብ ኢኻ እትዳሎ እምበር ነቲ ዝመኸነ ዘይፈሪ እኽሊ ካልኣይ ሻዕ ትዘርኦ እንተዄንካ በሃም ሓረስታይ ኴንካ ኢኻ እትተርፍ።

ኣኼባ ኣይጽላእን እዩ እንተኾነ እቲ ዘረባ ናብ ግብሪ ክቕየር ኣለዎ። ግዜ ቀዲሙካ፣ ተሪፍካ ክንስኻ “ህሉው ፖለቲካዊ ኩነታት ኤርትራ…” እናበልካ ዓመት ኦኣመት ንዘዝሓለፈ ክትግምግም ምንባር ፋይዳ የብሉን።

በዚ መንጽር ክርአ ኸሎ፣ በዚ ኣብታ ከም መቃለሲት ተሪፋትና ‘ላ እንብላ ኢትዮጵያ ዘይሰለጡ ንዘረባና ናብ ስራሕ ክቕይሩ ዝነበሮም ክምለሹ ዝግብኦም ሕቶታት ኣለዉ። ብሕጂ ዝግበር ኣኼባታት ከኣ፣ ዝረብረበ ኣጀንዳታት ምድጋም ገዲፉ ነዞም ሕቶታት እዚኣቶም ብዕቱብነት ክምልሽ ኣለዎ።

1ይ – ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዝመደበሮም ተቓወምቲ፣ ነቲ ኣብ መዓስከር ስደተኛታት ኢትዮጵያ ዘሎ ዓሰርተታት ኣሽሓት መንእሰይ ኤርትራ ጎስጕሶም ናብ ናይ ለውጢ ሓይሊ ክቕይሩዎ ዘይከኣሉሉ ምኽንያት እንታይ እዩ?

2ይ – ካብ ስደት፣ ካብ እስራኤል ይኹን ካልኦት ሃገራት ኤውሮጳን ኣመሪካን ተመሊስካ ናይ ምቅላስ ሽውሃት ዘለዎም ኤርትራውያን መንእሰያት ኣብ ኢትዮጵያ መርገጺ እግሪ ዘይረኸቡሉ ምኽንያት እንታይ እዩ?

3ይ – እቲ ክልተ ዓመት ዝቖጸረ ባይቶ እንታይ ጭቡጥ ፍረ ኣምጺኡ?

4ይ – ስለምንታይ እዩ እቲ ንናይ ለውጢ ምንቅስቓስ ድርኺት ክፈጥረሉ ትጽቢት ዝተገብረሉ ምንቅስቓሳት መንእሰያት ዘይሰጎመ፣ በንጻሩ ኣብቲ ዝጸንሐ ቍርቍስ ተጸሚዱ?

ብዙሕ ከየግፋሕና፣ ነዞም ውሑዳት ሕቶታት ጥራይ ብዕቱብነት ምግምጋም፣ ብቐዳምነት ከም ኤርትራውያን ንለውጢ ዘይተዓጠቕናሉ ምኽንያት ነብስና ክንፍትሽ ክሕግዘና፣ ብኻልኣይ ደረጃ ድማ፣ ከም መበገሲ ቃልሲ ንለውጢ ካብ ኢትዮጵያ ዝነበረና ትጽቢት ዘይሰመረሉ ምኽንያት ጭቡጥ መልስታት ረኺብና፣ ካብ ጣሻ ዘረባ ወጺእና ናብ ግብራዊ ዕማም እንዋፈረሉ ኣንፈት ክንሕዝ ክሕግዘና ይኽእል እዩ።

ኣብዚ ኣብ ኢትዮጵያ ዝዕደም ዘሎ ኣኼባታት ክሳተፉ ዝብገሱ ኤትራውያን እምብኣር፣ ኣብ ክንዲ ነቶም ድሮ ተዘትዩሎም ዝሓለፉ ኣርእስታት ደጊሞም ዘኳማስዑ፣ ነዞም ዝተጠቕሱ ሕቶታት ብዕምቆትን ብቕንዕናን ክምልሱዎም ኣለዎም። እዚ ብህጹጽነት ድሕነት ሃገር እናተማጻደቕካ ሽናዕ ምባል ከብቅዕ ኣለዎ። ዘረባ ቃልሲ ክኸውን፣ ለውጢ ተዛኒኻ ክብጻሕ ኣይክእልን እዩ።

