መንእሰይ: (ክቡር መንእሰይ ዘይበልኩኻ ኣይትሓዘለይ: ከምቲ ቅድሚ ሕጂ ዝበልኩኻ: ውሳነኻ ከይፈለጥኩ ከኽብረካ ስለዝኸብደኒ እዩ:: ስለዚ: ኣንታ መንእሰይ ጥራሕ ኢለ እንተጸዋኩኻ ኣይትጉሀ:: )

 

“ሰጊድ ሰላም” ኢልካን ደኒንካን ዝርከብ ለውጢ ይህሉ ይኸውን:: ካብ ዕግርግር ናብ ጸጥታ: ካብ ህውከት ናብ ስቕታ የሰጋግር’ውን ይኸውን:: እዚ ለውጢ ምዃኑ ዘይከሓድ እኳ እንተኾነ: ተደላይ ዓይነት ለውጢ ምዃኑ ግን የጠራጥር’ዩ:: ከም ሓደ ለባም ዝበሎ: “ዝያዳ መካነ መቓብር’ዶ ብጸጥታ ዝተዓብለለ ቦታ ይህሉ? የለን:: ግናኸ ንኸምኡ ዓይነት ለውጢ ዲና ንቃለስ ዘለና” :: ምናልባት እቶም “ንጸጥታን/ስቕታን” ምስ “ሰላም” ዝሓዋውስዎ: ካብ መጎታዊ ግን ድማ ዋዕዋዕታ ዝበዝሖ ክትዕ ህያዋን: ስቕታን ጸጥታን ትንፋሶም ዝሓለፈት ግኡዛት ዝመርጹ: “ኩሉ ሓደ’ዩ” ክብሉ ይኽእሉ ይኾኑ:: ንስኻ መንእሰይ ግን ሰላም በይኑ ስቕታን/ጸጥታን በይኑ ምዃኑ ፈላሊኻ ፍለጦ::

 

ከምቶም ዝሓዋውሱ ዓይነት ሰብ ወይ ወገን እምበኣር: “ሰላም ንግበር” ወይ ድማ “ሰላም ግበሩ” ምስ ዝብል: ወይ ድማ ብውርጹጽ ዝመሰል ኣዘራርባ: ብወረጃ ዝመስል ኣቀራርባ: “ሰላምን” “ሰላማውነትን” እናጠቐሰ: ንርእሱ ክዓቢ: ንዓኻ ክገንሕ ክፍትን እንከሎ: “ስቕ በሉ” ወይ ድማ “ጸጥታ ይከበር” ምስ ዝብል “ግበር ኣይትግበር” ዝትሕዝቱኡ ወተሃደራዊ ዝመስል ትእዛዝ ይህብ ከምዘሎ ኣይትስሓቶ:: ብርግጽ: ኣብ ንቡር እዋን ስቕታን ጸጥታን ዝጽላእ ኣይኮነን:: ስቕታ ወርቂ ዝኾነሉ እዋን’ውን ኣሎ:: እንተኾነ ግን ኣብ ቦታ መቓብር እንከለኻ: ከብድኻ ተረጊጹ እንከሎ: “ስቕ በል: ስቕታ’ኮ ወርቂ’ዩ” እናበለ ዝተሰመመ-ምኽሪ ዝህብ: መንነቱ ቀሊዑ ይገልጽ ከምዘሎ ተረዳእ::

 

ንስኻ ግን መንእሰይ: ስለ መሰልካ ብዓውታ ይትረፍ’ዶ ሰባት ኣኽራናት ክሳብ ዝነቓነቑ “ይኣክል” እናበልካ ጨድር:: ብነድሪ ድምጽኻ ዝርበሽ – ይረበሽ:: ካብ ጥዑም ድቃሱ ዝበራበር – ይበራበር:: ድምጽኻ ንሓደ ኣብ ምቾት ዘሎ እንተዘይጠዓሞ – ይኾርክሓዮ ዝያዳ ጨድር::

 

