ኣብ ሕብረተሰብና፡ ነቲ ቅቡል ባህሊ፡ ልምድን ክብርን ጥሒሱ ዘይንቡርን ጽዩፍን ተግባራት ንዝፍጽም ሰብ፡ ሰይጣን፡ ዲያብሎስ፡ ኣራዊት፡ ኣረሜን፡ ብዓለገ ዝብሉን ካልኦትን ቅጽላት ኣስማት ይወሃቦ። እዞም ኣነወርቲ ተግባራት ሓላፍነት ሃገርን ህዝብን ዝተሰከመ ሰብ ምስዝፍጸም ድማ ተወሳኺ ሚዛንን ኣቃልቦን ይወሃቦ። ኣብዚ ዘለናዮ መዋእል፡ ጽቡቅ ተግባራት ዝፍጽሙ’ዶ ሕማቅ ተግባራት ዝፍጽሙ ሰባት ይበዝሑ ዝብል ሕቶ ዝምልስ ጽጹይ መጽናዕታዊ ጽሑፍ የለን። ይኹን እምበር ዝበዝሑ ሰባት ብተፈጥሮኦም ጽቡቅ ብዝገበርዎ ክንየቱን ክፍለጡን እምበር ንሕማቅ ተግባራቶም ክኣምኑን ድፍረት የብሎምን። ኣበሮም ኣብ ክንዲ ዝርዕሙ፡ ሰይጣን ኣስሒቱኒ ኢሎም ንሰይጣን ዝውንጅሉ’ውን ብዙሓት ‘ዮም። ገለ ድማ ጉድለታቶም ኣብ ልዕሊ ካልኦት ሰባት ብምስካም ክሃድሙን ሕነ ክፈድዩን ንዕዘብ። ካብ ዕለታት ሓደ መዓልቲ፡ ሓደ ንፉጽ ሰብኣይ ምስ ሳእኑ ነዊሕን ጨናፍር ኣብ ዘይነበሮን ገረብ ክሓኩር እንከሎ ሰይጣን ተዓዘቦ’ሞ፡ “ርኣዩለይ ስምዑለይ እዚ ሰብኣይ ሳእኑ ከይኣውጽአ ናብ ሰማይ ጠቀስ ገረብ ይሓኩር ኣሎ፡ ኣብ መሬት ጻሕ ኢሉ ምስተሰብረ ወይ ምስ ሞተ፡ ኣይ ብኢደይ ኣብ ብእግረይ ሰይጣን ኣስሒቱኒ ወይ ኣጽዲፉኒ ክብል’ዩ” ኢሉ ንተዓዘብቲ ስምዕታ ኣቅረበ ይብሃል። ደቂ ሰባት ንነዊሕ ዓመታት ሕማቅ መዓልቲ ውዒለ ሰይጣን ኣስሒቱኒ ወይ ደፊኡኒ ኢልና ጉድለታትና ክንክሕድን ንኻልኦት ክንጥቅንን ጸኒሕና ኢና። ሎሚ ግን እዚ ምስምስን ተግባራትን’ዚ ዘብቅዐ ይመስል። ኣብ ዝሓለፈ በዓል ዓመት ፋሲካ፡ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ፡ ብመሰረት ሓደ ካህን ንኣመንቶም ዝሃብዎ ስብከት፡ “ሎሚ ሰይጣን ስርሑ ገዲፉ ዓዲ ውዕል ኮይኑ ኢዩ። ምኽንያቱ ዘበን ከፊኡ፡ ኣምላኽ ዝፈትዎ ጽቡቅ ነገራት ንሰርሕ ስለዘየሎና፡ ግብርና ስለዝኸፍአ፡ ሃይማኖትናን እምነትናን ስስዕን ገንዘብን ኮይኑ። ብእከይ ተግባራቶም ካብ ሰይጣን ዝሓለፉን ስራሕ ሰይጣን ዝፍጽሙን ብዙሓት ሰባት ስለዝተፈጥሩን ስለዝፈረዩን ድማ ህላወ ሰይጣን ትርጉም ስኢኑ’ሎ“ ክብሉ መረርኦም ገሊጾም። ብህሎ ናይዞም ለባም ካህን፡ ኣብ ሃይማኖታዊ መዳይ ዘተኩር’ኳ እንተኾነ፡ ነዚ ኣብ ሃገርናን ከባቢናን ዘሎ ቁጠባዊ፡ ማሕበራውን ፖለቲካውን ቅልውላው ቁልጭ ኣቢሉ’ዩ ዝገልጽ። እስከ ኣብ መዋእልና ካብ ዝፍጸሙ ዘለው ሰይጣናውን ዘይልሙዳትን ተግባራት ገለ ኣብነታት ንጠቅስ።