ሰበስልጣንን መንግስቲ ኢትዮጵያ ንገዛእ ርእሶም፣ ህዝቢ ኤርትራ፣ ኣብ መንጎ ‘ቲ ኣብ ኤርትራ ዲሞክራስያዊ ለውጥን ሰላምን  ንምቅልጣፍ ኤርትራውያን ባዕላቶም ጉዳዮም ንኸስልጡ ብቕንዕና ሕውነታውን ኣድማዕን ምትሕግጋዝ ብምግባር፣ ኣብ ማዕርነት ዝተመርኮሰ ሚዛናዊ ረብሓ ምጽባይን፣ በንጻሩ፣ ንሕግዝ ኣለና እናበልካ ኢድካ ኣጣሚርካ ምርዅማሽ ኤርትራ ተጸቢኻ ዝዓበየ ረብሓ ምእማትን ዘሎ ፍልልይ ብቐሊሉ ከንብቦ ከምዝኽእል ብምግንዛብ፣ ኣብዞም ክልቲኦም መስመራት ንዘሎ ድንግርግር ንምንጻር ዕቱብ መልስታት ከዳልዉ ኣለዎም። እቲ ካብ ፍሽለት ኤርትራ መኽሰብ ክትረክብ ምጽባይ፣ ናይ ሓቂ ረብሓ ክርከቦ ዘይክእል ግጉይ ግምት ካብ ምዃኑ ንላዕሊ፣ ሕማቕ ትንቢት ብምዃኑ ፈጺሙ ክጽየን ኣለዎ። ጎረቤትካ ሓዊ ክነድድ ከሎ፣ ምሽልባብካ፣ ዕድለኛ እንተዄንካ ድማ ብትክን ቃሬትን ምዕጣንካ ዘይተርፍ እዩ። ነዚ ኣብ መንጎ ቅኑዕን ግጉይን ምርጫታት ዘሎ ፍልልይ ከኣ ኣፍን ግብርን ሰሚሮም ጥራይ እዮም ከነጽሩዎ ዝኽእሉ። ስለዚ እቶም ኣብ ላዕሊ ተጠቒሶም ዘለዉ ሕቶታት ንተቓወምቲ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ ንሰበስልጣን ኢትዮጵያ ‘ውን ይምልከቱዎም እዮም።

ተቓወምቲ ኣብ መዓስከራት ስደተኛታት ከይዶም መንእሰያት ከንቅሑን ክውድቡን ዘይምክኣሎም ብሕጽረቶም ጥራይ ዝምኽነ ኣይኮነን፣ ናይ ቃልሲ ድሌት ዘለዎም መንእሰያት ኣብ ኢትዮጵያ መርገጺ እግሪ ምስኣኖም ብዓቢኡ ምስ ሰናይ ድሌት ናይ ኢትዮጵያ ዝተኣሳሰር እዩ። ስለዚ፣ ካብ መንግስቲ ኢትዮጵያ ሎሚ ጽባሕ ዘየድልዮ ንጹር መልስታት የድሊ ‘ሎ።

ብቐንዱ እቲ ካብ ናይ ማይክሮፎን ተጋደልቲ ምዃን ከናግፈና ዝኽእል ግን እቲ ኤርትራውያን ስምረትና ብምርግጋጽ ህዝባዊ ሓይልና ንምድልዳል እንገብሮ ምንቅስቓስ እዩ። እቲ ኣብ ደምበ ተቓውሞ ዘሎ ብውድባትን ማሕበራትን ናይ ምፍልላይ ዝንባለ ተሪፉ፣ ቀጽሪ ተቓወሞ ወይ ደለይቲ ፍትሒ ሓደ ንኹሉ ዝሓቍፍ ደምበ ንምግባሩ ኣብ ወጻኢ ብፍላይ ኣብ ኤውሮጳን ኣመሪካን በብኸተምኡ ተጀሚሩ ዘሎ ካብ ህዝቢ ዝተበገሰ ኣወዳድባ ክዓብን ክሕይልን ምስ ዝኽእል ከኣ’ዩ፣ ናዕታ ዘለዎ ማዕበል ህዝባዊ ምንቅስቓስ ተላዒሉ ናብ ግብራዊ ስራሕ ክምርሓና ዝኽእል።

