ስኒት ዘለዎም ኣናህብ መዓር ይጐርሱ፡ ፋሕ ዝበሉ ሃመማ ገምቢ ይልሕሱ!

ኣብ ያታናን ባህልናን ንሓድነት ህዝብን ሃገርን ዝሕብሩን ዘተባብዑን ብዙሓት ምስላታት ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ንምጥቃስ፡

• መኣዶ ምስ ዝሓብር ኣንበሳ ይኣስር
• ኣሕዋት ክፋቐሩ፡ ጸላእቲ ይባረሩ
• ላም ፍርቂ ጐድና ኣይትሰብሕን’ያ
• ኣፍንጫ እንተ ተሃርመት፡ ዓይኒ ትነብዕ፡ ወዘተ ዝብሉ ይርከብዎም።

ኣነ ንሓድነትናን ሓይልናን ብቋንቋ ትግርኛ ጥራይ’ኳ  እንተቕረብክዎ፡ ካልኦት ብሄራትና’ውን  ነናተን ከም’ዚ ዓይነት ናይ ስምረትን ሓድነትን ምስላታት ከም ዘለወን ዘየማትእ ሓቂ’ዩ። ከም’ዚ ክብሃል ከሎ ግን  ሓድነትና ብምስላን ብቃላትን ጥራይ ዝተወሰነ ዘይኰነስ፡ ብግብሪ’ውን ኣቦታትና ንዘመናት ብምክብባርን ሓድነትን ፡ ብዘይ ኣፈላላይን፡ ንርኹስ ፈተነታት ገዛእቲ ኣፍሺሎም ዘዂርዕ ባህልን ልምድን፡ ሕጊን ስርዓትን፡ ወግዒን ዝሓቘፈት ሃገር ኣረኪቦምና’ዮም። ስለ’ዚ ድማ ከም’ቲ ነፍሰ-ሄር ኣቦና ሱናባራ ማሕሙድ ደመና ዝበልዎ “ንሕና ኤርትራውያን ጸባ ሓንቲ ላምን፡ እኽሊ ሓንቲ ግራትን” ኢና።

እሞ እዚ ንርእዮን ንሰምዖን ዘሎና ንሕና-ንሶም ዝዓይነቱ ኣውራጃዊን ሃይማኖታዊን ጸቢብ ፖለቲካዊን  ሕብሪታት ዝተለኽየ ኣልባሳት ደኣ ካበይ’ዩ ዝመጽእ ዘሎ? ፍንፉን ቃላትን ጽዩፍ ጸርፍታትን መን ዝመሃዞ መን ዝመወሎ ኢዩ? ኣነ ከም ዝመስለኒ ገለ ጠንቂ ናይ’ዚ ፈላላዪ ኣተሓሳስባን ኣረኣእያን፡ መንነትና ኣነጺርና ካብ ዘይምፍላጥ ክኸውን ይኽእል። መንነት ብዙሕ ቀጸላታት ዝሓቘፈ ብዙሕ-ጐድናዊ ኣምር ኢዩ። ንኣብነት ዓብላሊ  ኤርትርዊነት ረሲዕካ፡ ሃይማኖታዊ፡ ኣውራጃዊ፡ ደጋፊ ህግደፍ፡ ደላይ ፍትሒ፡ ወዘተ ዝብል ዝተተምየነ (fake) መንነት ክንጉልበብ ንኽእል ኢና። ነስተውዕል’ሞ! እቲ ሃይማኖት ወይ እቲ ኣውራጃ’ኮ ኣብ ኤርትራ ኢዩ ዘሎ! ኤርትራውነት ዘይሓዘ ኣውራጃ ወይ ሃይማኖት ወይ ፖለቲካ ናትና መንነት ኣይኰነን’ሞ ዓገብ ንበሎ!

