ኣማሓዳሪ ዞባ ደቡብ ኤፍሬም ገ/ክርስቶስ ብዕለት 10.12.13 ምስ ወከልቲ ምምሕዳርን ዓበይቲ ዓድን ኣብ ከተማ ማይምነ ሰፊሕ ኣኼባ ኣካይዱ።

እቲ አኼባ ብምሕዳር ንኡስ ዞባ ዝተወደበ ኮይኑ አብዚ ኣኼባ ዝተዓደማ ዓድታት ኣብ ኣከባቢ ማይምነ፤ ከባቢ ደብረስላሰ፡ ከባቢ ዓዲ ዃላ ዝርከባ ዓበይትን ንኣሽቱ ዓድታት ክኾና ከለዋ፣ ብሓፈሻ ካብ አስታት 25 ዓድታት ዝመጹ ተሳተፍቲ ተረኺቦም።

ዕላማ ናይቲ ኣኼባ ብዙሓት ነበርቲ ናይ’ዘን ዓድታት ዶብ እናቋረጹ ናብ ኢትዮጵያ ይኸዱ ብምህላዎም፣ እሞ ኸኣ እቲ ቁጽሪ ናብ ኣዝዩ ዘሻቕል ደረጃ ብምጽሑ እዩ። አብዚ ዝሓለፈ 13 ዓመታት ብዓሰርተታት አሽሓት ዝቑጸሩ ኤርትራውያን ነታ ዝፈትዋ ሃገሮም ራሕሪሖም ናብ ኢትዮጵያ ከይዶም ምህላዎም ይፍለጥ።

ኣብቲ ኣኼባ፣ ነቲ ኣብ ምልዕዓል ኣንጻር ህግደፍ ተሳቲፍካ ተባሂሉ ምስ ተኣስረ ደሃዩ ዘይፍለጥ ኣቶ ምስጦፋ ኑርሕሸን ተኪኡ ስልጣን ዝተረከበ እኣማሓዳሪ ዞባ ደቡብ ኤፍሬም ገ/ክርስቶስ ከም መእተዊ ነቲ ስርዓት ህግደፍ አብ ዝሓለፈ 22 ዓመታት ኤርትራ አብ ዓለም ብቑጠባ ብተመዝግቦ ዘላ ዓወት አብ ዓለም ከም ኣኣኣኣብነት ትጥቀስ ሃገር ኮይና ኣላ ክብል መዲሩ። ንሱ ኣስዒቡ ነቲ ሕጂ ኣኣኣጋጢሙ ዝብሎ ጸገም ክገልጽ ከሎ፤ “ዋላ ‘ኳ መንግስቲ እቲ ኣድላዪ ጻዕሪ እንተገበረ እቲ ኣንጻር ኤርትራ ብዝተወደበ መንገዲ ዝካየድ ዘሎ ናይ ሓሶት ፕሮፖጋንዳ ከቢድ ጽልዋ ብምሕዳሩ ብኣሸሓት ዝቑጸሩ ሰባት ሃገሮም ገዲፎም ይኸዱ ኣለው። እቲ ዝኸፍኣ ተርእዮ ድማ መንግስቲ ከባቢኦም ንኽሕልው ዕጥቂ ዘዕጠቖም ከይተረፉ ነቲ ዘዕጠቕናዮም ብረት ተሰኪሞሞ ይስልሙ ምህላዎም ኢዩ” ኢሉ። ቀጺሉ፣ “ንስኹም ከም ወከልትን ሽማግለታት ዓድን ክትገብሮዎ ዝግብኣኩም ነገር ክትገብሩ ብዘይምኽኣልኩም፤ ሕጂ ኣብዚ ከባቢኹም ብዙሓት ዓድታት ባዲመን ብዘይነበርቲ ተሪፈን ኣለዋ። ንሕና ብቐጻሊ ዝመጸና ጸብጻብ ከምዘርእዮ ድማ ብዙሓት ዓድታት ነበርተን በቲ ዘሎ ፕሮፖጋንዳ ብምትላል ዓዶም ገዲፎም ብምኻዶም ዝተዓጽው ገዛውቲ ማእለያ የብሎምን። መንግስቲ ነዚ ጸገም ንምፍትሑ ምሳኹም ንኽንመያየጥን ነቲ ጸገም ንምፍታሕን ከኣ ከእኢና መጺእና ዘለና፣” ድማ በለ።

