ኣውራጃዊ ፖለቲካን በሰላታቱን

ውልቃዊ ትዕዝብቲ

ታደሰ ኪዳነ   በርሚንግሃም

                     መበል 11 ክፋል         30/11/2013

ሎሚ ህዝቢ ኤርትራ ንመሰረታዊ ሰብኣዊ ክብሩ ክከላኸል ዘይክእል፣ ኣዝዩ ድኹምን ዝተበታተነን ህዝቢ ኮይኑ ኣሎ። እዚ ሎሚ ዘሎ ምትርማስ መሰረቱ ትማሊ ኢዩ። ነቲ ናይ ትማሊ ከም ዘለዎ እንተዘይተዛሪብናሉ ድማ ጽባሕ ንኸይድገም ውሕስነት የብሉን። ንነዊሕ እዋን ስለ ዘይተዘርበሉ መሊሱ ክገድድ እምበር፣ ትም ምባልና ዘምጽኦ ፍታሕ የለን። ፖለቲካዊ ባህሊ ህዝብና እምበኣር፣ ናብቲ ናይ ትማሊ ዘይኮነስ፣ ናብቲ ናይ ቅድሚ ትማሊ ክምለስ ኣለዎ።

ጠንቂ ናይዚ ሕጂ እንርእዮ ዘለና ፍልልያት ድማ፣ እቲ ከተማዊ ናይ በጋሚንዶ ጠባይ ሒዙ ዝዓበየ ጉጅለ፣ ነቲ ሓቅነትን ግርህነትን ዝመለለይኡ፣ ብዙሕ ተንኮላት ዘይፈልጥ ካብ ገጠራት ዝተሰለፈ መንእሰይ ከታልል ምኽኣሉ ኢዩ።

ኣብ 10ይ ክፋል በዛ ትስዕብ ሕጡበ-ጽሑፍ ኢየ ተፋንየኩም።

“ኣስማትን ከባቢያዊ መበቆልን ናይዞም ክብ ኢሎም ዝተጠቕሱ ሓለፍቲ ኣብ/ትምህርቲ፣ ብውሑዱ 3 ካብቶም ኣብ ወሳኒ ቦታ ናይቲ ሚኒስትሪ ዝነበሩን፣ ሓለፍቲ ናይ 6 ካብተን ዝነበራ 9 ኣውራጃታትን፣ ተወለድቲ ዝተወሰነ ከባቢ ነይሮም። እዚ ኣወዳድባ’ዚ ንመብዛሕትኦም ኣብቲ ቅድሚ ናጽነት ዝነበረ ኣካድያምያውን ወታደራውን ስራሕ ብተዓጻጻፍነት ዝመርሑ ዝነበሩ ሓለፍቲ ኣሊኻ ወይ ኣደስኪልካ ዝተገብረ ስለ ዝነበረ፣ ብመደብ ልዕልና ተወለድቲ ውሱን ከባቢ ንምርግጋጽ ዝተገብረ ምዃኑ ዘካትዕ ኣይኮነን። ምስቲ ክብ ኢለ ኣብ ብርገድ 51ን 58ን ነይሩ ዝበልኩዎ ኣወዳድባ ሓለፍቲ ብምንጽጻር ክረአ ከሎ ድማ፣ ብገርሂ ዝግበር ዝነበረ ናይ ኣጋጣሚ ሕቶ ኢዩ ንምባል ዝከኣል ኣይኮነን።”

መቐጸልትኡ ይስዕብ፦  …

ምስዚ ተኣሳሲሩ ክረአ ዘለዎ ካልእ ኣገዳሲ ጉዳይ’ውን ኣሎ። ድሕሪ ናጽነት እቶም ብስምና ወይ ብሳጓና ጥራይ ንፋለጥ ዝነበርና ተጋደልቲ፣ “ስድራ ከመይ ጸኒሖሙኻ? ወለድኻ ብህይወት’ዶ ኣርኪብካዮም…?” እናበልካ ኩነታት ቤተ-ሰብ ሓድሕድ ክትተሓታተት፣ ናብቲ ገጠራት ንምምልላስ ዝነበረ ጸገም ኣብ ግምት ብምእታው ድማ “ዓድኹም ቀረባ’ድዩ ርሑቕ? መካይን ይኣትዎኦ ድየን?” ዝብሉ ሕቶታት ክስዕቡን ባህርያዊ ኢዩ። እቲ እዋን እምበኣር እቶም ንነዊሕ እዋን ንቀራረብ ዝነበርና ተጋደልቲ፣ ዳርጋ ንመጀመርያ ግዜ ክበሃል ይከኣል፣ ብዛዕባ ስድራ-ቤትናን መበቆል ዓድናን ዓው ኢልና ከነዕልልን ክንዛረብን ዝጀመርናሉ እዋን ኢዩ። ማዕረ-ማዕሪኡ ድማ ከባብን ዓድታትን ናይቶም ሓደስቲ ናብ ሓላፍነት ዝደየቡን፣ ካብ ዝነበሮም መዝነት ደው ዝበሉን ሓለፍቲ።

