ትርጉም ውሳኔ ቤትምኽሪ ሰብኣዊ መሰላትን እጃም ህዝቢ ኤርትራን

ብ ቤትምኽሪ ሰብኣዊ መሰላት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝተመዘዘ መርማሪ ኮምሽን ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ኤርትራ፣ ብ 8 ሰነ 2016፣ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ገበናት ኣንጻር ሰብኣውነት ከምዝፈጸመ ምስክርነት ብምሃብ፣ መራሕቲ ናይቲ ስርዓት ኣብ ኣህጉራዊ ቤትፍርዲ ገበነኛታት (ICC) ክቐርቡ ከምዘለዎም ለበዋ ‘ኳ እንተመሓላለፈ፣ ክሳብ ትማሊ 1 ሓምለ 2016 ኣብ ጀኔቫ ብዛዕባ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ ክመኻኸር ዝቐነየ ቤትምኽሪ ሰብኣዊ መሰላት ውድብ ሕቡራት፣ ነቲ ብተጸዋዕነት ሶማልን ጅቡትን ንውሳኔ ዘቕረቦ ንድፊ ብተደጋጋሚ ቀጢኑ ከምዝፈኵስ ብምግባር፣ ነቲ ጉዳይ ኣብ ክንዲ ናብቲ ዝለዓለ ኣካል ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝኾነ ባይቶ ጸጥታ ዘመሓላልፎ፣ ናብ ሕብረት ኣፍሪቃ መሊሱዎ ኣሎ።

እቲ ብይን፣ ንማለቱ ፣ እቲ ኣብ ኒውዮርክ ዝመደበሩ ሓፈሻዊ ዋዕላ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፣ ነቲ ናይ መርማሪ ኮምሽን ስራሕ “ዝምልከቶም ኣካላት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ንህጹጽ ስጉምቲ ኣብ ግምት ከእትዉዎ መእንቲ ከቕርበሎም” ክብል ሽፈፍ ኢሉዎ ‘ኳ እንተሎ፣ ብቐንዱ ነቲ ጉዳይ ንኽምርምሮን ንጥርጡራት ገበነኛታት ክፈርዶምን ንሕብረት ኣፍሪቃ ሓላፍነት ኣሰኪሙዎ ይርከብ።

በዚ ኣጋጣሚ እምብኣር፣ ኣብ ጽባሕ ናይቲ ኣብ ጀኔቫ ዝተኻየደ ዕዉት ሰላማዊ ሰልፊ ደለይቲ ፍትሒ ‘ውን ኣሚትናዮ ከምዝነበርና፣ ህዝቢ ኤርትራ ናይዚ መስርሕ ‘ዚ ሓቀኛ መረዳእታ ሓዲሩዎ ካብ ተጸባይነት ድሒኑ፣ ድሕነትን ቀጻልነትን ሃገሩ ኣብ ምውሓስ ኮነ ዕድሉ ኣብ ምውሳን ብቐዳምነት ዝስራዕ እቲ ናይ ባዕሉ እጃም ምዃኑ ፈሊጡ ሓላፍነቱ መታን ክስከም፣ ኪኖ’ቲ ብዝተፈላለየ ኩርናዓት ዝወሃብ ዘሎ ስምዒታውን ኣደናጋርን መግለጺታት ሓቀኛ ትርጉሙ ክግንዘቦ ከምዘለዎ ከነስምረሉ ንደሊ።

ነዚ ጉዳይ ‘ዚ ኣብ ግምት ብምእታው፣ ህዝብና ብናይ ሓሶት ሞራልን ፕሮፓጋንዳን ኣብ ኣጉል ትጽቢት ወዲቑ ዘይክዉንነታዊ ትጽቢት ካብ ምሕዳር ክድሕን ምእንቲ፣ ዋላ እቶም “በዚ ውሳኔ ዓጊብና” እናበሉ ብታህዋኽ ዝዛረቡ ዘለዉ ደለይቲ ፍትሒ ‘ውን ስምዒቶም ክቋጻጸሩዎ ይግባእ።

ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ፣ ነቲ ውሳኔ ስለዝነጸጎን ስለዘማረረን፣ “ተዓዊትና ኣለና ማለት ‘ዩ” ኢልካ ብቐሊሉ ክትዓግብ ምፍታን ናብቲ ስትራተጂካዊ ዓወት ንምብዛሕ ዘሎ መንገዲ ዘናውሕ ሰንኮፍን ዘይብሱልን ኣቀራርባ እዩ። ዓወት ብግብረ መልሲ ዘይኮነ ርእሱ ክኢሉ ብርትዓዊ መንገዲ እዩ ክዕቀን ዘለዎ።

ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ኣብዚ እዋን’ዚ፣ ተዳኺሙ፣ ኣብ ኣጋ ውድቀቱ ስለዝርከብ፣ ልክዕ ከምቲ ኣሪጉ ናብ ሞት ዝቐረበ ሽማግለ ብቐሊሉ ዘቕረምርም፣ በንጻር’ቲ ናይ ቀደም ትዕቢቱ ዋላ ብንእሽቶ ነገር ምዕዝምዛሙ ዘገርም ኣይኮነን። ኣብዚ ጠፍ ምባል ከም ጽፍዒት እተሕምመሉ ዘላ እዋን፣ መልክዑ ኣመሓይሹ ዕድመ መታን ክልቅብ ሓደ ናይ መጻንሒ ሜላ ኣተኣታትዩ ‘ሎ። ልክዕ ከምቲ ገለ ስሱዓት ነጋዶ ዝገብሩዎ፣ ፈለማ ዓይኒ ዘይብሉ ዝኸበረ ዋጋ ነጊርካ፣ ድሕሪ ምቅጥቓጥ ‘ውን ኣብ መወዳእታ ዘይግብኣካ መኽሰብ ናይ ምግሓጥ ስልቲ፣ ህግደፍ ንርኡያት ሓቅታት 100 ካብ ሚእቲ ክሒድካ፣ ኣብ መወዳእትኡ ከምዚ ትማሊ ኣብ ዝሓለፈ ውሳኔ ቢትምሕሪ ሰብኣዊ መሰላት ብግብሪ ዝተራእየ ኣሻላሻል ምርካብ ከም ሜላ ይሰርሓሉ ኣሎ።

ስለዚ ደለይቲ ፍትሒ፣ ነቲ ኩነታት ብዕምቆት ተረዲእና ብቐሊሉ ከይዓገብና ተባዕ ናይ ቃልሲ ሜላ ብምቕያስ ደኣ ክንንቀሳቐስ ኣለና እምበር፣ ንህዝብና ናብ ተጸባይነት ዘምርሑ ጉድለታት ክንፍጽም የብልናን። ብቐንዱ ከይተፈለጠና፣ ከምቲ ናይ ገለ ዘይመንገስታውያን ማሕበራት (NGOs) ስራሕ ከይስእኑ ምእንቲ ቅልውላው ምቕጻል ዘየሰክፎም፣ ብዋጋ ናይቲ ዝዓበየ ንድሕነት ህዝብን ሃገርን ዘውሕስ ዕላማ፣ ነቲ ምስ ወጻእተኛታት እንገብሮ ብኻልኣይ ደረጃ ዝስራዕ ምንቅስቓሳት፣ ካብቲ ህዝቢ ኤርትራ ከካይዶ ዝግባእ ኣውራ ቃልሲ ኣጋኒና ብምቕራብ ንህዝቢ ከነዛንዮ ኣይግባእን።

