ሰበስልጣን ሊብያ ብጥሩፍ እስላማዊ ጉጅለ ‘ኢስላሚክ ስቴት’ ኣብ ሲርተ ዝብሃል ከተማ ከም ገላዩ ተታሒዞም ንዝነበሩ ደቀንስትዮን ቆልዑን ዝበዝሑዎም 28 ኤርትራውያንን  ሸውዓተ ናይጀርያውያንን ስደተኛታት ነጻ ከምዝለቐቑ ሮይተርስ ሓቢሩ።

እቶም ብዘይካ ክልተ ደቂ ተባዕትዮ፣ ኩሎም ደቂ ኣንስትዮን ቆልዑን ዝኾኑ ግዳያት፣ ገሊኦም ኣብ ጉዕዞ ስደት ናብ ኤውሮጳ እናሃለዉ በቲ ጂሃዳዊ ጉጅለ ዝተታሕዙ ክኾኑ ከለዉ፣ እታ ደጀን ናይቲ ጥሩፍ ጉጅለ ዝነበረት ከተማ ሲርተ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ታሕሳስ ኣብቲ ከባቢ ብዝርከቡ ሓይልታት ምልሻ ከተማ ሚስራታ ሓራ ምስ ወጽአት፣ ብሰበስልጣን ሊብያ ተታሒዞም ድሕሪ ምጽንሖም እዮም ነጻ ተለቒቖም።

ብፍላይ ገለ ካብተን ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ጉዕዞ ስደት ናብ ኤውሮጳ እናሃለዋ ብ ‘እስላሚክ ስቴት’ ተጨውየን ከም ከም ገላዩ ግብረ-ስጋ (sex slaves) ተታሒዘን ዝነበራ ምዃነን እቲ ናይ ሮይተርስ ሓበሬታ የረድእ። እቶም ግዳያት ካብ ሲርተ ምስ ኣምለጡ ምስ ‘እስላሚክ ስቴት’ ምትእስሳር ከይህልዎም ከምዝተመርመሩን፣ ኣብ ቤትማእሰርቲ ምስራታ ንኣዋርሕ ከምዝተኣሰሩን ‘ውን ኣገንዚቡ።

እቲ ሓበሬታ፣ ‘እስላሚክ ስቴት’ ነተን ስደተኛታት ደቂ ኣንስትዮ መርወዪ ጾታዊ ስምዒት ኣብ ሊብያ ዝነበሩ ዕጡቓት ኣባላቱ ክኾና ከም ህያብ ይዕድሎም ከምዝነበረ ሮይተርስ ሰኒዱዎ ከምዘሎ ይጠቅስ። ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ሮይተርስ ኣብ ዝዘርግሖ ጽሑፍ፣  ‘እስላሚክ ስቴት’ ነተን ኣምንቲ ክርስትና ናብ እስላም ሃይማኖተን ክቕይራ ብምስግዳድ፣ ከም ናይ ጾታ ጊላታት ይሸጠን ምንባሩ  እተን ደቂ ኣንስትዮ ገሊጸን ከምዝነበራ ‘ውን የዘኻኽር።

ብመሰረት ‘ቲ ሓበሬታ፣ ኣብ ወርሒ ሕዳር ዝሓለፈ ዓመት፣ ነተም ብድሕሪ ጭውያ ኣይሰስ ኣብ ቤትማእሰርቲ ምስርታ ዝነበሩ  እሱራት ጋዜጠኛ ሮይተርስ በጺሑውም ነይሩ። ይኹን’ምበር፣ እቶም ሓደስቲ ኣሰርተን ‘ውን ከምዘይነሓፉወን፣ ብዓምጽን ጥምየትን ከምዘዋረዱወን እየን ገሊጸናሉ። ብውሑዱ ሓንቲ ጓል 16 ዓመት ኣብቲ ቤት ማእሰርቲ ነብሰጾር ኮይና ህጹጽ ሕክምናዊ ረዲኤት ተገይሩላ።

ቤት ጽሕፈት ኣኽባሪ ሕጊ ሊብያ እተን ኣዋልድ “ዝኾነ በደል የብለንን” ኢሉ ኣብ መፋርቕ ወርሒ ለካቲት ናይዚ ሒዝናዮ ዘለና ዓመት 2017 ኳ እንተሓበረ፣ ነጻ ናይ ምልቃቐን ጉዳይ ግን ብዘይ ዝኾነ መግለጺ ንሓያለ ሰሙናት ተደናጕዩ ጸኒሑ። ትማሊ ረቡዕ ግን ኣብ ኢድ ትካል ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ቀይሕ መስቀልን ሊብያ ተረኪበን፣ ሕክምናዊ መርመራን መጽለልን ናብ ዝረኽባሉ ቦታ ተወሲደን ኣለዋ።

ሓንቲ ካብተን እሱራት ጓል 14 ዓመት ኤርትራዊት ቆልዓ ካብቲ ቤትማእሰርቲ ቅድሚ ምውጽኣ፣ “ሓጎሰይ መግለጺ የብሉን፣ ስድራቤተይ ዳግም ክርኢ፣ ሓድሽ ህይወት ክጅምር ምዃነይ ኣዝዩ የሐጕሰኒ” ክትብል ዝተሰምዓ ሓጎስን ተስፋን ንልኡኽ ሮይተርስ ገሊጻትሉ።

ሓደ ብዓል ስልጣን UNHCR ድማ፣ እቶም ተኣሲሮም ዝነበሩ ግዳያት፣ ብናእሽቱ ሓሳኹ ዝመጽእ ናይ ቆርበት ሰሓ ገዲፍካ ኣካላዊ ኩነታቶም ደሓን ከምዘሎ ምግላጹ ሮይተርስ ብተወሳኺ ገሊጹ።

ነቶም ኤርትራውያን ከም ስደተኛታት ክነብሩሉ ኣብ ዝኽእሉ ካልእ ሃገር ከጣይሱዎም ትጽቢት ከምዘለዎ ክእምት ከሎ፣ እተን ሓሙሽተ ደቂ ኣንስትዮ ናይጀርያውያንን 2 ደቀንን ዑቕባ ክሓቱ ወይ ድማ ናብ ሃገሮም ዝምለሱሉ ኩነታት ክፈጥሩ መደብ ከምዘለዎም ኣረዲኡ።

ካብ ከተማ ሲርተ ዘምለጡ ወይ ከኣ ካብታ ከተማ ብሓይልታት ሊብያ ዝተለቕሙ ሓያለ ደቂ ኣንስትዮን ቆልዑን ገና ኣብ ሚስራታ ተታሒዞም ከምዘለዉ ሮይተርስ ብተወሳኺ የገንዝብ። እቶም ተታሒዞም ዘለዉ ዜጋታት ሊብያውያንን ቱኒዝያውያንን ዝርከቡዎም ምብዛሕትኦም ካብ ትሕተ-ሳሃራ ሃገራት ኣፍርቃ ዝመጹ እዮም። ኣብ ሲርተ ዝነበረ ሓደ ናይ ፍሊፒኖ ጉጅለ ነርስ ኣብ ወርሒ ለካቲት ነጻ ከምዝተለቀ ‘ውን እቲ ሓበሬታ ይጠቅስ።

‘እስላሚክ ስቴት’ ኣብ ፈለማ ዓመት 2015 እዩ ነታ ትውልዲ-ዓዲ ቀዛፊ ዝነበረት ሲርተ ተቖጻጽሩ፣ ኣብታ ኣብ ገምገም ማእከላይ ባሕሪ እትርከብ ከተማ ኣማኢት ወጻእተኛታት ዕጡቓት ብምስላፍ፣ ካብ ዒራቕን ሶርያን ወጻኢ ኣገዳሲት ደጀን ናይቲ ጥሩፍ እስላምዊ ጉጅለ ገይሩዋ። እቶም ብ ምልሻታት ምስራታ ዝምርሑ ሓይልታት ሊብያ ድማ ዳግማይ ክቆጻጸሩዋ 7 ኣዋርሕ ወሲዱሎም።