ገለ ካብቶም ናይ ኣውራጃታት ሓለፍቲ ኮይኖም ዝተመደቡ ተጋደልቲ፣ ቅድሚኡ ኣብ ስፍሕ ዝበለ ናይ ሓላፍነት ቦታ ሰሪሖም ዘይፈልጡ ስለዝነበሩ፣ ምስ ብዙሓት መማህራን (ብፍላይ ተጋደልቲ) ኣብ ሕቶ ምደባን ካልእን ክሰማምዑ ኣይከኣሉን ጥራይ ዘይኮነ፣ ኣብ ቀጻሊ ግጭትን ቆይቚን ክኣትዉ ይረኣዩ ነይሮም። እዝከረኒ ሽዑ እዋን “ምስ እገሌ ኣይሰርሕን ኢየ፣ ናብዚ ቦታ’ዚ ኣይከይድን ኢየ…” ዝብሉ መማህራን ኣብ ኮሮድዮታት ቤት ጽሕፈት ሚኒስትሪ ትምህርቲ ብብዝሒ ይረኣዩ ነይሮም።

እዚ ጥራይ ግን ኣይነበረን። እዞም ሓደስቲ ዝተሾሙ ሓለፍቲ (ንኣብርሃም ተኽለን ወልዱ በርሀን ገዲፍካ) ኩሎም ካብ ሓደ ኣውራጃ ብምንባሮም፣ ንመጀመርያ ግዜ ኣብቶም ተጋደልትን መማህራንን ንኣውራጃዊ ምጥርናፍ ብዝምልከት፣ ካብ ትሒምሒም ሓሊፉ ዓው ኢልካ ምዝራብ ስዒቡ። እቲ ቅድም ክንጽመሞ ዝመረጽና፣ ድሕሪ ናጽነት’ውን ክድገም ምስ ረኣናዮ ግን ዝያዳ ቁጥዐን ዘይርግኣትን ኣስዒቡ ኢዩ። ካባና ሓሊፉ ናብ ናእሽቱ ኣሕዋትና ክሰግር ድማ ግቡእ ኣይነበረን። ንክብደት ናይቲ ሽዑ ዝነበረ ስምዒታት ብቓላት ናይ ሓደ ሰብ ክገልጾ ዝሓሸ ይመስለኒ።

እቲ ግዜ ን3ይ ውድባዊ ጉባኤ ህዝባዊ ግምባር ምድላዋት ዝግበረሉ ዝነበረ እዋን ኢዩ። ንኣባላት ሚኒ/ትምህርቲ ወኪሎም ኣብቲ ጉባኤ ዝሳተፉ ሰባት ንምምራጽ፣ ሚ/ር በራኺ ገብረስላሴ ኣብ ዝመርሖ ኣኼባ፣ ኣብ ኣዳራሽ ሚኒ/ትምህርቲ ተኣኪብና። ሚኒስተር በራኺ ኣብቲ ኣኼባ “ብምሉኦም ህልዋት ኣባላት ማእከላይ ሽማግለ ህዝባዊ ግምባር፣ ብዘይ ምርጫ ኣብቲ ጉባኤ ክሳተፉ ኢዮም” ምስ በለ፣ ሓደ ካብቶም ቅድሚ ናጽነት ከም ሓላፊ ናይ ሓንቲ ዞባ ኮይኑ ዝሰርሕ ዝነበረ፣ ድሕሪ’ቲ ሓድሽ ውደባ ግን ካብ ስራሕ ደው ኢሉ ዝነበረ ተጋዳላይ ከምዚ ዝስዕብ መሊሱሉ፦