ነቲ ንሕና-ንሶም ዝብል ጸግዒ ሓደ ፖለቲካዊ፡ ኣውራጃዊ ወይ ሃይማኖታዊ ወገን ሒዝካ ዝግበር ዘሎ ኣነዋሪ ስራሓትን፡ ዝጋዋሕ ሓደገኛ ቃላትን፡ ነቶም ዝተተምየነ መንነት ዝሓዙ ሰባት ንዕኦም ዝመስሉ ወይ ክም’ቲ ናቶም እምነት ዝኣምኑ ሰባት ኣቕሪቦም ነቲ ካልእ ድማ ኣጓንዮም ይጐዓዙ። ወዲ ኣውራጃይ፡ ወይ  ወዲ ሃይማኖተይ፡ ወይ ወዲ ውድበይ እንተዘይኰንካ ጸላኢየይ ኢኻ ዝብል ጸቢብን ዕዉርን ኣተሓሳስባ ኣብ ዘይድሊ ሓሸውየ የወድቐና’ሎ ። እምበኣርክስ ብቋንቋታትና እንዳተዛረብና፡ ከም ግምቢ ባቢሎን ዘይንረዳዳእ ዝገብሩና  ዘለዉ ሰባት እቶም ዝተተምየነ መንነት ሒዞም፡ ተሓለቕቲ ወይ ተጸዋዕቲ ናይ ጸቢብ ፖለቲካዊ መርገጾም፡ ኣውራጃኦም ወይ ሃይማኖቶም ከም ዓብላሊ መንነት ጌሮም ዝሓስብዎ ኢዮም። እዚ ነቲ ኤርትራዊ ዝበሃል ክቡር መንነት ኣዳቒቑን ኣህሲሱን ኣብ ክንዲ ብሃገር ብትሕተ-ሃገራዊነት ክንካፋፈልን፡ክንባዳደልን ዝደፋፍእ ሰይጣናዊ ተግባር’ዩ። እስክ ሕስብ’ሞ ነብል- ሓደ ዓይነት ፖሊቲካዊ ኣረኣእያ፡ ሓደ ዓይነት ሃይማኖት፡ ሓደ ኣውራጃ ዘለዋ ኤርትራ ከመይ ምመሰለት? ብተመሳሳልነት ተምባህቚ ሃገር፡ ንበጻሕቲ ሃገር ይትረፍ ንዓና’ውን ዘይትበሃግ ሃሳስ ሃገር ምዀነት። ክልቲኡ ዓበይቲ ሃይማኖታትናን፡ ኣውራጃታትናን፡ ኣብ ኤርትራ ዝሰረተ ዝተፋላለየ ፖልቲካዊ ኣረኣእያናን፡ መልክዕናን ሕብርናን ዘድምቕን ዘጸብቕን ደኣ’ምበር ዘባእስ ወይ ዝፈላሊ ክኸውን ኣይግባእን። ደሓር ድማ ሓንቲ ኣውራጃ ወይ ሓንቲ ሃይማኖት ንበይና ከም ሓንቲ መንገብገብ ጥራይ ዘለዋ ዑፍ ኢያ ክትከውን፡ ኣይትበርር! ኣይትምእርር፡ ጾማ ድማ ትሓድር።

ሓይሊ ሳምሶን ኣብ ጸጉሪ ርእሱ ከም ዝነበረ፡ ሓይሊና ሓይሊ ኤርትራውያን ድማ ኣብ ሕብረትናን ሓድነትና ምዃኑ በቲ ናይ ነዊሕ ዓመታት ቃልስና ኣመስኪርና ኢና። ንሓደ ዓቢ መንግስቲ ምስ ርእሰ-ሓያላን መወልቱ ስዒሩ ሃገር ዘምጽአ’ኮ ብሓድነትን፡ ሓቦን ጽንዓትን ደኣ’ምበር ብብዝሒ ህዝቢን  ብብዝሒ ብረትን ከምዘይኰነ ዓለም ዝፈልጦ ሓቂ’ዩ። እሞ ሕጂ እዚ ንሓያላንን ንርእሰ-ሓያላንን ዝሰዓረ ህዝቢ ደምበርበር ኢሉ ነንሕድሕዱ ክጻረፍን ክፋላለን ክትርኢ እንታይ’ዩ ጉዱ? ኢዩ ዘብል። እቲ መሪሕነት ናይ’ዚ እጹብ-ድንቅ ዝዀነ ታሪኽ  ዝፈጸመ ድማ ካልእ ስም ተጠሚቑ  ሓይሉ ኣንጻር ህዝቡ ከውዕሎን፡  ከም መራሒ ዘይብሉ ህዝቢ፡ ሹም ዘይብሉ ንህቢ፡  ፋሕ-ብትን ኣቢሉ፡ ማሕበራዊ ጸጋታትና ክብሕጒጎ ክትዕዘብ ከሎኻ፡ ከመይ ኢዩ ዝኸውን ዘሎ እዚ ኩነታት ሃገርና? ኢልካ ዘሻቕልን ዘስደምምን’ዩ!

