እዚ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ስርዓት፡ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዝፍጽሞ ዘሎ መንነት ናይ ምጽናት ወፈራ መዘና የብሉን። ብሰሪ ስርዓት ህግደፍ ዘካይዶ ዘሎ ኣዕናዊ ተግባራት፡ ብዙሕ ክፋል ሕብረተሰብና፡ (ዝበዝሑ መንእሰያት) ናብ ስደት ከምርሑን ኣብ ዘይፈልጥዎ ቦታ ኣደዳ ሞት፡ ማእሰርቲ፡ ውርደትን ጥሜትን ኮይኖም ኣለዉ። እቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ህዝብና’ውን ብዘይካ ውሑዳት ምስቲ ኣረሜናዊ ህግደፍ ዘጣቅዑን ብረብሓ ዝተዓስቡን፡ ግደ ማእሰርቲ፡ ሞት፡ ግዱድ ዕስክርና፡ ድኽነት፡ ፍርሒ፡ ስቃይ ማሕበራዊ ኣገልግሎትን ሕጊ ኣልቦን ኮይኑ፡ ኣብ ገዛእ መሬቱ ከም ካልኣይ ዜጋ ይነብር ኣሎ።  ካብ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ጀሚሩ፡ ህግደፍ ብማሕብረረ ሰብ ዓለም ገበናቱን ሓቀኛ ባህርያቱን ይቃላዕ ስለዘሎን ጸቅጢ ስለዝበዝሖን፡ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕን ዓለም ንምድንጋርን ከም ነፋሒቶ ሕብሩ እናቀያየረ ብዝለዓለ ይነጥፍ ኣሎ። እዚ ክስተታት’ዚ ድማ በቲ ኣብ ውሽጥን ወጻእን ዘሎ ህዝብና ዝካየድ ዘሎ ተቃውሞን ጸቅጥን ዝመጸመ እምበር ካብ ዓለም ዝተዋህበ ህያብ ኣይኮነን። ስቃይ፡ ጥሜትን ግፍዕን ህዝብና ከብቅዕ፡ ኣረሜናዊ ስርዓት ህግደፍ ክቅበርን ኣብ ቦታኡ ፍትሕን ሰላምን ዝዓሰሎ ስርዓት ንምትካልን ንኹልና ኤርትራውያን ዝጽበየና ውዓል ሕደር ዘየድልዮ ዕማማት ኣሎ።  ብርእይቶይ እዞም ዝስዕቡ’ዮም።

ቀዳማይ፡ ስርዓት ህግደፍ ብዝጥጅኦ ዘሎ ሓድነትና ዘላሕልሕ፡ ሃገራዊ ክብርና ዝብርዝን ልኡላውነትና ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ዘእቱን እኩይ ሜላታት ተደፋፊእና፡ ብስምዒት ተደሪኽና ሕነ ናይ ምፍዳይ ስጉምቲ ክንወስድን ክንህቅንን የብልናን።  ናትና ተራ፡ ነቶም ውልቀ መላኺ ኢሳያስ ዝርከቦም ሃንደስቲ ጥፍኣትን ስቃይን ህዝብና ዝኾነ ቀንዲ ገበነኛታት፡ ጭብጥታት ምስናድ፡ ኣብ ፍርዲ ምቅራብን ብዝፈጸምዎ ገበን ምቅጻዕቲ ምብያንን’ዩ። እቶም ብፍርሒ፡ ብውልቃዊ ረብሓን ዕዉር እምነትን መዳምቅቲ ጓይላ ህግደፍ ኮይኖም ህዝቦምን ሃገሮምን ዘድምዩ ዘለዉ ዜጋታት ድማ፡ ብልቢ ንፉንፉን ተግባራቶም ኣሚኖምን ንዝበደልዎ ህዝቦም ይቅሬታ ሓቲቶምን ክኽሕስዎ ቅሩባት ምስዝኾኑን ምሕረት ምሃብ’ዩ። እዚ ኣገባብ’ዚ ጥራሕ’ዩ ንዝመጽእ ወለዶ ሰላም፡ ፍቅርን ሓድነትን ዝፈጥር።

ካልኣይ፡ ንሕና ኤርትራውያን ብሰንኪ ምጅጃውናን ዘይምጥርናፍናን፡ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ቃሕ ዝበሎ ክፍጽም ኣሻዲንዎን ዕድመ ሂብዎን ከምዘሎ ንፈልጥ ኢና። እዚ ኣብ ሃገርና ዘሎ ሕሰምን ስደትን ከብቅዕን ወነንቲ ብመስዋእቲ ኣሽሓት ዝተረኽበት ሃገርና ክንከውን ድማ ፈታሕቱ ንሕና ጥራሕ ኢና። ዝተለጉመ ልሳንና ክፍታሕ ኣለዎ። ንሕና እንከለና፡ ብዛዕባ ጉዳይናን ሕሰምናን ማሕበረሰብ ዓለም ክዛረበልናን ክምጉተልናን ክንጽበ ሕፍረት’ዩ። ካልእ ይትረፍ ኣብ ኣብያተ ማእሰርቲ ኤርትራ ብህግደፍ ዝተረሸኑን ዝሳቀዩን ዘለዉ ዜጋታት፡ ኣብ ጅቡቲን ኢትዮጵያን ዋና ስኢኖም ተደርብዮም ዘለዉ ስደተኛታትን ምሩዃት ኩናትን፡ ኣብ ብዙሕ ኩርናዓት ዓለም ዝእሰሩን ዝከላበቱን ወገናትና፡ ዋላ ህግደፍ ክዓብጦ ይፈትን ጸማም እዝኒ ይሃቦም ንሕና ግን ዓለም ክፈልጦ ብዝለዓለ ክንጽዕር ኣሎና።

ሳልሳይ፡ ስርዓት ህግደፍ፡ ካብ መዋጥር ንምህዳምን ዓለም ንምትላልን ዘካይዶ ዘሎ ወፈራ ቅጥፈትን ሓሶትን፡ በቲ ንሕና እነካይዶ ዘሎና ስሙር ቃልሲ ተደሪኹ ድኣምበር ፈትዩ ከምዘይኮነ ብምግንዛብ፡ ኩሉ ዓቅምና ኣንጸር’ዚ ሕማም መንሽሮ ህዝብና ኮይኑ ዘሎ ስርዓት ክቀንዕ ኣለዎ። ንኣብነት ኣብ ወጻኢ ዘለዋ መራኸቢ ብዙሓንን መርበባት ሓበሬታን፡ ናይ ሓባር ጸላኢአን ህግደፍ ካብ ኮነ፡ ኣብ ክንዲ ብተናጸል ዝሰርሓ፡ መደባተን ከወሃህዳን ስሙር ግንባር ክፈጥራን ክተሓጋገዛን ኣዝዩ ኣገዳሲ’ዩ። ስርዓት ህግደፍ ህላወን ንጥፈታትን ናይዘን ካብ ወጻኢ እዋናዊ ሓበሬታ ዝዝርግሓ ናይ ኤርትራውያን መርበባት፡ ሕማም ርእሲ ኮይንዎ ከምዘሎ ዘካትዕ እይኮነን። ብፍላይ ኣብ ወጻኢ ዘሎን ኤርትራውያን፡ ሓሳብካ ብነጻ ናይ ምግላጽ ዕድል ተጠቂምና፡ ኣብ ጽልዋ ዘለወን ሃገራትን ትካላት ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ኣውያትና ከነስምዕ ኣሎና። ኣብ ቅድሚ ቤት ጽሕፈት ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ካልኦት ዞባዊ ውድባትን ኤምባሲታትን ኣድማ ምሕሳም መግቢ ምክያድ፡ ናይ ጥርዓን ደብዳቤታት ምጽሓፍን ኣቃልቦ ንምስሓብ ኣዝዩ ሓጋዚ’ዩ።

ራብዓይ፡ ካብ ሳዕሳዕካ ተቆጻጸ ከምዝብሃል፡ ንእዋኑ ወነንቲ ስርዓትናን ሃገርናን ክንከውን ካብዘይክኣልና፡ ኤርትራውያን ኣብ ዝሃለና ሃሊና፡ ክብርናን ባህልናን ክንዕቅብ፡ ኣብ ስደት ዝዓብዩን ዝውለዱን ደቅና ሃገሮምን ታሪኾምን ረሲዖም ቅልውላው መንነት ከየጋጥሞም: ክንተሓጋግዝ፡ ሓበሬታ ክንለዋወጥ፡ ክንፋቀርን ክንደናገጽን ኣሎና። ኣብ ኢትዮጵያ፡ እስራኤልን ካልእ ቦታታት ኣብ ስደት ዝርከቡ ኤርትራውያን ሞያውያን፡ ህዝብና ሞራል ንምሃብን ኣጆኻ ክወግሕ’ዩ እናበሉ ዘካይድዎ ዘለዉ ባሕላዊ መደባት ክተባባዕ ኣለዎ። ካብዚ ሓሊፉ ከምቲ ኣብ ገለ ሃገራት ዝስማዕ፡ ብዘበን ውርውራ ነብስኻ ኣይተዕብራን ንነብሰይ ይጥዓምንን ስሱዕ ተግባራት ምፍጻም ክውገድ ኣለዎ። ብደምን ስቃይን ደቅናን ኣሕዋትናን መዛኑናን ክንህብትም ኣይንፈትን። ኣብ ስደት ብዘጋጥመና ትዕግስትኻ ዝጽንቅቅ መከራን ብድሆታትን ተስፋ ክንቆርጽን ሓጺር ስጉምቲ ክንወስድን የብልናን። ኣብ ስደት ዘሎና ኤርትራውያን ሕግን ስርዓትን ናይ ዘለናዮ ሃገራት ከነኽብር፡ ካብ ተጸባይነት ንምድሓንን ነብስና ንምኽኣልን ስራሕን ትምህርትን ክንፈቱን ጽዩፍ ተግባራት ካብ ምፍጻም ክንቁጠብን ይግባእ።