  “…እዚ ዝጸንሐ ማእ/ሽማግለ ብኣውራጃውን ወገናውን ኣሰራርሓ ክኸፋፍለና ስለዝጸንሐ፣ ብምሉኡ ወሪዱ፣ ንብምሉኡ ተጋዳላይ ዝውክል፣ ሓድሽ ማእከላይ ሽማግለ ክምረጽ ኢና እንደሊ..” ኢሉ ድሕሪ ምዝራቡን፣ ሚኒ/ በራኺ ድማ “… ከም ርእይቶ ነሕልፎ” … ዝብል መልሲ ምሃቡን ጥራይ ዕርገት ናይቲ ተፈጢሩ ዝነበረ ኩነታት ብቐሊሉ ንምግማት ይከኣል።

ክብ ኢልና ከም ዝረኣናዮ፣ እቲ ኣብ ሚኒ/ትምህርቲ ዝተራእየ ኣወዳድባ፣ ምስቲ ኣብ 1979/81 ኣብ ብርጌድ 51ን 58ን ዝነበሩ ሓለፍቲ ኣተኣሳሲርካ ክረአ ከሎ፣ እዞም ኣብ ክልቲኡ እዋናት ኣብ ዝተፈላለየ ኣሃዱታት ብዋጋ ካልኦት ብጾቶም ዝተሾሙ ሓለፍቲ፣ ነቲ ከባቢያዊ ምጥርናፍ፣ ብኡ ኣቢሉ ድማ ነቲ ኣውራጃዊ ምክፍፋል ብንጹር ዘርኢ ኢዩ። እዚ ኩነታት’ዚ (ብፍላይ እዚ ዳሕረዋይ ፍጻሜ) ንብዙሓት ሰባት ንኹሉ’ቲ ኣብቲ ውድብ ቅድሚኡ ዘሕለፍናዮ ተመክሮን ፍጻሜታትን ተመሊስና በብሓደ ክንግምግሞ ደሪኹና ኢዩ። እቲ ኣሰራርሓ እምበኣር፣ ንነዊሕ እዋን ‘ብዛዕባ ዓዲ ምዝራብ ነውሪ ኢዩ’ ዝብል ሓሳብ ተጎልቢቡ ክስርሓሉ ዝጸንሐ ሜላ ኢዩ።

ብወገነይ ዋላ’ኳ ሓደ ካብቶም ኣብ 1992 ዓ.ም ኣስመራ ዩኒቨርሲቲ ክኣቱ ዕድል ዝረኸብኩ፣ ግን ከኣ “ተጋደልቲ ኣብ ዩኒቨርሲቲ ክመሃሩ የብሎምን” ብምባል ዕድል ስለዝተኸላእኩ ኣብ ክቱር ስምዒትን ባእስን ኣትየ’ኳ እንተነበርኩ፣ ኣብ ናይ ሓላፍነት ቁርቁስ ግን ኣይነበርኩን። ስለዚ እቲ ሽዑ ኣብቲ ሚኒስትሪ ዝነበረ ምደባ ናይ ሓለፍቲ ይኹን፣ እቲ ኣብ 1979/81 ኣብ ብርገድ 51 ዝነበረ ምደባ፣ ብቐጥታ ብውልቂ ዝምልከተኒ ኣይነበረን። እዞም ሓለፋ ተገይሩሎም ናብ ሓላፍነት ዝተመርጹ ሰባት፣ ንሳቶም’ውን ነቲ ኣሰራርሓ ንታሕቲ ገጹ ከም ዝወርድ ክገብርዎ ዝሰርሕሉ ምዃኖም ርዱእ ይመስለኒ። ከምኡ ስለዝነበረ ከኣ ኢዩ፣ ነዚ ሕጂ እንርእዮ ዘለና ቅጥዒ ዝሰኣነ ኣውራጃዊ ስምዒት መሰረት ዝኾነ።

