ምብጻሕ ዶ/ር ኣቢይ ኣሕመድ ናብ ኣስመራ

ኮሸምሸም ገዲፍካ እንታይ ቁምነገርከ ተረኺብዎ?

(ዶ/ር ብርሃነ ወልደሚካኤል 13/07/2018)

ናይ ሓደ ግላዊ ትካል ወይ ኩባንያ መራሒ ንምዃን ተወዳዲርካ ኢኻ ትረኽቦ፡፡ ኣወዳዲሮም ነቲ ዝበለጸ ዝመርጹ ከኣ ኣባላት ቦርድ ናይቲ ትካል ወይ ኩባንያ ኢዮም። ኣነ ኣብ ሓደ ደቀይ ዝምሃርሉ ቤት ትምህርቲ (ኣብ ዓዲ እንግሊዝ) ከም ኣባል ቦርድ ኮይነ ዘገልገልኩሉ ጊዜ ነይሩ። ሓደ እዋን እታ ሓላፊት ቤት ትምህርቲ ዝነበረት ስለዝሞተት ዝትክኣ ንምንዳይ በቲ ልሙድ ኣገባብ ክፉት ቦታ ከምዘሎ ስለዝተቓልሐ ብዙሓት ደለይቲ ስራሕ ኣመልኪቶም። ኣባላት ቦርድ በቲ ዘቕረብዎ ጽሑፋት ተመርኵሶም ንሰለስት ካብኣቶም ብቐረባ ንምግምጋም ብኣካል ክረኽብዎም ዕድመ ገይረሙሎም።  ነፍሲ ወከፍ ቦርድ ኣባል ዝጥቀመለን መምዘኒ ነጥብታት፡ ደረጃ ትምህርቲ፡ ተሞክሮ፡ ወጅሃት (personality) ወዘተ ዘጠቓልሉ ነይሮም። ብኸምዚ ምስ ተሓልፈውን እቶም ደለይቲ ስራሕ ንኽምስክሩሎም ዝሮቕሑዎም ሰባት ብጽሑፍ ቃሎም ከምዝህቡ ተገይሩ። ብኸምዚ ኣገባብ ከኣ ብኽእለት ኣማሓድርኡን ክብረት ናይቲ ቤት ትምህርቲ ክዕቅብ ይኽእል ኢዩ ዝተባህለ ሰብ ተመሪጹ።  ከምቲ ዝተደልየ ከኣ ከብሩ ሓልዩ ዝኸይድ ንተመሃሮውን ጽቡቕ ኣርኣያ ዝኸውን ሰብ ተረኺቡ።

እዛ ሓጻር ዛንታ ከተመሓላልፎ ተደልዩ ዘሎ መልእኽቲ ኣሽንኳይዶ ብደረጃ ሃገርሲ ናይ ሓንቲ ንእሽቶ ትካልውን ትኹን መራሒኣ ብጥንቃቐ ክምረጽ ከምዘሎዎን እቲ ዝተመርጸ ከኣ ንሓላፍነቱ ክብሪ ክህብ ከምዝግብኦን ንምግላጽ ኢዩ። ብመስርሕ ዲሞክራሲ ኣብ ዝምሓደራ ሃገራት እቲ ዝበዝሐ ናይ ተመረጽቲ ምምማይ ዝግበር በተን ናይቲ ሃገር ጋዜጣታት ኢዩ። ሓደ ተመራጺ ክፍኣት ዝገበሮ ነገር እንተተረኺቡ ኩሉ ስለዝቃላዕ ናይ ምምራጽ ዕድሉ ሽዑ ንሽዑ ኢዩ ዝምህምን።  ሕጂ ድኣ ኣብ ኣመሪካ ሕማቕ ተርእዮ ተረኺቡምበር፡ ብኸምዚ ዝተባህለ ዝተመርጸ መራሒ ንኽብሪ ህዝቡን ሃገሩን ክሕሉ ክብል ብዙሕ ጥንቃቐ ኢዩ ዝገብር።

