23.06.16፡

ከምዝመስለኒ፡ እንሆ ኣብ ታሪኽና ካብ ዝተሰነደ ሎሚ’ውን ን5ይ ግዜ ናብ ውዱብ ሕቡራት ሃገራት ንቐርብ እነና።

ህዝቢ ኤርትራ ብዝውንኖ ሓይልን ሕጋውነትን ዝተፈልጠ ምዃኑ እቶም ክብሉዎ ዘይደልዩ ከይተረፈ ይኣምኑሉ ኢዮም ። ሓያል ኢዩ፡ ምኽንያቱ ብዘይ ናጻነት ክነብር ስለዘይ ደሊ። ሕጋዊ ኢዩ፡ ምኽንያቱ ሕጋውነት መሰረት ናጽነ ትን ሰላምን ምዃኑ ስለዝፈልጥ። ብኣተረጓጉማ ህዝቢ ኤርትራ ሕጋውነት ማለት ሰብኣውነት ምዃኑ ይእመነ ሉ። ብመንጽሩ “ሰብኣውነት” እንተ ኢልና “ሕጋውነት” ንብል ኣለና ማለት ኢዩ። ብሓጺሩ ሰብ ኴንካ ብዘይ ሰ ብኣዊ ክብሪ ክንበር ከምዘይኽእል ኣጸቢቑ ስለዝፈልጥ ንኩሉ ህዝቢ ዘማእክል ንዋታውን መንፈሳውን ሕግታ ት ይውንን ህዝቢ ኤርትራ። ኩሉ ሰብ ድማ ትሕቲ ሕ ጊ ምዃኑ ይኣምነሉ። ማለት ማንም ዜጋ ትሕቲ ፈጣሪ ኡ ንልዕልና ሕጊ ይኣምንን ብኡ ይቕየድን።

ብሕጊ ንዝምእዘዝሲ ብሕጋውነት ክትከላኸሎ ይከኣል ። ሕጊ ጥሒሱ ንዝብድለካ ዓማጺኸ እንታይ ትገብሮ?

ነገር ሓይልን ድኽመትን ገዲፍና ህዝብና ዝኣምነሉ ኣፈ ታትሓ ግርጭት ኩሉ በደላት (ዓመጽ ከይተረፈ) ብቀ ዳምነት ብሕጋዊ መገዲ ክብዳህ ከምዘለዎ ኢዩ። ንሱ ምስዘይሰልጥ ካልእ ትሕጃ ዓይነት ቃልሲ (ከም ጎነጽ ዝኣመሰለ ዝተፈላለየ ብልሓታት) ምጥቃም ሃብታም ተሞኩሮና ንርእሱ ምስክር ኢዩ። ዋሕስ፡ ሽምግልና፡ ውሳነ ባይቶ፡ ፍርድን መቕጻዕትን ዝኣመሰለ ገለ ካብቲ ፍሉጥ ሕጋዊ መስርሕ ኣፈታትሓ ግርጭታትና ምዃኑ ንዝክር።

ኣብ ሰነድ ታሪኽ ህዝብና ኣብ ዝተፈላለየ እዋን ናብ ሕጋዊ ቤት-ፍርዲ ዓለም ከምዝቐረበ’ውን ንዝክር። ንምጥቃሱ፦

1ይ፡ እቲ ኣብ እዋን ሓመሳታት ሃገርነትና ንምብርዓን መደብ ምቕሊ ምስተጠበበልና፡ ሃገርና ንምውሓስን ናጽነትና ንክጸ ድቀልናን ዝቐረበ ጥርዓን ነበረ። እንተኾነስ ሕቶና ከይተመለሰ ናብቲ ህዝብና ዘይደለዮ ምስ ኢቲዮጲያ ብፈደረሽን ክንቁ ረን ተገብረ። ከምቲ ንፈልጦ ውጽኢት ፈደረሽን ናብ ሰለስቲኡ መኣዝናት ማለት ናብ ሙሉእ ናጽነት፡ ሙሉእ ውህደትን ከምዘለዎ ብፈደረሽኑ ክረግእን ናብ ዝኽእለሉ ኩነት ከምርሕ ኣብ መስርሕ እንከሎ፡ ስርዓት ኢቲዮጲያ ዓለማዊ ሕጊ ጥ ሒሱ ብሓይሊ ስለዝለሓቐና ናብ ጎነጻዊ ኣገባብ ቃልሲ ከምዝተሰጋገርና ንዝክር።

