ስደት ድሕሪ ናጽነት ናይ መን መርገም’ዩ?

ከምቲ ኣብ ዝሓለፈ ጽሑፋተይ ብተደጋጋሚ ዘተምባህኩዎን ካልኦት ኤርትራውያን ’ውን  ብተመሳሳሊ ዝሓበርዎን፡ ነዚ ኣብ ልዕሊ ህዝብና  ብህግደፍ ዝወርድ ዘሎ ሓሳረ መከራ፡ ፈወስቱን ፈታሕቱን ንሕና ባዕልና ኤርትራውያን ኢና። ዋላ’ኳ ኣካል ማሕበረ ሰብ ዓለም ስለዝኾና “ዓለም ዘርያትና፡ ጸማም እዝኒ ሂባትና” ኢልና ክንጠርዕ ወይ’ውን ኣህጉራዊ ሕግታትን ውዕላትን ኣብ ኤርትራውያን’ውን ብዝግባእ ክሰርሕ ኣለዎ ኢልና ክንማጎት መሰልና እንተኾነ፡ እጃምና ከይፈጸምናን ካባና ዝጥለብ ከየማላእናን ከነማርር ግን፡ ሕልናዊ ተቀባልነትን መልክዕን የብሉን። ኤርትራውያን ካብ ሃገሮም ተገዲዶም ናብ ስደት ምስ ኣምርሑ፡ ኣብ ጎዕዞኦምን ዝኣተውዎ ቦታን ዘጋጥሞም ዘሉ መስገደል ብዙሕን ጸዊኻ ዝውዳእን ኣይኮነን።

እቲ ብመንግስቲ እስራኤል ኣብ ልዕሊ ኣብታ ሃገር ዝርከቡ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝፍጸም ዘሎ ኢሰብኣዊ ተግባራት’ዩ። ሕሉፍ ታሪኽ ከምዘረጋግጾ፡ እስራኤላውያን ልዕሊ ዝኾነ ካልእ ህዝቢ ተገፊዖምን ሰብእዊ መሰላቶም ተነፊጎምን ክንሶም፡ ነቲ ቅድሚ ሎሚ ኣብ ልዕሊኦም ዝወረደ ሕሰም ረሲዖም፡ ነቶም ካብ ሞት፡ ማእሰርትን ጥሜትን ኣምሊጦም ኣብ መሬት እስራኤል ዝኣተዉ ኤርትራውያን የከላብቱ ኣለዉ። መንግስቲ እስራኤል ኣብ ልዕሊ ኣብ ሃገሩ ዘለዉ ኤርትራውያን ዘቅርቦ ምኽንያታት ብዘየገድስ፡ ብኣህጉራዊ ሕግታት ዝቅየድ እንተድኣ ኮይኑን ብዛዕባ መሰል ደቂ ሰባት እንተድኣ ርህራሀ ሃልዩዎን መባእታዊ ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራውያን ስደተኛታት ከኽብር ይግባእ፡፡ መንግስቲ እስራኤል፡ “ኤርትራውያን ኣብ ሃገርኩም ጸገም ስለዘይብልኩም ዓድኹም ተመለሱ” ኢሉ ከስገድድን ብዘይ ድሌት ኤርትራውያንን ብዘይ ብቁዕ ምቅርራብን ናብ ሳልሰይቲ ሃገር ክጥርዞም ዝገብሮ ዘሎ መደብን፡ ዓሌታዊ ትምክሕትን ኢሰብኣዊ እሰራርሓን ጥራይ ዘይኮነ ምስ ምልካዊ ስርዓት ኢሳያስ ከም ምትሕብባር’ዩ ዝቁጸር። ኤርትራውያን ጸገም ኣለዎምን የብሎምን ድማ፡ ኤርትራውያን እምበር መንግስቲ እስራኤል ኣይኮነን ዝፈልጥ።ኤርትራውያን፡ ኣብ ሃገሮም ድርብ ኣደራዕ ስለዝወረዶምን ካልእ ኣማራጺ ስለዝሓርበቶምን ድኣ’ምበር ኣብ እስራኤል መዓርን ጸባን ተዳልዩ ኣሎ ኢሎም ኣይኮኑን ተሰዲዶም። ኣብ እስራኤል ዝነብሩ ኤርትራውያን፡ ካብ ተጸባይነትን ልመናን ንኽናገፉ ብዝትሓተ  ክፍሊት፡ ንህይወቶም ኣስጋኢ ኣብ ዝኾነ  ትንፋስ ዘይብሉ ስራሕ፡ ከም ሰራሕተኛታት መሰሎም ተጋሂሱ፡ ሎሚ’ዶ ጽባሕ ብኣባላት ጸጥታ’ታ ሃገር ንእሰር እናበሉ ብሽቁርርታ ከምዝነብሩን ከም ካልኣይ ዜጋ ከምዙጸሩን ስዉር ኣይኮነን። ብመሰረት ዓለማዊ ኣዋጅ ሰብኣዊ መሰላት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ዓንቀጽ 14.1፡ ስደተኛታትን ሓተትቲ ፖለቲካ ዑቁባን፡ ዶብ ካልእ ሃገር ሰጊሮም ክነብሩን ከም ዜጋታት’ታ ሃገር ሰብኣዊ መሰላቶም ክሕሎን ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ዘይኣቱ ጉዳይ’ዩ። ኣብ ርእሲኡ ኣኣንጋዲት ሃገር ዶባታ ክትከፍትን ብዘይ ዓሌት፡ ሃይማኖት፡ ጾታን ዕድመን፡ ብኣህጉራዊ ሕግታትን ውዕላትን ክትቅየድ ትጽቢት ይግበረላ። መንግስቲ እስራኤል ግን ንኹሉ ኣህጉራዊ ሕግታት ጥሒሱ፡ ንኤርትራውያን ብዘይ ገበን ምእሳሩን ምብራሩን ይቅረ ዘይብሃሉ ገበን’ዩ።

