ሃገራዊ ባይቶ ኤርትራ ንዲሞክራሲን ለውጥን

  ሓጺር መግልጺ ዳግማይ ኣደቡሓ፡

ኣቐዲመ ነቲ ዝተገብረና ክብርን ልግስን፡ ብህዝቢን ብመንግስትን ኢትዮጵያ ከመስግን ይፈቱ፡ ዝተገብረ ኣገባብ ጭዉነትን፡ ስነ ስርዓትን፡ ምቕሉልነትን፡ ትሕትናን፡ ፍቅርን፡ ፍሽኽታን፡ ንኸተመስገን ቃላታት ዘይርከቦ ሕውነት ዝመልኦ ብምንባሩን መሰታ ዘይብሉ ከበሬታ ንኣንበብቲ ክገልጽ ይፈቱ፡ ናይ ሕዝቢ ሃዋሳ ጉባኤ ተፈጺሙ ክንወጽእ ከሎና፡ ብጣቓዒትን ዕልልታን ኣፈነዉና፡  ኣመስጊነ ንኣመስገንቲ ከመሓላልፍ  ታሪኻዊ ስል ዝኾነ።

ባይቶ ኣብ ሃዋሳ ኣቑምና ክንመጺእ ከለና ምእንቲ ሓድነት፡ ሞራል ከየውድቕ ህዝብና፡ ከምኡ ድማ ኣብ ጉዕዞ እናተኣረመ ክኽይድ ይኽእል ይኸውን፡ ብማለት ኢና “ጨጓሩ ንውሽጢ” ጌርና ዝመጻእና፡ እንተኾነ ካብ ዝፈራሕናዮ ኣይወጻእናን፡ ኣዳላውቲ ጉባኤ ናይ ህዝብና ሚዛን ዘይሓለወን ብዞና ኮነ፡ ብሃይማኖት፡ ዘይድለየካ ሕቶታት ዘልዕለልካን፡ ኣብ ዘየድሊ ጥርጠራታት ዘእቱን እዩ ነይሩ።

ኣባላት ኪዳን ኣብ መሬት ኢትዮጵያ ኮይኖም ናይ ብሓቂ ንህዝቢ ኤርትራ ድዮም ዝቃልሱ ዘለዉስ ወይስ መነባብሮኦም እዮም ዘጣጥሑ ዘለዉ? ሕጂ ድማ ኣብ ክንዲ መግዛእቲ ህግደፍ ንገደል ዘጽድፉ ከድሕንዎ ዝመጣጠሩ ዘለዉ ይመስሉ።

ጉባኤ ሃዋሳ ብሹድሽተ ኣባላት ኪዳን ዝተወነነ ነበረ፡ ኣስማቶም ኣብ ታሕቲ ተዘርዚሩ ኣሎ። እዞም ሽዱስተ ዉድባት ኪዳን ንሓደ ወርሒ ክነዋሕ ዝገበሩ ክኾኑ ከለዉ፡ ንድፊ ጉባኤን፡ ቁጽሪ ኣባላት ባይቶን 127 ክኸውን፡ ፈጻሚ ሽማግለ 21 ክኾኑ፡። 4 ሽማግለ ቤት ጽሕፈት ኽህልዋ ከም ዘለወን፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ከም ዝወዲእዎ፡ ቅዲሚ ሓደ ሰሙን ምስ ካብ ወጻኢ ኪዳን፡ ውዕል ንኽገብራ ሓቲተን ከምዝነበራ ብጭብጢ ዝረጋገጽ እዩ። ኣቐዲሞም ንጉባኤ ዝኸዱ ሰሚዖሞ ምንባሮም ዝዝከርዩ።

ኣብ ሃዋሳ ዝተረኽበ ጉባኤኛ ቁጽሩ 594 ነበረ፡ ብሃይማኖት ኣስማት  እስልምና 70% ክኸውን እንከሎ፡ ኣስማት ክርስትና ድም 30% እዩ፡ ብስም ህዝቢ ዝመጸ ድማ ካብ 30% ንታሕቲ እዩ ክባሃል ዝካኣል፡ ህዝቢ ማለት ዉድብ ዘይብሉ ማለትዩ። ዉድባት ዝወከሉን፡ ብስም ህዝቢ ተባሂሎም ዝመጸን ዉድብ ዘለዎም ድማ 70% እዩ፡ እንተበልኩ ካብ ሓቂ ኣይረሓቅኩን።