2ይ፡ ሰውራ ኤርትራ ድሕሪ 30 ዓመታት ብረታዊ ቃልሲ ኣብ 1991 ዓወቱ ብሓይሉኳ እንተዓተረ ሕጋውነት ክህልዎ ም እንቲ፡ ብ1993 ምስ ሕ/ሃገራትን ገዛኢትና ነበርን ብዝተገብረ ስምምዕ ናጽነትና ብጉቡእ መስርሕ ረፈንዱም ከምዘውሓስ ና’ውን ንዝክር።

3ይ፡ ናጽነትሲ ተረኺቡ። እንተኾነስ ሃገርና ድሕሪ ናጽነታ ከምቲ ትምኒትና ክትኮነልና ኣይከኣለትን። ፕረሲደንት ሃገርና ኣቶ ኢሳይያስ ነዛ ሃገር ካብ ሕግን ሕጋውነትን ኮሊፉ ነቲ ክሳለጥ ዝነበሮ መስርሕ ሰላማዊ ምስግጋር ብምብርዓን ሃገር ና ብ ቀጻሊ ዘይሕጋዊ፡ ዘይኣድላይን ዘይዕዉትን ሓፈሻዊ ውግኣት ብምውላዕ ኣብ ዘየቛርጽ ሽኦል ደልሃመታዊ ኲናት ሸሚ ሙ ቁጠባና ከምዝባድም፡ ህዝብና ከምዝስደድ፡ ከምዝድኽድኽን ከምዝጸንትን ገይርና። እቲ ቀንዱ ንምጥቃስ ኣብ ግንቦ ት 1998 ምስ ኢቲዮጲያ ዝተገብረ ዶብ ዝጠንቁ ምስሕሓብ ኣይሕሱብ ናብ ኣዕናዊ ኲናት ከምዘምራሕና ንጠቅስ። ኲና ት ከም ውሑስ ጥበብ ህላወኡ ዝመረጸ መራሒና ምስ ኩሉን ከባቢና ብዝወልዖ ባርዕ ከምተለብለብና ብምስትውዓል፡ በላሕቲ ሓርበኛታትና ንኩሉ’ቲ ኣብ ውሽጥና ዝወረደ ጥልመት ውሒጦም፡ ኲናት ድው ክብልን ዓለም በደለኛ ክትፈል ጠልናን ዶባትና (ከም ምስ የመንን ኢቲዮጲያን) ከተርጋኣልናን ብማለት ኣቤቱታና ዘቕረብናሉ እዋን ምንባሩ ንዝክር።

4ይ፡ ሃገር ኣብ ዘይትወጾ ዘይዕዉት ዓዘቕቲ ኲናት ሸሚሙዋ ጥራይ ከይኣክል፡ በሰላ ድሕረ-ኲናት ቀሊል ኣይነበረን። በ ቲ ሓደ ጠንቂ ኲናት ካብ ሱሩ ክንዲ ምፍታሕ ተወንዚፉ ከምዝተርፍ ብምግባር ነቲ ካብ ሞትን ስደትን ዝተረፈ ተረካ ብ ሕድሪ መንእሰይ ብኲናት ኣሳቢቡ ኣብ ዘየቋርጽ ግዱድ ዕስክርና ሸሚሙ ዘርም-ዘርሞ ከምዝተርፍ ገይሩ፡ ኣብ ርእሲ ለውጢ ዘድመጹ መሳርሕቱ ዝወሰዶ ጃምላዊ ሕየራ ዝገደደ መገዲ ዕንወቱ ኣምርሐ። መገዲ ጸሊም ጥልመት ዝመረጸ  መራሒ ንኩሉ ብሒም ዘዝበለ ዜጋ እናቀፈደን ቀተለን ፍጹም ጥሕሰት ሰብኣዊ መሰላት ምስከፍኣና፡ ኣቤቱታና ንምቅራ ብ ዓሚ ከምዚ ሎሚ ማለት ዕለት 26 ሰነ 2015 ማዕጾ ውደብ ሕቡራት ሃገራት ከምዝዃሕዃሕና ንዝክር።

