ምዕራፍ 3፡ ምስጢራዊ ሰልፊ

መራሕ ብርጌድ ኢሳያስ ተወልደብርሃን (ወዲፍላንሳ)፡ ናይ ሓደ ስዉእ ብጻዩ ብሽክሊት ምስ ፈተሾ ምስጢራዊ ሰልፊ ከም ዘሎ ፈሊጡ። ብዛዕባ’ቲ ፍጻሜ ንሓደ ኣባል መሪሕነት ምስ ኣዕለሎ ድማ፡ “ብዛዕባ’ዚ ምስ ዝኾነ ሰብ እንተ ተዛሪብካ ሞት ከም ዝስዕበካ ፍለጥ” ኢሉዎ።

                                          ሓደ ኣባል ብርጌድ 58 ነበር

          ክብርኣብ፡ ብዓቕሙ ትምህርቲ ዝጸገበን ከኣ ኣዝዩ በሊሕ ሰብን’ዩ። ድሕሪ ታዕሊም ኣብ ተዋጋኢ ሰራዊት ተመዲቡ ኣገልጊሉ። ኣይደንጐየን ናይ ሕክምና ኮርስ ወሲዱ ኣብ ሓጺር ግዜ ከም ንፉዕ ሓኪም ስለ ዝተመስከረሉ ናይ በጦሎኒ ሓኪም ክኸውን ክኢሉ። ማርክሳዊ ጽሑፋት ኣንቢቡ ስለ ዝነበረ ድማ ጕዳይ ሰልፊ ንዑኡ ሓድሽ ኣይነበረን። ብኸመይ መንገዲ ኣባል ክኸውን ከም ዝኸኣለ ክዛረብ ከሎ፡ “ድሕሪ ምዝላቕ፡ ናይ ሰባት ምትእኽኻብ ክዕዘብ ጀሚረ። ኣብ ሓጺር ግዜ ድማ ምስጢራዊ ሰልፊ ወይ ናይ ገለ ሰባት ጕጅላዊ ምትእኽኻብ ከም ዘሎ ክፈልጥ ኣይጸገመንን። ሓደ መዓልቲ፡ መራሒ በጦሎኒ ከይፈለጠ ገለ ሰባት ናብ ዘይተፈልጠ ቦታ ተጸዊዖም። እዚ ክኸውን ከሎ ምስኡ ስለ ዝነበርኩ፡ ‘ኣነ ኸይፈለጥኩ ክንድ’ዚኦም ዝኣኽሉ ሰባት ካብ ተጸውዑ፡ እከለ (ምኽትሉ) ኢድ ኣለዎ ማለት’ዩ፡’ ክብል ሰሚዐዮ። እዚ ፍጻሜ’ዚ ድማ ነቲ ቅድሚ ሕጂ ዘዋህለልኩዎ ሓበሬታ ዝያዳ ዘረጋግጽን ዘደልድልን ነይሩ።

“ሓደ መዓልቲ፡ ሓደ ኣባል ምዃኑ ዝፈልጦ መሃይም ዓሶ ሓሚሙ ደቂሱ። ኵነታቱ ተዓዚበ ግን ንእግረ መንገዱ ክስልየኒ ከም ዝተላእከ ፈሊጠ። ኣብቲ እዋን’ቲ፡ ወላ ክንዲ መርፍእ እንተ ረኺቦምልካ ንኡስ ቡርጅዋ ስለ ዝብሃል ከካብዱዋ ከም ዝቃለሱ ይርድኣኒ ነይሩ። ከሎ ገና ፈሊጠዮ ጸኒሐ ስለ ዝተጠንቀቕኩ ግን ክረኽበለይ ኣይከኣለን። ስኢኑ ትም ኣይበለን ግን ዝኾነ ነገር ከቕርብ ስለ ዝነበሮ ኣይጸገሞን ንሓንቲ ዕላል መዝሚዙዋ። ንሱ እናሰምዓና ኸሎ በጋጣሚ ሓንቲ መጋቢት ዝነበረት ጽቡቕ ትቐርበኒ ጓል፡ ‘ኣታ ክብርኣብ፡ እዚ እከለስ እንታይ ከም ዝደለየኒ ምንኣስ ኣደይማርያም ኣናበለ ሞዅ ኣቢሉኒ’ምበር፡’ ምስ በለትኒ፡ ‘ፍቕሪ ሓበሻ’ዩ ዝኸውን ብዙሕ ኣይትጨነቒ፡’ ክብል መሊሰላ ብዙሕ ከይተገደስኩ። እዚ ወዲ ነዛ ጕዳይ ነኺሱዋ ጸኒሑ ኣብ ኣኼባ፡ ‘ክብርኣብ ሓበሻ ትንዕቕ ኢኻ፡ ምኽንያቱ ንእከሊት ከምዚ ክትብላ ሰሚዐካ፡’ ብምባል ኣብ ልዕለይ ወላ ሓንቲ መበገሲ ይኹን መሰረት ዘይብሉ ነቐፌታ ኣቕሪቡ።