ዶ/ር ኣቢይ ኣሕመድ ጽኑዕ ናይ ሃይማኖት እምነት ዘሎዎ ሰብ ከምዝዀነ ካብ ኣዛርብኡን ከብ ገጸ ባህርያቱን ክግመት ይክኣል ኢዩ። ብኣንጻሩ መራሕቲ ህግደፍ ስልጣኖም ብሓይሎም ዝተወጥሑ ብምዃኖም ኣብ ክብረት ህዝቢ ይኹን ወይ ሃገር ደንታ ዘይብሎም ምዃኖም ኣብቲ ናይ  ዶ/ር ኣቢይ ምብጻሕ ዝነበረ መነወሪ ተግባራቶም ተራእዩ ኢዩ። ፍቕሪ ዝብል ጭርሖ ዶ/ር ኣቢይ ብጌጋ ብምርዳእ ካብ ኣይሮፕላን ምስ ወረደ ዶብ ብዝጠሓሰ ኣገባብ ናይ ምሕቋፍን ኢድንኢድ ተተሓሒዝካ (‘ሾቶ ብራሾ’) ናይ ምጕዓዝን ነይሩ። ኣብ ናይ ፈሸኽሸኽ ዝበዝሖ ናይ ድራር እንግዶትውን እንተዀነ፡ ብሸነኽ መራሒ ህግደፍ ናይ ዘረባ ምድላው ከይገብረ ነቲ ክቡር ጋሽኡ ኣታ ብምባል እንዳዘንጠለ  ኢዩ  ናይ ዘርባ ደርበስበስ ገይሩ።  ዘበነ ግርምቢጥሲ ማይ ንዓቐብ ኰይኑ ብሰበብ ዶብ ንዝሃለቑ መንእሰያት ኤርትራ ከየልዓለ ተገቲሩ ዘጥፋእናዮ ኩሉ ኣምሊስና ኢና ድኣ በለ፡፡ ብኣንጻሩ፡ ዶ/ር ኣቢይ ተዳልዩ ስለዝመጸ ኣዕጋብን ኣገባብ ዝሓለወን ዘረባ ኢዩ ገይሩ።

ህዝቢ ኣስመራን ከባቢኣን ንዶ/ር ኣቢይ ዝገበረሉ ኣቀባብላ ኣስገራሚ ኢዩ ነይሩ። እቲ ብኣፉ ተለጕሙ ዝነብር ህዝቢ መተንፈሲ ዕድል ስለዝረኸበ ኣብ ሰላም ዘለዎ ናፍቖት ብግብሪ ኣርእዩ። ብሃማድአ ዝተወደባ ኣዋልድ በላ ተባሂለን ብኣምሓርኛ ‘እንደመር ኣለን’ እንዳበላ ዝጨፈራ’ውን ነይረን። ብዝዀነ እቶም ብህግደፍ ዝተወደቡ ጕጅለታት ብማዕበል ህዝቢ ስለዝተዋሕጡ ክንድዚ ዝብሃል ቁጽሪ ኣይነበሮምን።

ኣይግዱ መራሒ ህግደፍ ኣብቲ ናይ ድራር እንግዶት ምስ ዶ/ር ኣቢይ ዝተበጽሐ ስምምዕ ክገልጽውን ኣይከኣለን። እዚ መርኣያ ትዕቢቱን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘሎዎ ንዕቀትን ከምዝዀነ ዘረድእ ኢዩ። ብዛዕባቲ ዝተበጽሐ ስምምዕ ካብ ዘረባ ዶ/ር ኣቢይ ኢና ነመጀመርታ ጊዜ ሰሚዕናዮ፣

