ሌላ ምስ ከፊላዊ ምስሊ ሚኒስትሪ ዜና “ህግደፍ”

መበል 12 ክፋል

ዓሊ ዓብዱ፦ ሕቶ ጀበርቲ ንዘይቅበል ጉጅለ ዘገልገለ ተወላዲ ጀበርቲ

ድሕሪ ምእዋጅ ወግዓዊ ናጽነት ኤርትራ፤ ኣብ 1994 ናይ ብሄር ሕቶ ብምልዓል ሕቶኦም ናብ ናይ ሽዑ ግዝያዊ መንግስቲ ኤርትራ ዘቕረቡ ዓበይቲ ዓዲ ጀበርቲ እንታይ ከም ዘጓነፎም ዘይንፈልጥ ወይ ዘይሰማዕና ንህሉ ኢና ዝብል ግምት የብለይን። ስርዓት ኢሳያስ ኣብ ስልጣን ክሳብ ዘሎ ሕቶ ጀበርቲ እንተስ ተቐባልነት ክረክብ እንተስ ክንጸግ ናብ ህዝባዊ መድረኽ ወሪዱ ፍርዲ ህዝቢ ንኽረክብ ዕድል ክወሃቦ ዘይሕሰብ እዩ። ምኽንያቱ እንዳ ኢሳያስ ነተን ዝርካበን “ብሄራት” እናበሉ ዝጽዉዑወን’ኳ ዊን ክብሎም ከሎ “ናይ ቋንቋ ጉጅለታት” ዝብል ስም እዮም ዘጠምቕወን። ሓደ እዋን፤ “ድሕሪ ሕጂ ዝኾነ ኣባል ቋንቋታት እምበር ብሄራት ከይብል ተባሂሉ ኣሎ” ኢላ ሓላፊት ቤተ ሙዚቃ ክፍሊ ሬድዮ ወ/ሮ ዳረት ዮሴፍ ንኣባላት እቲ ክፍሊ መምርሒ ክትህበና እዝከረኒ። እዛ መምርሒት ንከባቢ ክልተ ዓመታት ኣብ ስራሕ ዉዒላ ነይራ።

. . . .ዝኾነ ኾይኑ ነዚ ኣርእስቲ’ዚ ዘልዓልኩሉ ምኽንያት ብዛዕባ ሕቶ ጀበርቲ ንምዝራብ ኣይኮነን። እንታይ ደኣ! ብዛዕባ እቲ ኣብ መንጎ ኣፍልጦ ዘይረኸበ “ጀበርቲ”ነትን “ሓማሴን ዝመበቈሉ” ጸቢብ ጉጅለ መሪሕነትን ተቐርቒሩ ብኽቱር ቅልዉላዉ መንነት ካብ ምስቓይ ዝተላዕለ፤ ሓድሽ ናይ ትዉልዲ ከባቢ ክሳብ ምምራጽ ዝበጽሐ ዓሊ ዓብዱ ገለ ንምባል እምበር! እቲ ጉዳይ ከምዚ ዝስዕብ እዩ። ኣብ ዓንሰባ (ሓማሴን) ኣብ ከባቢ ደቂ ሸሓይ ዝተባህለት ዓዲ፤ ንዉለድ ኢና ኢሎም ናይ መሬት ሕቶ ዘልዓሉ’ሞ ብትዉልዶም ግን ናይ ቀረባ ኣዝማድ ዓሊ ዓብዱ ዝኾኑ ሽማግለታት፤ ሕቶኦም ሒዞም ናብቲ ከባቢ ይመላለሱ ነበሩ። ደቀባት ናይቲ ከባቢ ግን እቲ ሕቶ ቅኑዕ ኣይኮነን በሃልቲ ስለዝነበሩ ናብ ሓደ ካብቲ ከባቢ ዝዉለድ ላዕለዋይ ሓላፊ ከይዶም ጠርዑ። እቲ ሓላፊ ኮሎኔል ጋይም ተስፋሚካኤል ዝተባህለ ሓላፊ ክፍሊ ስለያ ወጻኢ ኣብ “ሃገራዊ ድሕነት” ነበረ። እዚ ሰብ እዚ ነቲ ጉዳይ ስርሐይ ኢሉ ክከታተሎ ምስ ጀመረ ብድሕሪ እቶም ሽማግለታት ኢድ ዓሊ ዓብዱ ከም ዝነበረ ኣረጋገጸ’ሞ ነቲ ሕቶ ብህልኽ ኣበርዓኖ።