ከም’ቲ ኣብ ኣርእስትና ዝተጠቕሰ፡ ስኒት ዘለዎም ኣናህብ መዓር ይጐርሱ፡ ፋሕ ዝበሉ ሃመማ ገምቢ ይልሕሱ ስለ ዝዀነ፡ መራሕትና ኣብ ንመርጸሉ ጊዜ ኣብ’ቲ  ጸቢብ መንነት ተመርኲስና፡ ወዲ ኣውራጃይ፡ ወዲ ሃይማኖተይ፡ ወዲ ውድበይ ዝብል ሓደገኛ ዝንባሌ እንተዓብሊሉ፡ ዘየድሊ ሓገጽጐጽን ሕማቕ ውጽኢትን ኢዩ ትርፉ። እሞ ወዲ’ዚ ኣውራጃ ወይ ሃይማኖት ኣይገዝእን’ዩ እንተኢልና፡ ካበይ ዝመጽአን መንን ደኣ ኢና ከመሓድረና ኢና ንደሊ?  ክንርስዖ ዘይብልና ድማ፡ ኣነ ወዲ ኣውራጃይ ወይ ወዲ ሃይማኖተይ ጥራይ  ክምረጽ ዝደሊ እንተዀይነ፡ እቲ ወዲ ካልእ ኣውራጃ ወይ ሃይማኖት’ውን ከምኡ እንተኢሉ፡ ተፋጠጥ ተጓጠጥ ኢዩ ዝኸውን። ውጽኢቱ ድማ ከምቶም ፋሕ ዝበሉ ሃመማ ጉሓፍ ምልሓስ’ዩ።

ኣብ’ዚ ዘሎናዮ እዋን ኣሽሓት ኪሎ ሚተራት ተራሓሒቕካ ከሎኻ ብማዕዶ ምስ ዘይትፈልጦም ሰባት ብኣውራጃ፡ ሃይማኖት፡ ወይ ጸቢብ ፖለቲካ ኣማሳሚስካ  ክትጻላእ ወይ ክትፋቐር  ዘኽእሉ ማሕበራዊ መራኺቢታት ዓብሊሎም ይርከቡ። ነዚ ተረዲእና ንኣጠቓቕማ ማሕበራዊ ሚድያ ብምስትውዓልን ብስነ-ምግባርን ንረብሓ ውጹዕ ህዝብናን ሰብኣዊ መሰሉ ንምሕላውን፡ ሓድነቱ ንምድልዳልን ክንጥቀመሉ ይግባእ። ናይ ሳይበር ውግእ  ነቶም መሃዝቱን ዋናታቱን ንግደፈሎም።

ንሕና ውግእና ኣንጻር ምልኪን፡ ድኽነትን፡ ጥሜትን ድንቁርናን ድሕረትን ደኣ’ምበር፡ ኣንጻር ኣውራጃታትና ወይ ሃይማኖታትና ኣይኰነን።  ኣብ ማሕበራዊ ሚድያ ጥብ ትብል ቃል ንህዝብና መምሃርን፡ መዘናግዕን፡ መቀራረቢን፡  መራሕትና ንከነለሊ ትሕግዝን ከትከውን ይግባእ። ንዓኻ ዝበቅዕ መንግስቲ ኢኻ ትረክብ ከም ዝበሃል፡ ንዓና ዝበቅዕ፡ ሕልምናን ባህግናን ተስፋናን  ናብ’ቲ ክንበጽሖ ንደሊ ዝመርሓናን ጥጡሕ ባይታ ዝፈጥረልናን፡ ብሕጊ ዝምእዘዝ መንግስቲ ክንተክል ካብ ጸቢብ ኣፈላላይ ወጺእና ብሓባር ንጓዓዝ።

እምበኣር ሓንቲ ሃገር’ያ ዘላትና፡ ምስ ንሓብር ኢና ከኣ ሓያላት ንኸውን’ሞ፡ ከም ስጋ ጉዚ ብኣውራጃ፡ ብሃይማኖት፡ ወይ ብጸቢብ ፖለቲካዊ ኣረኣእያ ኣይንጐዛዘ። ከመይ’ሲ ኤርትራ ትበሃል ናይ ሓባር ረቛሒት ሃገር ስለ ዘላትና። ኣልበርት ኣነስታይን ከም ዝበሎ ዓለም ካብ በቶም ገበርቲ እከይ፡ በቶም ንእከይ እንዳረኣዩ ዘጽቀጡን ወይ ንእከይ ዝጻወሩን’ያ ዝያዳ ኣብ ሓደጋ ትወድቕ።  እዚ ንዓና ከም ህዝቢ ብቀጥታ ዝምልከት’ዩ። ኣብ ሃገርና እከይ ኣንዳረኣና ከም ዘይረኣና፡ ከም’ታ ኣብ ጊዜ ሓደጋ ርእሳ ኣብ ሑጻ ትቐብር ሰገን፡ ኣጽቅጥ ኣቢልና፡ ኣውራጃ፡ ሃይማኖት ክንብል፡ ብደጋፊ፡ ተቓዋሚ ኢልና ክንፈላለ፡ እቶም ገበርቲ እከይ ብቐሊሉ ዘይሓዊ ጉድኣት ከውርዱልና ክኢሎም። ሕጂ ግን ይኣክል፡ንለብም!

እግዚኣብሔር ንኤርትራን ህዝባን ይሓሉ።

ዶ/ር ተስፋሚካኤል ገብረሕይወት

ካልጋሪ፡ካናዳ።