– እቲ ዝጸንሐ ሃዋህው ኲናት ከምተላዕለ

– ናይ ሰላም ድልድል ስለዝተሰርሐ ህዝቢ ከብን ናብን ከምድላዩ ክንቀሳቐስ   ክምዝኽእል

– ወደባት ኣብ ጥቕሚ ክልቲአን ሃገራት ክውዕላ ከምዝዀና

– መጐዓዝያ ኣየር ክልቲአን ሃገራት ኣብ ቀረባ ክምዝጅምር

ሕቶ ዶብ ንጽባሒቱ ኢና ካብቲ ዝተፈራረምዎ ውዕል ክንርዳእ ኪእልና። ዶብ ክሕንጸጽ ኢዩ ዘይኮነስ ክሕንጸጽ ምዃኑ ኢዩ ዝእምት።

ክቡራት ኣንበብቲ/ሰማዕቲ፣ እቲ ስምምዕ ንኽብሪ እቶም ኣሽሓት ህይወቶም ዘሕለፉ ዶብ ምስ ተሓንጸጸ እዝን እዝን ክስዕብ ኢዩ እንትዝኸውን ነይሩኳ እዚ ዘይወግዓዊ መንግስቲ ናብ ልቡ ዶኾን ክምለስ ደልዩ ምተባህለ ነይሩ። እዚ ውዕል እዚ ግና ንህዝቢ ኤርትራ ኣብ ዝገደድ ወጥሪ ዘእቱምበር ጥቕሚ ክርከቦ ኢዩ ኢልካ ምጽባይ ሓደገኛ የዋህነት ኢዩ ክኸውን።

ኢትዮጵያውያን ብሓጎስ ከበሮ ሓምሓም ዝወቕዑ ዘሎዉ ሓቃቶም ኢዮም፡፡ ኩሉ እቲ ዝተበጽሐ ስምምዕ ናብ ናቶም ረብሐ ዝዛዘወ ኢዩ። ኣብ ኤርትራ ኣብ ነጻ ዕዳጋ ዝተመርኮሰ ባጤራ ስለዘየሎ፣ ናይ ኤርትራ ባንክ ብዓለማዊ ኣሰራርሐ ዝቕይድ ኣገባብ ስለዘየልብሉ፣ ብሕታዊ ተወዳዳሪ ንግዲ ጠፊኡ ዕዳጋ ብህግደፍን ብመሻርኽቲ ህግደፍን ዝተባሕተ ብምዃኑ፣ ከመይ ገይሩ ኢዩ’ሞ እዚ ስምምዕ እዚ ንህዝቢ ኤርትራ ክጠቅም?

ናይ ፖለቲካ ዘይምዕሩይነትውን ርእሱ ዝኸኣለ ጸገማት ከስዕብ ኢዩ። ዕድመ ንዶ/ር ኣቢይ ኣብ ኢትዮጵያ ሰላም፣ ኣብ ዲሞክራሲያዊ ስነስርዓት ዝተመርኰሰ መንግስቲ ንምትካል ከምኡውን መሰል ወዲ ሰብ ንምኽባር ዝግበር ዘሎ ጻዕሪታት ብእዝንና ንሰምዖ ብዓይንና ንዕዘቦ ዘሎና ኩነታት ኣሎ። ናይ ሓፋሽ ህዝቢ ድጋፍ ስለዘሎዎ ከኣ የግዲ ክዕወት ኢዩ። ብኣንጻሩ፡ ኣብ ኤርትራ ዲክታተራዊ ስርዓት ክሳብ ዝሃለወ ምስ ኢትዮጵያ ተመዛዛኒ ዝዀነ ምሕዝነት ምምስራት ዝክኣል ኣይክኸውንን ኢዩ። ይፈተን እንተተባህለውን ንጥፋእ ህዝቢ ኤርትራ ኢዩ ክኸውን። ከመይሉ ዝብል ሕቶ እንተመጸ መልሱ ብሩህ እመስለኒ። ዓይንና ዓሚትና’ሞ ንሕሰብ። ዶ/ር ኣቢይ ዝደልዮ ዘሎ ኣብመንጎ ክልቲአን ሃገራን ነጻ ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ ክህሉ ኢዩ። ከምኡ አንተዀይኑ ብዙሕ ህዝቢ ኤርትራ በቲ ዘሎዎ ናይ ሰላም ህርፋን ንኢትዮጵያ ክግዕዝ ኢዩ። መንገዲ ንኤውሮጳ እንዳኸረረ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን ኣንፈቱ ንኢትዮጵያ ኢዩ ክኽውን።

