ኢሳያስ ስለምንታይ ምስ ሬሳ ናይዝጊ ክፍሉ ጥምጥም ገጢሙ ከም ዘሎ ነቶም ዝቃወሙ ዘይኮነ፡ ዝያዳ ነቶም ኣጣቓዕቲ ኢሳያስዩ ገሪሙዎም ዘሎ። ስለምንታይ እንተ በልና፡ እቶም ንኢሳያስ ፎእ! ኢሎም ዝኸዓቡዎን ዝፈንፈኑዎን ሰባት፡ ክንዮ’ዚ ሕጂ ዝገብሮ ዘሎ ሓጢኣት ዝኸይድ ገበናት ከም ዝፈጸመን ገና’ውን ክፍጽም ከም ዝኾነን ድሮ ተጋሂዱሎም’ዩ። እቶም እራይ ምራይ ይኹኑ፡ እቶም ብውልቃዊ ጥቕሚ ኣዒንቶም ዝዓወሩ ሰባት ግን ገና ኢሳያስ እንታይ ዓይነት ሰብ ከም ዝኾነ ዝፈልጡዎ ስለ ዘይብሎም፡ ወይ ድማ ኣብ ናይ ሕልሚ ዓለም ስለ ዝነብሩ ንኢሳያስ ከም በዓል ኪዳኖም ቈጺሮም ንሱ ኣብ ስልጣን እን’ተሎ ጥራይ ዝጥዕሞም እናመሰሎም ኣሚኖም ንኣማኒ ክህቡዎ ይፍትኑ ኣለዉ። ኣይትሓዞምን’ዩ። ኣነን ከምዚ ኸማይን’ውን ኣብ ዝበነ ገድሊ፡ “መን ከም ኢሳያስ፡” ኢልና ዘየድነቕናዮ ኣይኮንናን። ሎሚ ክሓስቦ ከለኹ ኣመና’ዩ ዝገርመኒ። ሽዑ ልክዕ ከምዚ ድሕሪ ነጻነት ዝግበር ዝነበረን ዘሎን፡ ኢሳያስ እንተ ዘይህሉ ገድሊ እንታይ ምወሓጦ? ንገደሉ ምጸደፈ፡” እናበሉ ዘጫፍሩ ሰባት ነይሮም። መሳኪን ሎሚ ኩላቶም የለዉን። ካብ ናይ ናዝይጊ ክፍሉ ዝገደደ ዕጫ ገጢሙዎም ከም ጠላማት፡ የማናይ ክንፊ፡ ዝምቡላት፡ ባቡር ሰውራ ዝሓደገቶም፡ ጸረ ሰውራ ተባሂሎም ተመቝሖምን ብግፍዒ ተቐንጺሎምን።

ናብ ጕዳይ ሬሳ ንምምላስ፡ ኢሳያስ መዓስ’ዩ ምስ ናይዝጊ ክፍሉ ክቃራሓን ጀሚሩ? ናይዝጊ ክፍሉኸ እንታይ ዓይነት ሰብ ነይሩ? ናይዝጊ ከምቲ ቅድሚ ሕጂ ብተደጋጋሚ ብካልኦት ብጾት ዝተግልጸ፡ ገና ጅምር ከብል ኣትሒዙዩ ናይ ኢሳያስ ኵርኵር ብምዃን ከገልግሎ ምሒሉ። ስለ ዝኾነ፡ ምሉእ ዕድመኡ ብሰውራ ዘይኮነ ብስልጣን ናይ ኢሳያስ ምስ ሓሰበ’ዩ። ብወገነይ ብዛዕባ ናይዝጊ ብኣካል ዝፈልጦን ዝሰማዕኩዎን ከዕልለኩም።