ምስዚ ተተሓሒዙ ዝርአ፣ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ መንግስቲ ኣመሪካ ሓደ ካብቶም እቲ ተሪር ቋንቋ ናይቲ ውሳኔ ክልስልስ ብጋህዲ ዝተዛረቡ መንግስታት ክንሱ፣  መንግስቲ ኣመሪካን ሕብረት ኤውሮጳን ኮነ ኢሎም ንኤርትራ ንምሕናቕን ንምምብርካኽን ዘበገሱዎ ውሳኔ ምንባሩ ብትሪ ምኽሳሱ፣ መቐጸልታ ናይቲ “ዝርያ ናይ ኣመሪካ እዩ ጠንቂ ኩሉ ጸገምና ” ዝብል ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻሩ ንኸይለዓል ንናይ ቃልሲ ወኑ ጅሆ ንምሓዝ ንነዊሕ እዋን ዝጠቕመሉ ሜላ እዩ።  ከምቲ ብኡሳት ሰብ ሓዳር፣ ጎረቤት ወይ ጓና ከይሰምዓና እናበሉ ተጸሚሞም ብሓንሳብ ዝነበሩዎ፣ ነዚ ኣብ ሕብረተሰብ ኤርትራ ዘሎ “ ካብ ምጽዳፍ ቆንጦጠፈ ሓቝፍካ ምሕዳር” ዝዓይነቱ ተመሳሳሊ ድኹም ስምዒት ብምምዝማዝ፣ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ዝኾነ ጉዳይ ኣመሪካን ኢትዮጵያን እናዘኻኸረ ኣእምሮ ህዝቢ ኤርትራ ምስራቕ ለሚዱዎ እዩ። ‘ይኹን እምበር እቲ ቆንጠጠፈ ሓቝፉ ክብ ምጽዳፍ ዘይደሓነ ህዝቢ ኤርትራ፣ እቲ ዘይምሕር ጸድፊ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ንገዛእ ርእሱ ምዃኑ ተገንዚቡ ነዚ ኣምእሮኡ ኣደንዚዙዎ ዝጸንሐ ፕሮፖጋንዳ ኣጸቢቑ ክነቕሓሉ ይግባእ።

ኣብዚ ህዝቢ ኤርትራ ብገበነኛ ስርዓት ይመሓደር ምህላዉ ካብ ህዝቢ ኤርትራ ሓሊፉ ማሕበረሰብ ዓለም ተገንዚቡሉ ዘሎ እዋን፣ ንምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ በትሪ ወስ ኢልካ ካሮት ምዅላስ ዝረኣየሉ ዘሎ ምኽንያት እምብኣር፣ ምልኪ ህግደፍ ስለዝፈኾሰ ወይ መግረፍቲ ህዝቢ ኤርትራ ስለዝዘሓለ ኣይኮነን። ከም ወትሩ ሓያላን ዓለም ካብ ሓርነትን ፍትሕን ከምዚ ኸማና ዝኣመሰሉ ናእሽቱ ህዝብታት ዝያዳ ዘገድሶም ጂኦ ፖለቲካዊ ረብሓታቶም እዩ። እዚ ዝንባለ ‘ዚ ድማ ትማሊ ኣብ ዝተወስደ ውሳኔ ‘ውን ኣሰሩ ‘ሎ።

ኣብዚ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ኣብቲ ስዑዲ ዓረብን ቀጠርን ዝመርሓኦ ምሕዝነት ተቐርቂሩ ልኡላዊ መሪት ኤርትራ ንወተሃደራዊ ኣገልግሎት ኣሕሊፉ ብምሃብ ነቶም ብኢራን ዝምወሉ ሑቱ ኣብ ምድኻም እጃሙ ክጻወት ምጽንሑ፣ ዋላ ‘ኳ በላዕቲ ናይቲ ሕሙቶ ኣመሪካን ቀጠርን እንተኾና፣ እተን ዝጎስዓ ዘለዋ ግን ኣመሪካን እንግሊዝን እየን። እቲ ኣብ ሰሜን ኣፍሪቃ (ግብጽን ሊብያን) ከምኡ ‘ውን ኣብ ጎረቤትና የመን ብማዕዶ ድማ ኣብ ሶርያ ዝተኻየደ ዘይዕዉት ናይ ለውጢ ምንቅስቓሳት ንገዛእ ርእሱ ካልኣይ ግዜ ክሓስቡ ከምዝድርኾም ዝዝንጋዕ ኣይኮነን። ኣብ ሃብቲ ማዕድን ሃገርና ኢድ ናይ ምሕዋስ ሃንቂሃንቃኦም ኮነ ዋሕዚ ስደተኛታት ኤርትራውያን ናይ ምግታእ ድሌት ‘ውን ንዓኣቶም ካብ ሰብኣዊ መሰላት ህዝቢ ኤርትራ ዝሃጸጸን ዝዓዘዘን እዩ።

ስለዚ ከምቲ ደጋጊምና እንብሎ ዘለና ፣ ህዝቢ ኤርትራ ማሕረሻ እምበር ውሻል ከምዘይሓርስ ተገንዚቡ፣  ኣብ ነብሱ ተኣማሚኑ ደኣ ሓርነቱ ብምርግጋጽ ዕድሉ ክውስን ኣለዎ እምበር፣ ብትጽቢት ክበሊ የብሉን።

