ኣስመራና ጻዕዳ!

መበገሲ ጽሑፈይ፡ እዚ ትማሊ ረቡዕ 12 መጋቢት 2014 ኣብታ ብጉጅለ ህግደፍ ብሓፈሻ፡ ብፍላይ ድማ ብመላኺ ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ ብመደብ ክትዓኑ ተፈሪዱዋ ዘሎ ምጭውቲ ከተማና ኣስመራ ዝዘነበ (ዝናብ ኪብሃል’ኳ ኣይከኣልን) ምኽንያቱ፡ ከምዚ ዓይነት ዝናብ፡ ዝናብ ኣይጽዋዕን’ዩ። ጭፍጨፋ’ዩ ዚብሃል። እዚ ኣብ ውሽጢ ሰዓትን ፈረቓን ክሳዕ ሓደ ሜትሮ ንላዕሊ፡ ኣብ መሬት ዝተኰመረ በረድ፡ ኣብ ልዕሊ ዘራእቲ ወሪዱ እንተዝኸውን ኔሩ፡ ካብ ሓያል ኣንበጣ ንላዕሊ ቀለብ ዓመት መጥፍአ ኔሩ። እቶም ኣብ እምነቶም ጸኒዖም ዝነብሩ ዝነበሩን ዘለዉን ወለድናውን ንኸምዚ ዓይነት ዝናብ፡ “ካብ ኣምላኽ ዝወረደ መቕጻዕቲ ሓጥያት’ዩ” ብምባል’ዮም ዝገልጹዎ። ምስ’ዚ ሎሚ ኣብ ምድረ ኤርትራ ብጉጅለ ህግደፍ ዝፍጸም ዘሎ እምነት ህዝቢ ኣብ ፈጣሪኡ ኣጥፊእካ፡ ከም ቻይናውያን ቡድሂዝም ናይ ምምላኽ ግናይ ወፍርን ክፍኣትን ከኣ ‘ሳዕቤን ሓጥያት’ዩ’ ዘየብል ኣይኮነን። ምኽንያቱ ጉጅለ መላኺ፡ ንኣቡን ኣይንሕፍ ንሙላህ፡ ንኹሉ ብሓባር ይደፍር ስለ ዘሎ።

እዛ ብመልክዓን ጽባቐኣን ካብ ኩለን ጥንታውያንን ዘመናውያንን ከተማታት ዓለም፡ ኣብ ራባዓይ ደረጃ ተሰሪዓ ዘላ ህማም (ፍናን፡ ንያት፡ ሓበን) ኩሉ ኤርትራዊ ዝኾነት ዋና ከተማና ኣስመራ፡ ኣብዚ ሎሚ እዋን ዘላቶ ኩነታት ብልቢ እንተ ተዓዚብና፡ ህያው ምስክር ናይቲ ጉጅለ ህግደፍ ደጋጊሙ ዝገለጾ፡ ንሃገርና ናይ ምዕናው ወፍሪ ኮይና ኣላ። ፈንጊ (ጃንዳ) ህግደፍ ኣቐዲሙ፡ “ኣብዛ ሃገር ንከተማን ገጠርን፣ ንሃብታምን ድኻን ማዕረ ክሰርዖም’የ!” ኢሉና ኔሩ’ዩ። እወ። ህግደፍ  ኣብዚ ውሽጢ 23 ዓመታት ናይ ውግእን ወረ ውግእን ዕድሜኡ፡ ዕላማኡ ጽቡቕ ጌሩ ፈጺሙዎ’ዩ። ብርግጽ ከኣ ሰሊጡዎ።