እዚ ኾይኑ ገለ ሳምንታት ምስ ሓለፈ ሓደ መዓልቲ ሰመረ ዝተባህለ ጋዜጠኛ (ስሙ ብናቱ  ጠለብ ቀይረዮ ኣለኹ) ኣብ እንዳ ሓዘን ናይ ሓደ ቤተሰቡ ከባጽሖ ይሓተኒ’ሞ ምስኡ ናብቲ እንዳ ሓዘን እኸደልኩም። ኣብቲ ዳስ እትዉ ክንብል ከለና ኣጋጣሚ ኮሎኔል ጋይም ተስፋሚካኤል ኣብኡ ይጸንሓና’ሞ ንሰመረ ብኢዱ ምልክት ገበረሉ። ክልቴና ተመራሪሕና ከኣ ናብቲ ንሱ ዝነበሮ ቦታ ኬድና ኮፍ በልና። ሰላምታ ምስ ተለዋወጥና ሰመረን ኮሎነል ጋይምን ኣጸቢቖም ዝፋለጡ ደቂ ሓደ ከባቢ ስለዝነበሩ ኣብቲ ዳስ ሓዘን ኮፍ ኢልና ከለና ናይ በይኖም ዕላል ሒዞም ጉጅም ክብሉ ጀመሩ። ዕላሎም ወዲኦም ድሕሪ ገለ ሰዓታት ካብቲ ዳስ ምስ ወጻእና ኮሎኔል ጋይም ንኽልቴና ተፋንዩና ኣብ መኪናኡ ተሰቒሉ ተዓዝረ። መኪና ኮሎኔል ጋይም ኣርሒቓ ምስ ከደት ነቲ ጫፍ ጫፉ ጥራይ ዝሰማዕክዎ ዕላሎም ብዝያዳ ንምጥላል “ምስ’ዚ ዘመድካ ደኣ እንታይ ኢኹም ትበሃሃሉ ኔርኩም? ኢለ ንሰመረ ምስ ተወከስክዎ ቁሩብ ሰጋእ ድሕሪ ምባል ነቲ ክበሃሃልዎ ዝጸንሑ ብኸፊል ኣዕለለኒ። “ዓምኻ ዓሊ ኣይጠዓየን እንድዩ ክብለኒ ጸኒሑ” በለኒ። ብድሕሪኡ ዝበለኒ ነዊሕ ስለዝኾነ ከሕጽሮ። ብሓጺሩ ዕላማ ናይቲ ዓሊ ብድሕሪት ኮይኑ ብመገዲ እቶም ሽማግለታት ዝደፍኣሉ ዝነበረ ሕቶ፤ ከምቲ ኮሎኔል ጋይም ንሰመረ ዘዕለሎ፤ ኣብ ዓንሰባ መሬት ወሲድካ ወዲ ሓማሴን ምዃን ነበረ።