ኣብዚ እዋን’ዚ፡ ሰባት ብሕጋውን ዘይሕጋውን ኣገባብ ንብረት ብምሻጥን ብምልዋጥን ጥራይ ኣይኮኑን ዝነግዱን ዝህብትሙን ዘለዉ።  ገለ ፋሪሓ እግዚኣብሄርን ሕልናን ዘይብሎም ሰባት፡ ብምትላል፡ ብሓሶትን ብንነብሰይ ይጥዓመንን፡ ንኸምኦም ሰባት ብገንዘብ ይልውጡን ይሸጡን ብኣቛራጭ ሃብቲ ክድልቡን ይፍትኑ ኣለዉ፡፡ ሰባት ንኸምኦም ፍጡራት፡ ብምድንጋርንን ብምግዳድን፡ ኣብ ዓው ኢልካ ረዳኢ ዘይትረኽበሉ ጸምጸም በረኻን ማያትን ወሲዶም፡ ብካራሩ ጎይሖም ብጠያይት ቀቲሎም ኮላሊቶም ይወስዱን ንገንዘብ ይልውጡን፡ ደቂ ኣንስትዮ ይጋሰሱ፡ ኣብ ምድረ በዳን ማእከል ባሕርን ደርብየሞም ይዕዘሩ። ኣማኢት ኤርትራውያን፡ ብሰሪ ምልካዊ ምምሕዳር ህግደፍ ናብ ስደት ከምርሑ እንከለዉ ግዳይ ናይዚ ክብ ኢሉ ዝተጠቅሰ ሰይጣናውን ኣረሜናውን ተግባራት ከምዝኾኑ ብዓይንና ንዕዘቦን ብእዝንና ንሰምዖን ዘሎና ዘስካሕክሕ ጉዳይ’ዩ። ስርዓት ህግደፍ፡ እዚ ኣብ ኤርትራ ዘካይዶ ዘሎ ኣረሜናዊ ተግባራት፡ ምስቲ ብዓለም ደረጃ ብባርባርነቱ ዝፍለጥ “እስላማዊ ጥሩፍነት” (ISIS)፡ ዝዳረግ ጭካነ’ዩ። እቶም ብህግደፍ ብዘይ ፍርዲ ንዓመታት ካብ ስድራቤቶምን ወለዶምን ተነጺሎም ኣብ ጎዳጉዲ ተደርብዮም ዝሳቀዩ ዘለዉ ኣሽሓት ዜጋታት፡ እቲ ኣብ 1984፡ ኣብ ጽርግያ ነፋሲት ኣስመራ ኣብ ልዕሊ’ቶም “ናብራ ሓሲሙና ጸገምና ይሰምዓልና” ዝበሉ፡ ምእንቲ ህዝቦም ዝሰንከሉ ጀጋኑ ብትእዛዝ ኢሳያስ ዝተፈጸመ ቅንጸላ፡ እቶም ቅድሚ ናጽነት ብስም “መንካዕ፡ የሚን፡ ከድዓት፡ ሃሱሳትን ካልእ ኣስማትን ኣናተዋህቡ ብኢሳያስ ዝሓቀቁ ኤርትራውያን ስራሕ ሰይጣን ኢልካ ክትገልጾ’ውን እናውሓደ’ዩ።

እቲ ንነብሱ ከም ሕጋዊ መንግስቲ ዝቆጽራ ስርዓት ህግደፍ፡ ብኣረሚናዊ ስርሑ ንሰይጣን ኣብዚ ጽናሕ ካብ ዝብሎ ዓመታት ሓሊፉ’ሎ። ንኣብነት ህዝቢ ኣስመራ ኣብ ፈለማ ዓመታት ናጽነት ኣብ መደብ ህዝብን መንግስትን ጸጋማቱ ክፍትሓሉ ምስሓተተ፡ ውልቀ መላኺ ኢሳያስ፡ “ህዝቢ ንግሆ-ንግሆ በጊዕ ክንሓርደሉ ይደሊ’ሎ’’ ኢሉ ሓጪጩ። ኣብ ካልእ ኣጋጣሚ፡ ነቶም “ሕብሪ ዓይንኹም ደስ ኣይበለናን” ተባሂሎም ንብረቶም ተዘሪፎም ብግፍዒ ካብ ኢትዮጵያ ዝተባረሩ ኤርትራውያን፡ ኣብ ክንዲ ምሕጋዞምን ኣብ ክንድኦም ምጥባቅን “እዞም ካብ ኢትዮጵያ ዝመጹ ዜጋታት ንህዝብና ሕማቅ ይምህሩልና ኣለዉ” ክብል ወንጂሉ። ብዘይ መተካእታ፡ ህዝቢ ዝነብረሉ መንበሪ ኣባይትን ኣብያተ ንግድን