ምኽንያቱ ሎሚ፡ ኣብ መንጎ ከተማ ኣስመራን፡ ገጠርን ፍልልይ የለን። ብኹሉ ሸነኸን ተማዓራርየን’የን። ከምኡውን ጋግ ሃብታምን ድኻን እንተ ርኢና፥ ኣብ መንጎ፡ ኣብቲ ኣብ ግዜ ደርጊ ብዓል ጸጋ ናይ ከተማ ኣስመራ ዝነበረ ‘ብሼል’ ዚፍለጥ፡ ኣቦና ዕቑበ ሃይለን ኣብ መንጎ’ቶም ኣብ ምሕላው ቅስፍ (ዓይኒ ምድሪ) ከተማ ተዋፊሮም ዝሰርሑ ዝነበሩ “ኣሕምልቲ ነዘውትር” ብዝብል ኣሽሙር ዝፍለጡ፡ ኣቦና ኣቦይ እከለን (ስሞም ክጠቕሶ ኣይደለኹን) ማዕረ ናይ መነባብሮ ደረጃ’ዩ ፈጢሩ ዘሎ። ‘በየናይ ተኣምር’ዩ ግን ሰጲራ (ጭፍራ) ህግደፍ ሎሚ ንኹሉ ማዕረ ሰሪዑዎ ዘሎ?’ ዚብል ሓታታይ ግን ኣይሰኣንን ይኸውን።

መልሱ ቀሊልን ብሩህን’ዩ። ንብዓል ከም ከተማና ኣስመራ ዝኣመሰላ ምዕሩጋትን ውቁባትን፡ ውርሻ ገዛእቲ ዝኾነ ከተማታት፡ ነቲ ዝጸንሐን ትሕተን ልዕለን ቅርጺ ብምዕናው፡ ወይ ድማ ንኽዓኑ ትም ኢልካ ብዘይጽገና ብምርኣይ፡ ፍጹም ከም ዝድወና ብምግባር፡ ናብ ደርጃ ገጠር ብምውራድ፡ ንከተማ ምስ ገጠር ብኹሉምሉ፡ ማለት ብምብሕጓጒ ናይ ቅጥራን ጎደናታት፣ ብምዕናውን ምርሳሕን መናድቕን ሆርን (መስኮትን) ህንጻታት፣ ሓድሽ ትሕተ ቅርጺ ብዘይምስራሕ፣ ከም ብዓል ቤት ጊዮርጊስ ዝኣመሰለ መናፈሲታት ከተማ ኣስመራ ብምዕናውን፣ መብራህቲ ጎደናታት ብምጽልማት፣ ቱቦታት ናይ ጽሩይ ዝስተ ማይ ይኹን ናይ ማይበላ ብምዕጻው፣ ስቱር ኣብ ትሕቲ መሬት ዝቕመጥ፡ መጉሓፊ ባጎኒታት ብዘይምድላው፣ ወዘተ. ብምግባር ንኸተማና ኣስመራ ምስ ኩለን ገጠራት ኤርትራ ማዕረ ሰሪዑዋ ኣሎ።

ንተጃራት (ንኣዝዮም ሃብታማት) ድማ ኣብ ጥቓ ነፍሲ ወከፍ ዕዉት ነጋዳይ፡ ናቱ ብዘይተጎ (ብዘይቀረጽ) ዚሰርሕ ትካል ብምኽፋት፣ ናይ ኣቁሑ ምምጻእን ምልኣኽን ፍቓድ ብምትዕንቓፍ፣ ናይዘይሰራሕካሉ ኣታዊታት ግብሪ ክትከፍል ብምሕታት፡ ኣብ ዕዳ ብምእታው፣ ፍቓድ ኩፖን ብምኽላእ፣ (ምኽንያቱ፡ ኣብ መግዛእቲ ህግደፍ ኩፖን ኣብ ኤርትራ፡ ካብ መንነት ወረቐት ንላዕሊ ስለ ተገልግል፡ ብዘይብኣኣ ዚኾነ መንግስታዊ ኣገልግሎት ክትረክብ ዝከኣል ኣይኮነን)፣ ብተኣምር ነዚ ኹሉ ፈንጢስካ፡ እንተደኣ ትካልካ ከይዓጸኻ ቀጺልካ ድማ ሹማምንቲ ዱኳናት ህግደፍ፡ ምስጢር ዓወትካ ንምፍላጥን ንምጽናዕን፡ ኣባላት ሃገራዊ ጥፍኣት (ሃገራዊ ድሕነት) ልኢኾም ይስልዩኻ፣ ዚኾነ ይኹን ገበናዊ ስራሕ እንተስኢኖሙልካ ድማ ኣብ መወዳእታ፡ ኣብ ውሽጥኻ ኣትዮም መታን ክቛጻጸሩኻ፡ ‘ብርኪ የእትወና፡ ማለት ብሓደ ንስራሕ’ ይብሉኻ። እንተኣቢኻ ድማ ድኳንካ ብዘይገለ ምኽንያት ከም ዝዕጾ ይገብሩ፤ ወይ ጨውዮም የሕቑቑኻ። በዚ ድማ ኤርትራና ሎሚ ብዘይካ ውሑዳት መስታዓይቲ (ኣሳሰይቲ) ምልኪ እቲ ካልእ ህዝቢ ኩሉ ደኽዩ፡ ተጸባዪ ወዲ ዓከር ኩፖን ህግደፍ ኮይኑ ኣሎ። ኩፖን ብኩፖኑ ከምቲ ናይ ቀደም ኣብ ግዜ ደርጊ ዝነበረ፡ ስርናይ ከናዳ እንተዝኸውንውን ኣይምኸፍአን።

