ክቡር ህዝቢ ኤርትራ፣ ውልቀመላኺ ኢሳይያስ ኣፈወርቅን ጭፍርኡን ንጥፍኣትካ ተዓጢቖም ከምዘለዉ ክሳብ ሕጂ ኣይተገንዘብካዮን ኣይንብልን። እቲ ኣመና ዝእግም ነገርስ፣ ጸላኢኻ ንጥፍኣትካ ክዕጠቕ ከሎ፣ ንድሕነትካ ዘይምዕጣቕካ እዩ።

ከምቲ ካብ ቃላት ውልቀመላኺ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ደጋጊምካ ዝሰማዕካዮ፣ ነቶም ወርሓዊ ክልተ ሽሕ ንሱዳን፣ ክልተ ሽሕ ንኢትዮጵያ፣ ካብኡ ብዝወሓደ ቁጽሪ ኸኣ ንጅቡትን የመንን፣ ብኹሉ መኣዝን ተበታቲኖም ዝጠፍኡ ዘለዉ ደቅኻ፣ “ደሓን ሐቕማቓቶም እዮም ዝኸዱ ዘለዉ፣ ይጥፍኡ ስራሕ ‘ኳ ይሰልጠና” ኢሉ ኣብ ቅድሚ ቴለቭዥን ተጠሊዑ ከባጭወልካ ኸሎ፣ ናይ ምጥፋእካ ዕማም የሳልጥ ከምዘሎ፣ ዘረባ ደሓን ከምዘይኮነ ኣይትስሕቶን ኢኻ። ሓቂ ዘይምስሓት ጥራይ ግን እኹል ኣይኮነን፣ ነታ ሓሶት ክትጭምት፣ ናብቲ ሓሳዊ ከተነጻጽር ክትዕጠቕ ‘ውን ኣለካ።

ኢሳይያስን ጭፍርኡን፣ ናይ ስልጣን ስስዐ እምበር ናይ ህዝቢ ሓልዮት የብሎምን። እቲ ከብዲ ዓዲ ገዲፉ ናብ ስደት ዝበታተን ዘሎ፣ እቲ ንመግዛእቶም ክጻወር ዘይከኣለ፣ ኣብ ውሽጢ ሃገር እንተተዋህሊሉ፣ ሕርቃኑ ሓደ መዓልቲ ነቲጉ ካብቲ ተቐሚጦምሉ ዘለዉ ሰደያ ከንጽሎም ከምዝኽእል ስለዝተገንዘቡዎ እዮም፣ ኢሳይያስን ጭፍርኡን ብትሕቲ መላሶም ብጥፍኣቱ ዝዕልሉ ዘለዉ።

ኣብዚ ናይ ሎሚ (7 ሓምለ) ዜና ከምዝተኸታተልካዮ፣ ኣብዚ መሪር ወቕቲ ጸሓይን ሙቐትን 600፣ ዝበዝሑ ኤርትራውያን ዘለዉዎ ቃፍላይ ስደተኛታት ካብ ሱዳን ናብ ሊብያ እናኸደ፣ እቶም ገንዘቦም ጥራይ ዝዓጦም ዘይሕጋውያን መሰጋገርቲ ኣብ ምድረበዳ ሰሃራ ራሕሪሖሞ፣ ብጥምየትን ጽምእን ኣብ ኣፍ ሞት ትልኽ እናበለ፣ ሱዳናውያንን ሊብያውያንን ረዲኦሞ። ካብቲ ቃፍላይ መንነቶም ዘይተፈልጠ 10 ሰብ ድሮ ሞይቶም እዮም። እቶም ቆልዓ ሰበይቲ ዘለዉዎም መሳኪን ምስሎም ኣብ ቴለቭዥን ክርአ ኸሎ ዘስካሕክሕ እዩ።

እዚ ፍጻሜ’ዚ መዓልታዊ ተርእዮ ኮይኑ ‘ሎ። እዚ ናይ ምድሓን ዕድል ግን ሳሕቲ እዩ ዘጋጥም። እልቢ ዘይብሎም ኤርትራውያን ብዘይመላሲ ኣውያት ይሃልቁ ከምዘለዉ ወግሐ ጸብሐ ትሰምዖ ኣለኻ።