ኣፍሪስካ ቆልዓ ሰበይቲ ግዳም ሓደር ክኾኑ ምቅሳብ፡ ሰባት ገንዘቦም ካብ ባንክታታት ኣውጺኦም ክይዕንገሉ ምኽልካል፡ ብሰንኪ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ጉዕዞ ስደት ህይወቶም ዝሰኣኑ ኣብ ትውልዲ ዓዶም ሓመድ ከይለብሱን ስድራቤቶም ከይሓዝኑን ምእጋድ፡እቲ ዝርዝር መወዳእታ የብሉን። ወዮ ድኣ ሰይጣን ምሩር ስም ተዋሂብዎ እምበር፡ ካብ መራሒ ሃገር’የ ዝብል ኢሳያስ፡ ጽዩፍን ብናይ ብድዐን ቃላት ንህዝቢ ምውንጃልን ምግፋዕን፡ ካብ ስራሕ ሰይጣን ንላዕሊ’ዩ።

ኣብ ዘለናዮ መዋል፡ ይሕመቅ ይጸብቅ፡ ገለ ንድሌት ህዝቢ ዘንጸባርቅ ወይ ድማ ንረብሓ ውሑዳት ዝሕሉ፡ ብቅዋም ዘይትመሓደር ሃገር የላን። ኣብ ኤርትራ ግን ቅዋማዊ መንግስቲ፡ ትካላዊ ኣሰራርሓን ንቡርን ስርዓት የለን። ውልቀ መላኺ ኢሳያስ፡ ንኤርትራን ህዝባን ከም ውልቃዊ ንብረቱ ቆጺሩ ክሸጦ፡ ክቀትሎ፡ ከዕንዎ፡ ከባርሮ፡ ጸሙ ከውዕሎ፡ ቃሕ ዝበሎን ዘይንቡር ክፍጽምን ስልጣን ኣለዎ። ብዙሓት መራሕትን ሰበስልጣንን ዝተፈላለያ ሃገራት፡ ብፍላይ ኣብ ኣፍሪቃ፡ ስልጣኖም ተጠቂሞም ንብረት ህዝብን ሃገርን ኣብ ውልቃዊ ዋኒኖም ከውዕልዎ ምርኣይ ልሙድን ሕዱር ሕማምን’ኳ እንተኾነ፡ ተግባራት መላኺ ኢሳያስ ግን ሓለፋ ኣለዎ። ንኣብነት ካብቲ ኢሳያስ ደስ ከብሎ ዘቁሞን ዘስርሖን፡ እተን ዘይዓበያ ክመጽኦ ከለዋ ድማ ዘደስክሎን ዝበታትኖም ሚኒስትሪታትን ጨናፍራትን መንግስቲ ከየፍለጠ ሓንሳብ ኣብ ዓዲ ሃሎ ካልእ እዋን ድማ ኣብ ምጽዋዕ ብምሽራብ፡ ንመዓልታት ካብ ቤተ መንግስትን ስድራቤቱን ይሕክል። ኢሳያስ ኣብቲ ዝሕብኣሉ እዋን እንታይ ይገብር ብርግጽ’ኳ ዝፈልጦ ሰብ እንተዘየለ፡ ዝተሓርያ ደቂ ኣንስትዮን መስተን ከምዘይፍለዮ ግን ምስጢር ኣይኮነን። ኣብ ሕብረተሰብና፡ ምስ ስድራቤቱ ዝተዃረየ ቆልዓ ጥራሕ’ዩ ንግዚኡ ካብ ወለዱን ቤቱን ብምህዳም ናብ ቀረባ ኣዝማዱ ዝዕቆብ። መራሒ ሃገር ኣብ ዝመሰዮ ክሓድር’ ብደምን ስቃይን ንጹሃት ዜጋታት ክስወድን ግን፡ ጨካን እንስሳ’ምበር ሰብ ኣይኮነን። ንውልቀ መላኺ ኢሳያስ ድማ፡ ኣብ ክንዲ መራሒ ሃገር፡ “መራሒ ሰይጣውንትን ኣጋንንትን” ዝብል ስም ምጥማቕ’ዩ ዝያዳ ዘምሕረሉ።  ህዝቢ ኤርትራ ድማ ካብ ሞትን ስቃይን ዘድሕኖ ንሰላም ዝዕድም መልኣኽ ዝኾነ መራሒ ይብህግ ኣሎ።

ጽላል፡ ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ (6/4/16)