5ይ፡ ዓለም ካብቲ ብድሮኡ ዝረኸበቶ ሓበሬታ ሓርፋፍ ጸብጻብ ጥሕሰት ሰብኣዊ መሰላት ምስ ኣቕረበት፡ ምስቲ ቁጥዐን ኣቤቱታን ዜጋታት ኣብ ግምት ብምእታው ኮምሽን ምጽራይ ገበናት ስራሓታ ብዝጸፈፈ ንከተቕርብ ዕማማ ንሓደ ዓመት ተናዊሕላ ብምጽንሑ እነና ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ርእሲ ሓቅነት ናይቲ ኣብ ዝሓለፈ ዘቕረበቶ ብእልፊ ተወሰኽቲ ግናያት ክ ንድርዕን ጸብጻባ ከነድምቕን ሎሚ ዕለት 23 ሰነ 2016 ኣብ ኣፍደገ ቀጽሪ ውድብ ህቡራት ሃገራት ብምቕራብ፡ ኮሙሽን ዘቕረበቶ ኣዝዩ ውሑድ ጸብጻብ ናብ ዝምልከቶ ላዕለዋይ ኣካል ሓሊፉ ገበነኛታት ግቡእ ፍርዲ ክረኽቡ ንጠርዕ እነና።

ክቡራትን ክቡራንን፡

“ውሽጣዊ ጉዳይ ሃገርናኽ ናብ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ከነቕርቦ ጉቡእ ዲዩ? ዝብል ሕቶ ክለዓል ይኽእል ኢዩ። ንሕቶና ባዕልና ክንምልሶ እንከለና “እወ ይካኣል” ዝብል መልሲ ኢዩ ዘለና። ስለምንታይ?

ህዝቢ ኤርትራ ከም ማሕበርተኛ ሕቡራት ሃገራት መጠን፡ ብጥልመት መራሕትና ንዝተሓረመና ሰብኣዊ ክብሪ ክንረክብ ናይ ምጥራዕ ሕጋዊ መሰል ስለዘለና ክንጥቀመሉ ይግባእ። ኣብቲ ቻርተር ሕቡራት ሃገራት ጥሕሰት ሰብኣዊ መሰል ከቢ ድ ገበን ብምዃኑ፡ ኣብ ርእሴና ዝፍጸም ዘሎ ድማ ግደፍ ንዓናስ ንከባቢና ዝለከመ ፋሉል ስርዓት ብምዃኑ ንጉዳይና ተ ደራቢ ርዝነት ይህቦ።

ኣብዚ ክለዓል ከምንሰምዖ መደናገሪ ሓሳባት ክመጽእ ይኽእል። ንኣብነት “ባይቶ ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ጉዳይ ሃገራት ብቀጥታ ኢዱ ከእቱ ኣይክእልን ኢዩ” ክባሃል ይከኣል ይኸውን። ቀንዲ ኣጋፋሪ ናይዚ ሓሳብ’ዚ’ውን ህግደፍ ከምዝኾነ ኣየማትእን። ግናስ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ጥሕሰትን ግህሰትን መሰላት ህዝቢ ከምተፈጸመ እንተኣረጋጊጹ፡ ብሞንጎኛታት ሳልሳይ ኣካል ይኹን ባዕሉ ብቐጥታ ምስ ተኸሳሲ መንግስቲ ተኸራኺሩ ብጥርዓናት ህዝቢ ክሕለቕ ግዴታ ኣለዎ። ብሓጺሩስ እቲ ዓገ ባት ከምተፈጸ ብዝጥቀመሉ ኣገባብ (ንኣብነት ኣብ ሃገር ኣትዩ ጭብጥታት ክእክብ) ከረጋግጽ እንተኽኢሉ ንኣፈታትሓኡ ንዕዑ ይምልከት። እንተ’ቲ ሓፋሽ ዘቕርቦ ጥርዓን’ሞ ኣባልነትና ዘፍቅዶ ሰብኣዊ መሰላት ስለዝተጋህሰ ክንጠርዕ ፍጹም ቅኑዕ ምዃኑ ኣየጠራጥርን።