እዚ ብቑንጫሉ ዝተጠቕሰ ዘይተመዛዘነ ናይ ቁጠባውን ፖለቲካውን ፍልልያት ብዙሕውን ከይሰጐመ ንኽልቲኤን ሃገራት ኣብዘይምርድዳእ ከእቱ ከምዝኽእል ክግመት ይክኣል።

ዶ/ር ኣቢይ ናይ ሰላም ሰብ እምበር ናይ ፖለቲካ ተሞክሮ ይኹን ፍልጠት ዝጐደሎ ገርሂ ሰብ ኢዩ ዝመስል። ከምኡ እንተዘይከውን እሞ ነዚ ምስ ኤርትራ ዝገበሮ ስምምዕ ብዓይኒ እዋናዊ ጥቕሚ ኢትዮጵያ ጥራይ ክርእዮ ኣይምተገብአን። ኣብ ሃገሩ እሱራት ይፈትሕ፡ ተቐናቕንቲ ውዱባት ክንቀሳቐሳ ይፈቅድ፡ ብሕታውያን ጋዜጣታት እንሆልክን ሜዳ እንሆልክን ፈረስ ከምድላይክን ጋልባ ይብል – እሞኸድኣ ምስ ሓደ ዲቕ ዝበለ ዲክታተራዊ ስርዓት ከመይ ገይሩ ኢዩ ኣብ ማዕርነት ዝተመርኮሰ ምሕዝነት ክገብር?

ግርህነት ዶ/ር ኣቢይ ካብዚ ናይ ኤርትራ ምብጽሑ ዝተዓዘብናዮ ሓደ ዓቢ ጉዳይውን ኣሎ። ዶ/ር ኣቢይ ናብ ካልኦት ሃገራት ኣብ ዝገበረሉ ምብጻሕ፡ ኣብቲ ሃገር ንዝርከቡ እሱራት ኢትዮጵያውያን ምስ መንግስታት አተን ሃገራት ተረዳዲኡ በታ ዝወሰደቶ ኣየር ሒዝዎም ኢዩ ተመሊሱ። ኣብ ቤት ማእሰርትታት ኤርትራ ብዙሓት ብኽፉእ ኣተሓሕዛ ዝሳቐዩ ኢትዮጵያውያን ከምዘሎዉ እንዳተፈልጠ ንምንታይ ናታቶም ኣመትከ ዘይገበረ?

ክልእ መግለጺ ግርህነት ዶ/ር ኣቢይ – መራሒ ህግደፍ ብምስጢር ግበረለይ ዝበሎ ኣብቲ ናይ ድራር እንግዶት መደርኡ ደርጕሑዎ። “ፕረዚደንት ኢሳያስ ኣብ ናይ ዋጻኢ ጉዳያት ዝምልከት ስራሕ ሂቦምኒ ኣሎዉ’ሞ  ናይ ኣቶ ዑስማን ሳልሕ ስራሕ ዝወሰድኩ ከይመስለኩም” ኢሉ፡፡  እቲ ‘ዝተዋህቦ ሓላፍነት’ ካልእ እንታይ ከይከውን ብጀካ ነቲ ናይ ሕቡራት ሃገራት እገዳ ምእንቲ ክልዓል ናይ ዶ/ር ኣቢይ ምትሕብባር ስለዘድለየ ኢዩ።

ምልዓል እገዳውን እንታዀነ ንህዝቢ ኤርትራ ዘርብሕ ከምዘይኰነ ክንዛረበሉ ዝግብኣና ኣርእስቲ ኢዩ።

ኣብ መወዳእታ ምሕጽንታ ንኣንበብቲ ወይ ሰማዕቲ

ስርዓት ህግደፍ ንሉኡላውነት ሃገርና ኣብ ዋጋ-ዕዳጋ ዘእቱ ስምምዓት ኢዩ ምስ ኢትዮጵያ ዝገብር ዘሎ። ንሰላም፡ ኤርትራዊ ኢዩ ልዕሊ ኩሉ ዝናፍቓ። ብኸምዚ ዝግበር ዘሎ ስምምዓት ግና ሰላም ክንረክብ ኣይክንክእልን ኢና። ስለዚ ግዱስ ኤርትራዊ ዝዀነ ኩሉ ብዝቐልጠፈ ከሳልጦ ዘሎዎ ዕማም ኣሎ። ኩልና በብዝጥዕመና መንገዲ ናብ ዶ/ር ኣቢይ መልእኽቲ ከነመሓላልፍ ኢዩ እዚ ጻውዒት እዚ ዝቐርብ ዘሎ፡፡ እቲ መልእኽቲ ብኸምዚ ዝስዕብ ንምስልሳል ዝክኣል እመስልኒ፣