–       ኣብ መጀመርያ ናይ 1976 ሓንቲ ሓይሊ ኣብ ጐረይቶ ጽርግያ እናሰራሕና ከለና ኣብቲ ዝበረኸ ቦታ ምስ በጻሕና፡ ግሬደር ዘይትፍንቅሎ ከውሒ ኣጋጢሙና። ባፍራዛ ይኹን መለኪኖ ክስበረልና ስለ ዘይከኣለ ድማ ኣጕናድ ጓሪትና ኣጕድናሉ ናብ ቦታና ንኸይድ። ምሉእ ለይቲ ብሓዊ ክረስን ዝሓደረ ከውሒ ግን ብዘይካ ከም ሓጺን ጭል ምባል ዕጭ ሓንፊፉ ምፍንቃል ኣብዩና። ብዘይንሱ ግን እቲ ኣብቲ እዋንቲ ሓላፊ ዕጥቅን ስንቅን ዝነበረ ናይዝጊ ክፍሉ፡ ኮሚሽነር ክፍሊ ታዕሊም ነበር ነፍስሄር መሓሪ ግርማጼን፡ ሽኮር ይኹን ተምሪ ክህበና እንተ ሓተቶ፡ እንተ ኾነ፡ ኣሎ ዝብሃል ኣስቤዛ ይወሃቦም ተባሂሉ ከብቅዕ፡ ናይዝጊ ከም ድላዩ ክጻወተሉ ዝውዕል ዝነበረ ኣስቤዛ ኣይህብን ኢሉ ኣቕቢጹ። ንዕድልና ኣይደንጐየን ወዲ ኣፎም ብሪ ብሱዳን በቲ መኪና ክትሓልፎ ዘይትኽእል መንገዲ ብእግሩ ከተፍ በለ። ሽዑ መሓሪ ግርማጼን ብዛዕባቲ ስራሕ መግለጺ ብምሃብ ናይ ኣስቤዛ ጸገም ከም ዘለና፡ ናይዝጊ ድማ እምቢ ኢሉ ከም ዝኣበየና ሓበሮ። እታ ጥርዓን ስለ ዝተቐመት፡ ነቲ ከውሒ ድማ ብኣካል ስለ ዝረኣዮ፡ እቲ ጽርግያ ቀልጢፉ መታን ክውዳእ’ሞ ኰደድ ክብሉ ስለ ዝደለየ ግዲ ኾይኑ መዓት ሽኮር፡ ኣስቃጥላ፡ ጸባ፡ ሽጉርቲ በሽበሽ ኮይኑ። እቲ ስራሕ ኣብ ውሽጢ ሰሙናት ዓጠምጠም ክብል ከሎ ንበዝሕ ድማ ምዕጕርቲ ኣውጺእና። እዚ ሓደ መርኣያ ናይ ናይዝጊ ጭካኔ ኣብ ልዕሊ ብጾቱ’ዩ። ነቲ ስራሕ ዘይረኣዮ እንተ ዝኸውንስ ደሓን፡ ግን ብኣካል ተዓዚቡዎ ነይሩ። ነዚ እናረኣየ፡ እሞ ኸኣ ማዕረ ዝብጽሓና ንብረት፡ እሞ ኸኣ ክዕቈር ዘይክእል ምግቢ ምኽልኡ ምስ ምንታይ ይቝጸር ባዕላትኩም ፍረዱ።

–       ኣብ ፈለማ 1977 ቀቅድሚ ውድባዊ ጉባኤ፡ ብርክት ዝበለ ሰብ ካብ ሕክምና ሓውዩ ዝመጽአ፡ ናብ ቦታኡ ዝኸይድ፡ ዝውዛዕ፡ ካብ ክፍልታት ናብ ሓይልታት ዝኸትት ወዘተ፡ ኣብታ ናይ ሽዑ እዋን መናሃርያ ናይ ሳሕል ዝነበረት ፋሕ ኮፍ ኢሉ ነይሩ። በጋጣሚ ሴሚናር ስለ ዝነበረ ድማ ናይቲ ከባቢ ሓይልታት ይኹና ክፍልታት ኣብቲ ሩባ ፋሕ ኢለን ነይረን። ናይዝጊ ክፍሉ ኣብቲ ሩባ ንበይኑ ሽጋራ በኾዅ እናበለ፡ “ብማዕዶ ንዝረኣዮም ገለ ሰባት፡ “ኣታ ወዲ ሸርሙጣ እንታይ ትገብር ኣለኻ?” ክብሎም ከሎ፡ ንገለ መን ምዃኑ ከይፈለጡ፡ “ብጻይ ሽጋራ ሃበና’ስኪ፡” ክብሉዎ ከለዉ፡ “ወዲ ተረጓቢት! ኣብ ጽላልካ እቶስኪ፡” ክብሎም ብእዝነይ ሰሚዐ። ሽዑ ተወጊአ ንኽውዛዕየ ናብ ክፍሊ ቍጠባ መጺእ ነይረ። እዚ ዝብለኩም ዘለኹ ኣፍኵስ ኣቢለዮ ኣለኹ’ምበር ንሱ ዝብሎ ካብዚ ዝገደደ ክትሰምዖ ዘጸይፍ፡ ሰብ ክኣምነካ ዘጸግም’ዩ። ነቶም ንፈልጦ ግን ኣይገርመናን’ዩ።