መንግስቲ ህግደፍ ድሮ ብድርኺት ባይቶ ሰብኣዊ መሰላት ከምዘይቅየድ ክጉስጉስ ጀሚሩ ኣሎ። ኣብቲ ብናጽነት ናይ ል ኡላዊት ሃገር ዝተኸወለ ጓይላን ፋም-ጣጥን ድሮ ነቲ ደገፍ ሃገራት ዝረኸበ ከም ትግባረ ናይ 1997 ቅዋም፣ ምፍታሕ እ ሱራት ፖለቲካን ሃይማኖትን፣ ደረት ሃገራዊ ኣገልግሎት፣ ናይ ዋንነት ናጽነትን ኩሉ ዝውሰኾን ምትግበር ዝብል ጠለብ ሓፋሽ፡ “ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ልኡላዊ ጉዳይ ሃገራት ክትኣቱ ኣይግቡእን” ኢሉ ክነጽግን ክዳረቕን ይስማዕ ኣሎ።

መቸም እቶም ከም በዓል መስከረም ኔትን ካልኦት ልሉያት ገተርቲ መጋረጃ ቀታሊናን ዝጣበቡዎ ከውልነት ርኢኹም ከ  ይገረመኩም ኣይተረፈን። ንሳቶም ኢሳይያስ ንህዝብና ብኣካሉን ከም ኩሊቱን ካልእ ዛንጡይ-ማንጡዩ ፈታቲሑን ከምዝ ሸጠና እናረኣዩ፡ ቤት መንነት ምዃኑ ስለንፈልጥ ኣባይትና ብቡልዶዞር ከዓኑ እናረኣዩ ናብ UN ምጥራዕና ንሃገር ኣሕሊፍ ና ነረክባ ከምዘለና ኣምሲለም ክጉስጉስሉስ ኣይገርመኩምንዶ? እንተዘይገሪምኩም እቶም ተኸላኸልቲ፡ ሰብ ረብሓ ሽያጥ ኣካላትና ምዃኖም ስለዝፈለጥኩም ጥራይ ምስ ዝኸውን ይመስለኒ!!!

ክቡራትን ክቡራንን፡ እቲ ብጉልባብ ልኡላውነትን ረብሓ ሃገርን ዝቀየደና ዛርቲ ክድዓት ሎሚ ብዘየማትእ ስለዝተኸሽሐ ፡ ንሕና ህዝቢ ኤርትራ ድማ መሰልና ንምኽባር ህግደፋዊ ጋኔን ክሽረጥ’ኳ እንተለዎ፡ ካልእ ኣማራጺ ቅድሚ ምንዳይና እንሆ ከምማሕበርተኛታት መጠን ተጠቀምቲ ናይቲ ዝግባኣና ዓለማዊ መሰል ሰብኣውነት ንምዃን ድምጽና ናብ ዝምከ ከቶ ላዕለዋይ ኣካል ሓሊፉ ክስማዓልናን ገበነኛታት ክፍረዱልናን ዝዓኣላማኡ ቃልስና ብሰላማዊ መገዲ ነቕርቦ እነና።

ሓሙስ ዕለት 23.06.2016 ዓ.ም፡

ክብርን መጎስን ንሃገርናን ህዝብናን!                                                                                                    ዘልኣለማዊ ዝኽሪ ንስዉኣትና፡

ዓወት ንሓፋሽ!

ተስፋሚካኤል ኣብራሃ (ወዲ ጥሮታ) ፍራንክፉርት።