እቲ ከብድኻ ረጊጹ ዘሎ መሓውር ብፍቶትን ብልማኖን ዝእለ ስለዘይኮነ: ሓደው ናብራ ምስቲ ጨካን ተላመዶ: ሓደው ድማ ድምጽኻን ሓይልኻን ኣኪብካ ብቕልጽምካ: ብበትሪን ብጭማራን ንረጊጹካ ዘሎ መሓውር እለዮ:: ገለ ነዛ እዋን ለሚኖም ክወጹዋ ዝምነዩ ስዑራት ኣእምሮ: ገለ ድማ ተዳናገጽቲ ፈተውትን ኣዝማድን ረገጽቲ: “ጎነጽ ኣይፈቱን: ኣይድግፍን: ንመጻኢ ዘናብር ኣይኮነን” ክብሉኻ እዮም:: ሓቂ እዩ:: ጎነጽ ጽቡቕ ኣይኮነን:: ንወለዶታት እናተጓነጽካ ክትንበር’ውን ጽቡቕ ልምዲ ዝገድፍ ኣይኮነን::

 

ነብሰ ምክልኻል ጎነጽ ኣይኮነን

 

ነቲ ጽቡቕ ናይ ዘይምጉናጽ ልምዲ ዝሰበረ: ናይ ፈለማ ተጓናጺ ግን: እቲ ኣእጋሩ ኣብ ኣፍልብኻን ከብድኻን ኣንቢሩ ደፊኡካ ዝነብር ዘሎ እዩ:: እቲ ከብድኻ ረጊጹ ደው ኢሉ: “ይቕረታ ሕተት” “ናይ ጣዕሳ ፈርም” እናበለ ዘሽካዕልለካ ዘሎ ዩ:: እቲ ኣብታ ዝተወልድካላ መሬት ብነጻ ከይትንቃሳቐስ ኣሰርቲ ኣዋፊሩ ዝቐየደካ: ካብኡ ሓሊፉ ዘባረረካ: ብሒም ዝበሉን ዘይበሉን ኣሕዋትካ ኣብ ጎዳጉዲ ዘስፈረ’ዩ:: ናብታ ዝተወለድካላ መሬት ንሓዋሩ “ኣይትምለስን ኢኻ” እናበለ በትሪ ዘዋጣውጥ’ዩ:: ንሱ እዩ እቲ ተጓናጺ:: እቲ ጎነጽ ዘይፈቱ ንዑኡ እንተተቓወሞ’ዩ እቲ ልክዕ:: ንዝተበደሉ “ኣይትጓነጹ” እናበሉ ክመኽሩ ዝመጹ ግን: ሰብ ድሓን ከምዘይኮኑ ተረዳእ:: ብመሰረቱ ንስኻ እትገብሮ ምጥቃም ሓይሊ: ነብሰ ምክልኻል ክሳብ ዝኾነ ተጓናጺ ኣይኮንካን:: ስለዚ ንህላወ ነብስኻ ብዘለካ ሓይሊ ተኻላኸል:: ብረት ሒዙ ዝመጻካ ብብረት: መድፍዕ ሒዙ ዝመጻካ ብመድፍዕ:: ቅድሚ ሎም ኣብ ታሪኽ ዓለም መድፍዕ ዝሓዘ መላኺ ብልማኖን ብ”ተገፍዑለይን” ንምልኩ ዝሓደገ ተራእዩ ኣይፍለጥን: ሎም ክጅመር ኣይትሕለም:: ስለዚ ዘላትካ ምርጫ ቅልጽምካ’ያ:: ንመሰልካ በትርኻ ኣልዕል:: ንንጹሃት ኣይትበድል: በደለኛታት ግን ፈሊኻን ሕርሕራይ ጌርካን ክሳብ ዘሕምሞም ደስቆም::

 

ቃልሲ ንሓርነትካ

 