እቶም ነዚ ህሮሩማ ሰጣሕ ምድረበዳ ጥሒሶም ሊብያ ወዲኦም ናብ ዓዲ ጥልያን ክሰግሩ ገማግም ማእከላይ ባሕሪ ዝተገምገሙ ‘ውን ንሕስያ ዘይብሉ ሓደጋ ባሕሪ ይውሕጦም ኣሎ።

ብማዕከናት ዜናን ብወረወረን ክትከታተሎ ከምዝቐነኻ፣ ብ28 ሰነ፣ ቅድሚ ወርሕን ክልተ ሰሙንን ኣቢላ፣ ቁጽሮም ዘይተፈልጠ ብዙሓት ኤርትራውያን ሒዛ ካብ ሊብያ ናብ ዓዲ ጥልያን ዝተበገሰት ጃልባ፣ ክሳብ ሕጂ ኣሰራ ኣይተረኽበን። በዚ ከቢድ ኩነታት ከኣ ቤተሰብ ተሳፈርቲ ናይታ ሃለዋት ዘይብላ ጃልባ፣ ኣብ ከቢድ ጭንቀት ይርከቡ።

ንሕና ‘ውን ከም ህዝብና ነቲ ኣሰር ናይዞም መሳኪን ግዳያት ናይ ምእሳር ዕማም ተተሓሒዝናዮ፣ ኣንፈት እናኣናደና ኸኣ፣ ትራጀዲ ናይ ሓንቲ ብ 29 ሓምለ (ድርሕሪ ወርሒ) ካብ ሊብያ ተበጊሳ ናይ ክልተ-ሰለስተ ሰዓታት ጉዕዞ ባሕሪ ድሕሪ ምጅማራ ዝጠሓለት ናይ ጥፍኣት ጃልባ ሰሚዕና፣

ደሃይ ናይዞም ብሓይሊ ኣምላኽ ዝደሓኑ ኣብ ሊብያ ተኣሲሮም ዘለዉ 24 ዜጋታት ንምፍላጥ፣ ብእኦም ኣቢልና ድማ ኩንታት ጥፍኣት ናይቶም ዝበዝሑ ዕድል ዘይገበሩ ግዳያት ብዕምቆት ንምርዳእ ንገለ ካብቶም ዝደሓኑ  ብቴለፎን ከነዘራርቦም ፈተና፣ ብሰንኪ ናይ መስመር ጸገም ኣስፊሕና ከነዘራርቦም ‘ኳ እንተዘይከኣልና መሰረታዊ ሓበሬታ ረኺብና። ካብቶም ዝበዝሑ ኤርትራውያን ዝኾኑ ኣስታት 180 ተሳፈርታ 24 ሰባት ጥራይ ድሒኖም፣ ልዕሊ 150 ጠፊኦም ኣለዉ። 40 ኣቢሉ ሬሳታት ‘ውን ካብ ባሕሪ ተዘቝቑ ወጺኡ ‘ሎ። (ቃል ምስክርነት ናይቶም ዝደሓኑ ንምስማዕ ድምጺ ኣሰና ናይ ሓሙስ 7 ሓምለ መደብ ተወከሱ)

ክቡር ህዝቢ ኤርትራ፣ ትራጀዲ ላምፐዱዛ ከምዘይዓረፈ፣ ጽባሕ ጽባሕ ይደጋገም ከምዘሎ እምብኣር ትሰስምዖ ኣለኻ። ግን ክሳብ መዓስ ኢኻ ከምዚ ኢልካ ገንሸል ስደት ኴንካ ክትነብር?

ቀንዲ ምኽንያት ስደት እቲ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ቅሳነት ከሊኡካ ዘሎ፣ ዓመጽን ግፍዕን ዝሕላገቱ ምልካዊ ምሕደራ ስርዓት ኢሳይያስ ምዃኑ ርጉጽ እዩ። ትማሊ 4 ነሓሰ ኣብ ልዕሊ ‘ቶም ካብ 25 ንላዕሊ ዝኾኑ ዕሸላት ተማሃሮ እንዳገርግስ ብሰንኪ ግዴታን ሸለልትነትን እቲ ስርዓት ዝወረደ ዘስካሕክሕ ፍጻሜ ሓደ ጭቡጥ ኣብነት እዩ።