–       ኣብ 1993 ምሸት ለይቲ’ዩ ኣብ ኣፍደገ ሞካምቦ። ሓንቲ መንእሰይ ብገለ ምስኡ ተዘራሪባ። “እንታይ ኢኺ’ሞ ደሊኺ? ዝ…ኪ መሲሉኪ? ተ. . . .!” ክብላ ከሎ ሰለሰተ ዝፈልጦም ብጾት ሰሚዖሞ። እንታይ ኢኻ ትገብር ዘለኻ? ተኽፍኣና ኣለኻ በጃኻ፡ ንዓስኪ ረሓቕ፡ ዝበደለቶ ነገር ኣለዋ እንተ ኾይኑ ፖሊስ ክንጽውዓላ፡” ኢሎም ገላጊሎማ። ኣብቲ ግዜቲ ይትረፍ መራሕቲ ውድብ ተጋዳላይ ዝቦኡ ኣዝዩ ክቡርን ሕፉርን ነይሩ።

–       ኣብ ከባቢ 1994 ናይዝጊ ብውልቃዊ ጕዳዩ ናብ ዓዲዃላ ይኸደልኩም። ሽዑ ብገለ ኣመንቱ ካብ ስዑዲያ ከም ህያብ ዝተላእከትሉ ናይ 1993 ሞዴል ክረሲዳ እዩ ሒዙ ነይሩ። ካብ ዓዲዃላ ክምለስ ከሎ ኣብ ብሎኮ ሓደ ዕንጨይትን ፈሓምን ዝቈጻጸር ኣባል ክፍሊ ሕርሻ ገመድ ስሒቡ ደው የብሎ። ክፈቶ፡ ኣይከፍቶን ኮይኑ፡ ኣብ መጨረሽታ ናብ ከተማ ተመሊሱ ንፖሊስ እሰሩዎ ይብሎም። እቲ ተጋዳላይ ብዘይፈለጦ ናጤባ ምስ ተኣስረሉ ድማ ይሓልፍ። መስኪናይ ወዲ ሳልስቲ ምስ ገበረ እንታይ ዝገብርኩ ሰብየ ተኣሲረ፡ ሕጊ የለን ድዩ? ኢሉ ምስ ኣማረረን እቶም ፖሊስ ንባዕሎም ኵነታቱ ስለ ዘይተቐበሉዎን፡ ናብ ናይዝጊ ክፍሉ ደዊሎም፡ “እቲ እሰሩዎ ዝበልካና ተጋዳላይ እንታይ እዩ ገበኑ? ብምንታይ ክንምዝግቦ?” ኢሎም ይሓቱዎ። ንሱ ድማ፡ “ኣየናይ ተጋዳላይ?” ክብል ብሕቶ ይምልሰሎም። ኣነጺሮም ምስ ገለጹሉ፡ “ፍትሑዎ” ዝብል ሓጺር መልሲ ሂቡዎም።

–       ኣብ 1996 ሰለስተ ካብ ወጻኢ ዝመጹ መንእሰያት ኣብ ሆቴል እምባሶይራ ኮፍ ኢሎም የዕልሉ ነይሮም። እቲ ሰሓቖምን ሓጐሶምን ዘይተዋሕጠሉ ናይዝጊ፡ “እንታይ ትብሉ ኣለኹም?” ኢሉ ይሓቶም’ሞ፡ መንነቱ ስለ ዘይፈለጡ፡ “እንታይ ኣእተወካ?” ብምባል ውራይ ዕላሎም ይገብሩ። በዚ ሓደ ክልተ ምስ ኮነ “ጽባሕ ሰዓት 9፡00 ናይ ንግሆ ናብ ኣጂብ ትመጹ ይብሎም። ደቂ ብዙሕ ኣይተገደሱሉን ዕላሎም ወዲኦም ሓፍ ምስ በሉ ብዛዕባቲ ጕዳይ ምስ ገለ ሰባት ምስ ኣዕለሉ፡ “ጠፊእኩም! ኣይትፈልጡዎን ዲኹም? ናይዝጊ ክፍሉ’ንድዩ!” ብምባል ክኣስሮም ምዃኑ ይሕብሩዎም። ደቂ ተቐጢኖም ሓዲሮም ንጽባሒቱ ገፈፍ እናበሉ ናብ ኣጂብ ይኸዱ። ናይዝጊ ክልተ ብቐጥታ ኣብ ትሕቲኡ ዝነበሩ ሓለፍቲ ኣዳሊዩ ብምጽናሕ፡ “ኣድላዪ መርመራ ጌርኩም ትቕፍዱዎም፡” ይብሎም። እቶም ክልተ መርመርቲ ጥዑያት ስለ ዝጸንሑን ጠባዩ ስለ ዝፈልጡዎን፡ ነቶም ደቂ ብህድኣት ይሓቱዎም። ጕዳይ ከም ዘይብሎም ምስ ፈለጡ፡ “እዞም ሰባት ዝኾነ ገበን ኣይረኸብናሎምን፡ ስለዚ ክንሰዶም ኢና፡” ይብሉዎ። ድሕሪ ክንደይ ክትዕ ከይፈተወ “ሕራይ በሉ ናባይ ስደዱዎም” ይብሎም። እቶም ደቂ እናፈርሑ ናብ ቤትጽሕፈቱ ምስ ኣተዉ፡ “ትማሊ ደኣ እንታይ ኣደኽን ኢኽን ትብላ ኔርክን፡ ኣንትን ደቂ ሸርሙጣ?” ይብሎም። ንሳቶም ድማ “ሳክት ነዕልል ኔርና፡” ምስ በሉዎ። “በቃ ኣብ እምባሶይራ ኮፍ ኢልክን ናይ መሸኒ ገለ ተዕልላ! ኪዳ ከይትደግማ ድሕሪ ሕጂ፡” ኢሉ ኣፋንዩዎም። ስላቶም ጥዑያት ደቂ ብሰላም ተፋንዮም’ምበር፡ መሃነኖም ክሳብ ዝተፍኦም ምሰሓኑዋ ነይሮም።