ነባሪ ማይምነ ዝኾኑ ሓደ አቦ ነቲ አማሓዳሪ፣ “ዋላ እኳ ዶንጊኹም እንተመጻኹምና ካብ ዘይምርኻብ ግን ይሓይሽ” ኢሎም ዘረባ ብምጅማር፣ እቲ ክትብሎ ዝጸናሕካ ከሉ ዳርጋ ካብ ድምጺ ሓፋሽ ክክንሰምዖ ድጸናሕና ኢዩ። ሓድሽ ነገር የብሉን። እቲ ሓድሽ ነገር እንተሎ ነዚ ጉዳይ ንምዝርራብ ናብ ቦታና ብኣካል ምምጻኹም ኢዩ። እዚ ድማ ሰናይ ኢዩ። ኣነ ክብሎ ዝደሊ ነገር እንተሎ ነቲ ዝበጽሐ ጉድኣት ካብ ምጽብጻብ ናይቲ ጉዳይ ጠንቂ ምፍላጥ ኢዩ ዝሓይሽ ይብል። ምኽንያቱስ ንስኻ ብወገን መንግስቲ ዝስምዖ ገሊጽካ ፤ ብዛዕባ ኣብ ህዝቢ ደብጽሖ ጉድኣት ግን ኣይገለጽካን። ንሕና ብዕድመ ዝደፋእና ኢና። አብዚ ጸኒሕናካ ዘለና እቶም መሬት ክሓርሱልና ዝኽእሉ ዝነበሩ ደቅና ንሃ/አገልግሎት ካብ ትወሰድዎም ናይ ሓደ መንእሰይ ዕድመ ኮይኑ ብዘይጠዋሪ ተሪፍና። ንሶም’ውን ብዘይውላድ ተሪፎም። እቶም ሓዳር ዘለዎም ደቆም ብድኽነት ከርዲዶም ኣኣኣኣለው። ኣንስቶም ድማ ተስፋን ሓገዝን ካብ መንግስቲ ስኢነን ሃገር ረሕሪሐን ውላደን አኪበን ብጸልማት ለይቲ ተጎልቢበን ንኢትዮጵያ ዝኣተዋ አለዋ። ገለ ‘ውን ህይወተን ድስኣና ከምዘለዋ አብዚ አዳራሽ ዘለና ዋላ እዞም ኣማሓደርቲ ዓድን ንኡስ ዞባን ዝፍልጥዎ ጸሓይ ዝወቕዖ ሓቂ ‘የ ዝዝዝዝነግረካ ዘለኹ። ነቲ ሓቂ ብምንጋረይ ድማ አብ ጭቡጥ ነገር እምበር አብ ዘይከውን ሃለውለው ከይንብል ይላበውካ አለኹ።” በሉዎ።

ብድሕሪ እዚ እቲ መድረኽን እቲ ሓቅን በዞም አቦ ብምኽፋቱ ተሳተፍቲ ኩሎም ኢድ ከልዕሉ ጀሚሮም። ነቲ ጉዳይ ኣንፈት ንምትሓዝ እቲ አማሓደሪ “ኣብ ፍታሕ ኣቶኪርና ክንዛርብ ይሓይሽ” በለ።

ካብዚ ብምቕጻል ሓንቲ አደ፣ “ንሕና አብዚ ከባቢ ንርከብ ሰባት ካብቲ መንግስቲ አመዝጊብዎ ዝበልካዮ ልምዓት ተጠቀምቲ ዝኾና አይመስለንን። ኣነ ሙሉእ ዕድመይ አብዚ ተቐማጢት ‘የ። አብዚ ዞባ እዚ መንግስቲ ናይ ባህሊ ደረፍቲ ንበዓላት ዝኾንዎ ከናዲ እንተዘይኮይኑ ዝመጽእ አብዚ ቦታ ተሰሪሑ ትብሎ እንተሎ ሓብረና። እዛ ሓንቲ ቤት ትምህርቲ አብ ማይምነ ዘላ ድማ ከምቲ ዝገለጽካዮ ዓዲ ብዓዳ ዳርጋ ጊዒዛ እያ። ሕክምና ህንጻ ብዘይ ሓኪምን መድሃኔትን ንግደፎ ድሓን። ኣነ ሃገር ትምዕብል አላ ክብል ዝኽእል ሰባት ሰለስተ ግዜ አብ መዓልቲ ክምገቡ እንተኽኢሎም ኢዩ። ወለዲ ምስ ውላዶም ብሰላም ምንባር ምስ ዝኽእሉ ጥራሕ ኢዩ። ካብቲ ዓንተዎ ዝገለጽካዮ ዝተረዳእኽዎ ነገር እንተሎ ሎሚ ዝመጻእክሙሉ ምኽንያት ኮይኑ ዝርኣየኒ እቶም ብረት ዘዕጠቕኩሞም ሰባት ነቲ ብረት ሒዞሞ ስለዝልሙ ዘለው ኢዩ። አብዚ ክንደይ ጸዋሪ ዝስኣና ኣንስትን ስንኩላንን ኣረጋውያንን ኣኣኣለው። ብዛዕብኦም ዝዛረብ የለን። ነዚኦም ሓገዝ ንምግባር እንታይ ክትገብሩ ሓሲብኩም አለኹም?” እቲ ስግረ ዶብ ጠጠው ዝብል እቲ አብ ውሽጥና ዘሎ ጸገም ምስ ዝፍታሕ ኢዩ። ንሕና አብ ዓድና መጺዩ ወያነ ድዩ አሜሪካ ትብልዎ ጎስጕሱ ዝወሰዶ ሰብ የለን። ንሕና ደቂ መሬት ኢና አብዚ ቦታ ነበርቲ ኩላትና ድማ ንፋለጥ ሰባት ኢና። ፍረ ዘለዎ ዘረባ እንተንዛረብ ምሓሸ” በላ።

ሓደ ነበሪ ካብ እንዳባሊባኖስ ዝተባህለ ዝተዓዲ ዝመጹ ድማ፣ “ኣነ እቲ ሽግር ንሱኹም ትፈልጥዎ። ንሕና ንፈልጦ። እቲ ፍታሕውን ከምኡ። ቅድመይ ዝተዛረቡ ስለ ዝገለጽዎ አነ አብ ፍታሕ ክዛረብ ይደሊ። እቶም ዓሰርታት አሸሓት ኤርትራውያን ሃገር ገዲፎም ዝኸዱ ንሶም’ውን ዝብልዎ ስለዝህሉ፤ መንግስቲ ግን ከም መንግስቲ ክወስዶ ዘለዎ ስጉምቲ ድስምዓኒ ዓለም ብዓለሙ ዝፈልጦ ቅሉዕ መግለጺ ብምውጻእ ንኹሉም ኤርትራውያን ስደተኛታት ናብ ሃገሮም ንኽምለሱ፤ ብዘይፍላጥ መንግስቲ ዝወጹ ኩሎም ምሕረት ጌረ ኣለኹ፡ ዳግማይ ኣብ ሃገሮም ንኸጣይሶም ድማ ድልው ምዃኑ ኣዋጅ ይኣውጅ። ንተግባራውነቱ ተረጋግጽ ተጸዋዕነታ ንህዝቢ ዝኾነት ኮሚተ ድማ ይግበር” በሉ። “ካብ ጉይይ ምውዓል ክሳድ ምሓዝ ይሓይሽ፣ ምስ’ዚ ብምትሕሓዝ ጉዳይ ሃገራዊ አገልግሎት ዶብ ይገበረሉ። እቶም ዝቐደሙ ምስ ዝምለሱ ኣኣኣብ መንግስቲ ዘለዎ እምነት ናብ ቦትኡ ይምለስ” ድማ ወሰኹ። ካብዚ ብምቕጻል ሓንቲ አደ፣ “ኣነ ናይዚ ክብሃል ዝጸንሐ ናይንቡር አብነት ኢየ። አነ ብዓል ቤተይ ካልኣይ ዙርያ አገልግሎት ካብ ዝኸይድ ልዕሊ 16 ዓመት ኮይኑ። እቶም ዘፍረናዮም ሰለስተ ደቅና ድማ እቲ ሓደ ብሳዋ ትምህርቲ ኣቢሉ ትምህርቲ አይሓለፍካን ተባሂሉ ብኡ አቢሎም ናብ ሃ/አገልግሎት ወሲዶሞ። በዚ ኩነታትን ብድኽነትን ዝማሰኑ እቶም ክልተ ደቀይ ከኣ ከኣተታሒዞም ንኢትዮጵያ ገጾም ሰጊሮም። እዛ ናተይ ስድራ ተዘሚታ ጥራሕ ኢየ ዝብል በለት። ከምዚ ዓይነት ተረኽቦ ድማ ናይ ኩለን ስድራ ቤታት ኮይኑ ‘ኣኣሎ” ኢላ ብንብዓት ነቲ ኣኼባ ናብ ካልእ ስምዒት ዘለዓዕል ኩነታት ወሰደቶ።

ሓንቲ ካልእ ካልኣደ ብወገነን “ብወገናጉዳይ ኣብ ባሕሪ ዝጠፍኡ ደቅና ሬሳ ምምላስ” ኢልምስ በላ። እቲ ኣማሓዳሪ አብ መንጉ አትዩ “ሕቶ እይንቕበልን ኢና ነዚ ዝበልክሞ ኩሉ ብዓይኒ መንግስቲ ከመይ ይርኣይ ክገልጸልኩም ኢየ” ኢሉ ብምዅላፍ፣ “ቅድሚኡ ግን ንኣዛዚ ፖሊስ እቲ ንኡስ ዞባ ዕድል ክህብ ኢየ” በለ።