እዚ ኣካል ቃልሲ ህዝቢ’ኳ እንተኾነ: ንኻልኦት ጥራሕ ኢልካ እትገብሮ ሓለፋ ኣይኮነን:: ከምኡ እንተኾይኑ’ሞ: ብስመይ ኣይትቃለስ ዝብሉ ብቐጥታን ብተዘዋዋርን ተጠቀምቲ’ቲ መላኺኻ ዝኾኑ ክመጹ እዩም:: ሓቆም ድማ: ብዘይፍቓድ ሰባት ብስሞም ክትቃለስ ኣይትኽእልን:: እቶም “ይቃለሰልኩም” ኣለኹ ትብሎም ዘለኻ ወገን ምስ ናትካ ኣተሓሳሳባ ኣይሰማማዕን ክብሉኻ መሰል ኣለዎም:: ንስኻ’ውን: ከምቲ ዝሓለፈ ዝተገብረ: “ተጋዲለልካ” “ተቓሊሰልካ” ኢልካ ክፍሊት ወይ ሓለፋ ካብ ህዝቢ ክትጸበ ንቡር ኮይኑ ክስመዓካ ይኽእል ይኸውን::  ቃልስካ ብቐንዱ ንነብስኻ ዩ:: ካብኡ ሓሊፉ ቃልስኻ: ምእንቲ ‘ቶም ይብዝሑ ይውሓዱ ከም ናትካ ዓይንት ግፍዒ ወሪዱዎም ምሳኻ ብሓባር ክቃለሱ ዝተስማምዑ እዩ:: ካብ ብመሰረቶም ምሳኻ ዘይሳማምዑ ተቐባልነት ክትረክብ ንኸንቱ ህርዲግ ኣይትበል:: ምስ ግቡዛት ኣብ ናይ ህቡብነት ውድድር ኣቲኻ: ዓለምካ ኣይተጽብባ::

 

ነቲ ብስምካ እትገብሮ ቃልሲ ጣቕዒት ወይ ወደሳ ኣይትድለየሉ:: ኣብቲ ብስምካ እትገብሮ ቃልሲ ብሰንኪ ነቐፌታን ጸርፍን ናይ እኽብካብ: ዋላ’ውን ይብዝሑ: ኣይኮለፍ:: ምኽንያቱ : ንስኻ ተረጊጸ’የ እናበልካ: ስምብራት መርገጽትኻ እናረኣኻዮ: ቃንዝኡ እናስተማቐርካዮ: ኩሉ ኣማራጺታት ምስ ፈቲንካ ምስ ወዳእካ: ናብታ ናይ መጨረሻ ውሳነ ንነብስኻ ምኸላኻል ክትበጽሕ “ፍቓድ” ብዙሓት ይኹኑ ውሑዳት ኣየድልየካን እዩ:: እዚ ባህ ዘይብሎ ስረ ወድዩ ኣብ ቅድመኻ ደው ይበል:: ንዝበደለካን እናበደለካ ክቕጽል ዝደሊን ነግ ፈረግ ከይበልካ ዋጋ በደሉ ምለሰሉ:: እዚ’ዩ ከም ሰብ ዘኽብረካ:: እዚ ነብሰ ምክልኻል’ዩ:: ከምኡ ዘይትገብር ወይ ዘይትድግፍ እንተኾንካ: ኣፍንጫኻ ዘርከበን ዘይርከበን እናኹረፈካ: እናደመኻ ምኽምስማስ እትፈቱ ሓሞቱ ዝፈሰሰ ፈራሕ ኢኻ::

 

ባህሊ ይቕረ ምብህሃልከ ?

 

ኣብዚ “እቲ ክቡር ይቕረ ናይ ምብህሃል ባህሊ ናበይ ምስ ከደ: ኢኻ በትሪ ዘልዓልካ?” ዝብሉ’ውን ክመጹኻ እዮም:: እዚኦም’ውን ሓቆም እዮም: እቲ ባህሊ ክቡር እዩ:: እንተኾነ ግን ኣብ ባህልና ይኹን ባህሊ ካልኦት: ኣምር “ይቕረታ”: እቲ በዳሊ ዘበግሶ ተግባር እምበር: ተበዳሊ “ይቕረ ክብለልኩም: መሓሩኒ” እናበለ ዝልምኖ ብህሎ ኣይኮነን:: ኣብ ርእሲኡ: ይቕረታ ማለት በደላት ብ “ዕበጦ ዕበጦ” ተሸፋፊኑ ይትረፍ ማለት ዘይኮነስ: ንነብስ ወከፍ በደል ዋንነት ክውሰደሉን: በዳሊ ብሳልሳይ ኣካል ዘይኮነ ገዛእ ርእሱ ወኪሉ ምስ ሓተተ ተበዳሊ ባዕሉ ዝህቦ ሓለፋ’ዩ:: በደሉ ዘይኣመነ ይቕረ ክብል ኣይክእልን’ዩ:: ብሓደ ወገን “ኣነ ኣይበደልኩን” እናበለ በቲ ኻልእ “ይቕረታ” ዝብል ግን: ንኩነታት ክምዝምዝ ዝጸሓፎ ባዕሉ ዝድምስስ ተበላጺ እዩ: ዘረብኡ ዋጋ ሰለዘይብሉ ኣይትእመኖ:: ግዝየኻ አይተጥፍእ:: ስለዚ ጉዳይ ይቕረታ: በደልትኻ በደሎም ዘኪሮም ክሳብ ዝናስሑ: እንተረሳዕካዮ ይሕሸካ:: ጉዳይ’ካ ብቕልጽምካ ፍታሕ::