እዞም ደቂ 17 ዓመት ተማሃሮ፣ ብምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ተገዲዶም ናብ መደበር ታዕሊም ሳዋ እናኸዱ እምበር ከተማ ክቕይሩ ብድልየቶም እናተጓዕዙ ኣይኮኑን ኣደዳ ሞት ኮይኖም ኣብ ዘይመዓልቶም ተቐዚፎም። ይኹን’ምበር፣ እቲ ቐዛፊ ስርዓት፣ ነቲ ባዕሉ ዘምጽኦ ጃምላዊ መቕዘፍቲ ናይቶም ግዳያት ብእዋኑ ኣብ ማዕከናት ዜናኡ ከምጽኦ ‘ኳ ተገዳስነት ኣየርኣየን። ብ 4 ነሓሰ 11፣30 ንዝተፈጸመ ከቢድ ሓደጋ፣ ኣብ ክንዲ ንምሸቱ ንጽብሓይቱ ምሸት እዩ ከቕርቦ ተገዲዱ።

ነቲ ኩነታት ከነረጋግጽ ‘ኳ እንተተደናጎና፣ ኣብ ኣስመራን ከረንን ዝርከቡ ምንጭታትና፣ ኣብ ጥንቍልሓስ ከባቢ ኸረን ኣሰቃቒ ትራጀዲ ከምዘጋጠመ ብኣግኡ ሓበሬታ ረኺብና።

እቶም ምንጭታት፣-

ተሳፈርቲ ናይታ ሓደጋ ዘጋጠማ ኣውቶቡስ ናይ 12 ክፍሊ ትምህርቶም ክፍጽሙ ካብ ዞባ ደቡብ ንኡስ ዞባ ዓዲ ዃላ፣ እንዳገርግስ ናብ ሳዋ ዝኸዱ ዝነበሩ እዮም።

ሽዑ ንሽዑ 25 ክሞቱ ከለዉ፣ እቶም ዝተረፉ ድማ ቆሲሎም ኣለዉ። ኣብታ ኣውቶቡስ ልዕሊ 40 ተማሃሮ እዮም ነይሮም፣ ኩሎም ከኣ ደቂ ሓደ ከባብን መማህርትን እዮም።

ካብቶም ኣብ ሆስፒታል ከረንን ሓሊበትን  ዝበጽሑ ጉዱኣት ዝሞቱ ‘ውን ኣለዉ፣ እቲ ቁጽሪ 30 በጺሑ ዝብል ሓበሬታ ረኺብና ኣለና።

እዚ ደቂ 17 ዓመት ዕሸላት ብጅምላ ባኺኖምሉ ዘለዉ ዘሕዝን ትራጀዲ እዩ። እቲ ዝያዳ ዘሕዝን ዝገብሮ ኸኣ፣ እዞም መንእሰያት፣ ንሳቶም ይኹኑ ስድራቤቶም ከይፈተዉ፣ ተገዲዶም ዝገብሩዎ ዝነበሩ መገሻ ምዃኑ እዩ። ስለምንታይ እዮም ተማሃሮ ናብ ሳዋ ክኸዱ ዝድለዩ ዘለዉ? ኣብ ኣስመራ ህዝቢ በዚ ዘሕዝን ፍጻሜ’ዚ ሰንቢዱ፣ ተናዊጹ ኣሎ። ክሳብ ሕጂ ኣብ መራኸቢታት ናይ መንግስቲ ኣይመጽአን ዘሎ። በጃኹም ነዚ ዘሕዝን ሓበሬታ’ዚ ናብ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ኣብጽሑዎ። ህዝብና ይጠፍእ ኣሎ።

ብምባል ተደጋጋሚ ምሕጽንታ ልኢኾምልና እዮም።

እቲ ኣብ ከባቢ ከረን ንዘጋጠመ ሓደጋ ከቃልሕ 30 ሰዓታት፣ መዓልትን ፈረቓን ዝወሰደሉ ምልካዊ ስርዓት ኣብ ማዕከናት ዜና ከምጽኡ ከሎ ‘ውን ድሕሪ’ቲ ኣብ ካናዳ ደገፍቱ ዘካየዱዎ ናይ ፈንጠዝያ ፈስቲቫልን ካልኦት ቀንጠመንጢ ዝኾኑ ዜናታት ድሕሪ ኹሉ ሰሪዑ ኣፋዅሱ ምምጽኡ ‘ውን ኣብ ህይወትን ኣእምሮን ህዝቢ ኤርትራ ዘለዉ ንዕቀት ዘርኢ እዩ።