ኣዛዝ ፖሊስ ንኡስ ዞባ ወዲ መሓሪ፣ “እዚ ኣኺባ ቅድም ኢሉ ክግበር ዝነበሮ ኩይኑ ይስምዓኒ። ከምቲ ክግለጽ ዝጸንሓ ድማ ዳርጋ ማእለያ ዘይብሉ ቁጽሪ ሰብ ካብዚ ከባቢ ከምዝኸደ ይፍለጥ። መንግስቲ ነዚ ንምእራም ኢሉ ድማ ናይ ሓምሳ ሽሕ መቕጻዕቲ ኣታእታትዩ እዚ ግን ነቲ ስግረ ዶብ ክገትኦ አይክአለን። ነዚ ንምትግባሩ ሕጂ ኣሸጋሪ ዝገብሮ ስድራ ቤታት ኢየን ዳርጋ ብጥርኑፍ ዝኸዳ ዘለዋ ስለዚ ክቕጻዕን ሓላፍነት ክስከም ዝኽእልን የለን” በለ። “ስግረ ዶብ ዘይሕጋዊ ተግባርን ክብሪን ድሕነት ሃገርን አብ ሓደጋ ዘውድቕን ብምዃኑ ኩላትና ብሓንሳብ ኮይና ክንዓግቶ ይግባእ። ህዝቢ ድማ እኹል ሓበሬታ ብዛዕባ ዝሰግሩ ሰባት ንኽህብን፤ ናይ ዝሰገራ ስድራ ቤት ንብረት አብ ትሕቲ መንግስቲ ክትሓዝ ስለዝግኦ ሓበሬታ ብቕልጡፍ ንመንግስቲ ከማሓላልፉ ኣለዎ” ክብል ተላብዩ።

ብድሕሪ እዚ እቲ አማሓዳሪ ነቲ ንመንግስቲ ገጢምዎ ዝብሎ ብድሆታት ድሕሪ ምጽብጻብ። መንግስቲ ኤርትራ ብዘለዎ መትክል ሓያላት ሃገራት ከም ስግኣት ከምዝጥምትዎ ግን ብዝክኣሎ ድማ ንህዝቡ ከምዝሕግዝ ሓቢሩ። “እቲ ክትብልዎ ዝጸናሕኩም ሽግራት ድማ ሰፊሕ መጽናዕቲ ዝሓትት ጉዳይ ኢዩ።” ድሕሪ ምባል ከኣ፣ እቲ መጠንን ስፍሓትን ዕምቆትን ናይቲ ዝተጠቐሰ ጸገማት ዝምልከቶም ኣካላት መጽናዕቲ ክገብርሉ ክሕብር ምዃኑ ተላብዮ። ነቲ ካብ ህዝቢ ዝተልዓለ ጸገማት ከኣ ከይተንከፎ ሓሊፉዎ። ንጉዳይ ሃገራዊ አገልግሎት ብዝምልከት ናይ መንግስቲ ፖሊሲ ስለዝኸነ እዚ ድማ ምስ ዘሎ ሃዋህው ዝርኣ ስለዝኾነ ክቕጽል ምዃኑ ሓቢሩ። “ጉዳይ ስግረ ዶብ ግን መንግስቲ ከምቲ ዝበልኩሞ ናቱ ኣቓልቦ ክገብረሉ ኢዩ” አሉ።

አብዚ ኣኼባ ዝተግሃደ ነገር እንተሎ ብዘሓት ስድራ ቤታት ብጥርኑፉን ዘይጥርኑፍን ኣገባብ ይጠፍኣ ከምዘለዋ፣ ናብህዝቢ ይግዕዝ ከምዘሎ እዩ። አብ ከባቢ ዶባት ዘለዋ ዓድታት ዳርጋ ጥርሐን ተሪፈን ኣለዋ። ህግደፍ ብስም ሕቶ ዶብ ንመንእሰይ ብስም ሃገራዊ አገልግሎት አብ ምሓውር ናይ ወተሃደራውን ጸጥታዊ ትካላቱን ቁጽጽር የእትዩ ነታ ሃገር ኣብ ዘይውጻእ ሓደጋ የእትይዋ ከምዘሎ ብንጹር ዝርአ ዘሎ ጉዳይ ኢዩ።

ካብ ጉዱሳት

መንደፈራ- ኤርትራ