 

ዝተሰመመ ምኽሪ

ኣብዚ ብፍላይ :ኣብ ወጻኢ እንተለኻ: ዝመጽካ ኽፍኣት ዝተመልአ ምኽሪ ኣሎ: ” ሓቅኻ ነርካ: ግን ኣብ ወጻኢ ኮንካ እንታይ ኢኻ’ሞ ክትገብር? ዝግበር ነገር የለን::” ይብሉኻ::  ምስኣ ኣስዕብ ኣቢሎም: “እሞ ኣብ ዓዲ ኬድካ’ኸ ኣሕዋትካ ዲኻ ክትቀትል ?” ይደግሙልካ:: እዘን ብደጊአን ኣብ ቅንዕና ዝተመስረታ ዝመስላ ኣዘራርባታት: ምስ ደመርካየን: ሕመረተን “ኣብ ዓዲ ኣይትወሳወስ: ኣብ ደገ ድማ ትም በል” ዝብል ክኸውን እንከሎ: ቀንዲ መልእኽተን “ኣብ ዘለኻዮ: ስቕ በል: ተኾርሚኻ ኮፍ በል::” ማለት ምዃነን ኣይትረስዕ:: በሃልተን እንተስ ብውንኦም እንተስ ብገርሆም ኣብ ኩናት ስነ ኣእምሮ ዝተሳዕሩ ድኹማት ስለዝኾኑ: ካብ ከምዚኦም ዓይነት’ውን ምኽሪ ኣይትቀበል:: ክትካትዖም’ውን ግዝየ ምጥፋእ ጥራሕ እዩ::

 

ዝተሳዕረ ምኽሪ

 

ምናልባት መስመርካ ኣሚኖምሉ ክንሶም: “በይንኻ ትገብሮ ነገር የለን: ስለዚ ትም በል” ዝብሉ ከምዘለው’ውን ኣይትስሕቶን ትኸውን:: እዚኦም ኣብ ባሕሪ ፍርሒ ጥሒሎም: ርእሰ ምትእምማን ኣጥፊኦም ዘለው ሰባት ምዃኖም ዘክር:: ካብ ከምዚኦም ምኽሪ ኣይትቀበል:: ምኽሪ “ኣይከኣልን’ዩ” ኢሉ ዝጅምር ሰብ ኣይትስማዕ:: ምኽንያቱ: እቲ ንሱ ዘቕርበልካ ጻውዒት ንሓባራዊ ልማኖ ዩ:: እናለመነ ዝቃለስ ሰብ: ኣብ እቶን ክኣቱ ዝመረጸ በረድ እዩ::  ይመኽኽ ጥራሕ ዘይኮነ: መኺኹ ሓዊ የጥፍእ:: ስለዚ እታ ሽግ ርእሰ ምትእምማንካ ተኸናኸና:: ብፍርሒ ዝተንከፋ ይለብለብ:: ዝፈርሓ ኣይቕረባ: ምእንቲ ሰናይ ክብ ዘብላ ተባዕ ግን ረገጽቱ ዘባርረላ ኣጽዋር ትኹኖ:: ምናልባት ብኽፍኣተ ተበጊሱ ከጥፍኣ ዝሕልን እንተሎ ግን ይጥፋእ – ብምምህላል ዘይኮነስ: ብግብሪ: ብተግባር ኢድካ::

 