ተቓወምቲ ውድባት ይኹኑ ማሕበራት ንገዛእ ርእሶም ነግፈረግ ምባል ገዲፎምም ነዚ ዕማም ‘ዚ ብምሉእ ልቢ ከም መሓዙት ክጽንበሩዎ፣ ከም ሞቶር ከንቀሳቕሱዎ ይግባእ። እዚ ሓይሊ’ዚ ተበራቢሩ፣ ብዝተፈላለየ ጥበብ ምስቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘሎ ህዝብን ሰራዊትን እንተተራኺቡ ከም ቀደም ኤርትራውያን ናይ ተግባር ተጋደልቲ ዘይንኾነሉ ምኽንያት ዋላ ሓደ የልቦን።

ከምቲ ኣብ ግዜ ቃልሲ ንሓርነት ሱዳን ኣፍደገ ቃልሲ ዝነበረት፣ ሕጂ ኢትዮጵያ ኣፍደገ ንዲሞክራስያዊ ለውጢ እንተኾይና፣ ዓወት ዘቀላጥፍ ኣውንታዊ ደገፍ እዩ። እዚ ተፈቲኑ ዛጊት ጭቡጥ ውጽኢት ካብ ዘየምጽአ ግን፣ እቲ ተመክሮ ብርትዓዊ መንገዲ ተገምጊሙ ካልእ ናብ ዓወት ክመርሕ ዝኽእል ኣማራጺ ውጥን ‘ውን ክቕየስ ኣለዎ። ንኢትዮጵያ ናይ መወዳእታ ናይ ሞትን ሕየትን ምርጫ ወሲድና፣ ብኡ ስለዘይሰለጠና ተስፋ ክንቆርጽ ኣይግባእን። ኩላትና ከም ንፈልጦ፣ ተኸታተልቲ ስርዓታት ኢትዮጵያ፣ ሃገሮም ብዘይ ኣፍደገ ባሕሪ ኤርትራ ክትነብር ከምዘይትኽእል ብምእማን፣ ንኤርትራ ኣካሎም ክገብሩዋ ንልዕሊ 40 ዓመታት  ክትግምቶ ዘጸግም ህይወትን ጸጋታትን ኣባኺኖም እዮም። እንተኾነ፣ ኤርትራ ናጽነት ተጓንጺፋ፣ ኣፍደገ ባሕሪ ምስ ተዓጽዎም፣ ሃገሮም ኣይሞተትን። ብዘይፍደገ ባሕሪ ምንባር ክኢሎሞ ጥራይ ዘይኮነ፣ እታ ብኵናትን ድኽነትን እትልለ ዝነበረ ኢትይጵያ ናይ ምዕባለ ኣንፈታት ‘ውን ከተርኢ ጀሚራ ‘ላ። ብተመሳሳሊ ንሕና ኤርትራውያን፣ ብፍላይ ድሕሪ ማዕጸውቲ ሱዳን ንደምበ ተቓውሞ፣ ኣብ ኤርትራ ለውጢ ምምጻእ ንኢትዮጵያ ከም እንኮ ኣፍደገ ቃልሲ ብምርኣይ ኣእምሮና ምዕጻውና ይሃስየና ከምዘሎ ክንግምግሞ ይግባእ። ለውጢ ብቐንዱ ኣብ ውሽጣዊ ልባዊ ድርኺት ደቂ ሃገር፣ ኣብ ተውፋይነትን ቆራጽ ውሳኔን ኤርትራውያን ዜጋታት ዝምርኮስ ዕማም እዩ። ኩሉ እቲ ኻልእ ተወሳኺ እዩ። ስለዚ፣ ብቐንዱ ነቲ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ዘሎ ናይ ለውጢ ድሌት ናብ ናይ ለውጢ ሓይሊ ንምቕያር ብወጻኢ ሞራላዊ ደገፍ ጌርና ተስፍኡ ምብርባር፣ ኣብ ውሽጢ ሃገር መርገጺ እግሪ ቃልሲ ኣብ ዝፍጠረሉ ግዜ ኸኣ ብኣካል ክንውፈ ቅሩብነት ምርኣይ፣ ከም ዝዓበየ ናይ ለውጢ ዕላማ ቀዳምነት ሂብና ብዕቱብ ኣቓልቦ ክንሰርሓሉ ይግባእ።

ምልኪ ይፍረስ ሕጊ ይንገስ!

ኣማኑኤል ኢያሱ

3 መጋቢት 2014