ብዛዕባ ሚ/ር በራኺ ገብረስላሴ ቁሩብ ክዛረብ፦ እቲ ብዶብ ተሳቢቡ ዝተወለዐ ኲናት ደው ምስ በለ፣ ላዕለዎት ሓለፍቲ ናይቲ ውድብ ዘልዓልዎ ሕቶ ተስፋ ምስ ሰኣኑሉን፣ ብዙሓት ሓለፍትን ሰራሕተኛታትን መንግስቲ ዝተፈላለየ ምኽንያታት እናፈጠሩ፣ ካብ ሃገር ክወጹ ክበላሓቱ ተራእዮም። ንባህርያት ናይቲ ውድብ ኣጸቢቑ ዝፈልጥ ሚ/ር በራኺ ግን፣ ምእንቲ’ቲ ዘልዓሎ ሕቶ ዝለዓለ መስዋእቲ ንምኽፋል’ዩ ካብ ወጻኢ ናብ ውሽጢ ሃገር ዝኣተወ። ከም ዝበሃል’ውን (ሓቅነቱ ብሕጂ ዝረጋገጽ) “ከምዝን ከምዝን ኢልካ እንተ-ተዛሪብካ፣ ካብ ማእሰርቲ ኣውጺእና ናብ ቦታኻ ክንመልሰካ” ተባሂሉ ከም ዝተለመነ’ውን ሰሚዕና ኢና። በራኺ ድማ “ኣነ ህዝባውን ሓባራውን ሕቶ’ምበር ውልቃዊ ጸገም የብለይን” ዝብል መልሲ ከም ዝሃበ ተነጊሩና። ስለዚ እዚ ሕጂ በራኺ ፈጺሙዎ ዘሎ ተወፋይነትን መስዋእትን፣ መዓንጣና ሸጥ ኣቢልና ንምዕዋቱ ንቃለሰሉ ዘለና ስለዝኾነ፣ ብዝኾነ መልክዑ ዝንቀፍ ኣይኮነን። እንተኾነ ታሪኽ፣ ታሪኽ ዝኸውን፣ ቦታን ግዜን ኣብቲ ቦታ ዝነበሩ ሰባትን ብንጹር ምስ ዝቐርቡ ጥራይ ኢዩ። ስም በራኺ ኣብዚ ምግላጹ እምበኣር፣ ነቲ ዘቅርቦ ዘለኹ ኣርእስቲ ንጹር ስእሊ ንምሃብ እምበር፣ ነዚ ሕጂ ፈጺሙዎ ዘሎ መዘና ኣልቦ ተወፋይነትን ጅግንነትን ብዝኾነ መልክዑ ዝብውዝን ዘህስስን ከም ዘይኮነ ኣንባቢ ክርድኣለይ እደሊ።

“ድሕሪ ናጽነት ብኸምዚ ክኸዱ እንተፈቲኖም ህዝቢ ክብተኖም ኢዩ”

ሓደ መዓልቲ ንሓደ ቅድመይ፣ ቅድሚ 4/5 ዓመት ዝተጋደለ፣ ኣብ ሓይልታት ምክልኻል ኣብ ደሓን ዝኾነ ናይ ሓላፍነት ቦታ ዝነበረ ናይ ቀረባ ዓርከይን መተዓብተይን ጸዊዐ፣ ንኹሉ’ቲ ክብ ኢለ ዝገለጽክዎን፣ ካልእ ኣብዚ ክጽሕፎ ዘይደለኹን ፍጻሜታት ብዝርዝር ገሊጸ፣ ከምዚ ክብል ሓቲተዮ። ‘… ከምዚ ኢሎም ኣብቲ ውድብ ላዕለዋይ ኢድ ክሳብ ዝሕዙን፣ ሰባት እናመረጹ ብብዝሒ ንደቂ ከባቢኦም ናብ ናይ ሓላፍነት ቦታ ክሰቕሉን ከለዉ እንታይ ትገብሩ ነይርኩም? ንስኻ ኣብ 1974/75 ተሰሊፍካ፣ ሽዑ ነዚ ኩነታት’ዚ ተዓዚብካዮ’ዶ? ብንጉሁኡ ንምግትኡ’ኸ ተፈቲኑ’ዶ?…” ወዘተ ዝብሉ ሕቶታት ኣዝነብኩሉ። ንሱ ንገለ እዋን ዝን ኢሉ ድሕሪ ምሕሳብ፦