ኣህጉራዊ ማሕበረ ሰብ ድማ፡ ነዚ መንግስቲ እስራኤል ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝፍጸም ዘሎ ኢሰብኣዊ ተግባራት  ደው ንኽብል ተሪር ስጉምቲ ዘይምውሳዱን ብስቅታ ምሕላፉን ድማ ፡ ሕቡራት ሃገራት ምስ ዝሓየለ’ምበር ብድኻን ሓቀኛን ከምዘይግደስ ሎሚ’ውን ደጊሙ የረጋግጽ ኣሎ። እቲ ምንታይ፡ ዓሎቅን ዘይፍትሓውን መርገጽን ውድብ ሕቡራት ሃገራት  ኣብ ዘይወለንታውን ዘይሚዛናውን ፈደረሽን ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ኣብ እዋን ብረታዊ ቃልስና ከምኡ’ውን ዘይዕቱብን ልሙስን ተራ’ቲ ውድብ ኣብ ዶባዊ ግጭት ኤርትራን ኢትዮጵያን ሕዱር ሕማም ውድብ ሕቡራት ሃገራት መድሃኒት ከምዘይተረኽቦ’ዩ ደጊሙ ዘነጽር። እቲ ሓቂ’ኳ፡ ኤርትራውያን  ኣብ ጎድንዃ ኣለኹ ኢሉ ዝማጎተሎም ብክብሪ ዜጋታቱ ዝሕለቅ ሓቀኛ መንግስቲ ስለዘይብሎም እምበር፡ ካብ ማሙቅ ገዝኦም ወጺኦም  ከም ደቂ ዛግራ ፋሕ ጭንግራሕ ክብሉን ሃገር ኣልቦ ክኾኑን እዝዩ ዘሕዝን’ዩ። ንሕና ኤርትራውያን ንጃህራን ትምክሕትን ዘይኮነ፡ ልዕሊ ካልእ ህዝቢ  ከቢድ መስዋእቲ ስለዝኸፈልና፡ ዝተደራረበ ሕሰም  ስለዘጋጠመናን ስለዝበዳህናን፡ ባህልናን መንነትናን ዓቂብና ብኽብሪ፡ ጸጋን ሰላም  ኣብ ሃገርና ክንነብር እምበር  ኣሽሓት ህይወት ዝወሓጠት መሬት ሕቆና ሂብና ድሕሪ ስማዊ ናጽነት ናብ ስደት ከነምርሕን ኣብ ዓዲ ጓና ምዕራፍ ሕሰም ክንከፍት መርገም ናይ መን ምዃኑ ክሳብ ሎሚ መልሲ ኣይረከብኩሉን። ኣንበብቲ’ኸ?

ጽላል ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ (ሚያዝያ 2015)