–       ኣብ 1995 እዞም ነቶም ደቂ ዝመርመሩ ክልተ ኣባላት ጸጥታ፡ ብገለ ገለ ምስ ተመላለሱ፡ ብቦክስ ሓመድ ገይሮሞ። እቲ ነገር ናቱ በደል ግዲ ነይሩ ካብ መዓስከር ንወርሒ ኣይትውጽኡ ጥራይ ተባሂሎም። ነቲ ጕዳይ ግን ኵሉ ሰብ ሰሚዑዎ። ገለ ሰባት ሕማቕ ጸርፊ ስለ ዝጸረፎም ዘይርሳዕ ትምህርቲ ክህቡዎ ደልዮም ይብሉ።

–       ኣብ 1996 ምስ ኣቶ ዓብዱ ዩኑስ ኣብ ባር ኡሁሩ ኮፍ ኢሎም ቢራ እናሰተዩ ከለዉ፡ ምስ ነፍስሄር ትርሓስ ዋና ባር ሓደን ክልተን ይበሃሃሉ። ብዘይንሱ ንሳ ዝግድሳ ሰብ ኣይኮነትን ነይራ። ንሱ ስለ ዘይተቐባተረትሉ ጥራይ፡ “ክኣስረኪ እየ፡” ይብላ፡ “ንሳ ድማ ኣበይ ዘለኻ ኢኻ ደኣ ንስኻ ከምኡ ትብል፡ እቶም ጀጋኑስ’ባ ከምኡ ኣይብሉን’ዮም፡ ኣብ ባር ኣቲኻ ውራይ ቢራኻ ጌርካ ኪድ!” በለቶ ብድፍረት። ዘረባ ኣይቀጸለን ትም ኢሉ። ካብቲ ገዛ ምስ ወጹ ነቶም ኣብ ማዕዶኣ ዝነበርና ሰባት፡ “ጥዑይ ድዩ እዚ ሰብኣይ?” በለትና። ንሕና ድማ፡ “ኣይትፈልጥዮን ዲኺ? ናይዝጊ ክፍሉ’ንድዩ?” ምስ በልናያ፡ “እዝስ ናይ ሰይጣን’ምበር ናይዝጊ ኣይኮነን፡” ኢላ መለሰት። ከም ዘይትፈልጦ ተረዲኡና፡ “ሚኒስተር ጸጥታ’ዩ ክኣስረኪ’ዩ፡” በልናያ። ንሳ ግን ብውሽጣ ፈሪሓ እንተ ኾይናምበር ብደገስ ኣይዓጀባን፡ “ኪድ! ኣበይ ዘሎ’ዩ ደኣ ዝኣስረኒ? ሰብ ምእሳር ከም ድላይካ ድዩ ኾይኑ?” ኢላ ኣስሒቓትና።