በዚ ኣጋባብ’ዚ ድማ’ዩ ፈንጊ ህግደፍ፡ ነዳይን ተጃርን ኣደላዲሉ፤ ንኸተማታት ብምዕናው እውን ምስ ገጠራት ኣማዓራርዩ ዘሎ። እቲ ፈለማ ጅር ህግደፍ ክእዉጆ ከሎ ግን ንሕና መሲሉና ዝነበረ፡ ንሃብታማት ኣተባቢዕካ፡ ብናህሪ ከም ዝሰርሑ ብምግባር፡ ኣብ ትካሎም ሰራሕተኛታት ብምቑጻር፡ ካብቲ ንሃገር ዝኸፍሉዎ ቀረጽ ብምትብባዕ፡ ድኻታት እናጠወሩ እግሪ ብምትካል፡ ማዕረ ሃብታማት ዝሰርዑዎም መሰለና’ምበር፡ ኣእጋርን ኣእዳውን ሃብታማት ብምእሳር፡ ንኹሉ ብሓባር የድክዩዎ እዮምዶ ኢልና!

ከተማን ገጠርን ንምምዕርራይውን እንተ ኪኢልካ ንኽልቲኡ ብማዕረ ምምዕባል፡ እንተዘይክኢልካ ድማ ነቲ ከተማ ብውሕዱ፡ ጽገናታት እናገበርካ ከም ዘሎዎ ብምዕቃብ፡ ዝዓበየ ወፍርኻ ድማ ናብቲ ድሑርን ርሑቕን ገጠራት እናገበርካ፡ ናብ ደረጃ ከተማ ክብ ብምባል፡ ንኹሉ ዘደላድል መሰልና’ምበር፡ ንዲማ (ንጥንታዊ) ከተማታት እናኣዕነኻ፡ ኣብ ርሑቕ ገጠር ሚእቲ ገባር ዝነብሩላ ዓዲ፡ ዓይኒ ምድሪ ብምስራሕን፡ ብወፈራ ዓዲ ዒላ ብምኹዓትን ‘ረአዩ ገጠር ምስ ከተማ የማዓራሪ ኣለኹ’ ብምባል፡ ግዜኦም ህዝቢ ብተለቪዥን ኣብ ምትላል የሕልፉዎዶ ኢልና!

