ኣብ መዋእል ስርዓት ህግደፍ፡ ሽመት ምዕዳል ወይ ምምንጣል፡ ሰባት ምእሳርን ምሽራብን ኣዝዩ ዝቀለለ’ዩ። እቶም ብስርዓት ህግደፍ ዝዳጎኑ ዜጋታት፡ ብሓለፍቲ ቤት ማእሰርቲ ወይ ስለያ፡ “ጉዳይካ ስለዝተጻርየ ተፈቲሕካ ኣለኻ” ዝብል ሓጺር መግለጺ ምስተዋህቦም፡ ስለምንታይ ከምዝተኣስሩ ክሓቱ ዝኾነ መሰል የብሎምን፡ ብዛዕባ’ቲ ኣብቲ ማሕዩር ዘጋጠሞምን ዝረኣይዎን ከይዛረቡ’ውን መጠንቀቅታ’ዩ ዝወሃቦም። ከምቲ ውልቀ መላኺ ኢሳያስ ንሓደ ኣቦ፡ “ኣቦ ዓዲ ከመይ ኣሎ” ኢሉ ምስሓተቶም “ወይለ’ቦኻ ዓዲ ሓደ ሰብኣይ ይሸነላ’ሎ” ኢሎም መሊሶሙሉ ዝብሃል፡ ኢሳያስ ካብቲ ዝተሓተ ምምሕዳር ዓዲ ክሳብ’ቲ ዝለዓለ ደረጃ ንሽሙ ሚኒስተር ዝብሃል ብቀጥታ ወይ ብእሙናት ወከልቱ ስለዝቆጻጸሮ’ዩ። ዋላ እዞም ብነጋዶ ሰብን ብግብረ ሽበራን ዝፍለጡ ውልቀሰባትን ጉጅለታትን’ውን፡ ገንዘብ ከፊልካን እሱራቶም ፈቲሕካን ጅሆ ዝሓዝዎም ሰባት ብዋጋ ዕዳጋ ሰባት ይፍትሑ’ዮም። ስርዓት ህግደፍ ሓንሳብ መንጢሉ እንተወሲዱኳን እንተኣሲሩኳን ግን፡ ሰዳዲ ወረ ዘይብልካ ኢኻ ትጠፍእ። ሓደ ክልተ ዕድለኛታትን ኣያን ገንዘብ ዘለዎምን ግን፡ ንሓለውቲ ስልጣን ውልቀ መላኺ ስርዓት ኢሳያስ፡ ከምኒ መጀር ጀነራል ፍሊጶስ፡ ሓጎስ ክሻ፡ ስምኦን ገብረድንግል፡ ተኽለ ክፍላይ (ማንጁስ) ዝኣመሰሉ በላዕቲ ጉቦን ብስስዐ ዝዓወሩን ሃብታማት ነጋዶ፡ ኣሽሓት ገንዘብ ኣሕቁፍካ ካብ ሲኦል ክትድሕን ትኽእል ኢኻ። ኣብ ኤርትራ፡ ብዘይካ’ቲ ስርዓት ህግደፍ ከከም ዝጥዕሞን ዘርብሖን፡ ንግሆ ዝነድፎን ንጽባሒቱ ዘፍርሶን ሕግታትን መምርሒታትን፡ ሰበስልጣን ደረቶም ከይሓልፉ ዝቅየድሉን መሰል ህዝቢ ዝረጋገጸሉን ቅጥዒ ስለዘየለ፡ ዝምድና ህዝቢ ኤርትራን ስርዓት ህግደፍን ከብድን ሕቆን’ዩ።

ስርዓት ህግደፍ ዋላ’ኳ ብህዝቢ ኤርትራ ከምዝቁርቆር ለይትን መዓልትን ኣብ መራኸቢ ብዙሓኑን ብእሙናት ደገፍቱን ዓንገረር ይበል፡ ልዕሊ’ቲ ዘቁጸልጽል ቃላትን መደረን ተግባር ምስክር ስለዝኾነ፡ ኣብ ብዙሕ ኣጋጣሚታት ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኑ ኣረጋጊጹ’ዩ። ስርዓት ህግደፍ ነቲ ኣብ ትሕቲ ቁጽጽሩ ዘሎ ዜጋ፡ ክቀትሎ፡ ክኣስሮ፡ ክጨውዮ፡ ቤቱ ከፍርሶ፡ ትካሉ ክሕርጆ ወይ ክዕሽጎ፡ መራሕቲ ሃይማኖት ክሃድንን ኣብያተ ጸሎት ክወርስን፡ ዝብላዕ መግብን ዝስተ ማይን ክሕርሞ፡ መሬቱ ክዘምቶን ዝሞተ ሰብ ኣብ መበቆል ዓዱ ከይቅበርን ጸሎተ ፍትሓት ክይግበረሉ ክኽልክሎን ከም ንቡር’ዩ ዝውሰድ። ንኣብነት ስርዓት ህግደፍ ካብ ተነጽሎ ማሕበረሰብ ንምድሓንን ካብቲ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዝፍጽሞ ዘሎ ክሲ ገበን ንምምላጥን፡ “ቅዋም ንነድፍ ኣለና፡ መደብ ሃገራዊ ኣገልግሎት ገደብ ግዜ ክግበረሉ’ዩ፡ ሰብኣዊ መሰላት ይመሓየሽ ኣሎ” እናበለ ክመጻደቅን ገንዘብ ክትኮበሉ ክልምንን ይርአ’ሎ።  