–       እዚ ንመንነቱን ባህሪኡን ዝገልጽ ነገራትምበር ነቲ ቀንዲ ተግባራቱን ጭካኔኡን ዘብርህ ኣይኮነን። ኣብ መጨረሽታ፡ ማለት ቅድሚ ናብ ዓዲንግሊዝ ምምጽኡ ግን ንመሓመድ ሓጐስ ዋና እንዳ ኦሞ ዝነበረ ሰብ ለኪሙዎ ጠፊኡ። ምስ መሓመድ ሓጐስ ብገለ ነገር ምስ ተቐራረቡ ገለ ከቢድ ምስጢር ኣካፊሉዎ። ፍሉያት ኣባላት ጸጥታ ኢሳያስ ስለ ዝፈለጡ ድማ መሓመድ ሓጐስ ኣብ ሓንቲ መኪና ተጨውዩ ድሕሪ ምኻድ ኣብ መንገዲ ባጽዕ ኣጽዲፎሞ። ንጽባሒቱ ሬሳኡ ገለ ሰባት ምስ ረኸቡዎ ናብ ባጽዕ እናወረደ ጸዲፉ ተባሂሉ። ግንከ፡ ኣብ ርእሱ ማህረምቲ ጸኒሑዎ፡ ሽዑ ምሽት ምስ ኣቦኡ ኣብ ገዛ ክድረር መደብ ነይሩዎ፡ ንጽባሒቱ ድማ ምስ ገለ ሰባት ኣብ ስራሑ ቈጸራ ነይሩዎ። ብዘይካዚ ሓደ ሰብ ብሓይሊ ኣብ መኪና ከእትዉዎ ከለዉ ርእዩ ኣብ ፖሊስ ምስ ኣመልከተ ንባዕሉ ተኣሲሩ። በዚ ምኽንያታት’ዚ ኣባላት ጸጥታ ኢሳያስ ከም ዝቐተሉዎ መረጋገጺ ኣሎ። ሽዑ ናይዝጊ ንባዕሉ ኣብ ሰንከልከል ስለ ዝነበረ ሓንቲ ክገብር ኣይከኣለን።

እዚ ክተንብቡዎ ዝጸናሕኩም ገለ ፈላጣት ነቲ ቀንዲ ናይ ናይዝጊ ታሪኽ ህይወት ዝገልጹልና፡ እቲ ቀቀሊሉን፡ መባእታውን ግን ከኣ ከም መርኣያ ናይ ባህርያቱን ኣብ ልዕሊ ሰባት ዝነበሮ ንዕቀትን ከብርሃልና ዝኽእል ኮይኑ ይስምዓኒ። ናይዝጊ፡ ንተጋደልቲ ዓሰርተ ኪሎ ሓርጭ ንህዝቢ ፍታሕ ጌርኩም ኢሉ ብዘይፍርዲ ዝኣስር ዝነበረ ሰብ’ዩ። ኣብ 1994 ንሓደ ቈማት ቀይሕ ኢሉ ተጋዳላይ ብዘይፍርዲ ዓመት ምስ ኣሰሮ ናብ ወተሃደራዊ ቤትፍርዲ ቀሪቡ። እቶም ፈራዶ ድማ “ዘእስር የብልካን ነጻ ኢኻ፡” ምስ በሉዎ፡ እቲ ወዲ “ገበነይ ከይተነግረኒ ካብዚ ቦታ ኣይወጽእን’የ” ኢሉዎም። እቶም ፈራዶ “እሞ ክንሓተልካ” ኢሎም ንናይዝጊ ምስ ደወሉሉ፡ “ናብ ማእሰርቲ ምለሱዎ” ስለ ዝበሎም ነቲ ወዲ እንታይ ከም ዝበሎም ሓቢሮሞ። እቲ ተጋዳላይ ኣብ ማአከል ቤትፍርዲ ከም ቈልዓ ጫጭ ኢሉ በኽዩ። እዚዩ ኣብ ነጻ ኤርትራ ዘሎን ዝነበረን ፍትሒ! ኣየ ፍትሒ! ኣየ ሕጊ! ዘብልዩ ብሓቂ። እቲ ሎሚ ዘሎ ኵነታት ርእሰ ግሉጽ ስለ ዝኾነ ምትንታን ኣየድልዮን። እቲ ጸገም ግን ሽዑ “ኣብ ኤርትራ ፍትሒ ተሳኢኑ፡” ኢሉ ዝዛረብ ሰብ፡ “ኢሰፓ” ክኸውን ኣለዎ” እዩ ዝብሃል ነይሩ። እስኪ ነነፍስና ንገምግም ክንደይ ካባና ኢና ካብ ሽዑ ጀሚሩ ግፍዕታት ህግደፍ ዝተረድኣና??? ንዝተኣስረ ሰብ፡ “ገለ ኣጠፋፊኡ” ይኸውንዶ ኣይኮንናን ንብል ኔርና።

በሉ ሰናይ ቅነ ንሎሚ ኣብዚ ይኣኽለና።

ዝኽሪ ንስዉኣትና!

ፈንቅል ካብ ኖርወይ