እልፊ ኣእላፍ ህዝቢ ኣብ ዋና ከተማኻ ኣብ ድሕሪ ገዛኡ ደገ እናወጸ ደ’ኣሞ ኣብ ጭው ዝበለ በረኻ ወፊርካ ማይ ዘይካዓዎ ጉድጓድ ብምኹዓት፡ ‘ኣብዚ ቀልቀል ውጹ’ ኢልካ ንቑንጣሮ ህዝቢ ተገድድ ኢኻ!? ኣኽላባትን ኣእዱግን ዓዲኸ እንታይ ክቖርሱ እዮም!? ጸሞም ዘውዕሎም ተጻባኢ’ኮ ረኺቦም። ጉጅለ መላኺ ቅንጣብ ሓልዮትን ሂሳንን (ክብርን) ህዝቢ እንተ ዝህሉዎ ኔሩ፡ ቅድም ቀዳድም ኣየናይ ቦታ’ዩ ብብዝሒ ህዝቢ ዝጥቀመሉ ዘሎ? ኢሉ ብመጽናዕቲ፡ ነቲ ህዝቢ ብብዝሒ ዝግልገለሉ ቦታታት ዝግባእ ትሕተ ቅርጺ ከዳልወሉ ምተገብአ። ወላዲውን’ኮ ቀዲሙ ካብ ሚጨኡ (ውሉዱ) በዂሪ ስድራ ከየምሰለ ንሕሳስልደ ኣየምስልን’ዩ። በሉስ’ከ ካብቲ ኣነ ዝፈልጦ ብዙሕ ቀዳምነት ክወሃቦ ዝግብኦ ቦታታት ንኽልተ ክጠቅስ ፍቐዱለይ?

ቀዳማይ፥ ካብ ብሎኮ ጎዳይፍ ክሳዕ ዓዲ ጓዕዳድ ዘሎ ጎደና’ዩ። እዚ ጽርግያ’ዚ ብግዜ ጥልያን ዝተሰርሐ ንሰለስተ ዝተፈላለዩ ተጠቀምቲ ፍኖት ብሓባር ከገልግል ዘይክእል ጸቢብ’ዩ። መኻይን፣ ብሽግለታታት፣ ሰብን ጥሪትን ብማዕረ ይንቀሳቐሱሉ። ምሸት ድማ ኣብ ኣስመራ  ክሽቁሉ ዝወዓሉ ሰራሕተኛታትን ሰብ ዕዳጋን፡ ኣብቲ ጎደና መብራህቲ ስለ ዘየለ፡ ብጸልማት ደርገፍ ክብሉ፡ ብማኪና ዝህረሙ ሰብ ብሽግለታን ኣጋርን ውሑዳት ኣይኮኑን። ነዚ ከምዚ ዝበለ ህዝቢ ብጻዕቂ ዝንቀሳቀሰሉን ህይወት ዜጋታት ዝቐዘፈሉን ጎደናዶ ደኣ ን23 ዓመታት ትም ኢልካ ትርእዮ ኢኻ!? እዛ ጎደና’ዚኣ ንውሓታ ክንደይ ኪሎ ሜተር ትኸውን ኢልኩም ትግምቱ? ክልተ ሰለስተዶ ትኸውን?

ካለአይቲ ኸኣ እዛ ኣብ ሰምበል ዘላ ካብቲ ቀንዲ ጎደና ንየማን ተኣሊኻ፡ ናብቲ ቤት ማእሰርቲ እትወስድ ሓደ ኪሎ ሜተር ዘይትኸውን ናይ ሓመድ ጎደና’ያ። ነቲ ናብኡ ዝመላለስ ህዝቢ ርኢኻ ኸኣ እቲ ጎደና ሓጋይ ብደሮና፡ ክረምቲ ድማ ብጭቃ ሰብ ምሕላፍ ክኸልእ ክትርእዮ ከለኻ፡ እዛ ከተማስ እምበርዶ ኣማሓዳሪ ኣሎዋ’ዩ ኢልካ ዘየሕትት ኣይኮነን። ንነገሩ ኣስመራ ካብ ምሉእ መዋእላ ኣብ ግዜ ህግደፍ ጥራይ እያ ብዘይኣማሓዳሪ ትነብር ዘላ። ካብ ነዊሕ ግዜ ኣትሒዛ ክሳዕ ለይቲ ሎሚ ብዘይከንቲባ “ምምሕዳር ዞባ ማእከል” እናተባህለት’ያ ትኸይድ ዘላ! ከንቲባ ሓረጎት ኣይስማዕ’ዩ ዘብል! ክቡራትን ክቡራንን ኣንበብቲ፡ እቲ ብህግደፍ ዝመጸ ጸገም ኣልፋን ኦሜጋን ስለ ዚኾነ፡ ንኹሉ ክዝርዝር ድሩት ብምዃኑ ንምምልኡ ግን ተሳታፍነትኩም ብኽብሪ ይሓትት። ስለዚ፡ እንተ ደኣ ፍቓድኩም ኮይኑ ናብዛ “ኣስመራ ጻዕዳ” ዘርእስታ መዛዘሚት ጽሑፈይ ዝኾነት ናዕታ ከብለኩም። ክሳዕ ኣብ ቀጻሊ ብተመሳሳሊ ንራኸብ ሰናይ ቅነ።

ኣስመራና ጻዕዳ!