ዝኾነ ኣብ ዓዱ: ሕጊ ሰብኣውነት ኣኽቢሩ ክነሱ ከም ድልየቱ ክኸውን ዘይክእል ሰብ: ነቲ ብሓይሉ ዝረገጾ ብሓይሉ ክምክቶ መሰል ኣለዎ:: መንእሰይ ኤርትራ: ሕጊ ሰብኣውነትን ሕጊ ግዝኣተ-ሕጊ ዝኽበረለን ሃገራት ኣይተፍርስ:: ሕጊ መለኽቲ ግን ርገጾ: ከምዝረገጽካዮን: ብሕጂ’ውን ደጋጊምካ ከምትረግጾን ብዓውታ ኣውጅ:: ኣይፍራሕ: ኣይትድነን::

 

ኣይትድነን

 

መንእሰይ ኤርትራ: ነዛ “ኣይትድነን” ትብል ምኽሪ ከም ትፈልጣ ይፈልጥ እየ:: ግና “ኣይትድነን” እትብል መልእኽቲ ንውሑዳት  መለኽቲ ጥራይ ጌርካ ኣይትረድኣያ:: ስለዚ: ምሉእ ስእሊ ክህበካ መታን እዚ ክውስኸልካ::

• ንበለካ ለኽዓካን: ዋንኡ ዘይፍለጥ ዘይተጻረየ ወረ ኣይትድነን
• ንጭብጢ ዘይብሉ ሃለውለው ኣይትድነን
• ንድንቁርና ኣይትድነን
• ንህዝቢ ጅሆ ሒዙ: “እንተዘይቋሪጽኩም ክቕጽሎ እየ” ዝብል ምፍርራሕ ኣይትድነን
• ንምፍርራሕን ንዒግታ ስም ምክፋእን ፈሪሕካ ኣይትድነን::

 

ኮታስ ትፈርሖ ነገር ኣይሃልውካ:: ምስ ፍርህኻ: ይትረፍ’ዶ ንኻልኦት ሓራ ከተውጽእ: ንርእስኻ’ውን ግዙእ ኢኻ:: ዝደነነ ሰብ: እንግድዑኡ ኮረሻ መለኽቲ ክኸውን መሪጹ: ብፍታዉ መንነቱ ሓዲጉ መንነት ሰጋር በቕሊ ዝመረጸ ግኡዝ  እዩ:: ኣብ ዘይዳሱ: ዘይውራዩን ድማ ከኳድድ ይነብር::  ንስኻ ግን ትባዕ:: ንፈጣሪኻ ንሓቂን ሳየንስን ጥራሕ ተገዛእ::

 

መደምደምታ

እዚ ምስትገብር ንለውጢ ኣብ ዘላታ ኬድካ ክትደልያ ኢኻ:: እታ ናትካ ለውጢ: ምስቶም ኣብ ዓዲ ኮይኖም ዝክኣሎም ዝፍትኑ ዘለው የላን:: እታ ናትካ ለውጢ ምስቶም ኣብ ደገ ኮይኖም ዓቕሞም ዝገብሩ የላን:: ንለውጢ ካብ ባዕልኻ ካብ ውሽጥኻ ካብ ነብስኻ ድኣ ድለያ::  ሓቂ እንተሒዝካ እታ እንኮ ንጽል ድምጺ በይንኻ’ውን እምባታት ከምእተፍርስ ተኣማመን:: እዚ ዘይክኣል እንተመሲሉካ ደኒንካ ኣለኻ: ስለዚ ቅንዕ ኢልካ ንታሪኽ ተመልከት’ሞ ተመሃር:: ስለዚ ኮለል ኣይትበል:  ነታ እተድልየካ ለውጢ: ካብ ስረኻ: ካብ መዓንጣኻ: ካብ መሓውርካ: ዝያዳ ኩሉ ድማ ካብ ርእስኻን ብርእስኻን ድለያ: እምበር “ተባህለ” እናኮማሳዕካ:  ካብ ወጻኢ ዓዲ ዶ ውሽጢ-ዓዲ’ባ ወይ ድማ ካብ ሓድሽ-ዓዲ ኣይትድለያ::

 

ኣብ መወዳእታ መንእሰይ: ኣነ’ውን ናይ ትብዓት መልእኽቲ እናሃብኩ ኣይፈርሓካን: ኣየቃባጥረልካን’ውን:: ሰለዚ እታ መራር ሓቂ እንሀትልካ: እዚ ምስዘይትገብር: ምናልባት ምልኪ ዝፍተወካ ደናኒ ክትከውን ስለ እትኽእል: ትም ኢልካ ተመለኽ:: ኣይተቑረምርም::

ቢኮ