ኣብ ዜና ቲቢ-ኤረ እንተተኸታቲልኩሞ፣ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ነቲ ትራጀዲ ናይዞም ዕሸላት ኣብ ኣርእስተ ዜና ‘ኳ ፈጺሙ ኣይጠቐሶን።

እቲ ጃምላዊ ጥፍኣት ዕሸላት ዝነበሮ ዝኸበደ ዜና ድሕሪ ኹሎም ‘ቶም ፈኮስቲ ዜናታት ኤረ-ቲቪ ምስ መጽአ ‘ውን ጽቡሕን ዘይጽቡሕን ኮይኑ ብሓሶት ተቓሚሙ እዩ ቀሪቡ።

መቸም ከምቲ ቲቢ-ኤረ ዝበለቶ፣ ብፖሊስ ተራፊክን ዝምልከቶም ኣካላት መጓዓዝያን ተሰንዮም ዝኸዱ እንተደኣ ነይሮም፣ ናህሪ ኣውቶቡስ ከመይ ኢሉ እዩ ምኽንያት ሓደጋ ክኸውን ዝኽእል። ተራፊክ ኣሰንዩ እንተደኣ ኾይኑ ናህሪ ናይታ ኣውቶቡስ ምቍጽጻር ዶ ኣይኮነን ዋና ስርሑ? ደሓር ከኣ፣ እታ ብሞት ናይ 17 ዜጋታት ዝተኣመነት ቲቢ-ኤረ፣ ስለምንታይ እያ፣ ከቢድ መቝሰልቲ ከምዘየጋጠመ ብምሽፋን፣ “እቶም ማእከላይን ፎኪስን መቝሰልቲ ዘጋጠሞም ኣብ ሆስፒታል ተዓቝቦም ኣብ ጽቡቕ ኩነታት ኣለዉ” ኢላ?

እቶም ንሓሶት ዝቀባበሉሉ ዝነበሩ ክልተ መሳኪን ኣንበብቲ ዜና ቲቢ-ኤረ መቸም፣ ነቲ ሓሶት ጽቡቕ ገይሮም ስለዘይከኣሉዎ ካብ ቤት ጽሕፈት ፕረዚደንት ግዲ ተደዊሉሎም ኮይኑ፣ ናይ መወዳእታ ምሉእ ሓሳቦም ከይተወድአ ተኾሊፎም፣ እቲ ዜና ብኻልእ ኣንባቢ ብኡንብኡ ከምዝድገም እዩ ተገይሩ።

ኣብ ጥንቁልሓስ ሰብ ተላሒሱ እንከሎ፣ ቲቢ-ኤረ ዝፈተነቶ ሽፍንፍንን ንጎድኒ ገድፊካ፣ ናብቲ መሰረታዊ ነጥቢ ንምምላስ ግን፣ እቲ ሕቶ ናይ ተራፊክ፣ ናይ ኣውቲስታ፣ ናይ ጥንቁልሓስ ወይ ናይ ኣውቶቡስ ኣይኮነን። እቲ ጸገም ናይ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ እዩ። ንኤርትራውያን ቆልዑ፣ ድሌቶምን ድሌት ስድራቤቶምን ብዘየገድስ፣ ናብ ዝደለዮ ወሲዱ ዝደለዮ ክገብሮም ሓይሊ ስለዝተጠቕመ፣ ብሰንኪ ሸለልትነቱ ኣብ መንገዲ ክመቱ ከለዉ ከም ጨቓዊቱ ስለዝርእዮም እዩ እቲ መሰረታዊ ጸገም።