ኣብ ምሉእ ታሪኽኪ ተራእዩ ዘይፈልጥ

በረድ ሃሪሙኪ ዘሰንብድ ዘንቀጥቅጥ

ቀዳዊኺ ይግበሮ ሕሰምኪ ዚቕንጥጥ፡

ሓሳር መከራኺ ናብ ራህዋ ክትልውጥ

ጀሚራዶ ማርያም ዓይና ከተፍጥጥ

ክሳዕ መዓስ ደኣ ትም ኢላ ከተጽቅጥ!

ብሰንኪ’ዚ ርጉም ናይ ጠላማት ጠላም

ኣንቲ ኣስመራ ጻዕዳ ተኸዲንኪ ጸላም

ኣንቲ ፈቃር ኣደ’ወ ለዋህ ኣርማ ሰላም

ሰብኣይ ብምስኣንኪ ቆሪርኪ ከም ሓያም

ርስሓትኪ ሓጺባ ክፉእ ርእያ ማርያም!

ኣንቲ ለጋስ ኣደ የለን ዘይትፈልጢ

ብኣራግጽ ህግደፍ ልብኺ ክትሓብጢ

ክሳዕ መዓስ ኢኺ ክፍኣቶም ክትዓብጢ

ክፍኣቶም ክሕጸብ ብኦሞ ብሽብጢ

ሃየ ኣጋልጽዮም ንዓለም ኣፍልጢ!

ሕቖ ገጻብ ኣድጊ መሲሉ መንደቕኪ

ብሓዘንን ጓህን ማድዩ’ቲ ገጽኪ

ብሕሰም መከራ ኣደ እናነባዕኪ

ግዜ ከይወሰደ ዚሰጉግ ኣባይኪ

*ቃርባይ ዚዓጠቐ ኣያዶ ስኢንኪ!      *በሊሕን ነዊሕን ጭማራ

ከምዛ ኣብ ኣኻውሕ ዝተኣስረት በቕሊ

ኣዕጽምትኺ ወጺኡ ሰንከልከል ክትብሊ

ጅግና ተሳኢኑ’ወ ሕሰምኪ ዚኣሊ

ምዕራፉ ዚዛዝም ወፍሪ ወዲ ዓሊ!

ኣንቲ ለዋህ ኣደ ሕሰም ዝኸበዳ

ሳላ እዛ ማርያም ግን ዝለመነት ወዳ

ርስሓትኪ ክትሓጽብ ኣይሂ ማይ ኣውሪዳ

ዋላ እተን መዓልታት ኣዝየን ይውሓዳ

*ከሊኺ ቀንጢጥኪ ተኸዲንኪ ጻዕዳ!    *ጸሊም ክዳን ሓዘንኪ

ኣብ ወርሒ መጋቢት ጾመኣርባዓ ምድሪ

እዚ ጀሚሩ ዘሎ ዝናብ ናይ ፈጣሪ

ሕሰምናን ሽግርናን መሊኡ ከጽሪ

ጸሎት ኣይነቋርጽ ሓቢርና ብፍቕሪ!

ኣስመራና ጻዕዳ’ወ ሓበን ናይ ኩልና

ኣደ ሃብታም ድኻ ዘይብልኪ መዘና

እዚ ሕሱም ጉጅለ ከይገብረኪ ዑና

ኣብ ውሽጥን ወጻእን ደቅኺ ሓቢርና

ብኣጋ ክንኣልዮ ንቃለስ ኣለና

እጃምኪ ግበሪ ቊሩብ ሓግዝና!

ብሽንሆት ንኽንነብር፡ ዕምሪ ምልኪ ነሕጽር!

ካብ ሓውኹም መሲናስ 17-03-2014