“ግምታተይ ልክዕ ከም ዝነበረ ብኡንብኡ ተረዲኡኒ። ኣባላት ሰልፊ ዘይነበሩ ስለ ዝበዝሑ ግን ደሓን ይእተዉ ነዚ ወዲ ኣይብላዕ ኣይስተ ገይሮሞ። እቲ ጕዳይ ድማ ብፍሽለቱ ተደምዲሙ። ኣነ ግን ኣይደቀስኩን ምስቲ ሓላፊ ሰልፊ ምዃኑ ፈሊጠዮ ዝነበርኩ ሰብ ብኻልእ ስራሕና ምስ ተራኸብና ልቡ ንኽፈልጥ፡ ‘እዚ እከለ ዝብሃል ሰብስ ከምዚ ኢሉ ክነቕፈኒ ቍሩብ ኣይሓፍርን፡’ ክብል ዘረባ ጀመርኩሉ። ንሱ ድማ ከም ትጽቢተይ፡ ‘ክላ! እከለ ደኣ ኣየናይ ንቕሓት ኣለዎ ኢልካዮ ኢኻ! ትርጉም ኣይትሃቦ፡’ ብምባል ክከላኸለሉ ፈቲኑ። ኣነ ግን ‘ጽቡቕ ኣለኻ። ኣነ‘ውን ከምኡ ስለ ዝኾነ‘የ ገሪሙኒ ዘሎ። እዚ ዘረባ’ዚ ናቱ ዘይኮነ ናይ ካልኦት ምዃኑ’ዩ ዝርድኣኒ። ብሰብ ተላኢኹ ከም ዝመጽአ ፍሉጥ ነይሩ። ብዝኾነ ክረኽበለይ ዘይምኽኣሉ ጽቡቕ ኣጋጣሚ’ዩ። ክረክብ ኣለኒ ስለ ዝበለ ግን ነዚኣ ገይሩ፡’ ምስ በልኩዎ ሰኸኽ ኢሉ ተሪፉ። ካብታ ዕለት’ቲኣ ንድሕሪት ዝበዝሑ ካብኣቶም ብዛዕባ ሰልፊ ይፈልጥ’ዩ ዝብል ጥርጣረ ስለ ዘሕደሩ፡ ከይፈተዉ ክነግሩኒ ተገዲዶም። ‘ኣብ ሰልፊ በዓል መን ኣለዉ ትብል?’ ዝብል ሕቶ ምስ ኣቕረቡለይ ድማ ዳርጋ ንብምሉኣቶም ክረቝሓሎም ክኢለ። ብኸምዚ ድማ ኣባል ኮይነ። ድሕሪኡ ሓደ ፍጹም ኣበር ዘይነበሮ ሰብ ኣባል ከም ዘይኮነ ፈሊጠ።