ስርዓት ህግደፍ፡ ነቶም ኣብ ሓደ መዓልቲ ኣብ ጥቅምቲ 2013፡ ኣብ ደሴት ላምፐዱሳ ኢጣልያ ዝጠሓሉ ቆልዓ-ሰበይቲ ዝረከብዎም ልዕሊ 300 ኤርትራውያን፡ መንግስቲ ኢጣልያ ባንዴራ’ታ ሃገር ኣብ ፍርቂ ዓንዲ/ዘንጊ ብምውራድን መዓልቲ ሓዘን ብምእዋጅን ሰብኣዊ ርህራሀ ከርኢ እንከሎ፡ማዕከዝናት ዜና ዓለም ድማ ነቲ ዘስካሕክሕ ህልቂት ኤርትራውያን ቀዳምነት ሂበን ኣቃሊሐንኦ። ብኣንጻሩ፡ እቲ ሕልና ዘይብሉ ንህዝቡ ዝጠለመ ስርዓት ህግደፍ፡ ንስቃይን ሞትን ኤርትራውያን፡ መዓልቲ ሓዘን ክእውጅን ንስድራቤት ግዳያት ከጸናንዕን ይትረፍ፡ ነቲ ህልቂት፡ “ብዙሓት ዘይሕጋውያን ኣፍሪቃውያን ስደተኛታት ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ጥሒሎም” ብምባል’ዩ ከም ተራ ዜና ኣቅሪብዎ። ኣብ ርእሲኡ ኣረሜናዊ ስርዓት ህግደፍ፡ ስድራቤታት ኣስከሬን ናብ ኤርትራ ንኽየእትዉን ወግዓዊ ስነ-ስርዓት ቀብርን ሓዘንን ንኸይገብሩን ከልኪሉ። “ክጥዕመካ ብኢድካ ክሓስመካ ብማንካ” ከምዝብሃል፡ ውልቀ- መላኺ ኢሳያስ፡ ትማሊ-ትማሊ ንጎረባብቲ ሃገራት ከደምን ለመንትን ምዕራባውያን ክብል ከምዘይጸንሐ፡ እቶም ብ14 ትቅምቲ ኣብ ሶማልያ ብመጥቃዕቲ ቡምባ ዝሞቱ ልዕሊ 300 ሰማላውያን፡ ናብ መራሕቲ ሰማል መልእኽቲ ሓዘንን ብምግላጽ፡ ግብረሽበራ ንምጥፋእ ኣብ ዝግበር ወፈራ ምስ መንግስቲ ሶማል ከምዝተሓባበርን ቃል ኣትዩ። መልእኽቲ ሓዘን መላኺ ኢሳያስ ንህዝቢ ሶማል ካብ ልቢ ዝነቀለ እንተዝኸውን ነይሩ፡ንብዓት ሓርገጽ ኣይምተባህለን። ምኽንያቱ ህዝቢ ሶማል፡ ልዕሊ ዝኾነ ሃገርን ህዝብን ኣብ እዋን ሕሰምና፡ ጸግዕን ተስፋን ህዝቢ ኤርትራ ስለዝነበረን ሕውነቱ ስለዘምስከረን። ንተጋላባጢ ባሃርያትን ኣከያይዳን ስርዓት ህግደፍ ንዘይፈልጥን ስርዓት ህግደፍ ደጋፊ ጉጅለ ኣልሸባብ ተባሂሉ ከምዝተኸሰን ንዝረስዐ ወገን፡ መላኺ ኢሳያስ ኣብ መራኸቢ ብዝሓኑ ዝህቦ ብመዓር ዝተጎልበበ መርዚ ክውሕጦ ይኽእል’ዩ። እቲ ብልክዕ ንስርዓት ህግደፍ ክመዝንን ክፈርድን ዝግብኦ ሓቀኛ ዳኛን መስትያትን፡ ህዝቢ ኤርትራ ጥራሕ ስለዝኾነ፡ እቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላት ክሕባእ ስለዘይክእልን፡ ብገንዘብ ተዓዲጉን ኣዳናጊርካን ዝመጽእ ወደሳን ጃህራን፡ ነብስኻ ምቅሻሽ’ዩ። ስርዓት ህግደፍ፡ ትብዓትን