ሓሙሻይ፡ ህግደፍ ሓደ ካብቲ ቀንዲ ግዝኣቱ ከናውሕ ዝጥቀመሉ መርዛም ሜላ፡ ንኤርትራዊ ብስውርን ብቁሉዕን ምፍልላይን ኣንጻሩ ሰሚሩ ንኸይቃወምን’ዩ። ህግደፍ ሕሉፍ ሓሊፉ፡ ኣብ ሃይማኖታዊ ጉዳያት ጣልቃ ምእታው፡ ኣብ መንጎ ስድራቤታት ነቃዓት ምፍጣርን ሓድሕድ ምትእምማን ከምዘይህልዎምን ምጽዓርን’ዩ። ዋላ ኣብቶም ኣመንተይ ዝብሎም ሓለፍቲ ጸጥታ፡ ኣማኸርቱ፡ ኣዘዝቲ ሰራዊትን ዓጀብቱን ከይተረፈ፡ ሰንካማት ኣእዳዉ መስሎኺ ኣይስኣናን። ነዚ ንምትባር ድማ፡ ሚልዮናት ገንዘብ ብምስላዕን ኣብ ኣብያተ ጽሕፈት፡ ኣብያተ መስተ፡ መዕረፊ ቦታታትን ሃሱሳት ብምውፋር፡ መስመር ቴለፎን ምብጥላፍ ወይ ብምጽንጻንን ደብዳቤታት ብምጭዋይ መዓልታዊ ንጥፈታት ስርዓት ህግደፍ’ዩ። እቲ ካብ ኩሉ ዝሕዝን ግን፡ ህግደፍ ዝፍጽሞ ዘሎ እከይ ተግባራት ዘይኮነ፡ ገለ ኤርትራውያን ኣብ መጻወድያ ህግደፍ ኣቲና ተግበርቲ ወይ ጎስጎስቲ ሕልምታት ህግደፍ ምዃንና’ዩ። ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘሎ ዜጋ ብፍርሒ ተዋሒጡን ብትካላት ስለያ ህግደፍ ተዓፊኑን ኣሎ። ኣብ ስደት ዘሎና ኤርትራውያን መኻዕበቲ ሃብቲ ውሑዳት ክንከውን፡ ህዝብና ከነሕዝንን ኣብ ዘይንረብሓሉ ጉዳያት ክንህውትትን ዓገብ!!!

ክቡራት ኣሕዋትን ኣሓዋትን፡ ንጉዳይና ብሕብረት ኤውሮጳ፡ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ብተጣበቅቲ ሰብኣዊ መሰላትን ካልኦት ተመሳሰልቲ ውድባትን ትካላትን ክዝረበሉ እንከሎ ብጽቡቅ ወይ ብሕማቅ ክጸልዎ ይኽእል’ዩ። ብፍላይ ምስ ኣብ ጎረባብትና ዘለዋ ሃገራት ብሰላም፡ ሓድሕዳዊ ምክብባርን ምድግጋፍን ሕመረት ዘለዎ ምሕዝነት ምፍጣር እምበር፡ ኣህጉራዊ ሕጊ ምጥሓስ፡ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳያት ጣልቃ ምእታውን በትርኻ ኣልዒልካ ምውጥዋጥን ዕንወት እምበር ቅሳነት ከምዘይህብ ኣብ ተሞኩሮና ተገንዚብናዮ ኢና። ሕጂ’ውን ኣብ ሃገርና መሰረታዊ ፍታሕ ንምምጻእ፡ ተዋሳእቲ ጉዳይና ንሕና ምስ እንኸውንን ዕድልና ብኣና ምስዝውሰንን’ዩ። ኤርትራውያን፡ ንብዓትና ጓና ክደርዘልና ንጽበ እንተሊና ግን፡ ካብ ሓደ መዓልቲ ኣንበሳ 100 ዓመት በጊዕ ክንከውን ንመርጽ ኣሎና።

ጽላል፡ ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ (10 ሚያዝያ 2016)