እቲ ጸገም ግን ናይ ኢሳይያስ ጥራይ ኣይኮነን። ንሱ ንኤርትራውያን ናይ ምጽጻይ ስርሑ እዩ ዝሰርሕ ዘሎ። ከምቲ ሓደ ሓው ዝበሎ፣ ኢሳይያስ ነዚ ናይ ጥፍኣት ትራጀዲ “ 17 ቆልዑ ኣብ ጥንቁልሓስ ተላሒሶም” ኢሉ ኣብ ቲቢ-ኤረ ከም ዜና ዓወት ክሳብ ዘየመምጽኦ፣ ናይ ጥፍኣት ዕላምኡ ምርዳእ ዘሸግሮ እንተኾይኑ፣ ኣብ ኣእምሮ ኤርትራውያን ዝኸፍአ ጸገም ኣሎ ማለት እዩ።

እምብኣርከስ ህዝቢ ኤርትራ፣ ነዚ ሓርነቱ ዓምጺጹ፣ ምንጪ ስደት ኮይኑ ዘሎ፣ ንቡር ዝሰኣነ ስርዓት ከም ቀንዲ ጸላኢኡ ኣለልዩ፣ ብትኩርነት ጭቡጥ መፍትሒ ከናድየሉ ክመራመር ዘለዎ። እቲ ፍታሕ ኣብ ኢዱ እዩ ዘሎ። ናብ ስደት ብምህዳም ዘይኮነ፣ ምስቲ መፈልፈሊ ስደት ኮይኑ ዘሎ ውልቀመላኺ ፊት ንፊት ብምግጣም ጥራይ ከኣ ‘ዩ ክረጋገጽ ዝኽእል። ህዝቢ ኤርትራ ክንደይ ሻዕ እዩ፣ ካብ ሞት ክሃድም ክብል ሞት እናተቐበለቶ ክጠፍእ ክነብር!

ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ፣ ነቶም ኣብ ወጻኢ ዝቕመጡ፣ ጽላል ባንዴራ ዝጸሩ ውሑዳት ‘ዘይሰብኡት’ ደገፍቱ፣ ባንዴራ ተቖኒነን ዝወዛወዛ ‘ዘየዴታት’፣ ነቶም ማክዶናልድ እናሓየኹ ‘Sawa is cool’ ዝብሉ ‘ዘይመንእሰያት’ ኩርኩር ህግደፍ፣ ሓንሳብ ኣብ ቴለቭዥን ቆሓሒሉ እናምጽአ; ሓንሳብ ኣብ መመረቕታ ሳዋ እናውረደ፣ ንመእሰያት ኤርትራ ብስደት ከቕንኦም ይጋደል ‘ኳ እንተሎ፣ ስደት ብርግጽ ፍታሕ ኣይኮነን።

95 ሚእታዊት ኤርትራዊ ስደተኛ፣ ኣብ ዓዲ ጠዋሪ ንዘይብሎም ስድራቤቱ ክድግፍ፣ ነፊጾም ንዝተሰዱ ኣሕዋቱ ገንዘብ ክሕውል፣ ብድኽነት ተረሚሱ፣ ኣብ መወዳእትኡ ድማ፣ ገንዘቡን ኣሕዋቱን ኣብ ባሕሪ ተዋሒጦም ፣ ሕሰምን ሓዘንን ተደራሪቡዎ ኣብ ከቢድ ኩነታት እዩ ዝነበር ዘሎ። ደሚርካ ኣጕዲልካ ኸኣ ምንጪ ናይዚ ኣብ ውሽጥን ወጻእን ዘሎ ስቅያት ቃንዛን ኤርትራውያን እቲ ምልካዊ ስርዓት እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ካብ ህሰምን ጸበባን ተገላጊሉ ክቐስን እምብኣር፣ ነዚ ንጥፍኣቱ ብድዐን ንዕቀትን ተዓጢቑ ጸሚዱሉ ዘሎ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ክዓጥቀሉ፣ ብዘይወዓል ሕደር ብሓባር ክለዓል ኣለዎ። ተላዒሉ ካብ ባይታ ውርደት ነብሱ እንተዘየልዒሉ፣ ንርእሱ ተበዲሉ ክነብር እዩ፣ ንመጻኢ ወለዶታቱ ዘይኽፈል ዕዳ ከሰክም እዩ። ካብዚ ዝኸፍእ ሃየንታ ኸኣ የለን፣ “ሓድጊ ጠላም ወለዶ” ተባሂሉ ካብ ዝዝከር ታሪኽ የድሕነና!

ምልኪ ይፍረስ ሕጊ ይንገስ።

ኣማኑኤል ኢያሱ

7 ነሓሰ 2014