“ኣብቲ ልሙድ ኣኼባታት ገምጋም ምስ ተገብረ፡ ‘በዓል እከለ ኣባላት ዘይኮኑ ደኣ መን’ዩ ኣባል ክኸውን?’ ዝብል ሕቶ ኣልዓልኩ። እቲ ምሳይ ጽቡቕ ዝምድና ዝነበሮ ሓላፊ፡ ‘ሓቁ’ሎ ክብርኣብ፡’ ብምባል ስለ ዝደገፈኒ እቲ ወዲ ብኡንብኡ ኣባል ኮይኑ። እቶም ዘይጠቕሙ፡ ኣዝየ ዝንዕቆም ዝነበርኩ ኣባላት ኮይኖም ዝጸንሑኒ ሰባት ነቲ ወዲ ሓንቲ ኣበር ከውጽኡሉ ስለ ዘይከኣሉ ተጠማሚቶም ትም ክብሉ ተገዲዶም። ኣብ ሓጺር ግዜ ድማ ነቶም ቅድሚኡ ኣባላት ዝነበሩ ሓዲጉዎም ብሓላፍነት ሰማይ ተሰቒሉ። ስለዚ፡ ካብ ተሞክሮይ ክግምግሞ ከለኹ፡ ካብ ኣብ ክፍልታት ካብኡ ናብኡ ኣብ ሓይልታት ዝነበረ ኵነታት ይሓይሽ ክብል እኽእል። ካብኡ ተረፈ፡ ኣብ ምስጢራዊ ሰልፊ ደሞክራሲ ነይሩ ኢልካ ክትዛረብ እምብዛ ኣሸጋሪ’ዩ። ካብዚ ብዘይፍለ ክጠቕሶ ዝደሊ ጕዳይ ነቐፌታ ነብሰ ነቐፌታን ዝርግሐ ሓበሬታን’ዩ። ንዝኾነ ኣባል ሰልፊ፡ ወላ ርኡይ ጕድለት ይፈጽም ኣብ ናይ ግንባር ኣኼባ ክትነቕፎ ቅቡል ኣይነበረን። በጋጣሚ ሓፋሽ ክትነቕፎ እንተ ጀሚራ ድማ በቶም ከም መዝሓል ጥይት ዘገልግሉ ዝነበሩ ተራ ኣባላት ግንባር፡ ኣብ ተሪር መሬት መታን ከይወድቕ ብዝከኣለካ መጠን ፍርናሽ ኣንጺፍካ ኣዋድቓ ክተጸብቐሉ ክትክእል ኣለካ። ብሓጺሩ፡ ሓንሳብ ኣባል ሰልፊ ክትከውን እንተ ኽኢልካ፡ ብቕዓት ይሃልኻ ኣይሃልኻ፡ ምሁር ኩን ደንቆሮ ብዘየገድስ ከም ፍሉይ ሰብ ስለ እትጥመት ብዙሕ ሓለፋታት ኣለካ። ስለዝኾነ፡ ኣብ ታሪኽ ቃልሲ ህዝባዊ ግንባር ክልተ ዓይነት ኣተሓሕዛ ሰባትን ጕዳያትን ከም ዝነበረ ይርድኣኒ።

“እዚ ክብለካ ከለኹ ግን ኣብ ገለ ኣሃዱታት እቶም ኣባላት ሰልፊ ንባዕሎም ሕንፍሽፍሽ ክኣትዎምን ከም ሳዕቤን ድማ ነቲ ሓፋሽ ኣብ ሓሸውየ ከእትዉዎን ተራእዮም ነይሮም’ዮም። ንኣብነት መስፍን ሓጐስ ወላ’ኳ የማናይ ኢድ ናይ ኢሳያስ እንተ ነበረ፡ ሳሕቲ ዝፈላልዮም ነገር ይርከብ ግዲ ነይሩ፡ ንዑኡ ዝድግፉ በቲ ሓደ፡ ናይ ኢሳያስ ኣጫፈርቲ ድማ በቲ ካልእ ተጐጂሎም፡ ነቲ ሓፋሽ ኣብ ነንሓድሕዱ ሕምስምስ ኣእትዮምሉ ከም ዝነበሩ ትዝክሮ ትኸውን። ኣብ ሕክምና፡ መጓዓዝያ፡ ኢደ ስርሓት፡ እንዳ ስንቂ ዝነበረ ተርእዮ ሓደ መርኣያ ናይዚ’ዩ። ብፍላይ ኣብ ኢደ ስርሓት ክሳብ ብጥይት ናይ ምቅትታል ደረጃ ዝበጽሑሉ እዋን ነይሩ። ኣብዚ ስብሓት ኤፍረም’ውን ኣብ ደጀን ጽልዋኡ መታን ከሕድር፡ ብፍላይ ኣብ ሕክምናን መጓዓዝያን ሰባት ሒዙ ነይሩ’ዩ ዝብል ዕላላት ኣሎ። ናብቲ ከባቢ ክገይሽ ከሎ’ውን ሃንደበታዊ ሴሚናራት የካይድ ከም ዝነበረ ናይ ዓይኒ መሰካኽር ይዛረቡ’ዮም። ኢሳያስ፡ ብፍላይ ኣብ ሕክምና ንብርሃነ ገረዝግሄርን ንዶክተር ኣሰፋውን ክሕዝ ከሎ፡ ኣብ መጓዓዝያ ድማ በዓል ሼኽ ዛይድን ካልኦት ኣስማቶም ክዝክሮም ዘይከኣልኩ ሰባትን ነይሮሞ’ዩ ዝብሃል። መጓዓዝያ ስለ ዝነበርካዮ ብዛዕባ’ዚ ልዕለይ ኣፍልጦ ኣለካ ዝብል’ዩ ግምተይ።