ቅንዕናን እንተሃልዩዎ፡ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ቀሪቡ፡ ሓጥያቱ ወይ ጽድቁ ክናዘዝ ይግባእ። ስርዓት ህግደፍ ብመሰል ሰባት ይግደስ’የ ዝብል እንተኾይኑ፡ ነቶም ብዘይ ፍርዲ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ንዓመታት ዘሳቅዮም ዘሎ ዜጋታት፡ ዝጣበቀሎም ዳኛ መዚዙ ምኽንያት መእሰሪኦም ጭብጥታት ከቅርብን ብናጻ ቤት ፍርዲ ጉዳዮም ክውሰን ከፍቅድን ኣለዎ።

ቀንዲ ዕላማ ስርዓት ህግደፍ፡ ህዝቢ ኤርትራ ሓሲሙዎን ኣንጸርጺሩን ሃገሩ ክገድፍ’ዩ። ስርዓት ህግደፍ፡ በቲ ኣብ ምድረባዳ ሳህራን ማእከላይ ባሕርን ዝሃልቅ ዘሎ፡ ኣብ መዓስከራት ስደተኛታት ሱዳን፡ ኢትዮጵያ፡ እስራኤልን ካልእ ቦታታትን፡ ሰብኣዊ መሰላቱ ተጋሂሱን ዝጣበቀሉ መንግስቲ ስኢኑን መጻኢ ዕድሉ ጸልሚትዎ ዘሎ ኤርትራዊ፡ ክሕለቅ ይትረፍ፡ ክኽሕዶን ብኽድዓትን’ዩ ዝኸሶ ዘሎ። ንኣብነት ስርዓት ህግደፍ ነቶም ኣብ ሓደ መዓልቲ ኣብ ጥቅምቲ 2013 ኣብ ደሴት ላምፐዱሳ ኢጣልያ ዝጠሓሉ ቆልዓ-ሰበይቲ ዝረከብዎም ልዕሊ 300 ኤርትራውያን፡ መንግስቲ ኢጣልያ ባንዴራ’ታ ሃገር ኣብ ፍርቂ ዓንዲ/ዘንጊ ብምውራድን መዓልቲ ሓዘን ብምእዋጅን ሰብኣዊ ርህራሀ ከርኢ እንከሎ፡ማዕከዝናት ዜና ዓለም ድማ ነቲ ዘስካሕክሕ ህልቂት ኤርትራውያን ቀዳምነት ሂበን ኣቃሊሐንኦ። ብኣንጻሩ፡ እቲ ሕልና ዘይብሉ ንህዝቡ ዝጠለመ ስርዓት ህግደፍ፡ ንስቃይን ሞትን ኤርትራውያን፡ መዓልቲ ሓዘን ክእውጅን ንስድራቤት ግዳያት ከጸናንዕን ይትረፍ፡ ነቲ ህልቂት፡ “ብዙሓት ዘይሕጋውያን ኣፍሪቃውያን ስደተኛታት ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ጥሒሎም” ብምባል’ዩ ከም ተራ ዜና ኣቅሪብዎ። ኣብ ርእሲኡ ኣረሜናዊ ስርዓት ህግደፍ፡ ስድራቤታት ኣስከሬን ናብ ኤርትራ ንኽየእትዉን ወግዓዊ ስነ-ስርዓት ቀብርን ሓዘንን ንኸይገብሩን ከልኪሉ። ማሕበረ ሰብ ዓለም፡ ኣብ መዓልቲ 100 ኤርትራውያን ካብ ስቃይ ስርዓት ህግደፍ ንምድሓን ናብ ኢትዮጵያ ይኣትዉን ኣብ መዓስከራት ስደተኛታት ትግራይ ከርፋሕ ህይወት የሕልፉ ከምዘለውን ብጩቅ ኢሉ ተዛሪቡ ኣይፈልጥን’ዩ። ስርዓት ህግደፍ ኣብ መበል 21 ክፍለ ዘበን’ኳ ይነብር እንተሎ፡ ኩሉ ተግባራቱን ሕልምታቱን ግን፡ ኣረሜናዊ ሕግን ብድሕረይ ሳዕሪ ኣይትብቆላን’ዩ።

ጽላል፡ ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ፡ 23 ጥቅምቲ 2017

Subscribe ASSENNA YouTube to get Radio Assenna shows on time: