ኤርትራ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ኢሰይያስ ኣፈወርቂ

ከም ዝፍለጥ ህዝቢ ኤርትራ ካብ 1555 ጀሚሩ ክሳብ 2014 ኣብ ትሕቲ ዝተፈላለዩ ገዛእቲ ጸኒሑን ኣሎን። እቶም ንኤርትራ ዝገዝኡ ስርዓታት ቱርኪ፡ ግብጺ፡ ጣልያን፡እንግሊዝ፡ ኢትዮጵያን ኢሰያስን ኢዮም። መግዛእቲ ቱርኪ ካብ 1555 ክሳብ 1865 ንከባቢ 300 ዓመታት፡ መግዛእቲ ግብጺ ካብ 1865 ክሳብ 1885፡ መግዛእቲ ጣልያን  ካብ 1885 ክሳብ 1941፡ መግዛእቲ እንግሊዝ ካብ 1941 ክሳብ 1952፡መግዛእቲ ኢትዮጵያ ካብ 1958 ክሳብ 1991፡ መግዛእቲ ኢሰይያስ ካብ 1991 ክሳብ እዚ ዕለት እዚ ይገዝእ ይርከብ። ኩሎም ገዛእቲ ስርዓታት ብዕላማኦም ማዕረ ኢዮም። ብባህሪኦም ድማ ተመሳሰልቲ።  ዕላምኦም ምግዛእ ክከውን ከሎ ባህሪኦም ድማ ጭካነ፡ ቅትለት፡ ማእሰርቲ፡ ጭቋነ፡ ዕብለላ፡ ስልጣን፡ ትምክሕቲ፡ ስርቂ፡ ምልኪ፡ ምጉሕጓሕ ሃብቲ ወዘተ ኢዩ።

ህሉው ገዛኢ ህዝብን መሬትን ኤርትራ ኢሰይያስ ኣፈወርቂ ውን ልክዕ ከም ኣቦታቱ እዞም ኩሎም ዝጠቐስክዎምን ካልእ ሓድሽ ህዝቢ ኤርትራ ርእዩዎ ዘይፈልጥ ባህርን ይውንን። ኤርትራ መሬታን ህዝባን ኣብ ትሕቲ ሙሉእ መግዝእቲ ኢሰይያስ ትርከብ። መግዛእቲ ኤርትራ ኣብዚ ግዜ’ዚ ብክልተ መልክዕ ክንሬኦ ንክእል ኢና።

1. ናይ ህዝቢ መግዛእቲ

ህዝቢ ኤርትራ ሎሚ ውን ከም ቀደሙ ካብ መግዛእቲ ኣይተላቀቐን። ካብቶም ቀዳሞት ገዛእቲ ህዝቢ ኤርትራ እዚ ግዝያዊ ገዛኢ ውን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዘወርዶ ዘሎ ሃስያ ጸብጺብካ ዝውድእ ኣይኮነን። ልዕሊ ዝኾነ ይኹን እዋናት መግዛእቲ ድማ መሪር እዋን የሕልፍ ኣሎ። ህዝቢ ይግፋዕ፡ ይእሰር፡ ይጭወ፡ ይዕፈን፡ ይግረፍ፡ ይጠፍእ ኣሎ። ትሕቲ መሬት ኤርትራ ቤት ማእሰርቲ ኮይኑ ተቐመጥቱ ድማ እምቢ ንመግዛእቲ ዝበሉ ደቂ ሃገር መንእሰያት እዮም። ኣብ ልዕሊ መሬት ኤርትራ ውን ብሓይሊ ዝስተገደዱ፡ እዚ ኩነታት ናበይ ገጹ ኢዩ፡ ንእገለ’ስ ገለ ንግበር ንድሕነት ሃገር እንተበልክዎ’ስ እንታይ ኮን ይብለኒ፡ ኣሕ ልዕሊ 125 ሽሕ ስውኣት ኤርትራስ መብጽዕኦም ተጠሊሙ፡ 30 ዓመት ቃልሲ’ስ ን ስልጣን ሓደ ሰብ ኮኑ፡ ወዘተ ዝብሉ ኣብ ኣእምርኦም እንዳመላለሱ ዝኣስሩ፡ ዝገፉ፡ ዝዕፍኑ፡ ዘፈራርሑ፡ ዝስልዩ፡ ዝገርፉ ዕጡቓት ደቂ ሃገርን ወጻእን መሊኦሞ ይርከቡ። ህዝቢ ኤርትራ ከምቲ ነቶም ዝሓለፉ ገዛእቲ ንዕኡ ውን ከም ዘይምሕሮ ዝተገንዘበ ናይ ዘበና ገዛኢ ድማ እቲ ብካልኦት ቀዳሞት ገዛእቲ ዘይተፈጸመ ሜላ ይጥቀም ኣሎ። ገለ ካብቲ ፍሉይ ሜላታት ድማ ንመንእሰያት ኤርትራ ኣብ ባዕልኻ ዝውላዕካዮ ኲናት ምህላቕ፡ እቶም ዝተረፉ ንከይወልዱ ንገዝኦም ብዕረፍቲ ንኸይንቀሳቐሱ ምኽላእ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ብዝኸፍኤ ኣጋፊዕካ መሬቱ ገዲፉ ከም ዝስደድን መንነቱ ከም ዘጥፍእን ምግባር። እዚ ንምፍጻም ድማ መሰረታዊ ነገራት ከም መግቢ ፡ማይ ፡ ጥዕና፡ ጽሩይ ኣየርን (ኣብ ቤት ማእሰርቲ)ምክላእ፡ ህዝቢ ዓቕሉ ምስ ጸበቦ መውጽኢ ከይስእን ዶባት ምክፋት፡  ነቲ ዝጎድል ዘሎ ህዝቢ ድማ ብ ናይ ትውልዲ ኣሕዋቱ ማለት ትግራዎት ምትካእ እዮም። ኣብ መወዳእታ ክተርፉ ትጽቢት ዝግበረሎም በቲ ገዛኢ ሓይሊ ድማ ሓጎስ ክሻን ኢሰይያስን ምስደቆም፡ ተካእቲ ህዝቢ ኤርትራ ጉጅለ ደምህትን ኮይኖም ብዕልቲ ቤት ክልቲኦም ግና ከም ህዝበን ዶባት ከፉት ኢዩ።

2. ናይ መሬት መግዛእቲ

ብዙሓት ተንተንቲ፡  ኤርትራ መሬታ እምበር ህዝባ ነጻ ኣይወጸን ዝብሉ ኣለዉ። ኣነ ግና መሬታ ውን ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ እዩ ዝርከብ ብሃላይ እየ። ነዚ ዘርጋግጹ ሓቅታት እስከ ንርኤ። ቁጠባ ኤርትራ ሓደ ሰብ ይእክቦ (ሓጎስ ክሻ) ክልተ ሰባት ይፈልጥዎ (ሓጎስን ኢሰያስን) ሓደ ሰብ ድማ ይጥቀመሉ ግዝያዊ ገዛኢ ኤርትራ ኢሰይያስ ኣፈወርቂ፡ ሓለውቱ ድማ ደምህት። ንኣብነት ምህርቲ ኣእካል ኤርትራ ብህዝቢ ተዘሪኡን ተኣኪቡን ናብ ባዶ ትሽዓት ብሓይሊ ይሽይጥ፡፡ ጀራዲን ብ መንእሰያት ሃገራዊ ኣገልግሎት ተተኺሉ ፍርያቱ ናብ መራሕቲ ሰራዊት ናይቲ ገዛኢ ሓይሊ  ይርከብ፡፡ ኣግራብ መሬት ኤርትራ ነዳዲ ተሳኢኑ፡ ንመስርሒ ድፋዕን ብዝብል ምኽኒት ተቖሪጾም ይሃልኩ፡፡  ማዕድናት ተጓሕጒሖም ናብ ጁባ እቲ ገዛኢ ይኣቱዉ፡ መሬት ኤርትራ ደጀን ደምህት ኮይኑ።

ብሓፈሻ መሬትን ህዝብን ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ቀጥታዊ መግዝእቲ ኢሰይያስ ኣፈወርቂ ይርከቡ።

ስለዚ ህዝቢ ኤርትራ እዚ መንነትን  ሃብትን ሃገርና ዘጽንትን ዝግብትን ዘሎ ገዛኢ ሓይሊ ሕጂ እንድሕሪ ዘይተኣልዩ ህዝቢ ኤርትራ ከም ህዝቢ ውን ክቕጽል ኣይክእልን እዩ። ኣብዚ ግዜ እዚ ድማ  መዓልቲ ናጽነት ኢልካ ን24 ግንቦት ምጽምባል መዓልቲ ጥፍኣት ህዝቢ ኤርትራ ምጽምባል ማለት ኢዩ።  24 ግንቦት ከምቲ ህዝቢ ኤርትራ ዝሓሰባን ዝተጸበያን ምዓልቲ ናጽነት ዘይኮነትስ መዓልቲ ሓድሽ መግዛእቲ ኢያ። ነዛ ዕለት እዚኣ ድማ ከምተን ዝሓለፋ ንሓድሽ መግዛእቲ ባብ ዘርሓዋ መዕልታት ኮይና ክትሓልፍን ክትፍለጥን ህዝቢ ኤርትራ ድማ ናጽነት መሬቱን ህዝቡን ዝረኽበላን ዘረጋግጸላን መዓልቲ ንምርካብ ቃልሱ ከሓይልን መዓልቲ ናጽነት እንዳበልካ ን24 ግንቦት ብዳንኬር ካብ ምሕላፍ ክቁጠብን ይግባእ። ምኽንያቱ መዓልቲ ናጽነት እታ መዓልቲ ናጽነትካ ክትከውን ዝሓሰብካያ ዘይኮነትስ እታ ናጽነት ህዝብኻን መሬትካን ዘረጋገጽካላ ዕለት ስለዝኾነት።

ሕጊ ይንገስ ምልኪ ይፍረስ

ካብ ሓውኹም ሓሚስ

ደላዪ ፍትሒ

18/05/2014