ሓፈሻዊ መግለጺ ጉባኤኛ ብብዝሒ ኣባላት ዉድባት እዮም ክትብል ግን ሓቂ እዩ፡ ብስም ህዝቢ ዝመጻእና ኢሎም ድማ ክምድሩን፡ ክዘርጉን፡ ክምጉቱን ተራእዩም።

ኣንባቢ ዝርዝሩ ተዓዘብ፡

1.     ኾምሽን ኣብ ኣዋሳ ጉባኤኛ ምስ ተኣከበ እንኳዕ ብሰላም ኣብ ኣብዚ ኣብ ቅዓና ድሕሪ ምባል ጉባኤ ተኸፍተ፡ እዚ ተኣኪቡ ዘሎ መልክዕን፡ ሚዛንን ህዝቢ ኤርትራ፡ ዝመስልን ዝውክልን እዩ ኢላ ገለጸት።

2.     ብግቡእ ድማ፡ ናይ ሓድ ዓመትን ፈርቃን ጸብጻብ ኣየቕረበትን ቀጺላ ባዕላ ንዝፈጠረቶ ሕማም ናይ ኣቶ ዳናኤል ተወልደን፡ ኣቕሪባ ናብ ዕንክሊል ከትእቱ ጸዓረት።

3.     ኮሚሽን፡ ኣጀንዳ ኣብዘይ ሓላፍነታ ኣቕረበት፡ ተቓውሞ ንኮምሽን እኳ እንተነበረ ብዕብጥብጥ ኣሕልፈቶ።

4.     ሰክረታርያ ንኽትቀውም ድሕሪ ምክታዕ ቁጽራ 27 (ዕስራን ሸውዓተን) ተወሰነ።

5.     ሰክረታርያ ምስ ተመርጸት መልክዕን ሚዛንን ህዝቢ ኤርትራ  ዘይተሓለወ ነበረ፡ ሓሙሽተ ናይ ክርስትና ስም ዝሓዙ፡ ዕስራን ክልተን ድማ ስም እስልምና ዝሓዙ ኮይና ተመርጸት።

6.     ሕቶ፡ ብኣቶ ኣማኑኤል ኢያሱ፡ ራድዮ ኣሰና ቐረበ “እዛ ሰክረታርያ ከምቲ ብኮሚሽን ዝተነግረና፡ መልክንዕን ሚዛንን ህዝቢ ኤርትራ ኣብዛ ሰክረታርያ ንርኢ የለናን….” መልሲ ኣይተዋህቦን።

7.     ብድሕሪዚ ምጉርምራምን ቲሒም ቲሒምን ቀጺሉ መልክንዕን ሚዛን ህዝብና ኣይተሓለወን ምስ በዝሔ፡ ኣባልት ኪዳን ቀልጢፎም ንኮሚሺን ወቐሳኦም ዘርግሑ…… “እዛ ኮሞሽን ዘይግባእ ጌራ ብብዝሒ ሰባት ካብ ሱዳን ስለ ዘምጽኤት ሚዛን ስለ ዘይተሓለወ ….ኣብቲ ዝመጽእ ምሕራይ ኣባላት ባይቶ ብብዝሒ ክርስትያን ካብ ኣመሪካን ኤውሮፓን ኢትዮጵያን ክኣትዉ ኣለዎም…ሚዛን ህዝብና ክሕሎ ኣለዎ.”( ሑሰን ከሊፋ፡ በሺር ኢስሓቕ፡ ተወልደ ገብረስላሴ…ተዳሙ ንምጥቃስ)።

8.     ለባማት፡ ሽማግለታት፡ መራሕቲ ሃይማኖት ዘለዉሉ ህዝብና ንብዙሕ ዘመናት ብሓደ ዝነበረዩ፡ ሕጂ ድማ ተኻባቢርካ፡ ተካኣኢልክን፡ድኣ ምበር ክምዚ ንርእዮ ዘለና ኣይጽቡቕን፡ በብወገና ንሕሰብን ንመኻኸርን ዝብል ኣባታውን ለባምን መተሓሳሰቢ ፈልፈለን ተነዝሔን።

9.     ኣባላት ሰሜን ኣመሪካ ፍሉይ ኣኼባ ገበሩ፡ ሰለስተ ሽማግለ ኣውጺኦም፡ ርእይቶን ለበዋን፡ ንኹሎም ኣባላት ኪዳንን ንዘይኣባላትን ከምዚ ዝስዕብ ኣቕረቡ፡ ኣብዚ ዝመረጽ ባይቶ 25 መንበር ብስም ህዝቢ ክወሃብ።  ምኽንያቱ ድማ፡1. ኣብ ሰሜን ኣመሪካ ብዙሕ ህዝብና ተጣራጠርን ናይ ህግደፍ ሰዓብን ስለዘሎ ናብ ደምበ ተቓውሞ ከንምጽኦ የኽእልና 2. መንግስቲ ኣመሪካ ኣብ ልዕሊ ደምበ ተቓዎሞ እምነት ክሕድር የቃልጥፎ 3. ካብ ሰሜን ኣመርካን ከምኡ ድማ ካብ ኤውሮጳን ኣውስትራያን ማእከላይ ምብራቕን ክንድኦም፡ ብትምህርትን፡ ተመኩሮን፡ ክእለትን፡ ክርከቡ ስለ ዝኽእሉ፡ ነዚ ባይቶ የሔይሎን የምዕብሎን ኢልና ንኣምን።

ዝብል ምስቀረበ “ኣመሪካ ወርቂ ዝኾነ ሓሳብ ኣቕሪቦም ተባህለ”

እዚ ግን መጠበሪ ኾይኑ ረኸብናዮ።

10.                       ጉባኤ ተወዲኡ ኣመዳዳብ መናብር እትምድብ ሓንቲ 17 ዝኣባላታ ሰክረታርያ ተመርጸት፡ እዚኣ የማናይ ኢድ ናይ ኪዳን እያ፡ ኣከራኻሪ ነጥቢ ኣምጽእት፡ 60% ንዊድባት 40% ንህዝቢ ኢላ መጎተት፡ ድሕሪ ላዕልን ታሕትን 52%ንዊድባት=66 መናብር 48% ንህዝቢ ድማ 61 መናብር ተመደበ፡ ኣንባቢ ልቢ ግበር፡ ካብዘን 61 መንብር 20% ንመንእሰያት 20% ንደቂ ኣንስትዮ 10% ንሲቪክ ማሕበራት ዝተረፈ ድማ ንህዝቢ ውድባት ዘይብሎም ተባህለ።

11.                       ሰሜን ኣመሪካ 13 እዩ ዝተዋህባ እንተኾነ ድሕሪ ብዙሕ ክርክር ካብ ሱዳን ሓደ ካብ ኢትዮጵያ ሓደ ንኣመሪካ ተዋህበ 15 ኮነ፡ ካብዚ ስዒቡ ብኸምዚ ተምቃርሔ።

12.                       ካናዳ ሓሙሽተ (5) ሒዞም ከዱ፡

13.                       ንሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ (USA) ድማ 10 ተዋህባ፡ ካብዚኤን ዲማ 20% መንእሰያት 2 መንበር ወሰዱ፡ 20% ደቂ ኣንስትዩ 2 መንበር ወሰዳ (ንሳተን ከኣ ናይ ዉድባት እየን)፡ 10% ዝተመደበ ድማ ንሲቪክ ማሕበራት እዩ፡ ናይ ሲቪክ ማሕበራት ወከልቲ ኣብቲ ምርጫ ክኣትዉ ንሕጸ ምርጫ ተሓጽዩ፡ እንተኾነ ወከልቲ ሲቪክ ማሕበራት የቐንየልና፡ ንሕና ኣብዚ ኣይንምረጽን ኢና ኢሎም ወጹ፡ ከምቲ ዝተመደበሎም ንዝደለዩዎ ሰብ መሪጾም ወካሊኦም ክሰዱ መሰሎም እዩ፡ በቲ ዝተመደበ (11/2) ሓደን ፈርቃን መንበር ንስቪክ ማሕበራት ካብ ሰሜን ኣመሪካ መንበር ናታቶም እዩ።

ብ4 መጋቢት 2012 ኣቦ መንበር ባይቶ ንደሞክራሲን ለውጥን ኤርትራ ኣብ ልዕሊ ሲቪካዊ ማሕበራት ወኪል ክም ዘደስክሉ ተኣወጀ፡

መጀመርያ ከመይ ጌሮም ንሲቪክ ማሕበራት ተቐበሉ? ቀጺሎም ሕጂ በየናይ ሕጊ እዩ ንሓደ ኣባል፡ ካብ ባይቶ ከደስከሉ ኣዋጅ ዘውጽኡ? መን ከ እዩ ሓልፍነት ዝሃቦም? ብቕዓት ኣልቦ’ዶ ኣየምስሎምን?

1. ኣቦ መንበር ጸጋይ ዮሃንስ ኮነ ዶክተር ዩሱፍ ብርሃነ መን ሓልፍነት ዝሃቦም እዩ ከይ ኣጻረዩ ከደስክሉ ዝወሰኑ? ባይቶ’ውን ከደስክል መሰል’ውን የብሉን ከደስክል ከኣ ኣይክእልን እዩ።

ሲቪክ ማሕበራት ናይ ሰሜን ኣመሪካ 10% ክውሃቦም ከሎ ኣበይ ኣለዉ

ኣይባሃልን ድዩ ወይስ እንኳዕ ተረስዑ፡ ንሕና’ውን ኣይንደልዮምን ማልት ድዩ? ኣበይ ኣተወ ናይ ሲቪክ ኣባላት ወኪል ዘየብልስ እንታይ ኣሎ፡ እቲ (1 ½) መንበር ናበይ ኣበለ? ብጽሒቱ ንመን ይምድቡ ንዓኣቶም ይምልከት።

2. ባይቶን ፈጻሚትን መምርሒ ካብ ኣቶ ሳልሕ ቓዲ (ዓሊ ሳልም) ከማኡ ድማ ካብ ዉድብ ሳግም ወሲዶም ንዝብል ዘረባ ብከመይ ክንጸግ ይኽእል?

3. ኣቶ በሽር ኢስሓቅን፡ ኣቶ ተወልደ ገብረስላሴን፡ ኣብ ልዕሊ ሲቪክ ማሕበራት ስለዘይፈትዉዎን ድዩ ኣቶ ጸጋይን ዶር ዩሱፍን ንባሎም ከደስክሉ ተገዲዶም? ኣየ ብኸምዚስ ኣስመራ ደኾን ይእቶ ይኸውን?

4. ንምዃኑ ኣብዚ እዋን እዚ፡ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ኣብ ኣንፎቱን ዕርበቱን እናሃለወ፡ ኣብ ክንዲ ንገደል ዘጽድፍዎስ፡ ከድሕንዎ ዝመጣጠሩ ኮይኑ ይረ ኣየና? ስለምንታይ እዚ ኹሉ ሸበድበድ ኣብ ዘይሰዓቱ?

ሕዝቢ ኤርትራ ጸገምካ ገና ኣይተውዲኤን ዘሎ፡ ልቢ ኢልካ ተዓዘብ፡ እዞም ዉድባት በዞም ዝስዕቡ ዝምርሓ ትሕዝቶኤንን ዕላምኤንን  ደጋጊምካ ተመልከቶ፡ ንረብሓኤን ድየን ዝቃለሳ ዘልዋስ ወይስ ንህዝቢ? ኣስማቶም ከምዚ ዝስዕብ እዩ። ቀጺሉ ሓንጎሎም ብዘበን ኣድቡሓ ጥራይ ዝሓስብ ኮይኑ ይራኣየና።

ኣስማት ገበርትን ሓደግትን ኣብዚ ባይቶን ተመልከት፡

1. በሺር ኢስሓቅ

2. ተወልደ ገብረስላሴ

3. ኣድሓኖም ገብረማርያም፡

4.ሑሰን ከሊፋ

5. ሸንገብ

6.ቱርኪ

 

እዞም ሓለፍቲ እዚኣቶም ልቢ ኢልካ ተኸታተሎም ተመልከቶምን፡

ጉባኤ ኣደቡሓ ብ1969 ዝተገብረ ታሪኽ ቃልሲ ኤርትራ ፈሊጥካ ንኽትመራመር ይላቦ! ከመይ ነይሩ፡ ውጺኢቱ ድማ ብኽመይ ተዛዘመ።

ከምቲ ቐዳማይ ንክኸውን ኣይምነይን፡ እንተኾነ መንገዱ ናብኡ ገጹ ይመስል።

 

ዓወት ንዉጹዕ ህዝብና

ዉድቀት ንመንድዓት ተቓለስትን

ጨቋኒ ስርዓት ህግደፍን

 

ሃይለ ገብረ ትንሳኤ

ኢንድያናፖሊስ ኢንድያና ኣመሪካ

5 መጋቢት 2012