እቲ ከም ዛንታ ዓወት ሕብረት ኣፍሪቃ ዝጥቀስ ዘሎ ኣብዚ ዓመት ‘ዚ ዝተቓንዐ ፍርዲ መራሒ ጫድ ነበር ሑሰን ሃብረ፣ እቲ ን 8 ዓመት ጥራይ ኣብ ስልጣን ዝጸንሐ መራሒ ካብ ስልጣን ድሕሪ ምዕላዉ 26 ዓመት ምስ ሓለፈ ናብ ፍርዲ ምቕራቡ እንተተዘኪሩ፣ እቲ ዓወት ዘቝጸልጽል ከምዘይኮነ ርዱእ እዩ። በቲ ካልእ ወገን፣ እቲ ብባይቶ ጸጥታ ናብ ኣህጉራዊ ቤትፍርዲ ገበነኛታት ክቐርብ ዝተወሰነሉ ዑመር ኣልበሽር ናይ ሱዳን እቲ ኣህጉራዊ ቤትፍርዲ ትጽቢት ሰልችዩዎ ሸለል ክብሎ ዝተደናደነሉ ምኽንያት ‘ውን በሽር ኣብ ስልጣን ብምህላዉ እዩ። ስለዚ፣ እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ጸቕጢ፣ ተነጽሎ ህዝብን ዓለምን ኣዛይዱ ውድቀት ናይቲ ኣሪጉ ዘሎ ስርዓት ኢሳይያስ ኣብ ምቅልጣፍ እጃም ከምዘለዎ ተወሳኺ መኽሰብ ደኣ’ምበር ከም ቀንዲ ዓውዲ ኵናት ለውጢ ክርአ ኣይግባእን።

ልክዕ እዩ፣ እቲ መርማሪ ኮምሽን ሰብኣዊ መሰላት፣ ኣብ ኤርትራ ገበናት ኣንጻር ሰብኣውነት ይፍጸም ከምዘሎ ብምምስካር፣ መራሕቲ ናይቲ ስርዓት ናብ ኣህጉራዊ ቤትፍርዲ ገበነኛታት ክቐርቡ ዘመሓላለፎ ለበዋ፣ ብባይቶ ጸጥታ ይርአ ኣይርአ፣ እቶም ገበነኛታት ኣብ ኣህጉራዊ ፍርዲ ይቕረቡ ኣይቕረቡ ብዘየገድስ፣ እቲ ጸብጻብን ለበዋታቱን ንገዛእ ርእሱ ከም ሰነድ-ምስክርነት ዓቢ ኣገዳስነት ኣለዎ። ምኽንያቱ፣ ነቲ ህዝቢ ኤርትራ ድሮ ነቒሑሉ ዘሎ፣ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ሕጋውን ሞራላውን ተፈላጥነት ዘይብሉ ናይ ገበነኛታት ስርዓት ምዃኑ ዝግንዘብ መረዳእታ ዝድርዕ ወግዓዊ ሰነድ እዩ።

ካብዚ ንደሓር፣  ህዝቢ ኤርትራ፣ በዚ ናይ ለውጢ ድሌቱ ፍትሓዊ ምዃኑ ዳግም ዝምስክር ተወሳኺ መርትዖ  ተተባቢዑ ንጹር ናይ ቃልሲ ሜላን ቅኑዕ መሪሕነትን ኣዋዲዱ ደኣ ሓርነቱ ከቀላጥፍ ክጓየ ኣለዎ ‘ምበር፣  እቶም ገበነኛታት ኣብ ቅርዓቱ እቲ ውሳኔ ድማ ኣብ ኢዱ ከለዉ፣ ባይቶ ጸጥታ ይኹን ሕብረት ኣፍሪቃ ነቶም ገበነኛታት ናብ ፍርዲ ከቕርበሉ ውሳኔኦም ክጽበ ቀንፈዘው ክብል የብሉን።

ምልኪ ይፍረስ ሕጊ ይንገስ!

ኣማኑኤል ኢያሱ

02 ሓምለ 2016