“እዚ ትብሎ ዘለኻ ሓቂ ኢዩ። ንስኻ ሎሚ ኢኻ ትዛረበሉ ዘለኻ። ንሕና ግን ሽዑ ናብቲ ውድብ እትው ምስ በልና ኢና ነቶም ቅድሜና ዝተሰለፉ ላዕለዎት ካድረታት ሓቲትናሉ። ሕጂ’ውን እቶም ቅድመይ ኣብቲ ውድብ ዝጸንሑኒ ገዳይም ተጋደልቲ ዝሃቡኒ መልሲ ጥራይ ኢየ ክህበካ። እቲ ሽዑ ዝተዋህበኒ መልሲ ድማ…” ይብል’ሞ ነቲ ቅድም ተነጊሩኒ ዝበሎ ብኸምዚ ይገልጾ። “’እዚ ትብልዎ ዘለኹም ሓቂ ኢዩ። ኣዘንጊዖሙና ኢዮም። ሕጂ ግን ኣውራጃና ተበዲሉ፣ ንስኹም ጥራይ ሓለፍቲ ትኾኑ ኣለኹም’ ኢልካ ምክርኻርን ንዕኡ ክተስተኻኽል ምፍታንን፣ ተመሊስካ ኣብቲ ናይ 60ታት ኣውራጃዊ ምምቕቓል ምምላስ ኢዩ። ካብ ከምዚ ዝኣመሰለ ምምቕቓል ዝኸስብ ድማ ስርዓት ደርጊ (ጸላኢ) ጥራይ ኢዩ። እቲ ዝኸስር ድማ ብምሉኡ ህዝቢ ኤርትራ። እዚ እንርእዮ ዘለና ኲናት ድማ ሓላፍን ተራን ከይበለ ንኹልና ዝበልዓና ኢዩ ዝመስል። ካብ ገዛና ክንወጽእ ከለና’ውን፣ ብመስዋእትና ሃገርና ነጻ ከነውጽእ እምበር፣ ኣብ ናይ ሓላፍነት ቀርቊስ ክንኣቱ ኣይነበረን። ስለዚ ሕጂ ኩሉ ኣድህቦና ናብ ጸላኢ ገርይና ሃገርና ነጻ ንምውጻእ ንቃለስ፣ ሃገርና ንምርካብ ንሰዋእ። እቲ መስዋእቲ ንዓኣቶም’ውን ዝተርፎም ኣይኮነን። ምናልባት ውሑዳት ናጽነት ዝርእዩ እንተሃልዮም’ሞ፣ ድሕሪ ናጽነት’ውን ብኸምዚ ሕጂ ዝኸድዎ ዘለዉ ክኸዱን ሰብ ክፈላልዩን እንተፈቲኖም፣ ህዝቢ ክብተኖም ኢዩ። ህዝቢ ኤርትራ ዝኾነ ዓይነት ምፍልላይ ዝቕበል ህዝቢ ኣይኮነን። ንሕና ድማ እምነትና ኣብ ህዝቢ ገርና ንኺድ። እቲ ዝተረፈ ንህዝቢ ንግደፈሉ፣ ህዝቢ ባዕሉ ክምልሰሉ ይሓይሽ…’ ዝብል ኢዩ። ንስኻ ዘይትፈልጦ ካልእ ውደባ’ውን ኣሎ። እቲ ቅድሚ ብዙሕ ዓመታት ዝተዋህበኒ መልሲ ድማ ነዚ ይመስል። ንዕኡ እኣምን፣ ንዕኡ መሰረት ገይረ ድማ ክሳብ ሎሚ እቃለስ ኣለኹ…”

… ክብል ዘረብኡ ድምዲሙ። “ንስኻ ዘይትፈልጦ ካልእ ኣውዳድባ’ውን ኣሎ” ምባሉ፣ ድሒረ ከም ዝተረዳእኩዎ፣ ንኣወዳድባ ናይታ ውሽጣዊ ሰልፍን ንሳ ኣብቲ ጉዳይ ዝነበራ ተራን ማለቱ ኢዩ።

እዚ ክብ ኢሉ ዝተገልጸ ኣበሃህላ ከም ዘነጽሮ፣ እዚ ወገናውን ኣውራጃውን ምጥርናፍ ናብ ናይ ሓላፍነት ቦታ፣ ዳርጋ ምስ ምምስራት ናይቲ ውድብ ዝጀመረ ዓሚቝ ሰረት ከም ዘለዎ ኢዩ። ሓደ ወገን ነዚ ሜላ’ዚ ከም ናይ ሓዋሩ ናይ ስልጣኑ መረጋገጺ ክወስዶ ከሎ፣ እቲ ካልእ ወገን ግን ኣብ መንጎ ክልተ ምርጫታት ተቐርቂሩ ምንባሩ ኢዩ ዝሕበር። ንሱ ድማ፦