(ዓሊ ዓብዱ ወዲ ዉቕሮ ማርያም ምዃን ድቃስ እዩ ዝኸልኦ። “ዓጋመ“ ከይበሃል ፈሪሑ ትብሉ ትኾኑ። እንታይ‘ሞ “ዓጋመ“ እንተተባህለ!? ወላዲኡ ኣቦይ ዓብዱ ዝኾርዑሉን ብዘይሕብእብእ ዝዛረቡሉን ትዉልዲ‘ዶ ኣይኮነን!? ደሓር ከኣ ብስደት ኣብ ኢትዮጵያ ዝርከቡ ብዙሓት ዜጋታትና፤ ካብ መንጎኦም “ዓጋመ” ኢሉ ዝጻረፍ ሰብ ምስ ዘጋጥሞም “እስከ ግደፉና! ዓጋመ ኣበይ ኣለዉ! ንሕና‘ኸ ኣበይ ኣለና!?” እናበሉ ንሓድሕዶም ክገናንሑ ብዙሕ እዋን ኣጋጢሞምኒ እዮም። ሓደ መዓልቲ ኣብ ኤዉሮጳ ዝቕመጥ ሓደ ዓርከይ ከም ዘዕለለኒ እዉን ኣብ ስዊዲን እትቕመጥ ሓንቲ “ደጋፊት” ህግደፍ  ንሓደ ናይ ለዉጢ ተቓላሳይ ኣብ መደበር ባቡር ምስ ረኸበቶ፤ “ጽናሕ ኣንታ ዓጋመ!” በለቶ‘ሞ ንሱ ድማ እናሰሓቐ፤ “በየናይ ዕድለይ ክረኽቦ” ኢሉ ምስ መለሰላ እንደገና ተመሊሳ “ዕደ ደኣ ረኸብካያ በል!” ብምባል ኣስናና ሓርቀመትሉ። ነቲ ጸርፊ መሲልዋ ዘልገበትሉ ትዉልዲ “በል ኣይትረኽባን ኢኻ ከኣ” በለቶ። ነዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ኣጋጣሚታት ከም ኣብነት ዘቕርቦ ዘለኹ ኣብዚ ጉዳይ ማዕረ ክንደይ ናይ ኣተሓሳስባ ለዉጢ ይምዝገብ ከም ዘሎ ኣመት ክህብ ስለዝደለኹ እየ። ዝኾነ ኾይኑ ሰብ ቀደም ጥዑም ዘመን ክናፍቑ ከለዉ፤ “ወዲ ዉለዲ‘ሞ መለስ በልዮ መለስ ዘመን ክምለስ!” እናበሉ ይለሃዩ ነይሮም ይበሃል። “ዓጋመ” ንመለስ ወሊዶም ዘመኖም ተመሊሱሎም እዩ። እታ ብናይ ነቢዪ ስም ዝጽዋዕ ሰይጣን ዝወለደት ሃገርና ድማ ንዓና ንህዝባ ለኪማ ኣብ ጎደና ብርሰት ትመላለስ ኣላ። ነዚ ኣብ መንጎ ኤርትራን ትግራይን ዘሎ ዝተፈላለየ ኩነታት፤ ኣነ ጥራይ ዘይኮንኩ እቶም ብጉዳይ ኤርትራ ኣብ ልዕሊ ነፍስሄር  ቀዳማይ ሚኒስተር መለስ ዜናዊ ቅሬታ ከም ዘለዎም ዝገልጹ ፕሮፌሰር ተስፋጽዮን መድሃኔ እዉን ኣብታ ኣብ ወርሒ መስከረም ዝዘርግሕዋን ብዙሕ ዘዛረበትን ጽሑፎም መስኪሮሞ እዮም።)

ናብቲ ኣቐዲመ ዘልዓልኩዎ፤ ዓሊ ዓብዱ ዝፈተኖ ሓድሽ ትዉልዳዊ ቦታ ናይ ምፍሓር ተግባር ክመልሰኩም። መበቈላዊ ናይ ትዉልዲ ቦታኻ ክሒድካ ኣብ ናይ ካልኦት ትዉልዳዊ  ከባቢ ናይ “እዉለድ እየ” ሕቶ ምልዓል፤ ብዘይካ ሕማም ነብሰ ምትሓት ካልእ ክኸዉን ኣይክእልን እዩ። ዓሊ ዓብዱ ጊላ ኢሳያስ ኮይኑ ዝዓበየሉ ማሕበራዊ ከባቢ ግዲ በዲልዎ ኮይኑ ቀዳማይ ሃብቲ ወዲ ሰብ ርእሰ ምትእምማን ምዃኑ ኣይርድኦን እዩ። ከምኡ ዓይነት ሰብ ስለዝኾነ ድማ ካልእስ ይትረፍ ብተወለድቲ ጀበርቲ’ኳ ጽቡቕ ስም የብሉን። ጀበርቲ ብሄር እዩ ዝብል እምነት ዋላ እንተሃለዎ ኣፉ መሊኡ “ጀበርቲ እየ” ከይብል “ብሄር”ነት ጀበርቲ ብወግዒ ኣይተጸንበለን። ምስ ተወለድቲ ጀበርቲ ናይ ስምዒት ምትእስሳር ከይፈጥር ድማ ነቲ “ጀበርቲ ብሄር ኣይኮነን” ዝብል ስርዓት እዩ ወዲ ዉሻጠ ኮይኑ ኣገልጊልዎ። ብኸምዚ ነታ ካብ ተወለድቲ ጀበርቲ ክረኽባ ዝኽእል ዝነበረ ምድንጋጽ እዉን ከሲርዋ እዩ ዝብል እምነት ኣለኒ።