“ብዝኾነ፡ እቶም ንኢሳያስን ጕጅለኡን እናጣቕዑ ኣብ ሓፋሽ ሕንፍሽፍሽ ዘእተዉ ዝነበሩ ሰባት፡ ነቶም ቀንዲ ኣንጻሮም ዝነበሩ ካድራት ካብ ሓላፍነቶም ከም ዝወርዱን ከም ዝብለሉን ድሕሪ ምግባሮም፡ ኣገልግሎቶም ስለ ዝወድኡ ከም መታወኒ ክድርበዩ ተራኦም በጺሑ። ኢድ ሸናሒት ጸናሒት ከም ዝብሃል ድማ ናብ ተራ ሰባት ተቐዪሮም መስሓቕ ሸራፋት ኮይኖም ተሪፎም። እቲ ነገር ክሳብ ክንድ’ዚ ሕልኽልኽ ዝበለ’ዩ ነይሩ። እዚ ዅሉ ክኸውን ከሎ፡ ኢሳያስ ነቲ ኣብ ደጀን ዝነበረ ኵነታት ክከታተሉ ንሃይለ ምሕጹንን ወዲካሳን መዚዙዎም ከም ዝነበረ ዝዛረቡ ሰባት ኣለዉ። እዚ ሓበሬታ’ዚ ብዘይ ወግዓዊ መንገዲ ብኣባላት ሰልፊ ዝወሃብ ዝነበረ’ዩ። ካብዚ ድማ ኣብ ውሽጢ ሰልፊ ነብሱ ዝኸኣለ ስዉር ቃልሲ ከም ዝነበረ ንርዳእ። እዚ ዅሉ ክኸውን ከሎ፡ እቲ ጕዳይ ዝርድኦም በላሕቲ ሰባት ኣይነበሩን ማለት ኣይኮነን። ብትብዓት ዝዛረቡ ግን በጻብዕ ዝቝጸሩዮ’ም ነይሮም። ከም ሓቂ ድማ ክትቃወም ዘፍቅድ ኵነታት ኣይነበረን።

“ከም ኣብነት ሓደ ኣባል ኢደስራሓት ኣባል ሰልፊ ነበር ዝተዛረቦ ንመልከት። እቲ ወዲ ኣዝዩ በሊሕን ተሪርን ስለ ዝነበረ፡ ሓደ ግዜ ኢሳያስ ንዝሃቦ መግለጺ ከምዚ ክብል ብጋህዲ ተቓዊሙዎ። ‘እዚ ዝሃብካዮ መግለጺ ኣይርድኣንን’ዩ። ምኽንያቱ፡ ሰባት ንሃገር ክብሉ ደሞም እናፍሰሱ ከለዉ ብዝጠቅምን ዘይጠቅምን ክውቅዑ ንርኢ ኣለና። ናበይ ንጐዓዝ ከም ዘለና ዘብርህ ንጹር ሕንጻጽ የሎን። ሎሚ ሓደ ነገር ጽባሕ ካልእ ኢና ንሰምዕን ንርእን ዘለና። ብኸምዚ ክንጐዓዝ ንኽእል ድማ ኣይመስለንን።’ ኢሳያስ ነዚ ምስ ሰምዐ፡ ‘ነዚ ዝበልካዮ ደጊምካ እንተ ሓሰብካሉ ዝሓሸ’ዩ፡’ ኢሉዎ። እቲ ብጻይ ድምብርጽ ኣይበሎን። ‘ሓሲበን መምየን ዝተዛረብኩዎ ስለ ዝኾነ ዳግም ዝሓስበሉ ኣብነት የብለይን። ካብ መስዋእቲ ንላዕሊ ኸኣ ዝመጽኣኒ ነገር የሎን፡’ ክብል ብትብዓት መሊሱሉ። ሽዑ ካብ ኣባልነት ሰልፊ ከም ዝድስክል ካብ ምግባር ሓሊፎም ዝገበሩዎ ነገር’ኳ እንተ ዘይነበረ፡ ድሒሮም ምስ ኣኽተቱዎ ግን ብኡንብኡ ተሰዊኡ ተባሂሉ።

“ብዘይካ’ዚ ኣብ ናይ ሰልፊ ጨናፍር ዝነበረ ኣሰራርሓ ካብ ቦታ ናብ ቦታ፡ ካብ ሓላፊ ናብ ሓላፊ ይፈላለ ስለ ዝነበረ፡ ብሓደ ስሩዕ መምርሒ ይኸይድ ኣይነበረን። ኣብ ሓደ ቦታ ቅኑዓት ሓለፍቲ እንተ ነይሮም ብመጠኑ ጽፉፍ ኣገባብ ትርኢ ኢኻ። ኣብ ካልእ ቦታ ግን ብሰሪ ጕድለት ኣሰራርሓን ጥቕመይ ጥቕምኻን ነገራት ይበላሾ ነይሩ። ኣብ ሓደ ቦታ ንኣብነት፡ ሓደ ምሁር ሰብ ብዛዕባ ሰልፊ ከም ዝፈልጥ ዝገልጽ ሓበሬታ ናብ ሓለፍቲ ምስ በጽሐ፡ ናብ ሰልፊ ክኣቱ በጺሑዎ ካብ ዝነበረ ደረጃ ይውረድ ተባሂሉ ንታሕቲ ወሪዱ። እዚ ሕጂ ምስ ምንታይ ይቝጸር? ድንቍርና ጥራይ’ዩ ክኸውን ዝኽእል። በንጻሩ ካልኦት ዘይጠቕሙ ከም ማሕዮ ክለኣኣኹ ጥራይ ዝውዕሉ ዝነበሩ ሰባት ናብ ገበርትን ሓደግትን ተቐዪሮም ኣባላት ሰልፊ ክኾኑ ተዓዚብና ኢና። ካብዚ ዝተበገሰ ድማ፡ እቲ ነገር ኣብ ድሕሪ ናጽነት ከይተረፈ ብጋህዲ ስለ ዝተሰርሓሉ ኣብ ኣተዓዳድላ መዓርግ ዝምቡዕ ኣሰራርሓ ተራእዩ። ኣብ ከምዚ ኵነታት፡ ቀንዲ መማዪት ኮሚቴ ኮርፖራል ዝዓደለቶም ሰባት፡ ሓለፍቲ ሰልፊ ናብ ዝነበሩ ኣዝማዶም፡ ደቂ ዓዶም ወይ ኣዕሩኽቶም ከይዶም ስለ ዝጠርዑ ኣብ ጽርግያ ካፕተን ዝተዋህቡ ነይሮም። በንጻሩ ምሉእ ኮለኔል ዝግብኦም ሰብ ዘይረኸቡ መሳኪን ወይ ንጹሃት ተጋደልቲ ካፕተን ተባሂሎም። ኣብዚ ግሁድ ዝኾነ ናይ ወገንን ዝምድናን፡ ዓርከርይ ዓርክኻ ዝሰረቱ ብልሽውና ከም ዝተራእየ ጭቡጥ ኣብነታት ኣሎ። ኮሚቴታት ዓው ኢለን ተቓዊመን ከብቅዓ ግን ኣበይ ከይበጽሓ ተባሂሉ ግዲ ኾይኑ ጸማም እዝኒ ተዋሂቡወን። ስለዚ እዚ ዅሉ ሕጂ ዝርአ ዘሎ ጋሕማጥ ምሕደራ ድማ ኣብቲ ሰልፊ ካብ ዝነበረ ግዕዙይ ኣሰራርሓ ዝተበገሰን ከም ዝኾነ ብንጹር የግህደልና።

“ንፖለቲካ፡ ስነሓሳብ ይኹን ንዝምድናታት ወጻኢ ኣብ ዝምልከት ሕቶታት ምስ እንዕዘብ፡ ኣባላት ግንባር ዘይፈልጡዎ ኣብ ሰልፊ እንመሃሮን እንካትዓሉን ጕዳያት ነይሩ’ዩ። ንኣብነት ገና ምስ ህዝባዊ ወያኔ ኣብ ግርጭት ቅድሚ ምእታውና፡ ‘ወያኔ፡ ንትግራይ ሓራ ምውጻእ ይቃለስ ስለ ዘሎ ጸላኢና’ዩ። ስለዚ ክንጥንቀቐሉ ኣለና፡’ ዝብል ምስጢራዊ መግለጺ ይወሃብ ነይሩ። ኣብ ሶቬት ሕብረት ዝነበረና መርገጺ’ውን ከምኡ። ነቲ ሓፋሽ ግን ወላ ምስ ተገራጨና ከምኡ ዓይነት መግለጺ ተዋሂቡዎ ኣይፈልጥን። እዚ ኾይኑ ከብቅዕ፡ እቲ ኣብ ግንባር ዝነበረ ዝበዝሕ ተጋዳላይ፡ ኣብ ጅግንነት፡ ብጻያዊ ሓልዮት፡ ማእቶት፡ ነቐፌታ ነብሰነቐፌታ ነቶም ኣባላት ሰልፊ ሓዲጉዎም ስለ ዝኸደ፡ እቲ ሰልፊ፡ ንግንባር ክመርሕ ዘይኮነ ደድሕሪ ሓፋሽ ጐተት ይብል ከም ዝነበረ ተጋሂዱ። ከም ሳዕቤን ከኣ በቲ ዝድለ መጠን ከድምዕ ስለ ዘይከኣለ፡ ኢሳያስ ከደስክሎ ተገዲዱ። ስለዚ፡ ብኣጠቓላሊ ክርእዮ ከለኹ፡ ምናልባሽ ውድብ ህሓሓኤ ክምስረት ከሎ ኣብ ውድባዊ ጥርናፈ ኣገዳስነት ነይሩዎ ይኸውን። ሽዑ እንተ ኾነ’ውን፡ ካብ ንውድባዊ ረብሓ ዝያዳ ንናይ ውልቀ ሰባት ስልጣን ወይ ህቡብነት ሰሪሑ ዝብል ግምት’ዩ ዘለኒ።

“እቲ ውድብ፡ ድሒሩ ከምቲ ብጻይ ሙሴ ዝበሎ ናብ፡ ‘መንዲል ናይ ውልቀ ሰባት’ ስለ ዝተቐየረ፡ ሓይሊ ነገሩ ኣብ ውሽጢ ውድብ ከጋጥም ንዝኽእል ምፍንጫል ወይ ናይ ስልጣን ውድድር ንምቝጻይ ተባሂሉ ዝቕጽል ዝነበረ ኮይኑ ጥራይ ይስምዓኒ። ምኽንያቱ ከምኡ እንተ ዘይከውን ክሳብ 1989 ከይደስከለ ኣይምጸንሐን ነይሩ። ከም ገምጋመይ እቲ ሰልፊ ድሕሪ ቀዳማይ ውድባዊ ጉባኤ ወይ ቀቅድሚ ምዝላቕ ክድስክል ነይሩዎ ምበልኩ። ካብኡ እንተ ሓለፈ ኸኣ ድሕሪ ሻዱሻይ ወራር ኣድላይነት ኣይነበሮን። ልዕሊ ዅሉ ግን ብሓቂ ንረብሓ ሓፋሽ ነይሩ እንተ ዝኸውን ወግዓዊ ኾይኑ ክቕጽለሉ ዘይክእል ኣብነት ኣይነበረን። ኣብ መጨረሽታ’ውን ኢሳያስ ብረብሓኡ’ዩ ኣፍሪሱዎ፡” ክብል ነቲ ነዊሕ ዕላሉ ደምደሞ።

*          *          *