1. ነቲ ድሮ ጀሚሩን ተኣታትዩን ዝነበረ ኣውራጃውን ወገናውን ምጥርናፍ ናብ ናይ ሓላፍነት ቦታ ከም ዘለዎ ተቐቢልካ፣ ምሉእ ዓቕምኻ ናብቲ ቀንዲ ሃገራዊ ሕቶ ኣተኲርካ ምቅላስ
2. ነቲ ቀንዲ መግዛእታዊ ሕቶ ንግዜኡ ኣወንዚፍካ፣ ንዲሞክራስያዊ ኣሰራርሓ ቀዳምነት ሂብካ ኣንጻር’ቲ ጠንቂ ዝኸውን ዝነበረ መሪሕነት ምቅላስ። እዚ ድማ ነቲ ዝነበረ ኣመራርሓ ኣፍሪስካ ሓድሽ ውደባ ክሳብ ምፍጣር ዝኸይድ ኢዩ።

እቶም ሽዑ ዝነበሩ ላዕለዎት ካድረታት እምበኣር ነቲ ቀዳማይ ምርጫ ከም ዝወሰዱ ኢዩ ዘነጽር። ኣብቲ እዋንቲ ዝነበሩ ተጋደልቲ ከም ዘዕልልዎ’ውን ውድብ ኣብ ሓደጋ ምብትታን ምስ በጽሐ፣ ‘ህዝባዊ ሓይልታት ክብተን የብሉን’ ዝብል መርገጺ ከም ዝወሰዱን፣ ካብ ሓደጋ ምብትታን ንምድሓን ድማ ጸግዒ ናይቲ መሪሕነት ከም ዝሓዙን ይዛረቡ ኢዮም። ከምዚ ኢሉ ከኣ እቲ ድሒሩ ግዝያዊ መንግስቲ ዘቖመ ህዝባዊ ግምባር፣ ብዓቢኡ ብደቂ ከበሳ ዝዕብለል፣ ካብኡ ናብኡ ድማ ንተወለድቲ ዝተወሰነ ከባቢ ናብ ናይ ሓላፍነት ቦታ ዝሓሪ ውድብ ኮይኑ ማዕቢሉ።

ኣብዚ ንእግረ መንገደይ ከብርሆ ዝደሊ ነጥቢ’ውን ኣሎ። ዋላ’ኳ ኣካል ናይዚ ኣርእስቲ’ዚ ገይረ ከቕርቦ እንተዘይደለኹን፣ ገና ስፍሕ ዝበለ መጽናዕቲ ዘድልዮን እንተኾነ፣ እዚ ኣውራጃዊ ምክፍፋል፣ ኣብተን ሰለስተ ናይ ከበሳ ኣውራጃታት ዝተሓጽረ ኣይኮነን። ካብ ኩሎም’ቶም ኣብ ህዝባዊ ግምባር ኮነ ሎሚ ኣብ ዘመነ ህግደፍ፣ ኣብ ሓላፍነት ዝነበሩን ዘለዉን ደቂ መታሕት፣ ኩሎም ደቂ ባርካ፣ ሳሕል፣ ሰንሒትን ደንከልን ተደሚሮም፣ ካብ ተወልድቲ ሰምሃር፣ ካብኡ ናብኡ ድማ ሕርጊጉን ከባቢኣን ዝበዝሑ ኣይመስለንን። ስለዚ ኢሰያስን ጉጅልኡን ነቲ ኣውራጃዊ ፖለቲካ ኣብ ክልቲኡ ሃይማኖታት ብማዕረ (ኣብ ኣስላምን ክርስትያንን) ብቑል ካብ ዝብል፣ ከም ፖሊሲ ክሰርሓሉ ዝጸንሐ ሜላ ምዃኑ ክፍለጥ ኣለዎ። ምስኡ ተኣሳሲሩ ድማ ጉጅለ ኢሰያስ ኣብየናይ ኮረሻ ተወጢሑ ከም ዝመጸ ክበርህ ይግባእ።

… ይቕጽል