ምዃን እዚ ሰብ እዚ ብብርቱዕ ሕማም ህርፋነ ስልጣን (Megalomania) ተለኺፉ ስልጣኑ ስለዘቐደመ’ዶ ኣይኮነን፤ ብዘይ ዝኾነ ገበን ተኣሲሮም ንዝነበሩ ወላዲኡ’ኳ ከፍትሖም ዘይፈተነ!?። እኳ ደኣ ነታ ብወልመጥመጥ ዝረኸባ ስልጣኑ ክዕቅብ ክብል “ከም ሰቡ” እናበለ ኣብ ልዕሊ ዘይሕጋዊ ማእሰርቲ ኣቦኡ ዘባጨወ ሰብ ምዃኑ ዓለም ብዓለሙ ዝፈልጦ እዩ። ስለዚ ኣብ ክንዲ ኣቦኡ ዘይስዋእ ባርያ ናይ ስልጣን፤ ብዛዕባ ሕቶ ጀበርቲ ቅጭጭ ክብሎ እዩ ኢልካ ምሕሳብ ኣይከኣልን። ሕጂ ግን ምስ ጉጅለ “ህግደፍ” ሓንሳብን ንሓዋሩን ተባቲኹ ስለዘሎ፤ ርግጸኛ እየ፤ ብሕቶ ጀበርቲ እናተመጻደቐ ተደናገጽቲ ንምኽሳብ ክፍትን እዩ።

(ምሩኽ ኲናት ኢትዮ ኤርትራ ኮይኑ ኣብ ደዴሳ ድሕሪ ምጽናሕ ብመገዲ ኣህጉራዊ ቀይሕ መስቀል ኣብ 2002 ናብ ኤርትራ ምስ ተፋነወ፤ ምስ ኣብ ኢትዮጵያ ዝመደበሮም ተቓወምቲ ዉድባት ኤርትራ ርክብ ነይሩካ ተባሂሉ ኣብቲ ኣቦይ ዓብዱ (ኣቦኡ ንዓሊ) ተኣሲሮምሉ ዝነበሩ ካርሸሊ (ብልምዲ ወንጀል ምርመራ እናተባህለ ዝጽዋዕ ቤት ማእሰርቲ) ተኣሲሩ ዝነበረ‘ሞ ኣብዚ እዋን ኣብ ኢትዮጵያ ተሰዲዱ ዝነብር ሃብቶም ወልደንጉስ ተስፋማርያም ዝተባህለ ዜጋ፤ ኣቦይ ዓብዱ ድሕሪ ማእሰርቶም ብዘጋጠሞም ጥልመት ዉላዶም ማዕረ ክንደይ ይበሳጨዉ ከም ዝነበሩ ዘዕለለኒ ኣሕጺረ ከዉግዓኩም። ሓደ መዓልቲ ኣብ ቅርዓት እቲ ቤት ማእሰርቲ፤ ኣቦይ ዓብዱ፤ ኣቦና መሓመድ ሱናበራን ኣቦና መሓመድ ኬክያን ዝርከቡዎም ገለ ዉሑዳት “ናይ ፖለቲካ እሱራት“ ብሓንሳብ ጸሓይ እናተጸልዉ የዕልሉ ነበሩ‘ሞ፤ ኣቦይ ዓብዱ ካብቶም መተኣስርቶም “ዘይረብሕ ኮይኑ እምበር ንስኹምስ ዕሕሕ ዝብል ዉላድ ነይሩኩም!” ዝብል ዘረባ ምስ መጾም፤ ብሕርቃን ከምዚ ኢሎም መለሱሎም፦ “ነዚ‘ስ ከኣ ዉላድ ኢልኩሞ። እዚ ደኣ‘ሞ ዉላድ ከም ዝሰኣንኩ ስሕታን መዓልቲ ዉዒለ ዝወለድኩዎ ርጉም ዉላድ እንደኣሉ! ካብ ዝዉለድ ግን ማይ ኮይኑ ክኸይድ ነይርዎ። ኣምላኽ ነዚ ክርኢ ኢሉኒ ግን….” እናበሉ ሃንደበት ብኽልተ መዓጓጉርቶም ንዝወረደ ንብዓት ኣብ ምሕንሳስ ኣተዉ።……………ሎሚ ድማ እዞም ክልተ ግዜ ተኣሲሮም ድሕሪ ምፍትሖም ኣብ ህዝባዊ ቦታታት ከይረኣዩ ተኣጊዶም ዝነበሩ ኣቦይ ዓብዱ፤ ንሳልሳይ ግዜ ብዘይ ወዓልዎ ገበን ብሰንኪ እዚ “ርጉም ዉላድ“ ተኣሲሮም ክሰምዕ ከለኹ ኣመና የሕዝነኒ።)

መበል 13 ክፋል ይቕጽል….

ኣማኑኤል ማህደረ

(iamamanuel@yahoo.com)