1) ብቐጥታ ናብ ዶ/ር ኣቢይ ቤት ጽሕፈት ኣብ ኣዲስ ኣበባ

2) ኣብ ቀረባኹም ብዝርከብ ኤምባሲ ኢትዮጵያ

3) ዶ/ር ኣቢይ ኣብ ዝሳተፈሉ ኣኼባ ተረኺብካ ብሕቶ መልክዕ መልእኽትኻ ምቕራብ

4) ኣብ ሰላማዊ ሰልፊ ተረኺብካ ብመልክዕ ጭርሖ መልእኽትኻ ምትሕልላፍ … ወዘተ.

ብዝሒ መልእኽቲ ኣገዳሲ ስለዝዀነ ውዱባትን ማሕበራትን ብሽመን ጥራይ ዘይኮነስ ንኣባላተንውን ብምጉስጓስ ኣብዚ ጻውዒት እዚ ክሳተፉ ምግባር ኣዝዩ ኣገዳሲ ኢዩ።

እቲ ክምሓለለፍ ተደልዩ ዘሎ መልእኽቲ ብቐንዱ እቲ ዝግበር ዘሎ ዘይምዛናዊ ስምምዓት ቀጻልነት ክህልዎ ከምዘይክእል ንምግላጽ ክኸውን ከሎ ገላ ሓሳባትውን ካብቲ ኣብ ላዕሊ ተጠቒሱ ዘሎ ንጥብታት ክውሰድ ይክኣል ይኸውን፡ ማለት፡-

ሀ. ፖለቲካዊ ዘይምዕሩይነት፡ መንገዲ ሰላምን ዲሚክራሲን ሒዛ ክትጕዓዝ ትደሊ ዘላ ኢትዮጵያ ምስቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ዘይወግዓዊ ዲክታተራዊ ስርዓት

ለ. ቁጠባዊ ዘይምዕሩይነት፡ ኣብ ግላዊ ዋንነት ዝተመርኰሰ ቁጠባ ከተማዕብል ትደሊ ዘላ ኢትዮጵያ ኣንጻር’ቲ ኣብ ምግባት ቁጠባ ዝኣምን ስርዓት ኣብ ኤርትራ

ሐ. ማሕበራዊ ዘይምዕሩይነት፡ ዶ/ር ኣቢይ ኣብ ኢትዮጵያ ልዕልና ሕጊን መሰል ወዲ ሰብን ንምርግጋጽ ዝገብሮ ዘሎ ጐስጓስ ኣንጻርቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጨቋኒ ስርዓት… ወዘተ.

ኣብ እዝኒ ጽሓፊ ሕጂ ዝበጽሐ ወረ ከኣ ተረኺቡ። መራሒ ህግደፍ ጽባሕ ቀዳም ንኣዲስ ኣበባ ከምዝኸይድ ሓበሬታ ሂቡ ኣሎ። ኣብዚ’ሎኻ ሸርሞጥመጥ – እንታይ ኣፈርክቡ ተረኺቡ ድኣሉ ንኣዲስ ኣበባ ጉያኸ!!

ኣብ ኣዲስ ኣበባ ትርከቡ ኤርትራውያን ነዚ ናይ ዶ/ር ኣቢይ ብነጻ ሓሳብካ ናይ ምግላጽ ዝሃቦ ዕድል ተጠቒምኩም ብመልክዕ ጭርሖ ሓሳብኩም ከተቕርቡ ትኽእሉ ኢኹም።

ዘላቒ ሰላምን ቅሳነትን ኣብ ሃገርና ክወረድ ብምምናይ…..